Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

z dnia 24 września 2012 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 1151/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 września 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. odmówił wnioskodawcy J. S. prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej wnioskodawca odwołał się w dniu 26 października 2012 roku. Wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych.

Na rozprawie w dniu 26 lutego 2013 roku J. S. wskazał, że pracował w warunkach szczególnych w okresach od 1 lipca 1972 roku do 31 października 1991 roku w Przedsiębiorstwie (...) w G. oraz od 1 listopada 1991 roku do 30 kwietnia 2004 roku w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w G. na stanowiskach smarownika maszyn i urządzeń (1972-1977), mechanika samochodowego (1977-1982) oraz elektryka instalacji samochodowych (1982-2004).

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

J. S., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 3 września 2012 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. ZUS nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych żadnych okresów zatrudnienia. Na dzień złożenia wniosku o emeryturę wnioskodawca miał rozwiązany stosunek pracy. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 1 lipca 1972 roku do 31 października 1991 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w G.. W świadectwie pracy wystawionym wnioskodawcy za wskazany okres zatrudnienia pracodawca podał, że pracował on na stanowiskach smarownika maszyn i urządzeń, robotnika transportowego, betoniarza, ślusarza warsztatowego – mechanika oraz elektryka instalacji samochodowych.

(dowód: świadectwo pracy k. 4 w aktach ZUS)

W angażach wystawionych wnioskodawcy wskazano, że pracował on w latach 1972-1977 jako robotnik transportowy, ślusarz-mechanik, betoniarz i smarownik maszyn i urządzeń, od 1977 roku do 1982 roku jako ślusarz warsztatowy-mechanik oraz od 1982 roku do 1991 roku jako elektryk instalacji samochodowych.

(dowód: angaże k. 111-116, 126-131, 133, 135-142, 144, 146, 148-149, 151, 153, 155-158, 168-169 w aktach osobowych wnioskodawcy)

Jako smarownik wnioskodawca smarował olejem formy pod pustaki. Jako mechanik wnioskodawca naprawiał wózki widłowe, wózki akumulatorowe i platformowe, samochody ciężarowe i osobowe oraz sprzęt budowlany, wymieniał opony itp. Wnioskodawca wykonywał powyższe prace nie tylko w kanałach remontowych, ale także poza nimi w warsztacie samochodowym.

(dowód: zeznania świadków C. C., A. K. i K. R. k. 34, zeznania wnioskodawcy k. 45 w zw. z k. 14 w aktach sprawy)

Jako elektryk instalacji samochodowych wnioskodawca naprawiał rozruszniki, prądnice, pracował przy wymianie silników, napełniał akumulatory kwasem oraz naprawiał instalacje elektryczne, alternatory i rozruszniki w samochodach i w wózkach akumulatorowych. Jedynie część powyższych prac wnioskodawca wykonywał w akumulatorowni przy opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych.

(dowód: zeznania świadków C. C., A. K. i K. R. k. 34, zeznania wnioskodawcy k. 45 w zw. z k. 14 w aktach sprawy)

Przedsiębiorstwo (...) w G. nie wystawiło wnioskodawcy świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

W okresie od 1 listopada 1991 roku do 30 kwietnia 2004 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...)S.A. w G.. W świadectwie pracy wystawionym wnioskodawcy za wskazany okres zatrudnienia pracodawca podał, że pracował on na stanowisku elektryka instalacji samochodowych.

(dowód: świadectwo pracy k. 6 w aktach ZUS)

Jako elektryk instalacji samochodowych wnioskodawca wykonywał takie same czynności, jak wcześniej w (...), to jest naprawiał rozruszniki, prądnice, pracował przy wymianie silników, sprawdzał kwasy w akumulatorach oraz naprawiał instalacje elektryczne, alternatory i rozruszniki w samochodach i wózkach akumulatorowych. Jedynie część powyższych prac wnioskodawca wykonywał w akumulatorowni przy opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych.

(dowód: zeznania świadków C. C., A. K. i K. R. k. 34, zeznania wnioskodawcy k. 45 w zw. z k. 14, karta wynagrodzeń 19 w aktach sprawy)

Przedsiębiorstwo (...) S.A. w G. nie wystawiło wnioskodawcy świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2) – art. 184 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 roku. Od 1 stycznia 2013 roku dla przyznania prawa do emerytury nie jest już natomiast konieczne uprzednie rozwiązanie stosunku pracy.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Należy dodać, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace o jakich mowa w rozporządzeniu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.), obecnie rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu (...)ukończył 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i na dzień złożenia wniosku o emeryturę miał rozwiązany stosunek pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do uwzględnienia odwołania wnioskodawcy i przyznania mu prawa do emerytury ze względu na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornych okresach mogłaby być bowiem uznana za pracę w warunkach szczególnych jedynie wówczas, gdyby wykonywał on w rzeczywistości stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wymienione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace, o jakich mowa w rozporządzeniu (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Dokonując ustaleń w zakresie prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornych okresach zatrudnienia Sąd oparł się na zeznaniach świadków C. C., A. K. i K. R., zeznaniach wnioskodawcy oraz zachowanych dokumentach w postaci świadectw pracy i angaży zawartych w aktach rentowych i aktach osobowych wnioskodawcy. Z zeznań powyższych wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał i w jakim wymiarze czasu pracy pracował.

Po pierwsze zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych nie mógł podlegać okres zatrudnienia w latach 1972-1977, kiedy to wnioskodawca pracował na stanowisku smarownika maszyn i urządzeń, albowiem przedmiotowe stanowisko nie jest wymienione w Wykazie A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń.

Nie jest także możliwe zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku mechanika (1988-1982). Zgodnie z Wykazem A jako praca w warunkach szczególnych traktowana może być jedynie praca mechanika pojazdów samochodowych wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych (Dział XIV, poz. 16).

W przedmiotowej sprawie z zeznań świadków i samego wnioskodawcy wynika, że oprócz napraw pojazdów samochodowych naprawiał on także wózki widłowe, akumulatorowe i platformowe. Nie sposób zatem przyjąć, że w spornym okresie wnioskodawca był mechanikiem samochodowym. Ponadto zebrany w sprawie materiał dowodowy wyklucza możliwość przyjęcia, że w spornym okresie zatrudnienia wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. Do jego obowiązków należało bowiem nie tylko wykonywanie napraw w kanałach remontowych, ale także wykonywanie innych prac poza kanałami, takich jak np. wymiana opon.

Wreszcie do stażu pracy w warunkach szczególnych nie mógł zostać zaliczony okres zatrudnienia na stanowisku elektryka instalacji samochodowych (1991 do końca 1998 roku). Przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdziło co prawda, że wnioskodawca wykonywał prace w akumulatorowni przy opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego (Wykaz A, Dział XIV, poz. 13). Wnioskodawca nie wykazał jednakże, że prace te wykonywał stale i pełnym wymiarze czasu pracy, co jak wskazano na wstępie rozważań jest przesłanką do zaliczenia danego okresu pracy do stażu pracy w warunkach szczególnych. Na rozprawie w dniu 28 maja 2013 roku świadkowie C. C., A. K. i K. R. zeznali, że będąc zatrudniony na stanowisku elektryka instalacji samochodowych, wnioskodawca oprócz prac w akumulatorowni przy napełnianiu akumulatorów naprawiał także rozruszniki, prądnice, instalacje elektryczne, alternatory i rozruszniki w samochodach i wózkach akumulatorowych, a także pracował przy wymianie silników. W świetle zeznań świadków, które Sąd uznał za wiarygodne, należało zatem przyjąć, że w latach 1991-1998 wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prac wskazanych w Wykazie A, Dziale XIV, poz. 13, tj. prac w akumulatorowni przy opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego

Okres od 1 stycznia 1999 roku do 30 kwietnia 2004 roku nie mógł być zaliczony do pracy w warunkach szczególnych, albowiem staż pracy w takich warunkach zgodnie z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS bada się na dzień 1 stycznia 1998 roku.

Dodać należy, iż przedłożona przez pełnomocnika wnioskodawcy karta wynagrodzeń (k. 19) dotyczy miesiąca kwietnia 2004 roku, a więc okresu, który nie może być zaliczony do pracy w warunkach szczególnych, a do tego wynika z niego, że wnioskodawca pracował w warunkach szkodliwych, jednakże w niepełnym wymiarze czasu pracy. To tylko wzmacnia argumentację Sądu, że jako elektryk instalacji samochodowych wnioskodawca nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w akumulatorowni.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należało, iż w toku procesu wnioskodawca, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie wykazał, by spełnił przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat. Fakt ten skutkował koniecznością przyjęcia, że nie spełnia ona wymaganych prawem warunków do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 i art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.