Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 8 marca 2016 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje J. C. prawo do emerytury poczynając od dnia (...) 2016 roku.

Sygn. akt VU 301/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 marca 2016 roku, sygn. ENS/10/042024740 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił J. C. prawa do emerytury, podnosząc w uzasadnieniu decyzji, iż wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy odmówił ubezpieczonemu zaliczenia okresów zatrudnienia od dnia 1 września 1974 roku do dnia 22 kwietnia 1976 roku, od dnia 22 maja 1978 roku do dnia 29 marca 1980 roku oraz od dnia 3 maja 1980 roku do dnia 31 maja 1984 roku, gdyż zdaniem ZUS analiza całości dokumentacji nie potwierdza zatrudnienia na stanowiskach wymienionych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.).

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 25 marca 2016 roku J. C. podał, iż w okresach od dnia 22 maja 1978 roku do dnia 29 marca 1980 roku oraz od dnia 3 maja 1980 roku do dnia 31 maja 1984 roku wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. C., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 20 lutego 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k 1 – 4 akt emerytalnych I)

Decyzją z dnia 7 marca 2013 roku organ rentowy odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury. ZUS wskazał, że wnioskodawca nie osiągnął wieku emerytalnego, a nadto nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 7 marca 2013 roku, k. 14 akt emerytalnych I)

W dniu 17 lutego 2016 roku J. C. ponownie złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca podał, że jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i wnosi o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1-4 akt emerytalnych II)

Decyzją z dnia 8 marca 2016 roku organ rentowy odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury, ponieważ uznał, że nie został udowodniony wymagany 15 – letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. ZUS wskazał, że do stażu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył następujących okresów zatrudnienia ubezpieczonego w Spółdzielni (...) w R.:

- od dnia 1 września 1974 roku do dnia 22 kwietnia 1976 roku na stanowisku montera samochodowego,

- od dnia 22 maja 1978 roku do dnia 29 marca 1980 roku na stanowisku kierowcy samochodowego,

- od dnia 3 maja 1980 roku do dnia 31 maja 1984 roku na stanowisku kierowcy pojazdu samochodowego.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 8 marca 2016 roku, k. 23 akt emerytalnych II)

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się okresem ubezpieczenia w wymiarze 27 lat, 2 miesięcy i 17 dni, w tym 27 lat, 1 miesiąc i 23 dni okresów składkowych oraz 24 dni okresów nieskładkowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych ZUS zaliczył ubezpieczonemu okres w wymiarze 14 lat, 5 miesięcy i 25 dni.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 8 marca 2016 roku, k. 23 akt emerytalnych II)

Organ rentowy do stażu pracy w szczególnych warunkach zaliczył wnioskodawcy okres od dnia 11 czerwca 1984 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku (z wyłączeniem pobierania zasiłków chorobowych) w (...) Spółce Akcyjnej. ZUS nie uwzględnił żadnego z okresów zatrudnienia w Spółdzielni (...) w R. wskazując, że pracodawca nie wystawił świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Nadto organ rentowy podniósł, że z dokumentacji pracowniczej przedłożonej przez ubezpieczonego nie wynika, że był on zatrudniony na stanowiskach wymienionych w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 roku.

(dowód: odpowiedź na odwołanie, k. 11-12 akt sprawy)

W okresach od dnia 1 września 1971 roku do dnia 29 marca 1980 roku oraz od dnia 3 maja 1980 roku do dnia 31 maja 1984 roku J. C. był zatrudniony w Spółdzielni (...) Oddział w R.. Wnioskodawca zajmował stanowiska kolejno: ucznia nauki zawodu, montera samochodowego, kierowcy samochodowego i kierowcy pojazdu samochodowego w D. P. i (...).

(dowód: świadectwo pracy z dnia 31 maja 1984 roku, k. 3, świadectwo pracy z dnia 28 czerwca 1984 roku, k. 4 akt sprawy)

Podczas odbywania służby wojskowej wnioskodawca uzyskał uprawnienia do prowadzenia samochodów ciężarowych.

(dowód: zeznania świadka A. O., nagranie od minuty 4:46 do minuty 7:05, protokół z rozprawy z dnia 9 listopada 2016 roku, k. 23-23v akt sprawy)

W okresie od dnia 1 września 1971 roku do dnia 29 marca 1980 roku ubezpieczony był zatrudniony w Spółdzielni (...) Oddział w R.. Zajmował kolejno stanowiska: ucznia nauki zawodu, montera samochodowego i kierowcy samochodowego. Po ukończeniu praktycznej nauki zawodu, w dniu 1 września 1974 roku wnioskodawca uzyskał angaż na stanowisko montera samochodowego. Po odbyciu służby wojskowej pracodawca powierzył ubezpieczonemu obowiązki kierowcy samochodu w transporcie mechanicznym. Wnioskodawca zajmował stanowisko kierowcy samochodowego w okresie od dnia 22 maja 1978 roku do dnia 29 marca 1980 roku.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 28 czerwca 1984 roku, k. 4 akt kapitałowych, angaż z dnia 1 września 1974 roku, k. 9, angaż z dnia 22 maja 1978 roku, k. 11 akt emerytalnych II)

W dniu 3 maja 1980 roku wnioskodawca powrócił do pracy w wyżej wymienionej Spółdzielni i uzyskał angaż na stanowisko kierowcy pojazdu samochodowego w transporcie samochodowym w D. P. i (...). Ubezpieczony zajmował to stanowisko do dnia rozwiązania stosunku pracy, to jest do dnia 31 maja 1984 roku.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 31 maja 1984 roku, k. 3 akt kapitałowych, umowa o pracę z dnia 3 maja 1980 roku, k. 13 akt emerytalnych II)

Pracodawca odwołującego dysponował wyłącznie samochodami ciężarowymi o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Były to pojazdy marki S., J. i (...). Wnioskodawca po odbyciu służby wojskowej wykonywał obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego. Ubezpieczonemu przypisano pojazd marki S. z przyczepą. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując prace transportowe. Przewoził nawozy, węgiel i dostarczał towary do sklepów. Innych obowiązków wnioskodawca nie wykonywał.

(dowód: zeznania świadka A. O., nagranie od minuty 3:03 do minuty 7:29, protokół z rozprawy z dnia 9 listopada 2016 roku, k. 23-23v akt sprawy)

Pracodawca nie wystawił ubezpieczonemu świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Okoliczność niedysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy we Spółdzielni (...) Oddział w R. był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w okresach od dnia 22 maja 1978 roku do dnia 29 marca 1980 roku oraz od dnia 3 maja 1980 roku do dnia 31 maja 1984 roku, to jest czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że z dokumentów w postaci świadectwa pracy oraz angaży, kart wynagrodzenia oraz innych dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, potwierdzających zatrudnienie wnioskodawcy w spornych okresach, wynika, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu i kierowcy pojazdu samochodowego. Należy jednak podnieść, iż okoliczność nieprecyzyjnego określenia stanowiska pracy wnioskodawcy polegającego na niewskazaniu kierowcą jakich pojazdów był ubezpieczony, nie oznacza – jak chce organ rentowy – że skarżący nie był kierowcą samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w zakwestionowanych przez ZUS okresach Sąd oparł się na zgromadzonej w sprawie dokumentacji oraz zeznaniach świadka A. O., który w całym spornym okresie pracował razem z wnioskodawcą, a zatem dysponował bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków pracowniczych skarżącego. Świadek potwierdził, że wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie jako kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony. Wnioskodawcy był przypisany pojazd marki S. z przyczepą. Tym samochodem ciężarowym wnioskodawca przewoził węgiel i nawozy oraz dostarczał towary do sklepów. Zatrudnienie wnioskodawcy w warunkach szczególnych jest w ocenie Sądu logiczną konsekwencją faktu, iż pracodawca odwołującego dysponował flotą samochodów ciężarowych. Co więcej, specyfika pracy odwołującego wymagała przewożenia towarów za pomocą pojazdu o dużej ładowności. Biorąc pod uwagę przedmiot działalności zatrudniającego ubezpieczonego zakładu pracy uznać należało, że posiadając uprawnienia do prowadzenia samochodów ciężarowych, to właśnie nimi wnioskodawca jeździł stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Dokonując ustaleń faktycznych w przedmiotowej sprawie, Sąd uwzględnił także dokumentację pracowniczą skarżącego. Jakkolwiek zatrudniający nie wystawił wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, to z umów o pracę i wystawionych angaży wynika, że w okresach od dnia 22 maja 1978 roku do dnia 29 marca 1980 roku oraz od dnia 3 maja 1980 roku do dnia 31 maja 1984 roku ubezpieczony zajmował stanowisko kierowcy pojazdu samochodowego w transporcie samochodowym w D. P. i (...). Podkreślenia wymaga, że zmiana stanowiska pracy odwołującego była podyktowana uzyskaniem uprawnień do prowadzenia samochodów ciężarowych. W Spółdzielni, w której był zatrudniony wnioskodawca było zapotrzebowanie na pracowników kierujących pojazdy o dużej ładowności. Jak wynika z zeznań świadka A. O. zatrudniający dysponował jedynie pojazdami o nośności powyżej 3,5 tony w postaci S., J. i K.. Zatrudnienie na stanowisku kierowcy samochodu (pojazdu samochodowego) było zatem jednoznaczne z wykonywaniem obowiązków na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Pojazd marki S., który obsługiwał wnioskodawca w spornych okresach, mieści się w definicji samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił jednocześnie jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez wnioskodawcę i nie zakwestionował wskazanych w dowodach okoliczności faktycznych.

W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie budzi zatem żadnych wątpliwości, że wnioskodawca w spornych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony. Ubezpieczony nie był w tym czasie kierowany do innych prac.

Prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony są pracami zaliczonymi przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, ma ponad 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach, należy uznać, że odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. przyznał wnioskodawcy J. C. prawo do emerytury od dnia (...) 2016 roku, to jest od dnia osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku emerytalnego.