Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Witold Rękosiewicz

Protokolant: sekretarz sądowy Magdalena Brzezińska

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2016 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki z o.o. w T.

dawniej (...) sp. z o.o.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 31 grudnia 2013 r. nr (...)

o nadużywanie pozycji dominującej

1)  oddala odwołanie,

2)  zasądza od (...) spółki z o.o. w T. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmA 87/14

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Prezes UOKiK, pozwany), decyzją z dnia 31 grudnia 2013 r. nr (...), wydaną na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy sp. z o.o. z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. nr 50, poz. 331 z późn. zm.) – dalej uokik:

I. uznał działanie (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. (dawniej (...) sp. z o.o. w T.) przejawiające się w stosowaniu rażąco niskich cen biletów jednorazowych na liniach komunikacyjnych:



K. – S. – K. przez S.,



K. – B. – K. przez R.

za praktykę ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 9 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 uokik, polegającą na nadużywaniu pozycji dominującej na lokalnych rynkach dokonywania regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym poprzez przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 22 grudnia 2011 r.

II. na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 1 uokik nałożył na (...) sp. z o.o. w T. karę pieniężną w wysokości 76.061 zł i obciążył (...) sp. z o.o. kosztami przeprowadzonego postępowania w kwocie 387,25 zł.

(...) sp. z o.o. z siedzibą w T. (A., Spółka, powód) w złożonym odwołaniu zaskarżyła decyzję Prezesa UOKiK w całości.

Zaskarżonej decyzji powód zarzucił:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Prezesa UOKiK z treścią zebranego materiału dowodowego a mianowicie naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów



w sposób niewszechstronny:

a)  z pominięciem dowodów, które dotyczyły działań Zawiadamiającego wskazujących co najmniej na brak transparentności w zachowaniu konkurenta, o ile nie na działanie z naruszeniem przepisów powszechnie obowiązującego prawa pomimo, że dowody te i ocena zachowania konkurenta miały wpływ w szczególności na ocenę proporcjonalności zachowań A.;

b)  z pominięciem dowodów z których wynikało że Zawiadamiający uruchomił swoje kursy w bezpośrednim sąsiedztwie kursów istniejących i wykonywanych przez A. szczególnie w godzinach największego ruchu pasażerskiego oraz dokonanie sprzecznych z materiałem dowodowym ustaleń, że to A. wprowadziła od 01.09.2011 r. rozkład jazdy zmieniony w ten sposób, iż kursy wyprzedzały odjazdy autobusów M. M. (1);

c)  z pominięciem faktu że przedstawione przez A. dane dotyczące przychodów netto ze sprzedaży usług na odcinkach K. – S. oraz K. - B. nie były w pełni miarodajne dla ustalenia czy przychody pokrywały (i w jakim zakresie) średnie koszty zmienne z uwagi na to że odcinki K. – S. oraz K. – B. były tylko fragmentem dłuższych tras, wykraczających poza obręb ww. fragmentów, na których A. realizowała przewóz a Spółka nie była w stanie określić jaką część przychodów ze sprzedaży biletów na podane przykładowo inne trasy przyporządkować do odcinków K.-S. oraz K.- B. (i w relacjach powrotnych) podczas gdy niewątpliwie część z tych przychodów miała udział w pokryciu kosztów na ww. odcinkach;

d)  z zaniechaniem ustaleń dotyczących kosztów prowadzenia działalności przez M. M. (1) oraz ustaleń czy cena biletu netto na wskazanych liniach komunikacyjnych K. – S. oraz K. – B. wprowadzona przez konkurenta była cena zapewniającą Zawiadamiającemu osiągniecie przychodów w wysokości pozwalającej na pokrycie kosztów zmiennych prowadzonej działalności;



z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, z uwagi na:

a)  bezpodstawne uznanie, że celem polityki cenowej A. było wyeliminowane konkurenta (drapieżna obniżka cen) nie zaś dostosowanie oferty cenowej do zmienionych warunków rynkowych po wejściu konkurenta;

b)  bezpodstawne i nie mające podstaw w zebranych dowodach ustalenie, że przychody z tytułu usług przewozowych wykonywanych na przedmiotowych liniach komunikacyjnych przez A. nie pokrywały kosztów zmiennych prowadzonej działalności;

c)  bezpodstawne przyjęcie, że A. chroniąc swoje interesy gospodarcze nie zachowała zasad proporcjonalności;

d)  błędnym ustaleniu, że konkurent był przedsiębiorcą równie efektywnym co A. oraz ponosił niższe koszty prowadzenia działalności pomimo braku jakichkolwiek dowodów na potwierdzenie tej okoliczności wręcz wobec uchylenia się przez Zawiadamiającego od dostarczenia danych dotyczących kosztów realizacji przewozów na przedmiotowych liniach, ewentualnie również wobec istnienia przesłanek wskazujących na wnioski przeciwne (tj. wyższe koszty prowadzonej działalności).

Na podstawie przedstawionych zarzutów powód wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

2.  zasądzenie na rzecz powódki kosztów postępowania.

Powód nie zgodził się z zawartą w decyzji oceną, że stosował rażąco niskie ceny biletów jednorazowych na wskazanych liniach komunikacyjnych i przeciwdziałał ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania lub rozwoju konkurencji. W ocenie powoda brak jest przesłanek wskazujących, że jego działanie było sprzeczne z zakazem wynikającym z przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Uzasadniając zarzuty odwołania powód wskazał, że:

1. Obniżenie cen biletów jednorazowych było działaniem przystosowawczym i adekwatnym do zmieniających się warunków na rynku właściwym, co polegało na tendencji spadkowej ogólnej liczby przewożonych pasażerów i wejściem na linie wykazujące spadek pasażerów konkurenta, którego działanie, z uwagi na podobieństwo rozkładów jazdy oraz ceny biletów, A. uznała za bardzo ekspansywne.

2. Powód nie mógł przewidzieć, a Prezes UOKiK pominął w decyzji okoliczność, iż przedsiębiorca będący konkurentem powoda na rynku właściwym, mimo posiadania dwóch zezwoleń na wykonywanie przewozów realizował tylko jedno z tych zezwoleń.

3. Rozkład jazdy M. M. (1), szczególnie w godzinach największego zapotrzebowania na przewozy (rano i popołudnie) pokrywał się z godzinami odjazdów autobusów A. – odjazdy o tej samej godzinie lub o 5 do 15 minut wcześniej. Mimo, że M. M. przyznał, iż jego działania, poprzedzające wejście na rynek, ograniczyły się do obserwacji ilu pasażerów jeździ autobusami A., Prezes UOKiK błędnie uznał, że to A. dopuściła się działań kopiowania rozkładu jazdy konkurenta. Zamiarem M. M. (1) nie było wejście na rynek z nową ofertą, alternatywna do już istniejącej. Konkurent wykorzystał fakt rozpoznania rynku przez A. i znajomość rozkładu jazdy A. przez pasażerów do uruchomienia kursów w zasadzie o tych samych godzinach co godziny przejazdów realizowanych przez powoda. Dodatkowo nie ponosił żadnych kosztów związanych z analizami marketingowymi/ rynkowymi oraz tzw. „wyrobienia” linii czyli przyzwyczajenia pasażerów do godzin odjazdów własnych autobusów.

4. Z porównania rozkładów jazdy obu przewoźników, przedstawionych w tabelach nr 15, 16 i 17 w decyzji wynika, że w godzinach natężenia ruchu pasażerskiego kursy M. M. odprawiane były przed kursami A., jednak na podstawie powołanych tabel Prezes UOKiK wyprowadził sprzeczne z ich treścią wnioski dotyczące „kopiowania” rozkładu jazdy.

5. Większość danych dotyczących godzin odjazdów kursów A., zawartych w tabelach nr 19 – 22 w uzasadnieniu decyzji nie znajduje oparcia w rozkładach jazdy A..

6. Prezes UOKiK pominął fakt, że cena biletu jednorazowego na trasie K. – S. i K. – B. proponowana przez M. M. była o 40 % niższa od ceny wynikającej z cennika A., stosowanej do 6. 06 2011 r. Powód zarzucił, że cena stosowana przez konkurenta nie zapewniała mu pokrycia kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, a zamiarem M. M. było zdominowanie rynku przewozów i przejęcie pasażerów korzystających z usług przewozowych A. na podstawie biletów jednorazowych.

7. Potwierdzeniem takiego stanowiska jest fakt, że M. M. ograniczał się do wykonywania przewozów jedynie na trasach K. – S. i K. – B., podczas gdy w przypadku A. odcinki te stanowiły jedynie część trasy obsługiwanych dłuższych linii komunikacyjnych.

8. W sytuacji gdy M. M. wprowadzał w godzinach największego ruchu kursy poprzedzające kursy powoda, obniżanie przez A. cen biletów jednorazowych poniżej cen konkurenta, w każdym przypadku było reakcją na obniżkę ceny wprowadzoną przez konkurenta w celu powstrzymania gwałtownego spadku liczby przewożonych pasażerów.

9. W świetle powyższego Prezes UOKiK niesłusznie uznał, że celem obniżania cen przez A., po wejściu na rynek konkurenta, było jego wyeliminowanie z rynku, podczas gdy działania A. były jedynym sposobem na szybkie obniżenie strat ponoszonych na obsługiwaniu tych linii. Utrzymywanie cen na dotychczasowym poziomie czy też na takim samym jak ceny zaproponowane przez konkurenta z uwagi na wprowadzenie przez M. M. (1) kursów poprzedzających kursy A. nie powstrzymałoby spadku liczby pasażerów przewożonych przez odwołującego. Powyższe pokazuje, że działanie A. polegające na obniżeniu cen biletów jednorazowych nie miało na celu wyeliminowanie konkurenta z rynku a było jedynie formą obrony przed polityką konkurenta i brakiem możliwości sprzedaży usług z zyskiem.

10. Przy ustalaniu w oparciu o badanie relacji przychodów i kosztów świadczenia przez A. usług regularnych przewozów osób na wyznaczonych odcinkach komunikacyjnych, Prezes UOKiK w rzeczywistości dokonał zestawienia jedynie części przychodów do kosztów.

11. Wskazana przez A. kwota przychodów generowanych na odcinkach K. – S. - K. i K. – B. – K. obejmowała tylko kwoty uzyskane ze sprzedaży biletów na trasy zamykające się w obrębie tych odcinków.

12. Wskazane przez Prezesa UOKiK w decyzji wskaźniki procentowe pokrycia kosztów zmiennych prowadzonej działalności na przedmiotowych rynkach nie uwzględniają wszystkich przychodów przyczyniających się do pokrycia kosztów działalności na przedmiotowych odcinkach, więc nie powinny prowadzić do wniosku, że A. nie pokrywała kosztów zmiennych prowadzonej działalności.

13. Dla oceny stosowanej przez powoda polityki cenowej istotne jest, że A. wprowadzała zmiany cen na wszystkich kursach na przedmiotowych trasach, również realizowanych w godzinach wieczornych, w których konkurent nie wykonywał przewozów, a nie wybiórczo wyłącznie na kursach, w których sąsiedztwie uruchomił swoje kursy M. M..

14. Nie znajdują oparcia w zebranym materiale dowodowym ustalenia Prezesa UOKiK, że ze względu na wykonywanie przewozu mniejszymi autobusami, o niższym zużyciu paliwa M. M. ponosił niższe koszty działalności, ponieważ do miarodajnego porównania kosztów działalności obu przewoźników konieczne jest, aby ich pojazdy miały tę samą pojemność (co nie miało miejsca) i należy uwzględnić koszty zakupu paliwa ponoszone przez każdego przewoźnika. Powód wskazał, że z racji rozmiaru prowadzonej działalności nabywa paliwo hurtowo od producenta, a M. M. tankuje swoje pojazdy na ogólnie dostępnych stacjach paliw. Ponadto wyższe koszty zużycia paliwa przez A. niwelowane były wyższymi kosztami wynagrodzenia pracowników ponoszonych przez konkurenta.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

W ocenie Prezesa UOKiK zaskarżona decyzja została wydana prawidłowo, zgodnie z przepisami prawa materialnego i procesowego. Pozwany podtrzymał wszystkie zawarte w decyzji twierdzenia i uznał, że wniosek powoda o jej uchylenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Pozwany stwierdził, że prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonał spójnej i rzetelnej oceny zgromadzonych dowodów oraz wyprowadził logiczne wnioski a powód nie wykazał postaw, dla których można by uznać, że rozumowanie Prezesa UOKIK jest błędne. Wskazał, iż w prowadzonym postępowaniu administracyjnym, dążąc do wyjaśnienia wszelkich okoliczności sprawy, przeprowadził szereg czynności dowodowych. Pozwoliło to ustalić stan faktyczny w niniejszej sprawie, który został poddany wszechstronnej analizie zgodnie z regułami określonymi w art. 233 k.p.c. i znalazło swój wyraz w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, w którym pozwany odniósł się szczegółowo do wszystkich kwestii stanowiących podstawę rozstrzygnięcia.

Pozwany nie zgodził się z zarzutem powoda o pomięciu dowodów wskazujących na brak transparentności w zachowaniu M. M. w kontekście nie rozpoczęcia przez niego wykonywania przewozów na podstawie jednego z posiadanych zezwoleń. Podkreślił, iż oceny rzeczywistego stanu na rynku, wpływającego na konkurencję, dokonuje przez pryzmat swoich kompetencji w oderwaniu od naruszeń innych przepisów jak na przykład nie wykonywanie przewozów na podstawie posiadanego zezwolenia. Zauważył, iż brak transparentności zachowania konkurenta nie może być uzasadnieniem prowadzenia przez A. działań antykonkurencyjnych. Wskazał, iż przedmiotem prowadzonego postępowania były działania powoda, jako przedsiębiorcy posiadającego pozycję dominująca, podjęte w odpowiedzi na wejście na rynek konkurenta M. M. (1).

Prezes UOKiK wymienił również inne okoliczności, które wbrew twierdzeniu powoda, uwzględnił przy wydawaniu zaskarżonej decyzji. W szczególności porównał rozkłady jazdy obu przewoźników, brał pod uwagę informacje wynikające z zeznań świadków, dotyczące m. in. analizy kosztowej i stosowanej przez A. ceny biletów jednorazowych. Stwierdził, że w postępowaniu nie było potrzeby badania, czy cena biletu na przedmiotowych liniach zapewniała M. M. pokrycie kosztów zmiennych, ponieważ ocenie podlegały praktyki stosowane przez A., a nie jej konkurenta.

Odpowiadając na zarzut sprzeczności istotnych ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego i dokonanie oceny dowodów z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów Prezes UOKiK wskazał, że:

1. przedmiotem oceny był całokształt działań powoda jako ograniczających konkurencję,

2. w decyzji wyjaśnił, iż miał podstawy do uznania, że przychody z usług przewozowych przy cenie biletu 2,80 zł i 2,70 zł nie pokrywały kosztów zmiennych na badanych rynkach,

3. miał podstawy przyjąć, że działania podejmowane przez A. nie były proporcjonalne w stosunku do siły rynkowej wchodzącego na rynek konkurenta, co doprowadziło do wyeliminowania go z rynku,

4. Komisja Europejska w wytycznych z 9 lutego 2009 r. nie wymaga, by dla stwierdzenia istnienia zakazanego w art. 102 TFUE nadużycia konieczne było zawsze uprzednie zidentyfikowanie na danym rynku konkretnych skutków określonej praktyki.

Pozwany wskazał ponadto, że wnioski powoda o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków są bezzasadne, ponieważ w trakcie przeprowadzonej w toku postępowania antymonopolowego rozprawy administracyjnej, w której pełnomocnik powoda miał możliwość zadawania pytań, świadkowie ci zostali już przesłuchani na wskazane we wniosku powoda okoliczności. Pozwany powołał się na treść protokołu rozprawy znajdującego się w aktach administracyjnych.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. z siedzibą w T. jest wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...). Przedmiotem działalności Spółki jest m.in. transport lądowy, pasażerski, miejski i podmiejski. A. za pomocą kilkunastu oddziałów prowadzi działalność przewozową na terenie ponad pięćdziesięciu powiatów położonych głównie w północnej i wschodniej Polsce.

(dowód: pismo A. z 1 października 2013 r. k. 449-451 akt adm. )

Na postawie licencji nr (...) ważnej do 22 lutego 2057 r. A. wykonuje usługi w zakresie krajowego transportu drogowego osób.

(dowód: licencja nr (...) k. 101 akt adm. )

W 2011 r. A. posiadała 858 zezwoleń na wykonywanie regularnych przewozów osób, w 2012 r. – 833 zezwolenia, a na dzień 31 sierpnia 2013 r. - 804 zezwolenia.

(dowód: pismo A. z 1 października 2013 r. k. 450 akt adm. )

W okresie, którego dotyczy zaskarżona decyzja, na podstawie posiadanych zezwoleń A. wykonywała w ramach regularnej komunikacji zwykłej i jednej komunikacji pospiesznej regularne usługi przewozu na 15 liniach komunikacyjnych obejmujących relacje K. – B. i S. – K.. Na przedmiotowych liniach komunikacyjnych usługi przewozowe były wykonywane standardowymi autobusami typu Autosan H10 i H9, mającymi 39 do 43 miejsc siedzących, których zużycie paliwa wynosi średnio 18 – 28 litrów oleju napędowego na 100 km.

(dowód: pismo V. Transport z 10 stycznia 2012 r. – k.13 akt adm.)

M. M. (4) prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) w J.. Przeważającym przedmiotem działania firmy jest pozostały transport lądowy pasażerski, gdzie indziej niesklasyfikowany.

(dowód: wyciąg z (...) k. 125 akt adm.)

Na podstawie licencji udzielonej przez Starostę (...) w dniu 8 stycznia 2010 r. (obowiązującej do 24 marca 2053 r.) M. M. (4) wykonuje usługi krajowego transportu drogowego osób na terenie województwa (...). W roku 2011 M. M. (4) posiadał 12 zezwoleń, a w roku 2012 – 11 zezwoleń na wykonywanie przewozów regionalnych.

(dowód: pismo z dnia 5 września 2013 r. k. 43 akt adm.)

W oparciu o posiadane zezwolenia M. M. (4) wykonywał przewozy na linii K. – S. w okresie od 1 czerwca 2011 r. do 22 stycznia 2012 r. oraz na linii K. – B. w okresie od 1 czerwca 2011r. do 31 października 2011r. i od 23 stycznia 2012 r. do 10 lutego 2012 r. W piśmie z dnia 10 lutego 2012 r. M. M. (4) złożył do Starosty (...) formalną rezygnację z wykonywania przewozów na podstawie zezwoleń nr 48, 49 i 50. W dniu 1 czerwca 2011 r. na podstawie zezwolenia nr 45, wydanego przez Starostę K., M. M. (4) uruchomił linię komunikacyjną S. – K. – B.. W piśmie z dnia 24 października 2011 r. M. M. złożył rezygnację z tegoż zezwolenia z dniem 1 listopada 2011 r.

(dowód: pismo pełnomocnika M. M. (1) z dnia 9 maja 2013 r. k.287 akt adm.)

Z zeznań M. M. (1) złożonych na rozprawie administracyjnej wynika, że przewozy osób na linii K. - S. - B. w okresie od 1 czerwca 2011 r. do 31 października 2011 r. oraz od 23 stycznia 2012 r. do 10 lutego 2012 r. wykonywane były przy użyciu busów – tj. autobusów przeznaczonych do przewozu 19 osób siedzących i 6 stojących. Średnie zużycie oleju napędowego w busach M. M. (1) wynosiło 10 l na 100 km.

(dowód: zeznania M. M. (1) w postępowaniu administracyjnym k. 467-468 verte akt adm. )

Z zebranego materiału dowodowego wynika, iż na spornych odcinkach usługi przewozu osób prowadzili również inni przewoźnicy. Na odcinku K. - (...) sp. z o.o. z siedziba w M. oraz (...) S.A. z siedzibą w O.. Na odcinku K. - B. firma (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Udział tych przewoźników w przewozie osób na wskazanych trasach był znikomy.

Przed rozpoczęciem w dniu 1 czerwca 2011 r. przez M. M. (1) świadczenia usług przewozu osób cena biletu jednorazowego A. za przewóz na odcinku K. – S. wynosiła 7,80 zł, a na odcinku K. – B. wynosiła 6,40 zł. Ceny biletów (...) od 1 czerwca 2011 r. były ustalone w wysokości 4,50 zł i 4,00 zł. Nowy przewoźnik wprowadził rozkład jazdy, który wyprzedzał godziny rozkładu jazdy A. o 0 do 15 minut. Po wejściu na rynek konkurenta A., w dniu 6 czerwca 2011 r. obniżyła ceny biletów jednorazowych na wskazanych odcinkach do 4,20 zł i 3,70 zł. W dniu 8 czerwca 2011 r. M. M. (4) obniżył swoje ceny do 4,00 zł i 3,50 zł. W odpowiedzi A. wprowadziła drugą obniżkę cen do 3,90 zł i 3,40 zł. W lipcu i sierpniu 2011 r. przewoźnicy nie obniżali cen. Jednak 19 sierpnia 2011 r. M. M. (4) wprowadził zmianę rozkładu jazdy swoich pojazdów. Od 1 września 2011 r. A. zmieniła rozkład jazdy w taki sposób, aby na kilku kursach wyprzedzać pojazdy M. M.. Od 3 września 2011 r. M. M. obniżył cyny biletów jednorazowych na obu liniach do kwoty 2,99 zł. Spowodowało to wprowadzenie przez A. od 14 września 2011 r. cen w wysokości 2,80 zł i 2,70 zł. Na trasie K. – S. cena 2,80 zł została utrzymana przez A. do 21 grudnia 2011 r. Na tej trasie M. M. (4) wprowadził od dnia 1 listopada 2011 r. cenę 4.90 zł. Nową cenę za przejazd na odcinku K. – S., w wysokości 5,00 zł A. wprowadziła dopiero od dnia 22 grudnia 2011 r.

Z końcem października M. M. (4) zrezygnował z wykonywania przewozów na odcinku K. – B.. Na tym odcinku A. utrzymywała w tym czasie cenę 2,70 zł, wprowadzoną 14 września 2011 r. Na podstawie innego zezwolenia M. M. (4) ponownie wykonywał przewozy osób na tym odcinku w okresie od 23 stycznia 2012 r. do 10 lutego 2012 r. przy cenie biletu jednorazowego w wysokości 6,00 zł. Cena biletu A. na tym odcinku w tym czasie wynosiła 4,50 zł.

Z przeprowadzonej przez Prezesa UOKiK analizy kosztowej i zeznań świadka K. L., od maja 2011 r. dyrektora regionu Północ w A., złożonych na rozprawie administracyjnej w dniu 17 października 2013 r. wynika, że wyznaczając we wrześniu 2011 r. cenę biletów jednorazowych w wysokości 2,70 zł A. podążała za ceną wyznaczoną przez konkurenta. Jednak przy cenie biletu na poziomie 2,70 A. nie udało się ograniczyć kosztów własnych, co doprowadziło do niewykonania budżetu. Świadek L. stwierdził, że cena równowagi świadczenia na analizowanych odcinkach usług przewozu jednorazowego jest wyższa niż 4,50 zł i 5,00 zł. W związku z tym od 22 grudnia 2011 r. A. wprowadziła na tych odcinkach ceny odpowiednio w kwocie 5,20 zł i 6,00 zł.

(dowód: zeznanie świadka K. L. k.470 akt adm.)

Z powyższego wynika ze A. reagowała na każdą zmianę ceny biletu przez swojego konkurenta odpowiednio obniżają bądź podwyższając swoje ceny.

(dowód: pismo (...) z 14 września 2012 r. wraz z załącznikami k. 140-146 akt adm., pismo A. z dnia 6 września 2013 r. k. 423-425 akt adm., pismo A. z dnia 24 października 2013 r. wraz z załącznikami k. 484 akt adm., pismo pełnomocnika M. M. z dnia 5 września 2013 r. wraz z załącznikami k. 431)

M. M. (4) wchodząc na rynek posiadał rozkład jazdy na linię B. – K. – S. ważny od dnia 19 maja 2011 r. W okresie wzmożonej walki konkurencyjnej A. zwiększyła liczbę kursów.

Z zestawienia godzin odjazdów na trasie K. – S. wynika, iż różnice czasowe miedzy godzinami odjazdów M. M. (1) a (...) Sp. z o.o. wahają się od 5 minut w godzinach porannych oraz od 10 do 15 minut w godzinach popołudniowych.

Natomiast na trasie ze S. do K. różnice w czasie odjazdu w godzinach porannych kształtują się w granicach od 10 do 12 minut natomiast po południu różnica ta wynosi 5 minut.

Podobania sytuacja ma miejsce w przypadku trasy K. – B. i B. – K.

(dowód: rozkład jazdy PRZEWOZÓW TOWAROWYCH I PASAŻERSKICH M. M. (4) k. 131 akt adm., pismo V. Transport z dnia 10 stycznia 2012 r., k. 18-19)

Z zebranych w sprawie informacji dotyczących uzyskiwanego przychodu wynika, że w okresie od kwietnia do czerwca 2011 r. i od września do grudnia 2011 r. udział A. na określonych w sprawie rynkach właściwych przekraczał znacznie 50 %.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Dokonane przez Prezesa UOKiK w postępowaniu antymonopolowym ustalenia dotyczące wyznaczenia w sprawie rynku właściwego jako rynku usług wykonywania regularnych przewozów osób komunikacja zwykłą w krajowym transporcie drogowym na liniach komunikacyjnych K. – S. przez S. oraz na linii K. – B. przez R., posiadania przez A. na tak wyznaczonym rynku właściwym pozycji dominującej, oraz ustalenia dotyczące działań podejmowanych przez powoda w okresie od 1 czerwca 2011 r. do 21 grudnia 2011 r. na rynku właściwym nie były w odwołaniu kwestionowane. Powód nie twierdził również, że informacje wynikające z zeznań świadków złożonych na rozprawie administracyjnej w dniu 17 października 2013 r. nie były prawdziwe, rzetelne i wiarygodne. Wobec tego za bezsporne uznać należało, że po wejściu na rynek właściwy w dniu 1 czerwca 2011 r. nowego, konkurencyjnego przewoźnika A., w odpowiedzi na zmianę warunków rynkowych podjęła działania polegające na kilkukrotnym obniżeniu cen biletów jednorazowych na obu odcinkach do kwot wskazanych w zaskarżonej decyzji i zmianie od 1 września 2011 r. rozkładu jazdy poprzez wprowadzenie odjazdów swoich autobusów w terminach wyprzedzających o 5 - 16 minut terminy odjazdu pojazdów konkurenta.

Przedmiotem sporu nie były również, znajdujące się w aktach administracyjnych informacje dotyczące działań podejmowanych przez wchodzącego na rynek nowego przewoźnika, na które wskazywał powód w odwołaniu.

W sprawie nie było więc potrzeby do uwzględnienia wniosku powoda o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków w celu wykazania wskazanych w nim okoliczności, które zostały już wyjaśnione na etapie postępowania antymonopolowego i nie były miedzy stronami sporne. W tym stanie Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadków uznając, iż z uwagi na zasadę ekonomii procesowej jest niezasadny.

W złożonym odwołaniu powód zarzucił Prezesowi UOKiK pominięcie przy wydawaniu zaskarżonej decyzji informacji dotyczących wchodzącego na rynek konkurenta i podejmowanych przez niego działań, oraz bezpodstawne uznanie, że celem polityki cenowej A. było wyeliminowanie konkurenta, ustalenie, że przychody A. z tytułu przewozów wykonywanych na liniach komunikacyjnych pokrywających się z liniami konkurenta nie pokrywały kosztów zmiennych działalności, oraz przyjęcie, że A. nie zachowała zasad proporcjonalności w obronie swoich interesów.

Postawiony w zaskarżonej decyzji zarzut dotyczył działań podejmowanych przez powoda jako podmiotu posiadającego pozycję dominującą na określonym w sprawie rynku właściwym. Zgodnie ze stanowiskiem przyjętym w doktrynie i orzecznictwie istota określonej w art. 9 ust. 2 pkt uokik, zakazanej praktyki polega na takim zachowaniu dominanta, które zapobiega ukształtowaniu się na danym rynku warunków pozwalających na wejście na ten rynek kolejnych podmiotów lub umożliwia pozostałym uczestnikom rynku ekonomicznie uzasadnione funkcjonowanie i rozwój na tym rynku (por. E Modzelewska- Wąchal Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, Komentarz, Warszawa 2002, decyzja Prezesa UOKiK z 26 maja 2008 r. nr RWA – 15/2008). Przepis art. 9 ust. 2 pkt uokik odnosi się do działań dominantów a nie ich konkurentów, którzy nie posiadają silniejszej od tych pierwszych pozycji na rynku. Nakłada wyłącznie na dominanta obowiązek takiego zachowania, które nie będzie stwarzać innym uczestnikom obrotu barier ograniczających ich możliwości skutecznego konkurowania w warunkach rynkowych. W związku z tym zgodzić się należało z pozwanym, iż przy wydawaniu zaskarżonej decyzji przedmiotem badania były działania podejmowane przez A., jako podmiot posiadający na określonym w sprawie rynku właściwym pozycję dominującą. Poprzez zastosowanie niekwestionowanej przez powoda metody kosztowej Prezes UOKiK ustalił, że podejmowane przez A. jako podmiot dominujący działania na rynku były nieproporcjonalne w stosunku do istniejącej sytuacji i posiadanej przez konkurenta siły rynkowej bowiem doprowadziły do wyeliminowania konkurenta z rynku. O przekroczeniu granic proporcjonalności działań powoda świadczą informacje dotyczące trzykrotnego obniżania cen biletów, aż do poziomu poniżej ponoszonych kosztów zmiennych i wprowadzenia rozkładu jazdy wyprzedzającego w większości przypadków odjazdy busów konkurencyjnego przewoźnika mimo, że A. dysponowała większymi autobusami, posiadała więcej autobusów i proponowała większą ilość kursów w godzinach szczytu przewozowego. Podejmowanie przez powoda tego rodzaju działań było możliwe tylko w warunkach posiadania silnego potencjału gospodarczego, zajmowania na rynku właściwym pozycji dominującej i świadczy o nadużywaniu tej pozycji przez dominanta.

Podkreślenia wymaga, że zgodnie z zasadą wynikającą z art. 1 ust. 2 uokik do stwierdzenia stosowania zakazanej praktyki nie jest konieczne wykazanie zaistnienia na rynku skutków tej praktyki. W przedmiotowej sprawie działanie powoda doprowadziło jednak do wystąpienia na rynku negatywnego skutku w postaci skutecznej eliminacji z rynku słabszego ekonomicznie przedsiębiorcy.

Wobec powyższego dla stwierdzenia w zaskarżonej decyzji, że powód nadużywał posiadanej na rynku pozycji dominującej bez znaczenia było, jakie działania podejmował przedsiębiorca, który wchodził na rynek. Należy mieć na uwadze, że wobec znaczącej różnicy potencjału ekonomicznego pomiędzy A. i jej konkurentem podejmowane przez konkurenta działania nie mogły w istocie naruszyć, a jedynie w niewielkim stopniu ograniczyć posiadaną przez powoda pozycję rynkową. O gwałtownym i nieproporcjonalnie silnym działaniu A. świadczy fakt, że skutek w postaci eliminacji konkurenta z rynku właściwego nastąpił już po kilku miesiącach od daty jego wejścia na rynek. Potwierdzeniem takiej oceny jest fakt, że przy ustalaniu wysokości nałożonej decyzją kary pieniężnej pozwany uznał, że czas stosowania zakazanej praktyki był krótkoterminowy.

Przy określaniu wysokości kary pieniężnej pozwany uwzględnił też okoliczność, że zasięg stosowania praktyki był niewielki. Obniżył również w maksymalny sposób kwotę bazową z uwagi na niewielki wpływ naruszenia na rynek. W ocenie Sądu przy wydawaniu zaskarżonej decyzji Prezes UOKiK w prawidłowy sposób uwzględnił wszystkie okoliczności mające wpływ na wysokość nałożonej na powoda kary pieniężnej.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd uznał, iż podniesione w odwołaniu zarzuty dotyczące naruszenia art. 233 §1 k.p.c. nie zasługują na uwzględnienie. Zaskarżona decyzja została wydana na podstawie prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, właściwej analizy uzyskanych w nim informacji i dowodów w granicach swobodnej oceny dowodów oraz przy uwzględnieniu wszystkich istotnych w sprawie okoliczności. Również wysokość nałożonej decyzją kary pieniężnej nie budzi wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez powoda w sposób szczególny w odwołaniu.

Wobec braku podstaw do uwzględnienia Sąd Okręgowy oddalił odwołanie powoda jako bezzasadne – art. 479 ^31a § 1 k.p.c.

O zasądzeniu od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. stosownie do wyniku sporu.

SSO Witold Rękosiewicz.