Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Dąbrowski

Protokolant: sekretarz sądowy Wioleta Żochowska

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2016 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. (1) i A. S. (2)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

1.  Oddala powództwo;

2.  Obciąża Skarb Państwa kosztami sądowymi w zakresie opłaty stałej od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony z mocy prawa.

3.  Nie obciąża powodów kosztami zastępstwa procesowego pozwanego.

SSO Dariusz Dąbrowski

Sygn. akt XVII AmC 41/15

UZASADNIENIE

Powodowie A. S. (1) i A. S. (2) wnieśli pozew przeciwko (...) S.A. w W. o uznanie za niedozwolone postanowienia wzorca umowy o treści:

„Jeżeli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła wypłata Kredytu nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlega przedłużeniu na kolejny 36 miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnia Bank do pobierania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu w wysokości 4,5% kwoty Kredytu objętej ubezpieczeniem tj. 9.142,20 zł w tym także w przypadku przedłużenia Ochrony ubezpieczeniowej z rachunku wskazanego w § 6 ust. 2 bez odrębnej dyspozycji”

zawartego w § 3 pkt 3 wzorca umownego o nazwie „Umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF”, którym posługuje się pozwany i zakazanie wykorzystywania go w obrocie z konsumentami.

Nadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej posługuje się przygotowanym przez siebie regulaminem o charakterze adhezyjnym nie podlegającym negocjacjom, który zawiera w swojej treści zaskarżone w niniejszym postępowaniu postanowienie. Na podstawie przedmiotowego postanowienia pozwany ma prawo do pobierania kosztów umowy ubezpieczenia, która to jest zawarta pomiędzy bankiem a instytucją ubezpieczeniową. Konsument ponosi wszystkie koszty ubezpieczenia bez uzyskania wiedzy na temat umowy ubezpieczenia i jej warunków, w tym w szczególności jaka jest suma ubezpieczenia. W ocenie powoda klauzula ta stanowi niedozwoloną klauzulę abuzywną, ponieważ jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów.

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości, dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu ze wskazanych w odpowiedzi na pozew dokumentów oraz zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany wskazał m.in., iż od 3 czerwca 2013 roku nie stosuje skarżonego postanowienia w swoich wzorcach umownych, gdyż na mocy pisma Dyrektora Banku ds. (...) Banku S.A. nr A-V-93/13 Z 22 maja 2013 roku dokonano modyfikacji produktów kredyty i pożyczki hipoteczne dla osób fizycznych udzielane w ramach mPlanów i MultiPlanów.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Pozwany (...) S.A. w W. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie której m. in. zawiera umowy o kredyt hipoteczny. W działalności powyższej posługiwał się wzorcem umownym o nazwie „Umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF”, w którym znajdowało się postanowienie o treści:

„Jeżeli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła wypłata Kredytu nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlega przedłużeniu na kolejny 36 miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnia Bank do pobierania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu w wysokości 4,5% kwoty Kredytu objętej ubezpieczeniem tj. 9.142,20 zł w tym także w przypadku przedłużenia Ochrony ubezpieczeniowej z rachunku wskazanego w § 6 ust. 2 bez odrębnej dyspozycji” (k. 7 – 17)

Od dnia 3 czerwca 2011 roku nie istniała możliwość przystąpienia przez konsumentów do umowy z pozwanym na warunkach określonych w załączonym przez powoda wzorcu umownym, w tym z użyciem zaskarżonego postanowienia. Od dnia 3 czerwca 2013 roku Bank posługiwał się nowym wzorcem umownym, w którym nie występuje sporne postanowienie (k. 93 – 125).

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd w oparciu o dokumenty przedstawione przez strony, których prawdziwość nie była kwestionowana.

Zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. W konsekwencji nie mogły być przedmiotem postępowania dowodowego okoliczności przedmiotowo nieistotne, zaś postępowanie dowodowe zostało skoncentrowane do normatywnie wyrażonych przez ustawodawcę przesłanek abuzywności postanowień wzorca umowy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Okolicznością sporną między stronami było czy kwestionowany wzorzec umowy był stosowany przez pozwanego w okresie konstytuującym legitymację czynną powoda do wytoczenia sprawy.

Możliwość wystąpienia z żądaniem uznania za niedozwolone postanowienia wzorca umowy zgodnie z przepisem art. 479 ³⁹ k.p.c. może nastąpić także wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy, przy czym pojęcie „stosowania” na gruncie tego przepisu należy wiązać z momentem zawierania umów z użyciem tego wzorca, nie zaś z samym wykonywaniem przez strony postanowień zawartej już umowy. Istotne jest zatem, by istniała obiektywna możliwość zawarcia umowy w oparciu o treść spornego wzorca, natomiast funkcjonowanie w obrocie umów zawartych wcześniej niż na 6 miesięcy przed wniesieniem powództwa jest w przedmiotowym postępowaniu prawnie irrelewantne.

Cytowany przepis konstytuuje legitymację czynną powoda w zakresie żądania, stanowiąc przy tym jedną z przesłanek skuteczności powództwa. W konkluzji, mając na względzie zasadę ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c., do powoda należy wykazanie przesłanek skuteczności powództwa albowiem to on wywodzi z tej okoliczności skutek prawny w postaci istnienia prawa podmiotowego, którego ochrony domaga się w przedmiotowym postępowaniu. Na gruncie przepisów proceduralnych kwestię tę reguluje art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powołane normy statuują obowiązującą w polskim procesie cywilnym zasadę kontradyktoryjności, która oznacza, że gromadzenie materiału procesowego należy do stron procesu. Jest to ciężar procesowy, realizowany przez stronę w jej własnym interesie, albowiem jeżeli strona pozostanie bierna, to musi się liczyć z ujemnymi konsekwencjami, np. oddaleniem powództwa. Jest to zatem obowiązek strony, ale wobec samej siebie (H. Dolecki, „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366”). Biorąc pod uwagę materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, a także mając na względzie zasadę ciężaru dowodu uznać należy, że powód nie wykazał swojej legitymacji czynnej do wystąpienia z żądaniem zawartym w pozwie.

Tymczasem w przedmiotowej sprawie dowodem, na którym powód oparł swoje żądanie jest kopia dokumentu zatytułowanego „Umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF” z 31 sierpnia 2011 roku (k. 7). Tym samym twierdzenia powoda i załączony przez niego dokument nie stanowi dostatecznego dowodu na okoliczność, że inkryminowane postanowienia były stosowane przez pozwanego przedsiębiorcę w okresie legitymującym powoda do wystąpienia w przedmiotowym żądaniem tj. choćby w ciągu sześciu miesięcy poprzedzających wniesienie pozwu. Z kolei w odpowiedzi na pozew pozwany zaprzeczył powyższemu wskazując, że od 3 czerwca 2011 roku nie istniała możliwość przystąpienia przez konsumentów do umowy z pozwanym na warunkach określonych w załączonym przez powoda wzorcu umownym, w tym z użyciem zaskarżonego postanowienia. Na potwierdzenie powyższego pozwany załączył kopie pisma ogólnego Dyrektora Banku ds. (...) Banku S.A. nr A-V-93/ (...)/13 z 22 maja 2013 roku oraz kopie stosowanego od 3 czerwca 2013 roku wzorca umownego, w którym nie występuje sporne postanowienie.

Rzetelność prowadzonego postępowania nie pozwala na uwzględnienie powództwa, wobec braku dowodów na okoliczności przytoczone w pozwie i kwestionowaniu ich przez pozwanego. Stosownie do treści art. 6 k.c. to do powodów należy wykazanie przesłanek skuteczności powództwa, albowiem to on wywodzi z tej okoliczności skutek prawny. Skoro zatem dowód taki nie został przez stronę przedstawiony – przedłożony wzorzec umowy nie dowodzi, że sporne zapisy były stosowane przez pozwanego przedsiębiorcę w okresie, o którym mowa w art. 479 ³⁹ k.p.c. – powództwo w niniejszej sprawie nie mogło zostać uwzględnione.

Mając na uwadze powyższe, Sąd nie dopatrzył się istnienia prawa, któremu należało udzielić ochrony prawnej, w następstwie czego powództwo oddalił.

Biorąc pod uwagę wynik sprawy Sąd kosztami sądowymi w zakresie opłaty stałej od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony z mocy prawa, obciążył Skarb Państwa.

W ocenie Sądu zasadnym jest uwzględnienie zasady słuszności, a w konsekwencji zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c.. Przepis ten stanowi wyjątek od zasady odpowiedzialności strony za wynik procesu, wyrażonej w art. 98 k.p.c., promujący uczciwe zachowanie się strony powodowej. Zgodnie art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Jako, że przepis nie konkretyzuje pojęcia "wypadków szczególnie uzasadnionych", ustalenie, czy w sprawie zachodzi taki wypadek zależy od oceny sądu – ocena ta musi jednak uwzględniać wszystkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na jej podjęcie. Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek zastosowania omawianego przepisu zalicza się okoliczności pozostające poza postępowaniem, np. sytuacji majątkowej czy życiowej stron. Ponieważ w niniejszej sprawie nie wystąpiła dysproporcja w poniesionych przez powodów i pozwanego kosztach, a powodowie są osobami fizycznymi, którzy wystąpili z powództwem mając na względzie ochronę konsumentów przed skutkami stosowania klauzuli niedozwolonej, obciążenie ich kosztami procesowymi zdaniem Sądu jest niezasadne.

SSO Dariusz Dąbrowski