Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia, 31 października 2016 roku

Sąd Rejonowy w Puławach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Aneta Gajewska

Protokolant: Starszy Sekretarz Sądowy Ewa Winsztal

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2016 roku w Puławach na rozprawie

sprawy z wniosku: A. S. (1) i B. S.

z udziałem: T. T. (1), M. T., A. A., E. W., P. B., Skarbu Państwa -Starosty L., Gminy G., J. Ł., J. T. (1), J. T. (2), A. S. (2), M. B.

o ustanowienie służebności drogi koniecznej

postanawia:

1.  ustanowić dla każdoczesnego właściciela nieruchomości działki gruntu położonej w B., gmina G., o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...) na nieruchomościach działkach gruntu położonych w B. o numerach ewidencyjnych: (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...), (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...) i (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...) służebność drogi koniecznej zgodnie z wariantem II (niebieskim) uwidocznionym jako pas gruntu oznaczony punktami 25-21-R-P-O-N-15-M-L-K-J-H-25 na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego geodety G. J. (1) z dnia 28 stycznia 2015 roku zaewidencjonowanej w składnicy państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w P. w dniu 6 marca 2015 roku za numerem P. (...).2015. (...) - stanowiącej integralną część postanowienia;

2.  zasądzić od małżonków A. S. (1) i B. S. tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej na rzecz:

a)  A. S. (2) kwotę 448 zł (czterysta czterdzieści osiem złotych);

b)  E. W. kwotę 1057 zł (tysiąc pięćdziesiąt siedem złotych);

c)  A. A. kwotę 1473 zł (tysiąc czterysta siedemdziesiąt trzy złote);

3.  stwierdzić, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie;

4.  nakazać pobrać od małżonków A. S. (1) i B. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Rejonowy w Puławach kwotę 6614,94 zł (sześć tysięcy sześćset czternaście złotych 94/100) tytułem zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa;

5.  zwrócić uczestniczce J. Ł. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Puławach kwotę 65 zł (sześćdziesiąt pięć złotych) tytułem niewykorzystanej zaliczki wpisanej pod pozycją 176/14c.

Sygnatura akt I Ns 248/13

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 11 marca 2013 roku (data prezentaty) wnioskodawcy A. S. (1) i B. S. wnieśli o ustanowienie na rzecz nieruchomości oznaczonej numerem (...), położonej w miejscowości B., gmina G., dla której Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą numer (...), będącej własnością wnioskodawców:

a)  służebności drogi koniecznej na nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G., będącej własnością J. Ł., stanowiącej pas gruntu o szerokości 1,5 metra, biegnący od drogi publicznej (numer ewidencyjny (...)), wzdłuż granicy z działką o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G. będącej własnością T. T. (1) i J. T. (1), aż do granicy wymienionej działki wnioskodawców oraz

b)  służebności drogi koniecznej na nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G., będącej własnością T. T. (1) oraz J. T. (1), stanowiącej pas gruntu o szerokości 1,5 metra, biegnący od drogi publicznej (numer ewidencyjny (...)), wzdłuż granicy z działką o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G. będącej własnością J. Ł., aż do granicy wymienionej działki wnioskodawców.

W uzasadnieniu wniosku wnioskodawcy wskazali, że są właścicielami działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G.. Działka ta nie graniczy z drogą publiczną, a dojazd do niej, od kiedy tylko wnioskodawcy pamiętają odbywał się pasem drogi polnej o szerokości ok. 3 metrów. Środek tej drogi biegł po granicy działki o numerze ewidencyjnym (...) będącej własnością T. T. (1) i J. T. (1) oraz działki o numerze ewidencyjnym (...) stanowiącej własność J. Ł. – zajmując pas o szerokości ok. 1,5 metra w głąb każdej ze wskazanych działek uczestników postępowania. Powyższy stan faktyczny trwał od co najmniej 1947 roku i nie był kwestionowany przez uczestników. Znajduje on swoje odzwierciedlenie w treści § 4 wypisu aktu notarialnego zeznanego w Kancelarii (...), pełniącego obowiązki Notariusza w L. w roku 1947, numer Repertorium (...). Zarówno T. T. (1) i J. T. (1) a także J. Ł. wznieśli ogrodzenia oddzielające swoje działki od przedmiotowej drogi polnej, wyraźnie zaznaczając w ten sposób jej przebieg.

A. S. (1) i B. S. wskazali, że rozmawiali z T. T. (1) i J. T. (1) na temat pozasądowego ustanowienia służebności drogi koniecznej i uczestnicy wyrazili zgodę na talie rozwiązanie. Natomiast J. Ł. odmówiła prawnego uregulowania wskazanej kwestii i oświadczyła, że w miejscu, gdzie dotychczas przebiegała droga, z której korzystali wnioskodawcy zamierza wznieść ogrodzenie. W chwili obecnej J. Ł. wytyczyła już w terenie granicę przyszłego ogrodzenia, dając tym samym wnioskodawcom do zrozumienia, że nie zamierza zawrzeć z nimi porozumienia. Zaproponowany przez wnioskodawców sposób przeprowadzenia drogi koniecznej uwzględnia ich zdaniem potrzeby nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej, przy jednoczesnym minimalnym obciążeniu gruntów, przez które droga ta ma prowadzić. Przeprowadzenie drogi koniecznej w sposób wskazany przez wnioskodawców uwzględnia także interes społeczno-gospodarczy.

W dniu 19 grudnia 2013 roku (data prezentaty, k. 85-86) wnioskodawcy zmodyfikowali żądanie wniosku z dnia 11 marca 2013 roku (data prezentaty) i wnieśli o ustanowienie na rzecz nieruchomości oznaczonej numerem (...), położonej w miejscowości B., gmina G., dla której Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą numer (...), będącej własnością wnioskodawców:

a)  służebności drogi koniecznej na nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G., będącej własnością J. Ł., stanowiącej pas gruntu o szerokości 2 metrów, biegnący od drogi publicznej (numer ewidencyjny (...)), wzdłuż granicy z działką o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G. będącej własnością T. T. (1) i J. T. (1), aż do granicy wymienionej działki wnioskodawców;

b)  służebności drogi koniecznej na nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G., będącej własnością T. T. (1) oraz J. T. (1), stanowiącej pas gruntu o szerokości 1,5 metra, biegnący od drogi publicznej (numer ewidencyjny (...)), wzdłuż granicy z działką o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G. będącej własnością J. Ł., na całej długości działki o numerze ewidencyjnym (...), aż do granicy z działką o numerze (...), położonej w miejscowości B., gmina G., stanowiącej własność M. T. i J. T. (2);

c)  służebności drogi koniecznej na nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G., będącej własnością M. T. i J. T. (2), stanowiącej pas gruntu o szerokości 1,5 metra, biegnący od działki o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G., stanowiącej własność T. T. (1) i J. T. (1), wzdłuż granicy z działką o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G. będącej własnością J. Ł., na całej długości działki o numerze ewidencyjnym (...), aż do granicy z działką o numerze (...), położonej w miejscowości B., gmina G., stanowiącej własność T. T. (1) i J. T. (1);

d)  służebności drogi koniecznej na nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G., będącej własnością T. T. (1) oraz J. T. (1), stanowiącej pas gruntu o szerokości 1,5 metra, biegnący od działki o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G. będącej własnością M. T. i J. T. (2), wzdłuż granicy z działką o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości B., gmina G. będącej własnością J. Ł., na całej długości działki o numerze ewidencyjnym (...), aż do granicy z działką o numerze (...) aż do granicy z działką wnioskodawców.

Powyższe stanowisko wnioskodawcy prezentowali w toku całego postępowania.

Uczestniczka postępowania J. Ł. w piśmie procesowym z dnia 29 listopada 2013 roku (data prezentaty, k. 59) podniosła, że nie uznaje wniosku zgłoszonego przez A. S. (1) i B. S. i wniosła o jego oddalenie.

W uzasadnieniu przedmiotowego pisma uczestniczka wskazała, że pomiędzy nią a wnioskodawcą istnieje konflikt, który koliduje z interesem społeczno-gospodarczym i jest negatywną przesłanką do uwzględnienia wniosku. W opinii J. Ł. najwłaściwszym sposobem byłoby wyznaczenie służebności grogi koniecznej po działkach oznaczonych numerem ewidencyjnym (...), tak aby uzyskać połączenie z drogą gruntową, która prowadzi do drogi zlokalizowanej od strony południowo-zachodniej, na wskazanych działkach faktycznie na gruncie istnieje droga. Zaproponowany przez wnioskodawców przebieg drogi koniecznej spowoduje, że nieruchomość uczestniczki straci swój walor i wartość. Utrudnione bądź wręcz uniemożliwione będzie rozbudowanie bądź przebudowanie budynku mieszkalnego. J. Ł. zaznaczyła również, że w dacie sporządzania aktu notarialnego, załączonego do wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej – działki obecnie stanowiąca jej własność oraz sąsiadów T. stanowiły grunty orne, a nie działki budowlane jak to jest w chwili obecnej. Porównywanie stanu sprzed ponad 50 lat z obecnym jest dalece niewłaściwe. Uczestniczka zaakcentowała również, że działka numer (...) stanowi grunt orny. Koszenie łąki i zbieranie plonów w postaci zboża odbywa się ze pośrednictwem ciężkiego sprzętu rolniczego, w tym kombajnu. Tego rodzaju maszyna ma szerokość około 6-7 metrów i dojazd do działki wnioskodawców zawsze odbywa się po istniejącej na gruncie drodze zlokalizowanej na działkach (...). W ocenie J. Ł. nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że urządzony wjazd na jej posesję z powodu jego nadmiernego używania jest stale dewastowany i zmuszona jest samodzielnie ponosić koszty napraw wjazdu choć zniszczenia dokonywane są przez osoby trzecie.

Powyższe stanowisko uczestniczka J. Ł. konsekwentnie prezentowała w toku całego postępowania.

Postanowieniem z dnia 15 stycznia 2014 roku, Sąd Rejonowy w Puławach wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników M. T. i J. T. (2) (k. 88).

Postanowieniem z dnia 15 września 2014 roku, Sad Rejonowy w Puławach wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników A. A., A. S. (2), E. W., P. B., M. B., Skarb Państwa – Starostę L. i Gminę G. (k. 167).

Uczestnicy postępowania M. B. i P. B. pozostawili wniosek A. S. (1) i B. S. do uznania Sądu (k. 378v).

Uczestnicy A. A. i E. W. wnieśli o ustanowienie służebności według wariantu I opinii biegłego G. J. (1) (k. 378v).

Uczestnicy J. T. (1), J. T. (2), M. T. i T. T. (1) oponowali co do ustanowienia służebności według wariantu I opinii biegłego G. J. (1). Wnosili natomiast o ustanowienie służebności drogi koniecznej według wariantu II opinii biegłego geodety (k. 378v).

W piśmie procesowym z dnia 4 września 2015 roku (data nadania) uczestniczka A. S. (2) wskazała, że nie zgadza się na ustanowienie służebności drogi koniecznej według wariantu II opinii biegłego (k. 272).

Uczestnicy Skarb Państwa – Starosta L. oraz Gmina G. nie brali czynnego udziału w niniejszym postępowaniu.

Postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2013 roku, Sąd Rejonowy w Puławach udzielił zabezpieczenia wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej celem umożliwienia wnioskodawcom A. S. (1) i B. S. na czas trwania postępowania w sprawie I Ns 243/13 przechodu i przejazdu do nieruchomości działki gruntu położonej w miejscowości B. o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą numer (...) przez zakazanie uczestniczce J. Ł. umieszczania jakichkolwiek przedmiotów, przeszkód i konstrukcji uniemożliwiających lub utrudniających przejazd i przeszkód przez działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) położoną w miejscowości B. na pasie o szerokości 1,5 metra biegnącym od drogi publicznej, wzdłuż granicy z działka o numerze ewidencyjnym (...), aż do działki o numerze ewidencyjnym (...) (k. 28-29).

Postanowieniem z dnia 31 lipca 2013 roku, Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił zażalenie uczestniczki J. Ł. na postanowienie Sądu Rejonowego w Puławach z dnia 5 kwietnia 2013 roku w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia wnioskodawcom – sygnatura akt II Cz 512/13 (k. 46-50).

Sąd Rejonowy w Puławach – w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy – ustalił następujący stan faktyczny:

Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) położona jest w miejscowości B., gmina G. i stanowi własność A. S. (1) i B. S. na zasadzie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Dla nieruchomości tej Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą numer (...). Całkowita powierzchnia działki wynosi 0,79 ha, przy czym na obszarze 0,54 ha działka ta stanowi grunt orny, natomiast na obszarze 0,25 ha stanowi łąkę. Działka objęta żądaniem wniosku ma kształt prostokąta. Nieruchomość ta położona jest na terenach upraw polowych i w ten sposób korzystają z niej wnioskodawcy, uprawiając zboże oraz wykorzystując część działki jako łąkę. Działka oznaczona numerem (...) nie ma dostępu do drogi publicznej.

Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) położona jest w miejscowości B., gmina G. i stanowi własność T. T. (1) i J. T. (1) na zasadzie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Dla nieruchomości tej Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą numer (...). Powierzchnia działki wynosi 0,09 ha. Działka ta jest zabudowana budynkiem mieszkalnym oraz budynkami gospodarczymi. Nieruchomość ta usytuowana jest przy działce numer (...) stanowiącej powiatową drogę asfaltową. Od strony drogi asfaltowej działka oznaczona numerem (...) ogrodzona jest betonowymi przęsłami, zaś od drogi gruntowej metalową siatką na metalowych słupkach i podmurówce.

Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) położona jest w miejscowości B., gmina G. i stanowi własność M. T. i J. T. (2) na zasadzie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Dla nieruchomości tej Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą numer (...). Całkowita powierzchnia działki wynosi 0,81 ha, przy czym na obszarze 0,70 ha działka ta stanowi grunt orny, natomiast na obszarze 0,11 ha stanowi łąkę. Znaczna część działki oznaczonej numerem (...) położona jest na terenie zabudowy zagrodowej, w pozostałej zaś części znajduje się na obszarze terenów upraw polowych. Nieruchomość ta ma nieregularny kształt i jest niezabudowana. Na długości działki (...) od drogi gruntowej jest posadowione jest ogrodzenie z metalowej siatki na metalowych słupkach i podmurówce z metalową bramą.

Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) położona jest w miejscowości B., gmina G. i stanowi własność T. T. (1) i J. T. (2) na zasadzie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Dla nieruchomości tej Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą numer (...). Powierzchnia działki wynosi 0,11 ha. Nieruchomość ta ma kształt prostokąta. Nieruchomość ta usytuowana jest przy działce oznaczonej numerem ewidencyjnym (...). Nie posiada dostępu do drogi publicznej, nie jest również ogrodzona. Na długości około 26 metrów od granicy z działką (...) opisana działka położona jest na terenie zabudowy zagrodowej, w pozostałej zaś części znajduje się na obszarze terenów upraw polowych.

Działki oznaczone numerem (...) użytkowane są również przez T. T. (1) i J. T. (1), którzy uprawiają na niej truskawki i warzywa.

Działka oznaczona numerem (...) położona jest w miejscowości B., gmina G. i stanowi własność J. Ł. od 1968 roku. Dla nieruchomości tej nie ma urządzonej księgi wieczystej. Powierzchnia przedmiotowej działki wynosi 0,22 ha. Nieruchomość ta ma kształt trapezu. Działka oznaczona numerem (...) położona jest na obszarze terenów zabudowy zagrodowej i faktycznie jest ona zabudowana domem mieszkalnym jednorodzinnym i budynkiem gospodarczym. Nieruchomość ta usytuowana jest przy działce numer (...) stanowiącej powiatową drogę asfaltową. Działka oznaczona numerem (...) od drogi asfaltowej ogrodzona jest betonowymi przęsłami. Opisana nieruchomość jest ogrodzona także betonowymi przęsłami na długości 12,60 metrów licząc od wjazdu gruntowego w głąb działki.

Od drogi asfaltowej oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) pomiędzy działkami o numerze ewidencyjnym (...) urządzona jest gruntowa droga wjazdowa, która przy wjeździe ma szerokość 3,80 m. Szerokość przedmiotowego pasa drożnego zmniejsza się i przy ostatnim słupku betonowego ogrodzenia posadowionego na działce numer (...) do ogrodzenia działki numer (...) wynosi 3,20 m, zaś na wysokości ostatniego słupka ogrodzenia znajdującego się na działce o numerze (...) przy działce o numerze (...) wynosi 2,70 m. Od tego punktu nieruchomości stanowią pola uprawne. Opisana droga gruntowa prowadzi od strony wsi aż do drogi śródpolnej i w opinii zarówno uczestników jak i świadków istnieje „od zawsze”.

Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) położona jest w miejscowości B., gmina G. i stanowi własność A. S. (2). Działkę tę użytkuje ojciec uczestniczki. Dla nieruchomości tej Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą numer (...). Powierzchnia działki wynosi 0,38 ha. Nieruchomość ta ma kształt prostokąta. Działka oznaczona numerem (...) położona jest na obszarze terenów upraw polowych i w ten sposób jest użytkowana przez ojca uczestniczki, który uprawia na niej zboże. Działka ta nie posiada dostępu do drogi publicznej.

Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) położona jest w miejscowości B., gmina G. i stanowi własność E. W.. Dla nieruchomości tej Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą numer (...). Powierzchnia działki wynosi 0,76 ha. Nieruchomość ta ma kształt prostokąta. Działka oznaczona numerem (...) położona jest na obszarze terenów upraw polowych i w ten sposób korzysta z niej uczestnik, uprawiając na niej zboże. Dojazd do wskazanej działki następuje drogą gminną gruntową stanowiącą działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...).

Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) położona jest w miejscowości B., gmina G. i stanowi własność A. A.. Dla nieruchomości tej Sąd Rejonowy w Puławach prowadzi księgę wieczystą numer (...). Powierzchnia działki wynosi 1,11 ha. Nieruchomość ta ma kształt prostokąta. Działka oznaczona numerem (...) położona jest na obszarze terenów upraw polowych. Opisana nieruchomość jest dzierżawiona przez M. T.. Dojazd do wskazanej działki następuje drogą gminną gruntową stanowiącą działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...).

Działka oznaczona numerem (...) położona jest w miejscowości B., gmina G. i stanowi własność P. B. i M. B. na zasadzie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Uczestnicy oddali przedmiotową nieruchomość w dzierżawę.

Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) graniczy z działką A. S. (2), oznaczoną numerem (...). Ta działka natomiast graniczy z działką oznaczoną numerem ewidencyjnym (...). Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) stanowiąca własność A. A. położona jest naprzeciwko działki o numerze (...). Pomiędzy wskazanymi działkami na całej ich długości znajduje się szlak drożny, który na 2/3 długości działki numer (...) ma szerokość 1,60 m , a następnie na wysokości działki o numerze (...) ma szerokość 1,80 m.

Gminna droga gruntowa stanowiąca działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) prowadzi od lasu do drogi asfaltowej B. – G..

W umowie sprzedaży zawartej pomiędzy M. K. a P. S. i F. S. w dniu 8 maja 1947 roku, sporządzonej przed S. S. (1), zastępcą J. B., pełniącego obowiązki Notariusza w L., wpisanej do Repertorium pod numerem (...), zostało ustanowione na rzecz F. S. prawo przejścia i przejazdu przez grunt należący do P. S. do gruntu F. S..

F. S. była babką ojczystą wnioskodawcy A. S. (1).

Połowę działki nabytej przez P. S. od M. K., kupił ojciec uczestniczki J. Ł..

Wariant I służebności drogi koniecznej do nieruchomości (...) prowadzi przez działki o numerze (...) do drogi biegnącej przez wieś B. oznaczonej numerem (...) będącej drogą publiczną. Pas służebności w proponowanej wersji ma szerokość 3,80 m i obejmuje łączną powierzchnię 0,0357 ha i przebiega wzdłuż ogrodzenia trwałego siedliska T. T. (1) i J. T. (1). Odcinek projektowanej drogi koniecznej w przedstawionym wariancie wynosi około 93 m.

Wariant II służebności drogi koniecznej do nieruchomości (...) prowadzi przez działki o numerze (...) do drogi gminnej oznaczonej numerem (...), traktując drogę polną na działce (...) jako ogólnodostępną i dochodzącą do drogi publicznej. Proponowany pas służebności koniecznej ma szerokość około 3,0 m i obejmuje łączną powierzchnię 0,1475 ha i przebiega po istniejącej drodze dojazdowej usytuowanej na działkach (...). Odcinek projektowanej drogi koniecznej w opisanym wariancie wynosi około 490 m.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzone w sprawie dowody: zeznania wnioskodawców A. S. (1) i B. S. (k. 82v-83 w zw. z k. 380v-381v), zeznania E. W. (k. 379v-380), zeznania uczestniczki J. Ł. (k. 83 w zw. z 381v), zeznania uczestnika M. T. (k. 382v), zeznania uczestniczki J. T. (2) (k. 382v), zeznania uczestnika T. T. (1) (k. 383), zeznania uczestniczki J. T. (1) (k. 384), zeznania uczestnika A. A. (k. 384), zeznania świadka S. S. (2) (k. 114), zeznania świadka J. F. (k. 115v-116), zeznania świadka P. O. (k. 116), zeznania świadka I. Ł. (k. 116v-117), wypis aktu notarialnego z dnia 8 maja 1947 roku (k. 19-20), odpisy zwykłe ksiąg wieczystych (k. 9-10, k. 25-27, k. 97-98, k. 180-183), wyrysy z mapy ewidencyjnej (k. 11, k. 91, k. 165), wypisy z rejestru gruntów (k. 12-14, k.91, k. 159-164), akt własności ziemi (k. 24), dokumentacji fotograficznej z oględzin (k. 125-138), protokołu z oględzin (k.141-142), opinii biegłego z zakresu geodezji G. J. (1) (k. 205-208), opinii biegłego z zakresu (...) (k. 282-319).

Sąd obdarzył walorem wiarygodności zeznania wnioskodawców, w zakresie posiadanej przez nich nieruchomości, sposobu korzystania z tej nieruchomości, jej gospodarczego przeznaczenia oraz dostępności do drogi publicznej, gdyż są one zgodne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w niniejszej sprawie. Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom wnioskodawcy A. S. (1) w zakresie, w którym twierdził, że dojazd do nieruchomości numer (...) przez działki oznaczone numerami (...) wydłużyłby się czterokrotnie, jak również w zakresie częstotliwości dojazdu do opisanej nieruchomości i rodzaju wykorzystywanego przez wnioskodawcę sprzętu rolniczego do uprawy nieruchomości objętej żądaniem wniosku.

Sąd dał także wiarę zeznaniom uczestników, we wskazanym wyżej zakresie.

Zeznania świadków Sąd w całości uznał za wiarygodne, za wyjątkiem zeznań S. S. (2). Zeznania te w ocenie Sądu są konsekwencją przyjętego w toku postępowania stanowiska wnioskodawców, a także osobistym zainteresowaniem wynikiem toczącego się postępowania z uwagi na fakt, że świadek sam użytkując działkę oznaczoną numerem (...) korzysta ze szlaku drożnego urządzonego pomiędzy działkami numer (...), twierdząc, że jest to jedyny dojazd do jego działki.

Złożone zeznania są szczere, wyczerpujące i znajdują odzwierciedlenie w pozostałym, zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, który Sąd obdarzył przymiotem wiarygodności. Świadkowie zeznawali w sposób spontaniczny i obiektywny.

Zeznania uczestników P. B. oraz M. B. oraz świadka D. K. nie wniosły niczego istotnego do ustalenia stanu faktycznego w sprawie.

Dla ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności ustalenia czy istnieje potrzeba ustanowienia drogi koniecznej do działek wnioskodawców, a także ustalenie możliwych wariantów przeprowadzenia drogi koniecznej i ustalenia najkorzystniejszego szlaku z punktu widzenia interesu społeczno-gospodarczego oraz usprawiedliwionego interesu właścicieli przedmiotowych nieruchomości, Sąd przeprowadził dowód z oględzin nieruchomości oraz dowód z opinii biegłego geodety G. J. (1). Natomiast w celu ustalenia wysokości wynagrodzenia za ustanowienie drogi koniecznej – Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego z zakresu (...).

Opinie te są pełne, jasne i uwzględniają w pełni zalecenia Sądu zawarte w postanowieniach dowodowych. Wyliczenia zawarte w opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości uwzględniają rzeczywiste ceny gruntu uzyskiwane w obrocie nieruchomościami, co do nieruchomości położnych w obszarze zabudowy jednorodzinnej, a nadto uwzględniają specyfikę obrotu nieruchomościami na terenie gminy G.. Biegła w opinii uwzględniła fakt, iż decydującym czynnikiem wpływającym na cenę nieruchomości w tej miejscowości ma położenie działki i możliwość jej zagospodarowania.

Prawdziwość dokumentów zgromadzonych w sprawie – zarówno urzędowych, jak i prywatnych – nie była przez wnioskodawców ani uczestników kwestionowana w toku postępowania. Dokumenty te zostały sporządzone w przewidzianej prawem formie, przez uprawnione do tego osoby i ich prawdziwość nie budzi wątpliwości. Stąd też Sąd nie znalazł podstaw by zakwestionować je z urzędu.

Sąd Rejonowy w Puławach zważył, co następuje:

W ocenie Sądu wniosek o ustanowienie drogi koniecznej zasługuje na uwzględnienie.

Przepis art. 145 § 1 k.c. dopuszcza możliwość ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej, jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub należących do tej nieruchomości budynków gospodarczych. Z tym jednak zastrzeżeniem, że droga konieczna może być ustanowiona z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z jak najmniejszym obciążeniem gruntów, przez która droga ma prowadzić. Nadto, ustanowienie drogi koniecznej musi uwzględniać interes społeczno-gospodarczy. W przypadku, gdyby potrzeba ustanowienia drogi koniecznej była następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między zainteresowanymi nie doszłoby do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej (art. 145 § 2 i 3 k.c.). Pomimo preferencji do obciążenia służebnością drogi koniecznej nieruchomości wydzielonej, to wyznaczenie drogi koniecznej po działce powstałej w wyniku podziału może nastąpić „o ile to możliwe”. Zatem, biorąc pod uwagę wszystkie elementy, w tym kryterium ekonomiczne i interes społeczno-gospodarczy, które ważą o przeprowadzeniu drogi koniecznej przez grunt, nie jest dopuszczalne przeprowadzenie tej służebności przez taki grunt, dla którego spowoduje to znacznie większy uszczerbek niż dla gruntu innego (por. orzecznictwo przywołane przez Sąd Okręgowy w Lublinie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 22 lutego 2012 roku w sprawie II Cz 1223/11 – k. 937-951).

Okolicznością nie budzącą wątpliwości i bezsporną jest w niniejszej sprawie to, że nieruchomość o numerze ewidencyjnym (...) położona w B., gmina G. nie ma dostępu do drogi publicznej. Przepis art. 145 § 1 k.c. wymienia tylko jedną przesłankę warunkującą ustanowienie służebności drogi koniecznej, tj. brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Inne okoliczności, wymienione w art. 145 § 2 i 3 k.c. są jedynie brane pod uwagę przy ocenie, jak powinno nastąpić przeprowadzenie drogi koniecznej, a mianowicie, czy niezbędna jest droga konieczna zapewniająca przejazd i przechód, jaka powinna być jej szerokość i którędy powinna ona przebiegać. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że odpowiedni dostęp do drogi publicznej zależy od potrzeb nieruchomości wymagającej tej drogi. Innymi słowy, miarodajne dla rodzaju, rozmiaru i kierunku drogi koniecznej oraz bliższych warunków jej używania są owe potrzeby nieruchomości władnącej. Potrzeby zaś nieruchomości wynikają z jej charakteru, a więc sposobu jej użytkowania (por. postanowienie SN z dnia 21 marca 2003 roku, sygn. akt II CKN 1256/00, Lex nr 78849).

Właściciel ma prawo wykorzystywać nieruchomość w sposób zgodny z jej przeznaczeniem. Nieruchomość oznaczona numerem (...) w przeważającej części stanowi grunt orny, na którym wnioskodawcy sieją zboże, w pozostałej zaś części stanowi łąkę.

Odpowiedni dostęp do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 k.c. to dostęp umożliwiający rzeczywistą, bezpieczną i stałą możliwość poruszania się z nieruchomości władnącej do drogi publicznej. W ocenie Sądu przeprowadzenie drogi koniecznej poprzez działki w wariancie I opinii biegłego G. J. nie spełnia pojęcia „odpowiedniego dostępu” do drogi publicznej. Wskazać w tym miejscu należy, że pojęcie „odpowiedni dostęp” nie jest równoznaczne z pojęciem „łatwiejszy” czy też „krótszy” dostęp do drogi publicznej. W okolicznościach niniejszej sprawy zaznaczyć także należy, że wraz ze zmianą stosunków społeczno-gospodarczych, rozwoju cywilizacji, potrzeb człowieka i charakteru polskiej wsi ewoluuje także pojęcie „dostęp”. Zachodząca w stosunkach wiejskich cywilizacja techniczna, w szczególności wykorzystywanie przy uprawach maszyn rolniczych niekiedy dużych rozmiarów powoduje, że nieskrępowany dojazd tego rodzaju pojazdami mechanicznymi powinien stanowić przesłankę do ustanowienia właściwego przebiegu ustanowionej drogi koniecznej. W tym miejscu podkreślić należy, że z punktu widzenia przeznaczenia gruntów w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego wszystkie nieruchomości obciążone służebnością mają jednakowe przeznaczenie – tereny upraw polowych oraz tereny wskazane do zalesień. (...) oznaczone numerem (...), (...) oraz (...) położone są na obszarze przeznaczonym na zabudowę zagrodową. Dodatkowo, działka numer (...) jest już działką zabudowaną jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym i zagospodarowaną. W wariancie I opinii biegłego G. J., szerokość drogi koniecznej wynosi 3,8 m, przy czym przez działkę o numerze (...) projektowana droga konieczna biegnie pasem 3,0 m. Droga ta, w ocenie Sądu Rejonowego w Puławach byłaby uciążliwa dla mieszkańców nieruchomości obciążonych drogą konieczną i zakłócać ich prawo do swobodnego korzystania z opisanej działki. Mogłaby być również źródłem nieporozumień, czy wręcz konfliktów sąsiedzkich oraz ewentualnych szkód np. w postaci zniszczonego ogrodzenia. Pomimo iż droga konieczna w wariancie I w pamięci uczestników postępowania istnieje „od zawsze”, to nie sposób przyjąć, by porównywanie stanu sprzed ponad 50 lat z obecnym jest dalece nieprawidłowe.

Biorąc powyższe pod uwagę, zdaniem Sądu, droga konieczna powinna przebiegać po nieruchomości oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), według wariantu II opinii biegłego G. J.. Służebność drogi koniecznej powstała w ten sposób choć nie jest najkrótszą z możliwych wariantów, przebiega przez nieruchomości, na których w istocie rzeczy już urządzono drogę dojazdową i w taki sposób wykorzystywana jest przez uczestnika E. W. czy też przez wnioskodawców i świadka S. S. (2), gdy zachodzi konieczność użycia dużych maszyn rolniczych, np. typu kombajn. Nadto jest przejezdna i stanowi najdogodniejszy dojazd do działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), ze szczególnym uwzględnieniem jej przeznaczenia i upraw roślinnych. Ten wariant przebiegu drogi koniecznej jest w ocenie Sądu najmniej uciążliwy. Wszystkie obciążone bowiem służebnością działki mają charakter działek rolniczych, są niezabudowane ani też nie są ogrodzone i dają możliwość swobodnego doprowadzania do działki (...) praktycznie każdego rozmiaru sprzętów rolniczych. Podkreślenia wymaga również i to, że wnioskodawcy stosunkowo rzadko muszą korzystać z dojazdu na swoją nieruchomość. Tak się dzieje zaledwie kilka razy w roku (sianokosy i zebranie siana), orka, sianie zboża i jego zbiór. Podkreślić należy, że zarówno orka, sianie, jaki i zbór zboża następuje przy użyciu sprzętów, które z uwagi na swoje gabaryty uniemożliwiają wjazd od strony drogi asfaltowej. Wnioskodawcy w toku postępowania nie przeczyli, a wręcz przyznali okoliczność, że dojazd na nieruchomość nr (...) celem wykonania tych właśnie czynności polowych odbywa się od strony drogi gruntowej nr (...).

Wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej jest jednorazowym świadczeniem pieniężnym, ustalonym według cen rynkowych. Nie ma ono charakteru odszkodowawczego, a stanowi jedynie ekwiwalent za ustanowienie na jego gruncie ograniczonego prawa rzeczowego. Biegła A. B. wysokość wynagrodzenia za ustanowienie drogi koniecznej na działce oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) określiła w opinii na kwotę 448,00 zł, działce numer (...) na kwotę 1.057,00 zł, zaś na działce numer (...) na kwotę 1.473,00 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w postanowieniu.

Przystępując do rozstrzygania o kosztach postępowania Sąd Rejonowy w Puławach zważył, co następuje:

Generalną zasadą w postępowaniu nieprocesowym, zgodnie z treścią przepisu art. 520 §1 k.p.c. jest to, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowaniu lub ich interesy są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników (§ 2).

W toku postępowania do czasu ogłoszenia postanowienia z dnia 31 października 2016 roku wnioskodawcy A. S. (1) i B. S. uiścili opłatę od wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej w kwocie 200,00 zł oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł. Ponadto wnioskodawca A. S. (1) uiścił zaliczkę na poczet opinii biegłego w kwocie 1.500,00 zł. Uczestnicy T. T. (1), M. T. J. T. (1), J. T. (2) i J. Ł. uiścili opłatę od pełnomocnictwa w łącznej kwocie 102,00 zł (6x17,00 zł). Uczestniczka J. Ł. uiściła także zaliczkę na poczet wydatków związanych z przeprowadzeniem oględzin w kwocie 200,00 zł oraz opłatę od zażalenia na postanowienie w przedmiocie wniosku o zabezpieczenie w kwocie 40,00 zł. Wnioskodawcy i uczestnicy reprezentowani w toku postępowania przez profesjonalnych pełnomocników ponieśli również koszty związane z wynagrodzeniem pełnomocników procesowych.

Wydatki tymczasowo wyłożone z sum budżetowych Skarbu Państwa i dotychczas nierozliczone wyniosły w niniejszym postępowaniu kwotę 6.614,94 zł. Mając zaś na uwadze, że powyższa kwota stanowiła sumę niepokrytych w toku postępowania wydatków związanych z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego z zakresu geodezji G. J. oraz dowodu z opinii biegłego z zakresu (...). B., zaś każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane z czynnościami procesowymi sądu, podjętymi w jego interesie, Sąd uznał za zasadne obciążenie kwotą 6.614,94 zł wnioskodawców i nakazał pobrać od małżonków A. S. (1) i B. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Puławach wskazaną kwotę tytułem zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa (punkt 4 postanowienia).

Wobec faktu, że w dniu 1 kwietnia 2014 roku (k. 118) uczestniczka J. Ł. uiściła kwotę 200,00 zł tytułem zaliczki na poczet oględzin, Sąd Rejonowy w Puławach, polecił zwrócić wskazanej uczestniczce od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Puławach kwotę 65,00 zł tytułem niewykorzystanej części zaliczki na wydatki, wpisanej do ksiąg zaliczek pod pozycją numer 176/14c (punkt 5 postanowienia). Sąd zwraca bowiem z urzędu stronie różnicę pomiędzy zaliczką pobraną od strony a zaliczką należną, działając na podstawie art. 84 ust. 2 w zw. z art. 80 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1025 ze zmianami).

W pozostałej części Sąd orzekł, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Mając powyższe na uwadze oraz na mocy powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w postanowieniu.