Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Hanna Cackowska-Frank

Protokolant referent stażysta E. G.

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2013 r. w Toruniu

sprawy B. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania B. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 8 maja 2013 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonej B. B. prawo
do emerytury od dnia 5 kwietnia 2013 roku i nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

/-/SSO Hanna Cackowska-Frank

Sygn. akt: IV U 1256/13

UZASADNIENIE

B. B. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z 13 maja 2013r., odmawiającej ubezpieczonej prawa do emerytury wobec niewykazania na dzień 1 stycznia 1999r. co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczona wnosiła o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) S.A w T. od 15 stycznia 1976r. do 2 kwietnia 1982r. oraz od 4 kwietnia 1984r. do 31 grudnia 1996r. na stanowisku przędzarza.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w odpowiedzi na odwołanie wnosił o oddalenie odwołania, wskazując że ubezpieczona przedłożyła błędnie wystawione świadectwo pracy w szczególnych warunkach za okres od 15 stycznia 1976r. do 2 kwietnia 1982r. w (...) S.A w T. (pracodawca nie wykazał rodzaju wykonywanej pracy ściśle wg rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r.), a za okres od 4 listopada 1984r. do 31 grudnia 1996r. ubezpieczona nie przedłożyła świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach w tym zakładzie pracy (natomiast informacja zawarta w pkt 8 świadectwa pracy z 31.12.1996r. nie zawierała wszystkich danych zgodnie z wymogami świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, tj. brak rodzaju wykonywanej pracy zgodnie z wykazem A, dział VII, poz. 1 pkt 9 zarządzenia resortowego).

Sąd ustalił, co następuje:

B. B. urodziła się (...).

W dniu 4 marca 2013r. ubezpieczona złożył wniosek o emeryturę. We wniosku tym wskazała, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Bezspornym było, że na dzień 1 stycznia 1999r. staż ubezpieczeniowy B. B. wyniósł łącznie 20 lat, 5 miesięcy i 24 dni (w tym 20 lat i 26 dni okresów składkowych oraz 4 miesiące i 28 dni okresów nieskładkowych).

Okoliczności bezsporne, a ponadto

Dowód: wniosek o emeryturę – k. 1-3 akt emerytalnych II

karta przebiegu zatrudnienia k. 23 akt emerytalnych II

W okresie od 15 stycznia 1976r. do 2 kwietnia 1982r. i od 4 kwietnia 1984r. do 31 grudnia 1996r. B. B. była zatrudniona w (...) S.A. w T..

Początkowo ubezpieczona została zatrudniona na okres próbny na stanowisko określane w angażach jako robotnik magazynowy, robotnik magazynowy – obsługa maszyn na wydziale przędzalni. Faktycznie jednak od samego początku ubezpieczona pracowała na wydziale przędzalni, gdzie odbywała przyuczenie do stanowiska prządki i po przyuczeniu pracowała przy maszynie, wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przędzarza. Ubezpieczona nie pracowała nigdy w magazynie jako robotnik. Praca na wydziale przędzalni była traktowana jako praca w warunkach szczególnych z uwagi na występujący tam hałas i zapylenie przy obróbce włókien sztucznych. Od 1 czerwca 1976r. ubezpieczona została przeszeregowana na stanowisko pomocy przędzarza, wykonując prace pomocnicze przy prządce.

Z dniem 15 marca 1977r. ubezpieczona została zaszeregowana formalnie na stanowisku przędzarza. Tak jej stanowisko było określane w dalszych dokumentach pracowniczych. Z dniem 2 kwietnia 1982 r. został rozwiązany z ubezpieczoną stosunek pracy na mocy porozumienia stron.

Ponownie ubezpieczona została zatrudniona w dniu 4 kwietnia 1984r. na stanowisku przędzarza w wydziale przędzalni. Ubezpieczona do końca zatrudnienia w tym zakładzie, tj. do 31 grudnia 1996r. wykonywała prace prządki (przędzarza), obsługiwała maszyny do przędzenia elany, anilany, wełny i innych mieszanek włókien. W dokumentach pracowniczych stanowisko ubezpieczonej było określane jako przędzarz, względnie prządka. W angażach stwierdzano: „I kategoria zatrudnienia” albo „zatrudnienie w szczególnych warunkach”.

(...) S.A. w T. wystawiła B. B. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 9 grudnia 1996r., w którym stwierdziła, że ubezpieczona w okresie od 15 stycznia 1976r. do 2 kwietnia 1982r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu na stanowisku przędzarza wymienionym w wykazie A, dział VII, pozycja 1 punkt 9 wykazu stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego (Dz. U. Nr 7/87 r.).

W świadectwie pracy z tego zakładu pracy z dnia 31 grudnia 1996r. w punkcie 8 wskazano, że ubezpieczona wykonywała pracę w szczególnych warunkach w okresie od 4 kwietnia 1984 r. do 31 grudnia 1996 r. wskazaną w wykazie A, dziale VII, pozycja 1, punkt 9 (Dz. U. nr 7/87 r.).

Razem z ubezpieczoną pracowała na tym samym wydziale przędzalni w (...) S.A. w T. A. B. w okresie od 4 lutego 1980r. do 30 listopada 1991r. na stanowisku pomoc w wydziale produkcyjnym, przędzarz oraz świadek Z. B. od 1 września 1975r. do 30 czerwca 1991r. na stanowisku robotnik magazynowy – przędzarz.

W okresie zatrudnienia w (...) S.A. w T. B. B. korzystała ze zwolnień lekarskich w okresach od 19.12.1991r. do 23.01.1992r. (1 miesiąc 6 dni), od 9 do 11.12.1993r. (3 dni), od 13 do 18.12.1993r. (6 dni), od 7 do 10.03.1994r. (4 dni), od 27 do 31.12.1994r. (5 dni), od 28.02. do 11.03.1995r. (12 dni), od 19 do 22.12.1995r. (4 dni), od 3 do 5.06.1996r. (3 dni) oraz od 7.10. do 2012.1996r. (2 miesiące 15 dni).

Dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 9.12.1996r.,

k. 4 akt emerytalnych I

świadectwo pracy z 31.12.1996r., k. 6-6v. akt emerytalnych I,

akta osobowe ubezpieczonej, koperta, k. 39 akt sądowych,

zeznania świadków: A. B. protokół elektr. 00:12:04 i nast.,

Z. B. protokół elektr. 00:25:25 i nast.,

przesłuchanie ubezpieczonej protokół elektr. 00:44:53 i nast.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadków A. B. i Z. B., przesłuchanie ubezpieczonej jako strony oraz na podstawie wymienionych wyżej dokumentów, zgromadzonych w aktach emerytalnych i kapitału początkowego B. B. oraz w aktach sądowych, a także akt osobowych ubezpieczonej z (...) S.A. w T..

Sąd dał wiarę wszystkim powołanym wyżej dowodom, ponieważ były one jasne, logiczne i zrozumiałe oraz wzajemnie się uzupełniały, tworząc łącznie spójną całość. Sąd nie znalazł podstaw do podważenia miarodajności któregokolwiek z powołanych wyżej dowodów.

Jeśli chodzi o zeznania świadków, to ich wiarygodność jako dowodu wynikała przede wszystkim z faktu, że świadkami były osoby, które pracowały razem z ubezpieczoną u tego samego pracodawcy w okresie, którego dotyczył niniejszy spór. Świadkowie logicznie i rzeczowo potwierdzili, iż ubezpieczona pracowała jako prządka na wydziale przędzy.

Sąd uznał również za wiarygodne zeznania ubezpieczonej, gdyż były spójne, logiczne i konsekwentne. Korespondowały one z zeznaniami świadków oraz dokumentacją pracowniczą. Tym samym Sąd nie miał wątpliwości co do ich wiarygodności. Jedynie, co do okoliczności, iż od 1 czerwca 1976r. ubezpieczona pracowała jako pomocnik przędzarza, a dopiero od 15.03.1977r. na stanowisku przędzarza Sąd oparł się na angażu z akt osobowych. Zeznania ubezpieczonej, iż już w tym czasie pracowała jako prządka, a nie pomocnik przędzarza, Sąd uznał jako nieścisłość wynikającą ze znacznego upływu czasu.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wniesione przez ubezpieczoną jest uzasadnione i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

W niniejszej sprawie B. B. dochodziła ustalenia prawa do tzw. wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Przedmiotem sporu było jedynie to, czy ubezpieczona na dzień 1 stycznia 1999r. legitymowała się co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Niesporne było zaś to, że ubezpieczona spełniała wszystkie pozostałe warunki do uzyskania prawa do emerytury. Organ rentowy kwestionował złożone przez ubezpieczoną dokumenty jako niewystarczające w postępowaniu administracyjnym do zaliczenia ubezpieczonej pracy w (...) S.A. w T. jako pracy w warunkach szczególnych.

Przechodząc do omówienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia należy w pierwszym rzędzie wskazać na treść ogólnego przepisu regulującego przyznawanie prawa do emerytury osobom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227, ze zm.), nazywanej w dalszej części niniejszego uzasadnienia „ustawą emerytalną”, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Natomiast z przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej wynika, że emerytura przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948r. po osiągnięciu – co najmniej 55 lat dla kobiet, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. na dzień 1 stycznia 1999r.) spełniał łącznie następujące warunki:

1)  wykazał co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy (w przypadku

kobiet),

2)  wykazał co najmniej 15-letni okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach

lub w szczególnym charakterze, w ramach stosunku pracy, wymagany

przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie

wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach

lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.),

3)  nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu

emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W przedmiocie określenia wymaganego wieku emerytalnego, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków na podstawie których przysługuje ubezpieczonemu prawo do tzw. wcześniejszej emerytury przepis art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej odsyła do „przepisów dotychczasowych”. Stosowne regulacje – stanowiące obecnie obowiązujące prawo - zawarte są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.).

Stosowne wykazy rodzajów prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zostały zawarte w wykazach „A” i „B” stanowiących załącznik do tegoż rozporządzenia. W przepisie § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia w zakresie sprecyzowania stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, znajduje się odesłanie do odpowiednich przepisów resortowych (ustalonych przez właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych czy centralne związki spółdzielcze). Należy jednakże zauważyć, iż uściślenia dokonane przez właściwych ministrów (kierowników urzędów centralnych czy centralne związki spółdzielcze), polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, na których wykonywana jest praca w szczególnych warunkach, pełnią w obecnym stanie prawnym wyłącznie funkcję informacyjną, porządkującą. Nie jest dopuszczalne bowiem zamieszczanie w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze. W rezultacie zatem o spełnieniu przesłanki „wykonywania pracy w szczególnych warunkach” przesądza świadczenie pracy wymienionej w załącznikach „A” i „B” do rozporządzenia, które stanowią integralną część rozporządzenia jako aktu wykonawczego, niezależnie od tego, w jakim zakładzie praca taka była (lub jest) wykonywana (por. T. Bińczycka – Majewska, OSP z 2002 r., nr 4, poz. 48 - t. 2, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 r., sygn. akt: III RN 25/99).

W myśl przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do tzw. wcześniejszej emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Pod pojęciem pracy wykonywanej stale należy rozumieć pracę wykonywaną na danym stanowisku pracy, zgodnie z rozkładem czasu pracy i w pełnym wymiarze czasu pracy, ustalonym dla danego stanowiska. W związku z powyższym nie będzie uznawana za takie zatrudnienie - praca wykonywana np. w połowie wymiaru czasu pracy lub tylko kilka lub kilkanaście dni w miesiącu. W wyroku z dnia 1 czerwca 2010 r. (sygn. akt: II UK 21/10, LEX nr 619638) Sąd Najwyższy stwierdził, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Należy także zwrócić uwagę na treść § 19 ust. 1 rozporządzenia, który stanowi, iż przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w § 2, uwzględnia się również okresy takiej pracy (służby), wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. Zgodnie zaś z przepisem § 19 ust. 2 tego samego rozporządzenia - prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r., nr 13, poz. 86 i z 1981 r., nr 32, poz. 186) uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4. Przepisy te mają znaczenie w sytuacji pracy wykonywanej w szczególnych warunkach przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, co miało miejsce w niniejszej sprawie, gdyż spór dotyczył okresu pracy już od dnia 15 stycznia 1976r.

Materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy potwierdza, że B. B. legitymuje się co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 199 r., wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że w okresie zatrudnienia w (...) S.A. w T. ubezpieczona wykonywała prace w szczególnych warunkach w okresie od 15 stycznia 1976r. do 2 kwietnia 1982r. (6 lat, 2 miesiące i 19 dni). Z angaży zawodowych wynika, że od 1 czerwca 1976r. ubezpieczona wykonywała prace pomocnika przędzarza, a od 15 marca 1977r. pracę przędzarza. W okresie próbnym, tj. od dnia 15 stycznia 1976r. stanowisko pracy ubezpieczonej w aktach osobowych było określane jako robotnik magazynowy - obsługa maszyn, robotnik magazynowy. Jednakże zeznania świadków i ubezpieczonej wykazały, że B. B. wykonywała funkcję pomocy przy prządce przyuczając się do wykonywania zawodu prządki (przędzarza). W ocenie Sądu zeznania te są wiarygodne w zestawieniu z dokumentacją pracowniczą i nie ulega wątpliwości, że w okresie próbnym ubezpieczona wykonywała przyuczenie do zawodu, a następnie wykonywała pracę pomocnika przędzarza, a w dalszej kolejności już na stanowisku przędzarza.

W ocenie Sądu nie ma wątpliwości, iż w tym okresie ubezpieczona wykonywała prace w warunkach szczególnych, nawet gdyby przyjąć, że dopiero od dnia 1 czerwca 1976r., gdy otrzymała angaż pomocy przędzarza wykonywała taką pracę. W kolejnych okresach bowiem już nie pojawiło się określenie robotnika magazynowego, tylko stanowisko przędzarza.

Powyższe stanowiska (przędzarza i pomocnika przędzarza) są zaliczane do prac w warunkach szczególnych określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.) w wykazie A, dziale VII – prace w przemyśle lekkim, pozycja 1 – obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie. Sprecyzowane one zostały w zarządzeniu resortowym, tj. zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. U. MPChiL nr 4 z dnia 3 sierpnia 1987r.) w wykazie A, dziale VII - prace w przemyśle lekkim, pozycja 1 – obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie, punkt 9 - przędzarz, a punkt 10 – pomocnik na oddziale produkcyjnym. Wobec tego nie ma większego znaczenia czy ubezpieczona wykonywała pracę przędzarza czy pomocnika przędzarza, bo zdaniem Sądu są to prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu. Zatem są to prace zaliczane do szczególnych warunków.

W ocenie Sądu należało zaliczyć ubezpieczonej jako okres pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 2 kwietnia 1984r. do 31 grudnia 1996r. (12 lat, 8 miesięcy i 27 dni) z pominięciem jednak okresu zwolnień lekarskich. Zeznania ubezpieczonej i świadków na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach znajdowały pełne potwierdzenie w dokumentacji osobowej. Wprawdzie ubezpieczona za ten okres nie przedłożyła świadectwa pracy w warunkach szczególnych, ale w świadectwie pracy zwykłym z dnia 31 grudnia 1996 r. w punkcie 8 został wskazany ten okres zatrudnienia jako praca w szczególnych warunkach wymieniona w wykazie A, dziale VII, pozycja 1, punkt 9 zarządzenia resortowego. Również w dokumentacji osobowej z tego okresu znajduje się tylko określenie stanowiska przędzarz. Ponadto w niektórych angażach znajduje się określenie: „I kategoria zatrudnienia”, „zatrudniony w szczególnych warunkach”.

W związku z tym w ocenie Sądu po zapoznaniu się z zeznaniami ubezpieczonej i świadków nie ma wątpliwości, że taką pracę ubezpieczona rzeczywiście wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wobec powyższego należało uznać, że ubezpieczona na dzień 1 stycznia 1999r. posiadała co najmniej 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach (6 lat, 2 miesiące i 19 dni plus 12 lat, 4 miesiące i 6 dni = 18 lat, 6 miesięcy i 25 dni), nawet gdyby odliczyć z okresu pracy od 4 kwietnia 1984r. do 31 grudnia 1996r. w myśl art. 32 ust. 1 a pkt 1 ustawy emerytalnej okres świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby po dniu 14 listopada 1991r.

Poza tym B. B. spełnia wszystkie pozostałe przesłanki niezbędne do nabycia prawa do emerytury, albowiem 5 kwietnia 2013r. ukończyła 55 lat, na dzień 1 stycznia 1999r. posiadała ponad 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie cytowanych wyżej przepisów prawa materialnego oraz w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał B. B. prawo do emerytury od 5 kwietnia 2013r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego 55 lat.

Jednocześnie Sąd na podstawie przepisu art. 118 ust. 1a a contrario ustawy emerytalnej nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Przy rozstrzyganiu o powyższej kwestii Sąd miał na uwadze fakt, że istnienie przesłanki, której spełnienie jest konieczne do nabycia prawa do emerytury, o której mowa w art. 184 ustawy emerytalnej – czyli legitymowanie się przez ubezpieczoną co najmniej 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych – zostało ostatecznie stwierdzone dopiero w toku postępowania sądowego, m.in. na podstawie zeznań ubezpieczonej oraz świadków. Mając bowiem na uwadze braki w postaci podania pełnej podstawy prawnej w świadectwie pracy w szczególnych warunkach i w zwykłym świadectwie pracy pełne wyjaśnienie charakteru pracy ubezpieczonej i wyjaśnienie, że była to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nastąpiło dopiero w toku procesu sądowego.

/-/ SSO Hanna Cackowska – Frank