Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: protokolant sądowy Marcin Kamionowski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 stycznia 2015 r. w Warszawie

sprawy K. W. i P. W. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą w L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania K. W. i odwołania P. W. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą w L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 6 lutego 2014 r., znak: (...)

oddala odwołania.

Sygn. akt VII U 630/14

UZASADNIENIE

W dniu 21 lutego 2014 r. ubezpieczona K. W. jako pracownik u płatnika składek P. W. (1) prowadzącego działalność gospodarczą (...) z siedzibą w L. złożyła do Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, odwołanie od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 6 lutego 2014 r. w przedmiocie stwierdzenia, podstawy wymiaru składek (k.6-11).

W dniu 20 lutego 2014 r. płatnik składek P. W. (1) prowadzący działalność gospodarczą (...) z siedzibą w L. również złożył do Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń, odwołanie od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 6 lutego 2014 r. w przedmiocie stwierdzenia, podstawy wymiaru składek (k.2-4). W uzasadnieniu odwołania ,zarówno ubezpieczona jak i płatnik wskazali ,że decyzją z dnia 6 lutego 2014 r. ZUS II Oddział w W. Inspektorat w L., nr (...), znak pisma (...) (...), stwierdził, iż ubezpieczona K. W. z tytułu zatrudnienia w firmie płatnika podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z podstawą wymiaru składek w wysokości odpowiednio 1333,33 zł za miesiąc lipiec 2013 roku, 1600,00 zł za miesiąc sierpień 2013 roku, 0,00 zł za miesiąc wrzesień 2013 roku. Zdaniem ubezpieczonej i płatnika stanowisko organu rentowego zasadzające się na założeniu, iż ..."wynagrodzenie na poziomie minimalnego wynagrodzenia jest przypadku w/w odpowiednie i godziwe jest rażąco bezzasadne..." W ocenie odwołujących organ rentowy decydując arbitralnie o wysokości podstawy wymiaru składek nie ocenił rzetelnie sprawy a przez to uchybił przepisom prawa i naruszył wynikające z nich zasady w oparciu o które winien działać.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 28 marca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania ubezpieczonej jak i płatnika na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie ustalił, następujący stan faktyczny.

W związku ze złożonym przez ubezpieczoną K. W. roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego oraz stosunkowo krótkim czasem pomiędzy podpisaniem umowy o pracę z płatnikiem P. W. (1), a przejściem ubezpieczonej na

1

Sygn. akt VII U 630/14

świadczenie chorobowe, organ rentowy przeprowadził postępowanie wyjaśniające dot. okoliczności zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych oraz wykazanej podstawy wymiaru. Wg ustaleń organu rentowego w dniu 06 lipca 2013 r. została zawarta umowa o pracę pomiędzy ubezpieczoną a firmą (...) P. W. (1), w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 5.000,00zł. brutto na podstawie której ubezpieczona miała pracować na stanowisku pracownika administracyjno - biurowego. Płatnik oświadczył, że ubezpieczona jest żoną jego brata . Według oświadczenia płatnika ubezpieczona poszukiwała pracy przez Rejonowy Urząd Pracy i płatnik P. W. (1) zaproponował ubezpieczonej pracę w swojej firmie. Celem było zapewnienie rozwoju firmy w zakresie transportu krajowego i zagranicznego, potrzeba spotkań z nowymi kontrahentami, pozyskiwanie nowych zleceń, nowych spedycji, bieżących napraw i remontów taboru. Aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie firmy, uporządkować nagromadzone zaległości w archiwum i pismach konieczne było zatrudnienie pracownika biurowego. Płatnik dodał również, że podczas nieobecności ubezpieczonej jej obowiązki wykonywał osobiście. Do zakresu obowiązków ubezpieczonej należało utrzymywanie porządku w archiwum, pismach, dokumentach, obsługa urządzeń biurowych, przyjmowanie i wysyłanie korespondencji, przygotowywanie dokumentów dla kierowców, współpraca z zewnętrzną firmą księgową, kontakty z kontrahentami, zakup i gospodarowanie materiałami biurowymi, dbanie o czystość na stanowisku pracy.

W dniu 29 listopada 2013 r. płatnik dostarczył do organu rentowego listę obecności w pracy za miesiąc lipiec i sierpień 2013 r. w której jako pracownik biurowy wskazana była tylko ubezpieczona. W imiennych raportach miesięcznych złożonych za ubezpieczoną pracodawca jako podstawę wymiaru składek wykazał za miesiąc lipiec 2013 r. - 3.913,05 zł., za sierpień 2013 r. - 5.000,00 zł., za wrzesień 2013 r. - 0,00 zł. Od dnia 01 września 2013 r. ubezpieczona przebywa na zwolnieniu lekarskim, związanym z ciążą. Jak wynikało z załączonych list płac ubezpieczona otrzymywała wynagrodzenie w formie gotówkowej. W oparciu o tak ustalony stan faktyczny organ rentowy decyzją z dnia 06 lutego 2014 r. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe ubezpieczonej K. W. z tytułu wykonywania umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) P. W. (1) wynosi: za lipiec 2013 r. -1.333,33 zł., sierpień 2013 r. -1.600,00 zł., wrzesień 2013 r. - 0,00 zł. W dniu 26 lutego 2014 r. wpłynęło odwołanie ubezpieczonej i płatnika od ww. decyzji. Zdaniem organu rentowego okoliczności sprawy wskazują, że wynagrodzenie ubezpieczonej

2

Sygn. akt VII U 630/14

zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z zasadami współżycia społecznego albowiem w dniu 06 lipca 2013 r. ubezpieczona świadoma była swojego stanu związanego z ciążą oraz faktu, iż od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zależeć będzie wysokość zasiłku chorobowego, a następnie macierzyńskiego. W opinii organu rentowego dokonana czynność prawna miała tylko i wyłącznie na celu uzyskanie stosownie wysokiego świadczenia. Organ rentowy wskazał na istotny fakt, że stanowisko pracownika administracyjno - biurowego zostało utworzone z dniem zatrudnienia ubezpieczonej, a po przejściu jej na zwolnienie lekarskie, płatnik składek nie zatrudnił nowego pracownika. Obowiązki ubezpieczonej pod jej nieobecność wykonywał i wykonuje płatnik. Organ rentowy wskazał nadto, że od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej płatnika tj. od 31 grudnia 1998r. ww. stanowisko nie istniało, powstało dopiero od dnia 06 lipca 2013 r. Ponadto organ rentowy wskazał, że wysokość wynagrodzenia określonego w umowie zawartej pomiędzy stronami była nieadekwatna do ówczesnej kondycji finansowej firmy, która zalegała z opłacaniem składek w organie rentowym i wobec płatnika jest prowadzone postępowanie egzekucyjne. Organ rentowy wskazał ,że płatnik zalega również w opłacaniu podatku jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. Nadto na podstawie analizy dokumentów rozliczeniowych zaewidencjonowanych w organie rentowym ustalono, że podstawa wymiaru składek ubezpieczonej znacznie odbiega od wynagrodzeń-pozostałych pracowników płatnika, którzy osiągają przychód w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Od powyższej decyzji organu rentowego, ubezpieczona oraz płatnik odwołali się w . do Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, inicjując tym samym niniejsze postępowanie odwoławcze.

W toku postępowania, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z zeznań świadków P. S. i E. W. na okoliczność zatrudnienia odwołującej. Świadek P. S. (k.44 a.s.) zeznał ,że widział odwołującą w biurze płatnika od lutego 2012 r. nie wiedział jednak na jakiej zasadzie i w jakim wymiarze czasu pracy jest zatrudniona. Świadek E. W. (k.44-45 a.s.) zatrudniona w biurze rachunkowym obsługującym płatnika potwierdziła ,że odwołująca była zatrudniona u płatnika jako jedyny pracownik biurowy za wynagrodzeniem 5000 zł brutto. Świadek stwierdziła ,że nie wie czy firma płatnika (...) zalegała z płatnościami w stosunku do Urzędu Skarbowego. Świadek potwierdziła jednak ,że płatnik dostarczył zajęcia komornicze na rzecz ZUS które

3

Sygn, akt VII U 630/14

tyczyły 2014 r. Sąd Okręgowy uznał zeznania w/w świadków za wiarygodne i potwierdzające niekwestionowany fakt zatrudnienia odwołującej u płatnika .Nade wszystko jednak w przypadku świadka E. W. zeznania w/w świadka potwierdzające wskazaną przez organ rentowy kondycję finansową płatnika.

Mając powyższe na uwadze Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu księgowości na okoliczność ustalenia ,czy w oparciu o pozyskane w 2012 i 2013 r. przez płatnika dochody uzasadnione było ustalenie wysokości wynagrodzenia dla odwołującej w kwocie 5000 zł brutto. Biegła B. W. w swojej opinii (k.64-76) wskazała ,że należałoby poddać pod rozwagę kwestię zatrudnienia odwołującej z wynagrodzeniem 5000 zł brutto w dwóch wariantach. Wariant I uwzględniający zysk płatnika w 2012 i 2013 r. który mając na uwadze matematyczne wyliczenia dawał podstawę do zatrudnienia odwołującej z wynagrodzeniem 5000 zł brutto. Oraz wariant II w świetle którego z ekonomicznego punktu widzenia zatrudnienie odwołującej z tak wysokim wynagrodzeniem jak 5000 zł brutto było zdecydowanie nieuzasadnione. Powyższe biegła uzasadniła następującymi przyczynami: występujący brak płynności gotówki wynikający z przedłużonych terminów płatności -potwierdzeniem tego jest kredytowanie się płatnika nieopłacanymi w terminie składkami ZUS czyli zobowiązaniami do budżetu i innymi, wysokość poborów ustalona dla pracownika biurowego w kwocie 5.000,00 zł nieadekwatna - zbyt wysoka - do zakresu obowiązku, zatrudnienie odwołującej w dłuższym okresie czasu mogłoby pogłębić problemy z płynnością. Powyższe stanowisko biegła potwierdziła w opinii uzupełniającej (k. 100-104) jak i w ramach zeznań złożonych do protokołu na rozprawie w dniu 9 stycznia 2015 r.(k.l40a.s.).Sąd Okręgowy uznał jako jednoznacznie przekonywujący II wariant opinii biegłej B. W. .W ocenie Sądu opinia biegłej jest rzetelna ,wnikliwa i oparta na wszystkich dostępnych materiałach dowodowych. Z tych też względów Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku odwołującej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego księgowego. Przyjmując argumenty biegłej w zakresie wariantu II opinii za swoje własne Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uznania za wiarygodne zeznań odwołującej K. W. (k.140-141 ) i płatnika P. W. (1) (k.141) w zakresie okoliczności zatrudnienia i przyjętych stawek wynagrodzeniowych.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentacji akt rentowych, dokumentacji akt sądowych ,opinii biegłej księgowej i zeznań świadków P. S. i E. W.. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i

4

Sygn. akt VII U 630/14

tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z treści tych dokumentów okoliczności należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy. Wobec powyższego Sąd Okręgowy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie uznał za kompletny i wystarczający do wydania orzeczenia kończącego postępowanie. Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołanie K. W. i płatnika P. W. (1) od decyzji organu rentowego z dnia 6 lutego 2014 r. nr (...) jest nieuzasadnione.

Jedyną kwestią sporną w niniejszym postępowaniu było wyliczenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie odwołującej K. W. za miesiąc lipiec, sierpień i wrzesień 2013 r. jako pracownicy u płatnika składek P. W. (1) prowadzącego działalność gospodarczą (...) z siedzibą w L..

Sąd Okręgowy podkreśla, iż kwestię podlegania ubezpieczeniom społecznym pracowników regulują szczegółowo przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442; zm.) Art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. Stosownie do treści zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Sąd Okręgowy wskazuje, iż użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona" oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest - w świetle art. 22 § 1 k.p. - uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga - stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy - realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika - ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę. Opierając się jedynie na powyższych zapisach ustawowych zauważyć należy, że nawiązanie przez ubezpieczoną K. W. stosunku pracy z płatnikiem składek P. W. (1) prowadzącym działalność gospodarczą (...) z siedzibą w L. nie skutkowało objęciem odwołującej ubezpieczeniem społecznym w oparciu o

5

Sygn. akt VII U 630/14

podstawę wymiaru składek zgłoszonych przez płatnika tj za miesiąc lipiec 2013 r. w kwocie 3.913,05 zł za sierpień 2013 r .5000 zł przede wszystkim ze względów ekonomicznych. Z uwagi na charakter decyzji organu rentowego w zakresie przedmiotowej sprawy, ustalenia wymagało czy faktycznie wyczerpana została dyspozycja art. 83 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku k.c , zgodnie z którym nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. W ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy podważył w trybie postępowania administracyjnego zasadność objęcia odwołującej ubezpieczeniem społecznym w oparciu o podstawę wymiaru składek wskazanych przez płatnika podnosząc, iż umowa o pracę zawarta pomiędzy stronami w dniu 6 lipca 2013 r. zawarta została na pozornych warunkach w celu obejścia przepisów prawa (tj. w swojej istocie nawiązanie stosunku pracy na wskazanych przez odwołującą i płatnika warunkach wynagrodzeniowych zmierzało tylko do uzyskania przez odwołującą zabezpieczenia z tytułu ubezpieczenia społecznego). W związku z powyższym Sąd Okręgowy w toku postępowania musiał ustalić ponad wszelką wątpliwość czy umowa o pracę zawarta pomiędzy ubezpieczoną a zainteresowaną spółką zmierzała do obejścia przepisów prawa oraz czy doszło do zawarcia umowy o pracę na nieprawdziwych warunkach. Podnoszone przez ZUS zarzuty zogniskowały się na kwestii: braku potwierdzenia faktycznego zarobkowania za świadczenie pracy przez ubezpieczoną. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, że umowa o pracę może być, w konkretnych okolicznościach, uznana za nieważną. Podstawą jest naruszenie zasad współżycia społecznego, polegające na świadomym osiąganiu korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może więc kwestionować wysokość wynagrodzenia i ważność samej umowy o pracę, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że umowa nosi znamiona pozorności i pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego lub zmierza do obejścia prawa (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/05, OSNP 2005, nr 21, poz. 338, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 r., III UK 26/07, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2007 r., III UK 30/07, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., sygnatura III UK 7/09).

Sąd Okręgowy odnosząc się do elementu dotyczącego pozorności zarobków wynikających z umowy o pracę odwołującej zauważa, iż w tym aspekcie odwołać się należy do przytoczonych wyżej orzeczeń jak słusznego stanowiska Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2009 roku (wyrok - sygn. akt I UK 43/09), w myśl którego pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. W każdym przypadku decydujące znaczenie ma treść umowy i okoliczności faktyczne jej wykonywania.

Dokonując analizy niniejszej sprawy przez pryzmat powołanych orzeczeń Sądu Najwyższego, zauważyć należy, że istotne dla sprawy było czy ustalenia dotyczące wysokości wynagrodzenia za pracę odwołującej odpowiadają prawdzie. Oceniając powyższe kwestie Sąd Okręgowy w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe stwierdza, że umowa zawarta pomiędzy stronami miała charakter umowy o pracę, albowiem spełniała naczelne przesłanki wynikające z art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku - Kodeks pracy . W myśl tego przepisu (art.22 § 1 k.p.) przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie w tym przede wszystkim dowód z opinii biegłej z zakresu księgowości potwierdziło wykonywanie obowiązków pracowniczych przez odwołującą, jednakże wykazało równocześnie bezpodstawność przyjętych stawek wynagrodzeniowych. W ocenie Sądu Okręgowego w świetle powyższych ustaleń należy w pełni podzielić stanowisko organu rentowego ,iż okoliczności przedmiotowej sprawy wskazują, że wynagrodzenie ubezpieczonej zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z zasadami_współżycia społecznego albowiem w dniu 06 lipca 2013 r. ubezpieczona świadoma była swojego stanu związanego z ciążą oraz faktu, iż od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zależeć będzie wysokość zasiłku chorobowego, a następnie macierzyńskiego. Zdaniem Sądu Okręgowego dokonana czynność prawna miała tylko i wyłącznie na celu uzyskanie stosownie wysokiego świadczenia. Powyższe potwierdza nadto fakt, że stanowisko pracownika administracyjno - biurowego zostało utworzone z dniem zatrudnienia ubezpieczonej, a po przejściu jej na zwolnienie lekarskie, płatnik składek nie zatrudnił nowego pracownika.

Konkludując Sąd Okręgowy w oparciu o materiał dowodowy zebrany w przedmiotowej sprawie po przeprowadzeniu postępowania sądowego zgodnie z powołanymi powyżej przepisami, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.