Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik

Sędziowie: SO Leszek Dąbek (spr.)

SO Roman Troll

Protokolant Agnieszka Wołoch

po rozpoznaniu w dniu 10 listopada 2016 r. na rozprawie sprawy

z wniosku K. S. i R. S. (S.)

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Żorach

z dnia 5 kwietnia 2016 r., sygn. akt I Ns 537/12

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawców solidarnie na rzecz uczestniczki postępowania kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu odwoławczym.

SSO Roman Troll SSO Tomasz Pawlik SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 1065/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy K. S. i R. S. żądała ustanowienia służebności przesyłu na rzecz każdoczesnego właściciela urządzenia przesyłowego - linii energetycznej średniego napięcia zlokalizowanej na ich nieruchomości położonej w Ż., dla której Sąd Rejonowy w Żorach prowadzi księgę wieczystą o nr (...), a której treścią jest utrzymywanie linii energetycznej oraz prawo jej konserwacji i napraw. W uzasadnieniu twierdzili, że na nieruchomości wnioskodawców posadowione zostały urządzenia elektroenergetyczne w postaci linii napowietrznej średniego napięcia, stanowiące obecnie własność (...) S.A. w K., jednakże przedsiębiorca ten nie wyrażał gotowości do zawarcia stosownej umowy w drodze pozasądowej, przez co zasadne jest unormowanie istniejącego stanu prawnego poprzez ustanowienie służebności przesyłu. Wysokość roszczenia stanowi różnicę między wartością działki przeznaczonej pod zabudowę, a wartością działki bez możliwości zabudowy z uwagi na ustanowienie służebności.

Uczestniczka postępowania (...) Spółka Akcyjna
w K. wnosiła o oddalenie wniosku oraz zasądzenie na jej rzecz od wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania. Podniosła zarzut zasiedzenia służebności gruntowej w swej treści odpowiadającej służebności przesyłu. Przyznała fakt zlokalizowania na nieruchomości wnioskodawców linii średniego napięcia 20 kV, która według posiadanych dokumentów istniała już w maju 1980 roku. Posiadanie służebności przez uczestniczkę i jej poprzedników było nieprzerwane i niezakłócone, a ponadto dotyczyło korzystania z trwałego i widocznego urządzenia. Zakwestionowała wysokość wynagrodzenia i powierzchnię nieruchomości zajętą przez służebność.

Sąd Rejonowy w Żorach w postanowieniu z dnia 5 04 2016r. oddalił wniosek oraz orzekł o kosztach postępowania.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzeczenia dokonał oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego i uznał że linia była eksploatowana co najmniej od 31 grudnia 1979 roku. Nie uwzględnił zarzutu niewykazania ciągłości okresu posiadania z uwagi na brak przewidzianego Z arządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989r dokumentu w postaci ustaleń komisji wskazujących jakie składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa państwowego przydzielono poprzednikowi prawnemu uczestnika. Uznał, iż posiadanie wykonywane na rzecz Skarbu Państwa ma charakter posiadania w dobrej wierze i w tym względzie należało uwzględnić stanowisko uczestniczki postępowania powołując się na przepisy ustawy z dnia 28 czerwca 1950 roku o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli, które obowiązywały w dacie przyjętej w niniejszej sprawie za początek biegu terminu zasiedzenia. Ze zgromadzony dowodów wynika bezspornie ciągłość posiadania. Do zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu doszło zatem po upływie 10-letniego terminu tj. z dniem 1 stycznia 1990 roku, a prawo nabyło przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w G., które było uprawnione do doliczenia do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 r. doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. Prawo to na skutek opisanych przekształceń własnościowych stanowiących sukcesję generalną zostało ostatecznie nabyte przez uczestniczkę postępowania.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. oraz art. 98 i 99 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Orzeczenie zaskarżyli wnioskodawcy K. S. i R. S. , którzy wnosili o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od uczestnika na rzecz solidarnie uprawnionych wnioskodawców zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, bądź zmianę zaskarżonego postanowienia poprze uwzględnienie wniosku w całości, zmianę postanowienia poprzez zasądzenie od uczestnika na rzecz solidarnie uprawnionych wnioskodawców zwrotu kosztów postępowania za pierwszą instancję oraz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Zarzucali, że w toku rozpoznania sprawy naruszono prawo procesowe, regulację:

-

art. 233 § 1 k.p.c. wyrażające się w dokonaniu oceny dowodów w sposób nie dający się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego poprzez:



przyjęcie, że linie energetyczne należące do uczenia zostały posadowione na nieruchomości wnioskodawców na podstawi przepisów ustawy z dnia 28 06 1950r. o powszechnej elektryfikacji wsi, pomimo braku jakiegokolwiek dowodu na te okoliczność;\



przyjęcie, ze z samego faktu wybudowania linii energetycznej na podstawie przepisów powołanej wyżej ustawy wynika, że uzyskanie posiadania służebności przez poprzednika prawnego uczestnika nastąpiło w dobrej wierze;



przyjęcie, że jednocześnie z utworzeniem przedsiębiorstwa państwowego na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu nr 75/ORG/89 doszło do przekazania przez Skarb Państwa na majątek uczestnika infrastruktury przesyłowej w postaci linii energetycznych przebiegających przez działki wnioskodawców, a w konsekwencji, że posiadanie wykonywane przez uczestnika i jego poprzedników prawnych miało charakter nieprzerwany w wyniku czego doszło do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu, pomimo, iż uczestnik nie przedłożył protokołu zdawczo – odbiorczego bądź też protokołu z przekazania środków trwałych, ani żadnego innego dokumentu na potwierdzenie wskazanej okoliczności;

-

art. 172 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że posiadanie wykonywane przez uczestnika i jego poprzedników prawnych rozpoczęło się w dobrej wierze;

-

art. 7 k.c. poprzez przyjęcie, że nie zostało obalone domniemanie dobrej wiary po stronie uczestnika;

-

art. 348 zd. 2 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie, a w konsek-wencji uznanie, ze służebność przesyłu w odniesieniu do linii energetycznych przebiegających przez działki wnioskodawcy została na uczestnika skutecznie przeniesiona przez jego poprzednika prawnego, pomimo tego, ze w toku postępowania uczestnik nie udowodnił faktu przeniesienia na niego posiadania wskazanych urządzeń przesyłowych, a w szczególności nie przedstawił na tę okoliczność odpowiednich dokumentów;

-

art. 292 k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c. poprzez uwzględnienie podniesionego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia;

-

art. 305 ¹ k.c. w zaw. z art. 385 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. poprzez ich błędna wykładnię i zastosowanie wykładni rozszerzającej tych przepisów

z całkowitym pominięciem ich językowej treści, co w konsekwencji doprowadziło do przyjęcia że przed wejściem w życie przepisów od art. 350 ¹ k.c. do art. 305 ⁴ k.c. dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu;

-

art. 520 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie;

-

art. 502 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie;

-

art. 102 k.p.c. w z w. z art. 13 § 2 k.pc.. poprzez jego niezastosowanie

i zaniechanie odstąpienia od obciążania wnioskodawców kosztami zastępstwa procesowego uczestnika.

Uczestniczka postępowania (...) Spółka Akcyjna
w K. wnosiła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie solidarnie na jej rzecz

od wnioskodawców zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje :

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował roszczenie wnioskodawców,

a następnie prawidłowo rozpoznał sprawę.

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną orzeczenia mają podstawę w informacjach zawartych we wskazanych w uzasadnieniu orzeczenia wiarygodnych źródłach dowodowych, których ocena jest logiczna i mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów (zwarta została w części uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia poświeconej jego motywom).

Z tych też względów Sąd odwoławczy przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.

Uczestniczka postępowania podniosła w toku postępowania formalny zarzut nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu, którego uwzględnienie stosownie do regulacji art. 305 ² § 2 k.p.c. czyni wniosek bezzasadnym (ustanowienie służebności przesyłu nie jest konieczne dla właściwego korzystania przez uczestniczkę postępowania z posadowionych na nieruchomościach wnioskodawczyń urządzeń przesyłowych).

W orzecznictwie Sąd Najwyższy dominuje pogląd, zgodnie którym przed wejściem w życie regulacji art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c. było dopuszczalne nabycie w drodze zasiedzenia na rzecz przedsiębiorcy służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu (między innymi w uchwale SN z dnia 22 05 2013r. III CZP 18/13, OSNC 2013/12/139).

Linie elektroenergetyczne przebiegająca przez nieruchomość wnioskodawców jest najpóźniej eksploatowana od 31 12 1979r.

Z chwilą jej wybudowania powstał na nieruchomości wnioskodawcy stan posiadania prowadzący do zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej treści służebności przesyłu oraz rozpoczął biec przewidziany w art. 172 k.c. w związku

z art. 292 zd. 2 k.c. i art. 352 k.c. termin je zasiedzenia, których długość prawodawca uzależnił od istnienia dobrej lub złej wiary posiadacza służebności.

Regulacja art. 7 k.c. statuuje domniemanie dobrej wiary posiadacza służebności gruntowej, która stanowi wyjątek, legem specialis względem art. 6 k.c. i zdejmuje

z niego ciężar dowodu jej istnienia a dowód przeciwny obciąża podmiot który domniemanie to kwestionuje (por. post. SN z dnia 6 lutego 1998 r., I CKN 484/97, Lex nr 50540).

W materiale sprawy przyjąć należy, że domniemanie to zostało przez wnioskodawców skutecznie podważone, gdyż w księdze wieczystej nie istniał wpis prawa uprawniającego Skarb Państwa do posadowienia linii energetycznej na nieruchomości wnioskodawców, a z przytoczonych w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenie przepisów ustawy z dnia 28 06 1950r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli wynikało jedynie uprawnienie do wejścia na grunt w celu posadowienia urządzeń przesyłowych,

co samo w sobie nie mogło jednak rodzić uzasadnionego przekonania, że z tego tytułu posiada się prawo do ich posadowienia (trafnie także apelacja zarzuca, że w materiale sprawy brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że urządzenia te zostały posadowione na podstawie tej regulacji prawnej).

W następstwie tego stosownie do wskazanej powyżej regulacji prawnej –

w brzmieniu obowiązującym do wejścia w życie noweli Kodeksu cywilnego z dnia 28 07 1990r. (Dz.U. nr 55, poz. 321) - terminy zasiedzenia wskazanej powyżej służebności wynosił 20 lat.

Przebiegające przez nieruchomość wnioskodawców linia energetyczna stanowiły integralną część przedsiębiorstwa energetycznego i poprzednicy prawni uczestniczki postępowania obejmując w posiadanie techniczną infrastrukturę przejmowanych przedsiębiorstw równocześnie obejmowali w posiadanie przedmiotowy fragment linii energetycznych (art. 231 k.p.c.).

Jest on nieprzerwanie użytkowany od chwili wybudowania linii energetycznych, przez co została zachowana ciągłość posiadania.

W toku postępowania nie wykazano żeby doszło do przerwania powyższego terminu w sposób określony w art. 123 § 1 k.c. w związku z art. 175 k.c., wobec czego podzielając stanowisko apelacji - iż wejście w posiadanie służebności odbyło się

w złej wierze - upłynął on w 2005r.

Terminy ten upłynął zatem przed wejściem w życie obecnej regulacji art. 305 ¹

i nast. k.c. - w której wprowadzono do obwiązującego prawa nową instytucję służebności przesyłu – i z chwilą jego upływu poprzednik prawny uczestniczki postępowania nabył na nieruchomości wnioskodawców służebność gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu.

Do zasiedzenie omawianej służebności gruntowej doszło z mocy samego prawa i jej nabycie przez poprzednika prawnego uczestniczki postępowania ukształtowało stan prawny nieruchomości wnioskodawców.

W drodze kolejnych sukcesji po poprzednikach prawnych uczestniczki postępowania prawo te weszło do jej majątku, w następstwie czego posiada ona obecnie skuteczne względem skarżącej prawo do władania ich nieruchomością w celu korzystania

z posadowionych na niej urządzeń przesyłowych i ustanowienie przedmiotowej służebności przesyłu (w istocie dwóch służebności) nie jest konieczne do korzystania z niej

w rozumieniu regulacji art. 305 ² § 1 k.c.

Czyni to wniosek skarżącej bezzasadnym, co znalazło ostatecznie prawidłowe odzwierciedlenie w zaskarżonym postanowieniu.

W toku postępowania interesy wnioskodawców były sprzeczne, co uzasadnia zastosowanie w sprawie regulacji art. 520 § 3 k.p.c. i przy równoczesnym braku podstaw do zastosowania w sprawie – postulowanej w apelacji - regulacji art. 102 k.p.c. także znalazło ostatecznie prawidłowe odzwierciedlenie w zaskarżonym postanowieniu.

W połączeniu z powyższym czyni to apelację bezzasadną w rozumieniu regulacji art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. a to z mocy tej regulacji prowadziło

do jej oddalenia.

Reasumując zaskarżone postanowienie odpowiada prawu i dlatego apelację wnioskodawców jako bezzasadną oddalono na mocy regulacji art. 385 k.p.c.

w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosując regulację

art. 520 § 3 k.p.c.

SSO Roman Troll SSO Tomasz Pawlik SSO Leszek Dąbek