Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku S. Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

o emeryturę

na skutek odwołania S. Ż.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

z dnia 17 kwietnia 2013 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy S. Ż. prawo do emerytury z dniem (...)

Sygn. akt VU 771/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 kwietnia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. odmówił S. Ż. prawa do emerytury.

Od powyższej decyzji S. Ż.odwołał się w dniu 9 maja 2013 roku wnosząc o jej zmianę, zaliczenie do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Hucie (...)w P.i przyznanie mu prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, kwestionując aby wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych w okresie od 23 stycznia 1974 roku do 24 kwietnia 1975 roku od 2 maja 1977 roku do 28 lutego 2005 roku, bowiem z dokumentów jakimi dysponuje organ rentowy nie wynika charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornych okresach zatrudnienia, a ponadto z wystawionego świadectwa pracy wynika, że wnioskodawca był zatrudniony jako ślusarz i hydraulik, a stanowiska te nie są wymienione w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. Ż. , urodzony w dniu (...), złożył w dniu 3 kwietnia 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akta ZUS)

S. Ż., legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. okresem ubezpieczenia w łącznym rozmiarze 28 lat 8 miesięcy i 29 dni, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i nie pracuje.

(okoliczności bezsporne)

Organ rentowy od okresu pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy nie zaliczył żadnego okresu zatrudnienia.

(okoliczność bezsporna, decyzja z dnia 17.04.2013 r. k. 48 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 23 stycznia 1974 roku do dnia 31 maja 2005 roku wnioskodawca był zatrudniony w Hucie (...) Spółce Akcyjnej w P..

(dowód: świadectwo pracy z dnia 31 maja 2005 r. – k. 5 akt emerytalnych)

W wystawionym w dniu 31 maja 2005 roku świadectwie pracy Huta (...) Spółka Akcyjna w P. potwierdziła, że wnioskodawca w okresie od 23 stycznia 1974 roku do 24 kwietnia 1975 roku i od 2 maja 1977 roku do 28 lutego 2005 roku wykonywał prace w warunkach szczególnych na stanowisku ślusarz i hydraulik wymienione w Wykazie A, dział XIV poz. 25 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 31 maja 2005 r. – k. 5 akt emerytalnych)

W Hucie (...) Spółce Akcyjnej w P. wnioskodawca pracował początkowo na stanowisku ślusarza cieplnego na Oddziale Energetycznym, a od 1 września 1988 roku zostały mu powierzone obowiązki hydraulika zmianowego. Mimo zmiany nazwy stanowiska, zakres obowiązków wnioskodawcy był taki sam.

(dowód: umowy o pracę k. 48-63, 73, 76-85 w aktach osobowych, angaże k. 67, 65, 64, 28-36 w aktach osobowych, zeznania wnioskodawcy od minuty 0.39 do minuty 16.01. protokół rozprawy z dnia 4 października k. 31-32 wraz z nagraniem kopert k. 33)

Wnioskodawca w 1989 roku uzyskał uprawnienia w zakresie konserwacji sieci sprężonego powietrza, obsługi i konserwacji stacji i instalacji gazowej, sieci i odbiorników cieplnych, sprężarek L-33.

(dowód: uprawnienia k. 65, 39, 37 36 w aktach osobowych)

Huta (...) w P. zajmowała się produkcją szkła okiennego. Wnioskodawca pracował w systemie 4 zmianowym w brygadzie utrzymania ruchu.. W skład takiej brygady wchodził brygadzista, hydraulik, elektryk, ślusarz i aparatowy.

Huta (...) w ówczesnym czasie była zakładem z przestarzałymi urządzeniami, jednocześnie dokonywała modernizacji polegającej na wprowadzeniu nowszych, ale i bardziej skomplikowanych metod produkcji. Awaryjność starych urządzeń, przy wdrażaniu nowej metody produkcji powodowała, że przy każdym uruchomieniu maszyny (produkcji) musiała być obecna brygada utrzymania ruchu, w tym i wnioskodawca. Częstotliwość awarii była bowiem bardzo duża. W Hucie (...) były trzy odrębne pomieszczenia produkcyjne (trzy wanny – piece szklarskie), w których wytapiano szkło.

Wnioskodawca zajmował się uruchamianiem, konserwacją, naprawą oraz usuwaniem awarii maszyn do produkcji szkła płaskiego. Przed uruchomieniem maszyny S. Ż. dokonywał przeglądu instalacji gazowej, instalacji doprowadzającej wodę ciepłą, zimną i powietrze sprężone, aby zabezpieczyć produkcję w wodę i w gaz.

Swoje obowiązki wykonywał w pomieszczeniu, gdzie pracowali maszyniści szkła płaskiego, pracujący bezpośrednio przy maszynie do formowania i walcowania szkła płaskiego, topiarze (odpowiedzialni za topienie szkła), zestawiacze (zestawiający produkty do produkcji szkła) i krajacze szkła.

Wnioskodawca dbał, aby wszystkie maszyny na których pracowali w/w pracownicy były sprawne. Do innych prac nie był kierowany. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zeznania świadka A. S. nagranie od minuty 6.07 do minuty 23.30 protokół rozprawy z dnia 22 sierpnia 2013 roku k. 18-19 wraz z nagraniem koperta k. 21, zeznania świadka W. M. nagranie od minuty 23.35 do minuty 32.00 protokół rozprawy z dnia 22 sierpnia 2013 roku k. 18-19 wraz z nagraniem koperta k. 21, zeznania wnioskodawcy od minuty 0.39 do minuty 16.01. protokół rozprawy z dnia 4 października k. 31-32 wraz z nagraniem kopert k. 33)

Wnioskodawca w trakcie zatrudnienia w Hucie (...) w P. w okresie od 25 kwietnia 1975 roku do 1 maja 1977 roku odbywał służbę wojskową. Po jej odbyciu, z dniem 2 maja 1977 roku wrócił na stanowisko zajmowane przed służbą wojskową tj. na stanowisko ślusarza. Jego zakres stałych obowiązków był taki sam jak przed służbą wojskową.

(dowód: zeznania wnioskodawcy od minuty 3.37 do minuty 16.05 protokół rozprawy z dnia 4 października 2013 roku k. 31-32, wraz z nagraniem koperta k. 33, zaświadczenie o zatrudnieniu k. 6-7 akt emerytalnych, karty obiegowe zmiany k. 107-109 w aktach osobowych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy Hucie (...) w P. był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach rentowych i osobowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w okresach od 23 stycznia 1974 roku do 24 kwietnia 1975 roku oraz od 2 maja 1977 roku do 31 grudnia 1998 roku tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca dysponował świadectwem pracy z dnia 31 maja 2005 roku, w którym pracodawca potwierdził, że wykonywał on prace w szczególnych warunkach w okresie od 23 stycznia 1974 roku do 24 kwietnia 1975 roku oraz od 2 maja 1977 roku do 28 lutego 2005 roku na stanowisku ślusarz, hydraulik ( wykaz A dział XIV poz. 25). Organ rentowy zakwestionował ten dokument podnosząc, że ze świadectwa pracy, nie wynika charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornych okresach zatrudnienia, a ponadto że wskazane stanowiska pracy tj. ślusarz i hydraulik, nie są wymienione w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Wobec zakwestionowania świadectwa pracy przez organ rentowy, zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar dowodu wykazania pracy w szczególnych warunkach spoczywał na wnioskodawczyni. Świadectwo pracy nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. ( por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 20 lutego 1991r., I PR 422/90, PS 18993, nr 4). Nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości tego co zostało w nim zaświadczone. Świadectwo pracy ma jedynie charakter informacyjny, samo przez się nie tworzy więc praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. Nie stwarza ono cech wyłączności w zakresie dowodowym w postępowaniu o realizację tych praw. Świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., i jako takie stanowi dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych.

Strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego, co do zasady, obowiązana jest te okoliczności udowodnić. Nie mniej w niniejszej sprawie spór dotyczy dokumentu prywatnego w postaci świadectwa pracy sporządzonego przez pracodawcę, a więc przez inną osobę niż osoba zaprzeczająca (ZUS). W takiej sytuacji, gdy spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu prywatnego winna udowodnić osoba, która chce z niego skorzystać, a zatem wnioskodawca (art. 253 k.p.c.).

Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi. Szczególne warunki pracy wnioskodawcy Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków: A. S. i W. M., którzy w spornych okresach pracowali razem ze S. Ż., a zatem posiadają szczegółową wiedzę na temat jego codziennej pracy i obowiązków oraz zeznania samego wnioskodawcy. Zeznania świadków ani wnioskodawcy nie były zresztą kwestionowane przez organ rentowy. A. S. pracował bezpośrednio na produkcji, a następnie jako hutmistrz zmianowy. Z racji wykonywania pracy przy produkcji doskonale wiedział jak wyglądały codzienne obowiązki pracownicze wnioskodawcy. Taką wiedzę posiadał również W. M. pracując w jednej z brygad w dziale utrzymania ruchu jako ślusarz. Co znamienne organ rentowy nie kwestionował szczególnego charakteru pracy W. M., mimo że tak jak wnioskodawca pracował w dziale utrzymania ruchu i miał takie same jak on obowiązki. Wręcz przeciwnie organ rentowy zaliczył W. M. w/w okres do pracy w warunkach szczególnych zgodnie z wykazem A dział IV poz. 25 jako prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach przez cały swój okres zatrudnienia w Hucie (...) w P.. Zarówno bowiem zajmując stanowisko ślusarz cieplny jak i hydraulik zmianowy, cały czas S. Ż. przebywał bezpośrednio na produkcji, gdzie było produkowane szkło okienne. Wnioskodawca pracując w dziale utrzymania ruchu czas sprawował stały nadzór nad maszynami służącymi do produkcji szkła. Zajmował się konserwacją i naprawianiem maszyn w przypadku awarii oraz ich uruchamianiem W tym celu musiał dokonać przeglądu instalacji gazowej, instalacji doprowadzającej wodę ciepłą, zimną i powietrze sprężone, aby zabezpieczyć produkcję w wodę i w gaz. Swoją pracę wykonywał na oddziałach produkcyjnych będących w ruchu, na których pracowały osoby zajmujące się formowaniem i walcowaniem szkła płaskiego, topieniem szkła, zestawianiem surowców do produkcji szkła, krojeniem szkła.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

Praca w zespołach formujących szkło jest zaliczana do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział XIII będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów. Wśród prac wymienionych w dziale XIII jako prace szczególne mieszczą się prace polegające na formowaniu szkła płaskiego (poz. 1), walcowaniu szkła płaskiego (poz. 2), zestawianiu surowców szklarskich (poz. 6), topieniu szkła (poz. 7), krojeniu szkła (poz. 13).

Skoro zatem wnioskodawca w spornych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – jak wykazało postępowanie dowodowe – sprawował bieżącą konserwację agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie tj. prace wymienione w dziale XIII pkt 1, 2 , 6, 7, 13 to i jego pracę należy uznać za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 25, tak jak to wynika z przedłożonego przez niego świadectwa pracy. Wnioskodawca cały czas w w/w okresach był bowiem narażony tak jak i pracownicy pracujący przy produkcji szkła okiennego na szkodliwe warunki pracy .

Wnioskodawca wykazał zatem, że zarówno ze względu na rodzaj wykonywanej pracy jak i warunki, w których praca była wykonywana, wykonywał prace w szczególnych warunkach przez łączny czas przekraczający 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca w dacie złożenia wniosku spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy S. Ż. prawo do emerytury od dnia (...) (tj. od ukończenia 60 roku życia).