Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień,

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć :

- powodowi powódce,

- pełnomocnikowi powoda powódki,

- pełnomocnikowi pozwanego pozwanej,

- pozwanemu pozwanej

3.  akta z apelacją, albo za 21 dni od powrotu zpo od podmiotów wymienionych w punkcie 2.

SSR Magdalena Żarkowska

Sygn. akt IX U 821/15

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 21 października 2015r. znak ZP – 4. (...).2.318.2015.US Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. utrzymał w mocy orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 3 sierpnia 2015r. znak (...). (...).2. (...).2015 zaliczające N. R. do osób niepełnosprawnych od 6 roku życia do 31 sierpnia 2018r. z symbolem przyczyny niepełnosprawności 09 - M, nadto zaś obejmujące wskazania związane z niepełnosprawnością, w tym ustalenie, iż małoletnia nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie organ wskazał, że skutki naruszenia sprawności organizmu dziecka powodują konieczność zapewnienia mu pomocy opiekunów w sposób przewyższający wsparcie potrzebne rówieśnikom, przy czym pomoc ta polega na współdziałaniu w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji. Małoletnia nie wymaga natomiast zapewnienia całkowitej opieki w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się samoobsługę, poruszania i komunikację (orzeczenia – k. 31, 43 akt organu)

Działająca w imieniu małoletniej N. R. jej matka W. R. wniosła odwołanie od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu domagając się jego zmiany poprzez ustalenie, iż córka wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Odwołująca się wskazała, że małoletnia większość czasu spędzać musi w domu pod stałym nadzorem stanu zdrowia, ma przyznany indywidualny tok nauczania z uwagi na niemożność zapewnienia jej bezpieczeństwa w szkole, musi stale przyjmować leki, które mogą wpływać na jej zachowanie, a jako że jest jeszcze małym dzieckiem nie może poradzić sobie z takimi czynnościami jak przygotowanie i spożywanie posiłków. (k. 3-4)

Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia (k. 9)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

N. R. urodziła się (...)

Niesporne, nadto odpis skrócony aktu urodzenia – k. 2 akt organu

W 2013r. u małoletniej zdiagnozowano zespół nefrytyczny – ostre popaciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek. Pierwsze objawy tego zespołu (krwinkomocz) ujawniono już w roku poprzednim. Schorzenie skutkowało dotychczas kilkukrotną hospitalizacją dziecka.

Nadto N. R. cierpi na nadciśnienie tętnicze i niedomykalność zastawki trójdzielnej.

Stwierdzono też u niej przedwczesne pokwitanie.

Niesporne, nadto dokumentacja medyczna małoletniej, w tym szpitalne karty informacyjne, zaświadczenia lekarskie, wyniki badań specjalistycznych – k. 1, 15, 23, 25, 38 akt organu, k. 28 akt sprawy

Odwołująca się jest objęta nauczaniem indywidualnym.

Niesporne, nadto orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania – k. 5 – 6 akt, k. 23 akt organu

Sprawność intelektualna małoletniej kształtuje się na poziomie przeciętnym.

Dowód: orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania – k. 5 – 6, 28

Budowa ciała N. R. jest prawidłowa, skóra elastyczna. Szmer pęcherzykowy pozostaje prawidłowy, granice serca w normie, czynność serca miarowa, jego tony głośne. Brzuch jest miękki, niebolesny, wątroba niepowiększona, u małoletniej nie występują obrzęki na obwodzie.

Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu chorób wewnętrznych, kardiologii, diabetologii i nefrologii G. K. – k. 26 - 27

Stan zdrowia N. R. czyni ją niepełnosprawną. Powoduje bowiem znaczne zaburzenie funkcjonowania organizmu małoletniej wymagające stałego współdziałania opiekuna dziecka w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji, polegającego m.in. na pilnowaniu badań dodatkowych, wizyty lekarskich, podawaniu leków i kontroli ciśnienia tętniczego. Nie powoduje natomiast w porównaniu z rówieśnikami niezdolności do zaspokajania przez dziewczynkę podstawowych potrzeb życiowych, ta bowiem jest samodzielna w zakresie samoobsługi, odżywiania, poruszania i komunikacji.

Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu chorób wewnętrznych, kardiologii, diabetologii i nefrologii G. K. – k. 26 – 27, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania – k. 5 – 6, dokumentacja medyczna małoletniej, w tym szpitalne karty informacyjne, zaświadczenia lekarskie, wyniki badań specjalistycznych – k. 1, 15, 23, 25, 38 akt organu, k. 28 akt sprawy

W poprzednich orzeczeniach o niepełnosprawności, z których ostatnie obejmowało okres do 31 lipca 2015r. małoletnia zaliczona była do osób niepełnosprawnych ze wskazaniem, iż nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Niesporne, nadto orzeczenia o niepełnosprawności – k. 10, 20, 22 akt organu

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie okazało się nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ((Dz.U.11.127.721 z późn. zm.) osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Kryteria oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia określone zostały rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U 02.17.162 z późn. zm.) wydanym na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 4a ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z § 1 rozporządzenia oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1)przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2 rozporządzenia, przekraczającego 12 miesięcy,

2)niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

3)  znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu, sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość poprawy stanu funkcjonowania pod wpływem leczenia i rehabilitacji. (§ 2 ust. 2 rozporządzenia).

W § 2 ust. 1 rozporządzenia wymienione zostały schorzenia uzasadniające konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku. I tak do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą m.in. wady wrodzone powodujące poważne zmiany w narządzie ruchu, wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego ( § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia).

Zaliczenie do osób niepełnosprawnych w przypadku dziecka do 16 roku życia może mieć zatem miejsce w dwóch sytuacjach: gdy dziecko jest niezdolne do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych – samoobsługi, poruszania się, komunikacji z otoczeniem, co rodzi konieczność zapewnienia mu stałej (długotrwałej) opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, albo też gdy dziecko zachowuje zbliżoną do rówieśników zdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, w związku jednak ze znacznym zaburzeniem funkcjonowania organizmu wymaga stałego leczenia i rehabilitacji w domu i poza domem i w tym zakresie zwiększonej pomocy rodziców.

W rozpoznawanej sprawie poza sporem leżało, iż mieszczące się w katalogu schorzeń określonym w § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia schorzenie układu moczowego, na które cierpi N. R. wespół z pozostałymi jej schorzeniami powoduje niepełnosprawność, spornym natomiast pozostawało, która z dwóch wymienionych wcześniej sytuacji ma miejsce w przypadku małoletniej. Przedstawicielka ustawowa odwołującej się kwestionowała bowiem uznanie przez Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S., iż dziewczynka nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Niezdolność do samodzielnej egzystencji oceniania musi być w porównaniu do rówieśników chorego dziecka. Oczywistym jest bowiem, iż w różnym okresie życia dzieci wymagają w różnym stopniu wsparcia rodzica w zwykłych codziennych czynnościach – w przypadku niemowląt zachodzi całkowita niezdolność do wykonywania czynności samoobsługowych, potem wraz z wiekiem w przypadku dzieci zdrowych udział rodzica w takich czynnościach stopniowo ulega zmniejszeniu, zmienia się w nadzór, a z czasem całkowicie ustaje. Przykładowo: trzylatki zazwyczaj same jedzą i porozumiewają się. Często także same ubierają się, choć bywa tu wskazana pomoc opiekuna, czasem także korzystają samodzielnie z toalety, choć i w tym wypadku konieczny jest nadzór nad ich higieną. Dzieci sześcio- siedmioletnie z powodzeniem mogą same spożywać posiłki, ubierać się, myć się (choć zazwyczaj pod przynajmniej niewielką kontrolą opiekunów), korzystać z toalety, niewątpliwie natomiast rodzice muszą chociażby przygotowywać im posiłki czy towarzyszyć przy udawaniu się do miejsc oddalonych od miejsca zamieszkania w związku z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa i niedostateczną jeszcze orientacją dziecka w terenie. Dziewięciolatki (do tej grupy wiekowej należała małoletnia w dacie wydania zaskarżonego orzeczenia) są samodzielne w jeszcze większym stopniu, często same pokonują drogę do szkoły, sklepu czy potrafią przygotować sobie prosty posiłek np. kanapkę.

W przypadku dzieci chorych na przewlekłe choroby niezależnie od ich wieku opieka rodzica musi być nieco szersza niż u dzieci zdrowych, bo obejmuje przynajmniej podawanie leków czy dbanie o odpowiednią dietę, dokładniejsze monitorowanie stanu zdrowia – przykładowo regularne mierzenie poziomu cukru, ciśnienia krwi etc, towarzyszenie dziecku w drodze do, z i podczas wizyt u lekarzy, rehabilitantów. Konieczność takiej zwiększonej opieki nie zawsze jednak skutkuje zaliczeniem dziecka do grona osób niepełnosprawnych, a tym bardziej uznaniem, iż jest ono niezdolne do samodzielnej egzystencji. Decydujące znaczenie ma tu bowiem nie występowanie danego schorzenia, a jego wpływ na funkcjonowanie małoletniego – stopień zaburzenia tego funkcjonowania.

Zakres opieki nad chorym dzieckiem - tym, u którego stopień zaburzenia organizmu nie jest na tyle duży, by skutkować niepełnosprawnością i tym, u którego zaburzenia te są istotne i łączą się z koniecznością stałego leczenia i rehabilitacji - jest szerszy w tym znaczeniu, że rodzic (opiekun) wykonywać musi inne dodatkowe czynności, których nie wykonują, albo wykonują okazjonalnie – w czasie zwykłych chorób, po urazach etc rodzice dzieci zdrowych. Nie zawsze jest natomiast szerszy w tym znaczeniu, że obejmuje wykonywanie przy dziecku czynności, z którymi jego zdrowi rówieśnicy radzą już sobie dobrze. A właśnie w tym ostatnim znaczeniu rozpatruje się go na potrzeby ustalenia niepełnosprawności przy ocenie, czy dziecko wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy. Taka opieka lub pomoc występuje przykładowo w przypadku dzieci z rozmaitymi niedowładami, upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim etc, nie są one bowiem w stanie samodzielnie podejmować zwykłych codziennych czynności wykonywanych już przez rówieśników.

Analiza zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodnego nie dała podstaw do przyjęcia, by w przypadku N. R. występowała niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych w porównaniu z rówieśnikami. Z opinii biegłego sądowego z zakresu chorób wewnętrznych i nefrologii G. K., a zatem biegłego o specjalnościach adekwatnych do oceny schorzeń małoletniej odwołującej się, nie wynika, by miała ona w porównaniu z dziećmi w tym samym wieku utrudnienia w wykonywaniu czynności samoobsługowych takich jak poruszanie się, komunikowane z otoczeniem czy samoobsługą. Biegły nie stwierdził takiego nasilenia schorzeń, które ograniczałoby w wymienionych zakresach sprawność małoletniej. Biegły dostrzegł natomiast konieczność monitorowania stanu jej zdrowia, podawania jej leków czy zapewniania wizyt u lekarzy i badań dodatkowych. Opinia biegłego, wydana po badaniu małoletniej oraz analizie zgromadzonej dokumentacji medycznej dotyczącej stanu jej zdrowia, jest jasna i spójna, a jej wnioski znajdują oparcie w stwierdzanym w dacie badania, a szczegółowo opisanym stanie klinicznym. Wnioski biegłego korespondują z dokumentacją medyczną załączoną do akt sprawy – w dokumentacji tej brak danych o ograniczeniu sprawności fizycznej dziecka czy takich zaburzeniach rozwojowych, które w istotny sposób różniłyby je od rówieśników. Z orzeczeń o potrzebie indywidualnego nauczania nie wynikają odchylenia od stanu prawidłowego N. R. utrudniające jej codzienne funkcjonowanie, a jedynie pewne ograniczenia edukacyjne. W ostatnim z nich pochodzącym sprzed daty zaskarżonego orzeczenia (k. 5 – 6) stwierdza się przeciętną sprawność intelektualną (podobnie w aktualnym k. 28) i poprawę rozwoju wielu funkcji potrzebnych w procesie uczenia się. Wszystko powyższe, przy uwzględnieniu nadto, iż biegły to wysokiej klasy fachowiec o wieloletnim doświadczeniu zawodowym, także klinicznym, w tym na stanowisku ordynatora oddziału, wieloletnim doświadczeniu orzeczniczym i specjalności odpowiedniej do schorzeń odwołującej się znajdujących potwierdzenie w złożonej dokumentacji medycznej, nakazywało uznać opinię za rzetelną i wiarygodną, a w konsekwencji podzielić zawarte w niej wnioski nie znajdując żadnych podstaw do ich kwestionowania, tym bardziej że zarzutów do tej opinii nie złożyła żadna ze stron procesu.

Okoliczności podawane przez przedstawicielkę małoletniej na rozprawie nie świadczą o znacznie ograniczonej zdolności N. R. do samodzielnej egzystencji, o jakiej mowa w § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia.

Z uwagi na okoliczność, iż z dokumentacji medycznej i opinii biegłego wynika zaostrzenie się schorzenia małoletniej w kwietniu 2016r. i postawienie u niej dodatkowych rozpoznań wskazać należy, że wprawdzie żaden przepis nie wyłącza w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosowania art. 316 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd wydaje wyrok biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, to jednak postępowanie to jest postępowaniem odrębnym, specyficznym - dotyczy badania przez sąd prawidłowości decyzji (orzeczenia) organu rentowego, co oznacza, co do zasady, odnoszenie się do stanu rzeczy z daty jej (jego) wydania. Świadczy o tym też treść art. 477 § 4 – 6 k.p.c. Sąd pełni funkcję kontrolną, co oznacza w sprawach dotyczących stopnia niepełnosprawności, iż nie powinien uwzględniać nowych okoliczności powstałych już na pewnym etapie procesu. Pamiętać należy, iż orzeczenie o niepełnosprawności odnosi się do stanu zdrowia występującego z wnioskiem z daty wydania tego orzeczenia i określa zawsze jeden (istniejący w danej chwili) stopień niepełnosprawności, nie ustala zaś różnych stopni niepełnosprawności na różne okresy. Zmiany w stanie zdrowia zainteresowanego, do jakich doszło po wydaniu orzeczenia stanowią podstawę do wystąpienia z ponownym wnioskiem zgodnie z § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Z powyższych względów ewentualna zmiana w stanie zdrowia odwołującej się (nie będąca nową okolicznością w rozumieniu art. 477 § 6 k.p.c., por. chociażby postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 czerwca 2014r. III AUz 63/14, LEX nr 1474851), nie może mieć znaczenia dla wyniku procesu.

Mając na uwadze wszystko powyższe sąd, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.