Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku G. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T..

o prawo do emerytury

na skutek odwołania G. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T..

z dnia 16 września 2015r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonemu G. R. prawo do emerytury od dnia 11 sierpnia 2015 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz ubezpieczonego G. R. kwotę 280,30 (dwieście osiemdziesiąt 30/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 1147/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 września 2015 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.. odmówił wnioskodawcy G. R. prawa do emerytury.

Skarżący odwołał się od powyższej decyzji w dniu 7 października 2015 roku, wnosząc o:

- zmianę zaskarżonej decyzji w całości i przyznanie emerytury zgodnie ze złożonym wnioskiem,

- o uwzględnienie okresu od dnia 8 marca 1971 roku do dnia 24 października 1976 roku, jako okresu składkowego przypadającego przed dniem 1 stycznia 1983 roku z tytułu pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia, stosowanie do art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2013 roku poz. 1440 ze zm.).

- o ustalenie, że praca wnioskodawcy w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy i stale na stanowisku technika budowy oraz kierownika budowy w okresach od 1 marca 1978 roku do 30 kwietnia 1991 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K., a następnie po przekształceniu tego Przedsiębiorstwa od dnia 1 maja 1991 roku do 1 stycznia 1999 roku w Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w K., jako następcy prawnego wskazanego w (...) w K., była pracą w warunkach szczególnych nieprzerwanie i łącznie przez okres 20 lat i 10 miesięcy w rozumieniu działu XIV poz. 24 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 16z dnia 31 marca 1988 roku Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarski Żywnościowej (Dz. Urz. (...) nr 2 poz. 4), które zostało wydane na podstawie § 1 pkt 2 rozporządzenia Rady ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze( Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.), a które to rozporządzenie w treści działu XIV poz. 24 wymienia stanowiska dozoru inżynieryjno-technicznego w procesie produkcji.

Organ rentowy wniósł oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

G. R. urodzony w dniu (...), pobierał naukę w (...) w Z. od 1 września 1971 roku do 13 czerwca 1976 roku, uzyskując tytuł technika urządzeń sanitarnych o specjalności technologia wody.

W dniu złożył w dniu 11 sierpnia 2015 roku wniosek o emeryturę (dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3, zaświadczenie k. 15 , świadectwo dojrzałości k. 16 akt emerytalnych).

Na dzień złożenia wniosku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący łącznie 23 lata, 8 miesięcy i 19 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zaliczył ubezpieczonemu do okresu pracy w szczególnych warunkach:

- od 1 marca 1978 roku do 31 grudnia 1983 roku na stanowisku technika budowy,

- od 1 stycznia 1984 roku do 30 kwietnia 1991 roku na stanowisku kierownika budowy,

- od 1 maja 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku na stanowisku kierownika budowy.

Do ogólnego stażu pracy ZUS nie zaliczył wnioskodawcy okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców: od 1 września 1971 roku do 30 czerwca 1972 roku, od 1 września 1972 roku do 30 czerwca 1973 roku, od 1 września 1973 roku do 30 czerwca 1974 roku, od 1 września 1974 roku do 30 czerwca 1975 roku, od 1 września 1975 roku do 13 czerwca 1976 roku. Organ rentowy wskazał, że z analizy dokumentów dołączonych do wniosku o emeryturę oraz świadczenia wynika, że w tym okresie skarżący kontynuował naukę w szkole ponadpodstawowej oddalonej od miejsca zamieszkania o około 62 km. Wskazał także, że czas który wnioskodawca poświęcał na dojazd do szkoły oraz naukę uniemożliwiał wykonywanie stałych czynności w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze co najmniej ½ etatu, co warunkowało zaliczeniem tej pracy do ogólnego stażu pracy. ZUS podkreślił, że doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych nie jest stałą pracą w gospodarstwie rolnym zaliczaną do stażu ubezpieczonego

(dowód: decyzja k. 39 akt emerytalnych).

Rodzice wnioskodawcy byli właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni ponad 3 hektarów, w którym hodowali zwierzęta gospodarskie: krowy, owce, świnie i drób nadto posiadali konia. Matka wnioskodawcy była chora na cukrzycę i nie brała udziału w pracach w gospodarstwie, zajmowała się jedynie pracami domowymi, ojciec zaś, z uwagi na ciężką chorobę serca, nie wykonywał ciężkich prac polowych. Wnioskodawca pomagał rodzicom przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego przez cały okres nauki w szkole ponadpodstawowej. Mieszkał w S. i dojeżdżał codziennie do szkoły w Z. przewozem pracowniczym. Po lekcjach, które kończył około godziny13.30, skarżący czekał w świetlicy szkolnej na przewóz pracowniczy, aby wrócić do domu i w tym czasie odrabiał lekcje. Wracał do domu około godziny 16.45 i po spożyciu posiłku przystępował do prac w gospodarstwie. Wnioskodawca pracował przy obrządku zwierząt: karmił je, poił, wieczorem doił krowę, a jeśli zdążył, to robił to także rano. Czynność ta zajmowała mu około 20-30 minut. Do obowiązków skarżącego należało również przygotowywanie ziemniaków w parniku dla zwierząt, koszenie siana, oranie ziemi i dokonywanie zasiewu zboża, bronowanie, rozsiewanie nawozu, sadzenie ziemniaków, wywożenie obornika i rozrzucanie go ręcznie na polu, praca przy wykopkach, wybieraniu ziemniaków z kopca do sadzenia, redlenie ziemniaków, osypywanie przeciw stonce i młócenie zboża. Prace te zajmowały wnioskodawcy od 4 do 5 godzin dziennie (dowód: zeznania świadka M. T. – protokół z rozprawy z dnia 16 listopada 2016 roku od minuty 5:17 do minuty 19:15, zeznania świadka S. W. – protokół z rozprawy z dnia 16 listopada 2016 roku od minuty 24:51 do minuty 36:42, zeznania wnioskodawcy – protokół z rozprawy z dnia 16 listopada 2016 roku od minuty 1:20:18 do minuty 1:30:03, oświadczenie wnioskodawcy k. 18 akt emerytalnych).

Po ukończeniu szkoły skarżący przez rok odbywał staż pracy w S.. Początkowo pracował, jako technik budowy (dowód: zeznania wnioskodawcy – protokół z rozprawy z dnia 16 listopada 2016 roku od minuty 1:31:59 do minuty1:33:01).

Spółka (...) jest następcą prawnym (...) Przedsiębiorstwa (...) w K. powstałą w drodze przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego (okoliczności niesporne).

Wnioskodawca nie pozostaje w stosunku pracy (dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3, świadectwo pracy k. 25 akt emerytalnych).

Z dokumentacji pracowniczej ubezpieczonego wynika, iż w okresie od 1 marca 1978 roku do 31 grudnia 1983 roku był zatrudniony na stanowisku technika budowy, a następnie od 1 stycznia 1984 roku do 30 kwietnia 1991 roku na stanowisku kierownika budowy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K..

W okresie od 1 maja 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku skarżący był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w K. na stanowisku kierownika budowy (dowód: świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach k. 13, 14 akt emerytalnych).

Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w K. wystawiło ubezpieczonemu świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w których wskazało, że pracował on w takich warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w okresach:

- od 1 marca 1978 roku do 31 grudnia 1983 roku, jako technik budowy,

- od 1 stycznia 1984 roku do 30 kwietnia 1991 roku, jako kierownik budowy,

- od 1 maja 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku, jako kierownik budowy.

Wnioskodawca w tym okresie zajmował się kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno – technicznym wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 24 pkt 1 wykazu, stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (dowód: świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach k. 13, 14 akt emerytalnych).

Zakłady, w których w spornych okresie pracował G. R. zajmowały się regulacją rowów, rzek, potoków, czyszczeniem i wykonywaniem zbiorników wodnych. Firma zajmowała się melioracjami szczegółowymi i podstawowymi, którymi były regulacje rzek. Jako technik wnioskodawca pracował przy pracach melioracyjnych i podlegał kierownikowi budowy. Skarżący nadzorował pracę brygady, która wykonywała pracę fizyczną przy kopaniu, układaniu rur drenarskich. Rowy kopane były przez sprzęt-koparki, rury układane były ręcznie w głębokim wkopie, a następnie zasypywane koparkami. Brygada liczyła od 5 do 8 osób, byli w niej betoniarze, operatorzy sprzętu, zbrojarze, stolarze, spawacze oraz cieśle. Wszystkie ich prace były nadzorowane przez skarżącego. W wykopach zawsze zbierała się woda, albowiem fundament musiał być posadowiony poniżej poziomu wód gruntowych. Wykopy były głębokie nawet do 3 metrów. Jako technik budowy ubezpieczony wykonywał obmiary i nadzorował wykonane prace. Do obowiązków wnioskodawcy, jako technika budowy, należało kierowanie pracą brygadzistów grupowych, organizowanie i koordynowanie pracy na poszczególnych odcinkach produkcyjnych, kontrola wykonywanych zadań przez robotników, instruktaż i doszkalanie robotników, czuwanie nad właściwym zużyciem materiałów i czasu pracy, utrzymanie dyscypliny i porządku pracy, rozdzielanie pracy między pracowników. Następnie wnioskodawca pracował na stanowisku kierownika budowy, który posiadał większy zakres obowiązków niż technik. Rola kierownika polegała na koordynowaniu pracy brygad i weryfikowaniu pracy w terenie, sprawdzaniu uzbrojenia, posadowienia fundamentów. Karty prac brygad wnioskodawca sporządzał poza godzinami pracy, wieczorem, po wykonaniu prac przez brygady. Ubezpieczony przebywał cały czas na budowie, gdzie miał do dyspozycji barakowóz, w którym znajdowała się szafa z dokumentami i tam wskazywał pracownikom zakres robót na dany dzień oraz miejsce pracy. Wnioskodawca musiał na bieżąco sprawdzać poszczególne etapy robót, tak więc koniecznym było, aby przebywał na budowie, musiał wchodzić do wkopów, sprawdzać ich wykonanie, jakość prac zbrojarskich, posadowienia fundamentów i zgłaszać inspektorowi nadzoru do odebrania. Wnioskodawca sam dokonywał pomiarów na budowie, wyznaczających posadowienie nowych obiektów. Do obowiązków skarżącego, jako kierownika budowy należało nadto nadzorowanie pracy koparki pogłębiającej dno, nadzór nad pracą robotników układających rury drenarskie we wkopie o głębokości około trzech metrów, nadzorował prace spawaczy, zbrojarzy, operatorów sprzętu ciężkiego. Skarżący pracował przy budowie elektrowni wodnej w R., regulacji rzeki D. i zbiornika w S. (dowód: zeznania świadka S. J. – protokół z rozprawy z dnia 16 listopada 2016 roku od minuty 41:04 do minuty 6:50, zeznania świadka W. B. – protokół z rozprawy z dnia 16 listopada 2016 roku od minuty 8:12 do minuty 1:16:24, zeznania wnioskodawcy – protokół z rozprawy z dnia 16 listopada 2016 roku od minuty 1:33:01 do minuty 1:46:46, zakres obowiązków od 1 marca 1978 roku, zakres obowiązków od 1 sierpnia 1982 roku oraz od 1 lipca 1987 roku w aktach osobowych wnioskodawcy).

Praca wykonywana przez ubezpieczonego w spornych okresach jest wymieniona w Dziale XIV wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w pkt 24 i jest oznaczona jako dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Ubezpieczony nadzorował zaś prace określone w Dziale XIV poz. 12 powyższego rozporządzenia tj. prace przy spawaniu gazowym i elektrycznym, V poz. 1 prace wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach; V poz. 4 prace falochronów oraz innych budowli hydrotechnicznych w nawodnionych wykopach lub na styku z wodą; VIII poz. 3 prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych, X poz. 1 prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych.

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych spornych okresów zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. oraz w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w K. staż pracy G. R. w takich warunkach wynosi ponad 15 lat (okoliczność niesporna).

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

odwołanie zasługuje na uwzględnienie

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny; 6 którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj, w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach łub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat — dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz, U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Należy dodać, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace o jakich mowa w rozporządzeniu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, IIUKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, łub w świadectwie pracy. Z

przepisu § 2 rozporządzenia nie wynika przy tym, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, IUK15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez ubezpieczonego w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach oraz okres 25 lat ogólnego stażu pracy. Spełnienie przesłanki dotyczącej wieku nie było przedmiotem sporu, gdyż wnioskodawca ukończył 60 lat. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że wnioskodawca nie posiada wymaganych 25 lat stażu pracy ogółem, gdyż nie zliczył mu okresów, kiedy pobierał naukę w szkole ponadpodstawowej w Z. i jednocześnie pomagał przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego swoim rodzicom w S..

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2016 r. poz. 887), przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki;

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia;

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Przepis art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie precyzuje, na jakich warunkach wykonywanie czynności w gospodarstwie rolnym może zostać uznane za pracę w tym gospodarstwie, jednak zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem (por. wyrok SN z dnia 28.05.1997r., II UKN 96/96, OSNAPiUS 23/1997 poz. 473, wyrok SN z dnia 3.12.1999r., II UKN 235/90 OSNAPiUS 7/2001, poz. 236, wyrok SN z dnia 3.07.2001r. II UKN 466/00, OSNPUSiSP 7/2003 poz. 186) można przyjąć, że warunkiem uznania takich czynności za pracę w gospodarstwie rolnym jest wykonywanie tych czynności przez osobę spełniającą kryteria „domownika” z art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, a więc za domownika uznawać osobę bliską rolnikowi, która:

a. ukończyła 16 lat,

b. pozostawała w okresie pracy w gospodarstwie rolnym we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem lub zamieszkiwała na terenie gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

c. stale pracowała w tym gospodarstwie rolnym i nie była związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Z powyższego przepisu wynika więc, że osoba bliska rolnikowi powinna zamieszkiwać co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego i pracę w gospodarstwie wykonywać stale, z czym wiąże się gotowość do codziennego świadczenia pracy, dyspozycja do jej podjęcia w razie takiej potrzeby.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że skarżący w okresach od 1 września 1971 roku do 30 czerwca 1972 roku, od 1 września 1972 roku do 30 czerwca 1973 roku, od 1 września 1973 roku do 30 czerwca 1974 roku, od 1 września 1974 roku do 30 czerwca 1975 roku, od 1 września 1975 roku do 13 czerwca 1976 roku świadczył pracę w gospodarstwie rolnym należącym do jego rodziców. Cały czas zamieszkiwał w S., codziennie dojeżdżając do szkoły, pracował jednocześnie w gospodarstwie rolnym rodziców.

Ustalenia w przedmiotowej sprawie na okoliczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków: M. T., S. W. oraz samego wnioskodawcy, a także na podstawie zgromadzonej dokumentacji w postaci oświadczenia wnioskodawcy.

Sąd dał wiarę powyższym zeznaniom, albowiem były kompatybilne, spójne i stanowcze. W świetle zeznań świadków wnioskodawca w gospodarstwie rolnym rodziców zajmował się żywym inwentarzem, karmił, poił krowy, świnie, drób i konia, przygotowywał dla nich pożywienie m.in. parował ziemniaki w parniku. Nadto G. R. uczestniczył w pracach polowych, tj. dokonywał orki ziemi siał zboże, sadził ziemniaki, pracował przy sianokosach, żniwach i wykopkach. Biorąc pod uwagę fakt, że matka wnioskodawcy, z uwagi na cukrzycę, nie brała udziału w pracach gospodarskich, zaś jego ojciec, ze względu na ciężką chorobę serca, nie wykonywał ciężkich prac polowych, obowiązki skarżącego były znaczne i zajmowały mu przeciętnie ponad cztery godziny dziennie.

Za niezasadny więc w przedmiotowej sprawie, Sąd uznał zarzut organu rentowego, jakoby nauka w szkole uniemożliwiała wnioskodawcy pracę w gospodarstwie rolnym rodziców. Jak wynika bowiem z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego wnioskodawca dojeżdżał codziennie do szkoły w Z. przewozem pracowniczym. Po lekcjach, które kończył około godziny13.30, skarżący czekał w świetlicy szkolnej na przewóz pracowniczy, aby wrócić do domu i w tym czasie odrabiał lekcje. Wracał do domu około godziny 16.45 i po spożyciu posiłku przystępował do prac w gospodarstwie.Za wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym należy uznać przy tym należy czynności wykonywane przez domownika, to jest osobę, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego lub w bliskim sąsiedztwie, a także stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy. Należy również podkreślić, że dla uwzględnienia do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym koniecznym jest wykazanie, iż w spornym okresie, każdego dnia praca ta zajmowała, co najmniej 4 godziny i nie miała charakteru incydentalnego, dorywczego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 marca 2014 roku, sygn. akt III AUa 1195/13). W ocenie Sądu, ubezpieczony udowodnił spełnienie powyższych przesłanek.

Organ rentowy uznał również, że G. R. nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych, co najmniej przez 15 lat, ubezpieczony twierdził zaś, iż legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach od 1 marca 1978 roku do 31 grudnia 1983 roku, od 1 stycznia 1984 roku do 30 kwietnia 1991 roku oraz od 1 maja 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. oraz w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w K..

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez ubezpieczonego w spornym okresie, Sąd oparł się na zeznaniach świadków: S. J., W. B. oraz zeznaniach ubezpieczonego. Zeznania te, w ocenie Sądu Okręgowego, w pełni zasługują na wiarę, gdyż są spójne, logiczne, wzajemnie się uzupełniają i korespondują z pozostałymi dowodami zebranymi w sprawie. Świadkowie pracowali z ubezpieczonym w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. oraz w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w K. w tym samym czasie, na tych samych stanowiskach lub tych samych budowach oraz opisali w sposób wyczerpujący zakres jego obowiązków. Organ rentowy nie przedstawił zaś w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie ich wiarygodności.

Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że w okresie od dnia 1 marca 1978 roku do 31 grudnia 1983 roku G. R. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. na stanowisku technika budowy, w okresie od 1 stycznia 1984 roku do 30 kwietnia 1991 roku oraz od 1 maja 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. oraz u jego następcy prawnego, na stanowisku kierownika budowy.

Ubezpieczony wykonywał w powyższych okresach zarówno jako technik budowy, jak i jako kierownik budowy, kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno — techniczny, który został wymieniony w wykazie A dziale XIV poz. 24 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. W zakres powyższych prac wchodzą niewątpliwie prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornych okresach.

Z zeznań wyżej wymienionych świadków oraz zeznań G. R. wynika, jakie prace wykonywał ubezpieczony oraz w jakim wymiarze czasu pracy pracował. Powołani w sprawie świadkowie zgodnie zeznali, iż ubezpieczony będąc zatrudnionym we wskazanych zakładach pracy, pracował przy pracach melioracyjnych, jako technik budowy oraz kierownik budowy.

G. R. musiał na bieżąco sprawdzać poszczególne etapy robót, tak więc koniecznym było, aby przebywał bezpośrednio na budowie, musiał wchodzić do wykopów, sprawdzać ich wykonanie i zgłaszać inspektorowi nadzoru do odebrania. Większość prac nadzorowanych przez ubezpieczonego stanowiły tzw. prace zanikające w postaci: podsypki, zbrojenia, rurociągów, studzienek, izolacji, a więc były to prace podlegające zasypaniu. Prace te musiały więc być odbierane na bieżąco, ponieważ z uwagi na ich zasypanie, nie było możliwości zweryfikowania ich jakości w terminie późniejszym. Ubezpieczony przydzielał pracownikom zakres prac w danym dniu, wskazywał miejsce pracy, przydzielał prace na każdym odcinku. Przeciętnie w brygadzie ubezpieczonego pracowało 5-8 osób, z reguły było kilka brygad, które ubezpieczony nadzorował, wcześniej jako technikowi budowy podlegała mu jedna brygada. Prace były wykonywane na podstawie projektu, który ubezpieczony odczytywał i był odpowiedzialny za jego wykonanie. G. R. nie miał do dyspozycji pomieszczenia biurowego, a jedynie pomieszczenie w barakowozie, które było zarazem pokojem gospodarczym i biurem.

W spornych okresach wnioskodawca uczestniczył jako technik budowy oraz kierownik budowy m.in. w budowie elektrowni wodnych w R., regulacji rzeki D., zbiornika wodnego w S..

Pracownicy, których prace ubezpieczony nadzorował prowadzili prace związane z pogłębieniem dna rzeki. Robotnicy pracowali w wodzie, koparka pogłębiała dno rzeki, które potem ręcznie było wyrównywane przez pracowników. Na potrzeby tej pracy był robiony wykop. Wykop był głęboki na około 3 metry. G. R. nadzorował na bieżąco wykonywanie wszystkich tych prac: sprawdzał, czy są one wykonywane prawidłowo, w związku z tym był cały czas obecny na budowie. Jako technik budowy oraz kierownik budowy ubezpieczony był odpowiedzialny za wykonanie wszystkich budowli, czyli budynku elektrowni. Prace wykonywane były przez: cieśli, betoniarzy, zbrojarzy, spawaczy i cieśli. Ubezpieczony ponosił pełną odpowiedzialność za prawidłowe wykonanie prac przez podległych mu pracowników. Ubezpieczony cały czas nadzorował wszystkie wykonywane tam prace. W tym miejscu podnieść należy, iż zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Za takie prace zostały uznane w wykazie A kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny.

Sąd Okręgowy podziela w pełni pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 stycznia 2008 roku w sprawie IUK 195/07, LEX nr 375610, zgodnie z którym: „Osoba wykonująca taki nadzór nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie wykonywana jest praca, w zakresie jej obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, zostało uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.” Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w także niepublikowanym dotychczas wyroku z dnia 4 października 2007 roku, I UK 111/07, LEX nr 375689, stwierdzając, że: „objęcie nadzorem lub kontrolą także innych prac niż wymienione w wykazie A prac nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w - warunkach szczególnych, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na „ danym oddziale lub wydziale podstawowe”. W sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w warunkach szczególnych i praca wnioskodawcy polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma potrzeby ustalania, ile czasu poświęcał on na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na czynności, które również były związane z dozorem. Ubezpieczony nadzorował zaś prace określone w Dziale: XIV poz. 12 powyższego rozporządzenia tj. prace przy spawaniu gazowym i elektrycznym, V poz. 1- prace wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach; V poz. 3-prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych; V poz. 4-prace betoniarskie i zbrojarskie; V poz. 7- prace przy wykonywaniu konstrukcji nadbrzeży, falochronów oraz innych budowli hydrotechnicznych w nawodnionych wykopach lub na styku z woda; VIII poz. 3-prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych; X poz. 1-prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Biorąc pod uwagę materiał dowodowy zebrany w niniejszej sprawie i cytowane poglądy orzecznictwa nie było zatem przeszkód, aby okresy zatrudnienia od dnia 1 marca 1978 roku do 31 grudnia 1983 roku, od 1 stycznia 1984 roku do 30 kwietnia 1991 roku oraz od 1 maja 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku zaliczyć do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych wszystkich spornych okresów zatrudnienia, staż pracy ubezpieczonego w takich warunkach wynosi łącznie ponad 15 lat.

Dodać należy, iż na dzień wydania wyroku ubezpieczony spełniał przesłankę do przyznania prawa do emerytury, albowiem ukończył 60 lat. Należy także wskazać, że okres jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w czasie, gdy pobierał naukę w szkole ponadpodstawowej w Z. świadczy o tym, że faktycznie wnioskodawca pomagał przy jego prowadzeniu, co skutkuje spełnieniem przez niego także przesłanki wymaganych 25 lat ogólnego stażu pracy.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.