Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2013 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T.

przeciwko Wspólnocie (...) ul. (...) w T.

o uchylenie uchwał

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 4 grudnia 2012 r. sygn. akt I C 1377/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

1. w punkcie 1 (pierwszym) w ten sposób, że powództwo oddala,

2. w punkcie 2 (drugim) w ten sposób, że zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 535 (pięćset trzydzieści pięć) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt.: V ACa 110/13

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. wniosła o uchylenie uchwał numer (...) z dnia 5 czerwca 2012 roku i zasądzenie od pozwanej kosztów procesu.

W uzasadnieniu powódka podała, że zaskarżona uchwała numer (...) została podjęta z naruszeniem art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1994 roku o własności lokali, a uchwała numer 12 narusza interes właścicieli lokali użytkowych i została uchwalona z naruszeniem art. 25 ust. 1 tej ustawy.

Twierdziła, że jest członkiem pozwanej wspólnoty jako właścicielka dwóch lokali użytkowych – garaży.

Uchwała z dnia 5 czerwca 2012 roku zawiera przyzwolenie na głosowanie nad uchwałami przez członków wspólnoty drogą mailową wbrew zapisowi art. 23 ust. 1 ustawy o własności lokali. Uchwała numer (...) o składaniu do euroskrzynek korespondencji od zarządcy nieruchomości narusza interes powódki, która jako właścicielka lokali użytkowych nie posiada euroskrzynki. Powódka pozbawiona zostałaby możliwości otrzymywania informacji o bieżących sprawach dotyczących wspólnoty.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu. Twierdziła, że obie zaskarżone uchwały zostały podjęte zgodnie z prawem i nie naruszają dóbr, które mogłyby stać się podstawą ich uchylenia na podstawie art. 25 ustawy o własności lokali.

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2012 roku wydanym w sprawie IC 1377/12 Sąd Okręgowy w (...) uchylił uchwały pozwanej Wspólnoty (...) ulica (...) w T. numer (...) z dnia 5 czerwca 2012 roku oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 977 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Powódka - (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. jest członkiem pozwanej Wspólnoty (...) ul. (...) w T.. Jest właścicielką dwóch lokali użytkowych- garaży o powierzchni po 16 m ^{( 2)}.

Zarządcą wspólnoty jest K. J..

W dniu 26 marca 2012 roku odbyło się Zebranie Wspólnoty, na którym głosowano szereg uchwał m.in. uchwały numer (...). Ponieważ nie było wymaganej większości uchwały te zostały podjęte częściowo w drodze indywidualnego zbierania głosów w dniu 5 czerwca 2012 roku.

Uchwała numer (...) stanowi, że właściciele wyrażają zgodą na formę oddawania głosów na uchwały Wspólnoty (...) poprzez internet drogą mailową, na konto e- mail zarządcy nieruchomości, po uprzednim złożeniu deklaracji w formie papierowej z oryginalnym podpisem i podaniem adresu mailowego.

Uchwała numer (...) przewiduje, że właściciele wyrażają zgodę na otrzymywanie korespondencji od zarządcy w sprawach dotyczących Wspólnoty (...) do euroskrzynek znajdujących się w budynku ul. (...) w T.. Do euroskrzynek mogą być przekazywane zawiadomienia o zebraniach wspólnoty, podjętych uchwałach, głosowania w drodze indywidualnego zbierania głosów, naliczania opłat eksploatacyjnych i funduszu remontowego i inne informacje dotyczące wspólnoty.

Powódka nie posiada euroskrzynki.

Sąd Okręgowy uznał powództwo za zasadne.

Sąd pierwszej instancji wskazał na przepis art. 23 ust. 1 ustawy o własności lokali, zgodnie z którym uchwały właścicieli lokali są podejmowane bądź na zebraniu, bądź w drodze indywidualnego zbierania głosów przez zarząd. W imieniu zarządu głosy może zbierać ustanowiony zarządca wspólnoty. Nie ulega wątpliwości, że głosowanie nad uchwałą jest oświadczeniem woli. Przepis art. 60 kc przewiduje możliwość złożenia oświadczenia woli w formie elektronicznej.

Jednak w ocenie Sądu Okręgowego art. 23 ust. 1 ustawy o własności lokali jest przepisem szczególnym, który nie przewiduje możliwości głosowania nad uchwałą w formie elektronicznej. Przepis ten ma na celu zabezpieczenie interesów wspólnoty i poszczególnych członków wspólnoty. Istnieje bowiem możliwość nadużycia głosowania elektronicznego na przykład przez włamania do skrzynek mailowych członków wspólnoty, członków zarządu i zarządcy. W konsekwencji może dojść do podjęcia uchwał niekorzystnych dla wspólnoty na przykład uchwały o zaciągnięciu kredytu.

Sąd pierwszej instancji uznał, że głosowanie nad uchwałami wspólnoty w formie elektronicznej, co przewiduje uchwała numer (...), może doprowadzać do naruszeń interesów pozostałych współwłaścicieli, w tym powódki jak i interesów wspólnoty. Uchwała numer (...)jest w ocenie Sądu Okręgowego sprzeczna z treścią art. 23 ust. 1 ustawy o własności lokali.

Jak wskazał Sąd pierwszej instancji, powódka nie posiada euroskrzynki. W tej sytuacji nie ma możliwości informowania jej o sprawach wspólnoty przez przekazywanie korespondencji do euroskrzynki. Narusza to interes powódki.

Na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (tekst jednolity Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.) właściciel lokalu może zaskarżyć uchwałę do sądu z powodu jej niezgodności z prawem lub z umową właścicieli albo jeśli narusza ona zasady prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub w inny sposób narusza jego interesy. Niezgodność uchwały z prawem może wynikać nie tylko z treści uchwały, ale także z wad postępowania prowadzących do jej podjęcia, właściciel lokalu może więc podnosić zarówno zarzuty merytoryczne, skierowane przeciwko treści uchwały, jak i formalne. Katalog podstaw zaskarżenia uchwał właścicieli lokali nie jest zamknięty. Powołany przepis w ust. 1 in fine mówi o każdym innym sposobie naruszenia interesów właściciela lokalu. W świetle powyższego, ochrona właściciela lokalu przed naruszeniami praw przez wspólnotę mieszkaniową została zakreślona bardzo szeroko.

W świetle powyższych rozważań, w ocenie Sądu Okręgowego kwestionowane przez powódkę uchwały w myśl art. 25 ust. 1 ustawy o własności lokali podlegały uchyleniu.

O kosztach postępowania Sąd pierwszej instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc.

Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana zaskarżając go w całości i zarzucając Sądowi pierwszej instancji:

1.  naruszenie prawa materialnego, poprzez błędną wykładnię przepisu art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r o własności lokali (dalej: u.w.l.) poprzez uznanie, że przepis ten wyłącza możliwość głosowania nad uchwałą w formie elektronicznej oraz poprzez nieuwzględnienie całości regulacji prawnej trybu podejmowania uchwał przez Wspólnotę Mieszkaniową wynikającego z u.w.l.;

2.  naruszenie prawa materialnego w postaci przepisu art. 25 ust. 1 u.w.l. poprzez błędną wykładnię przesłanki naruszenia interesu właściciela lokalu, oraz błędną, bardzo restrykcyjną interpretację przepisów dopuszczających uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że powodowa spółka nie otrzymuje korespondencji od pozwanej Wspólnoty (...);

4.  naruszenie art 233 k.p.c, poprzez brak wszechstronnego rozważenia wszelkich okoliczności sprawy przejawiający się w niedokonaniu analizy zgromadzonych w sprawie dokumentów oraz zeznań świadka i wyjaśnień strony, co miało bezpośredni wpływ na wynik sprawy;

5.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 130 ² k.p.c. przez niedokonanie zwrotu pozwu w sytuacji braku opłaty od pozwu; co miało wpływ na wynik sprawy;

6.  naruszenie prawa procesowego w postaci art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie lakonicznego uzasadnienia, z którego nie wynikają motywy rozstrzygnięcia; co uniemożliwia wręcz merytoryczne odniesienie się do uzasadnienia i kontrolę przez sąd wyższej instancji, a więc ma wpływ na rozpoznanie sprawy;

7.  naruszenie przepisów procesowych dotyczących kosztów postępowania w sprawie o uchylenie uchwały poprzez niewłaściwe ustalenie wysokości kosztów postępowania w pierwszej instancji; tj. naruszenie przepisu art. 27 pkt 9 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) oraz § 11 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz. 1348).

Podnosząc powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa; bądź też zmianę zaskarżonego wyroku i zwrot pozwu oraz zasądzenie od powoda (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. na rzecz pozwanej Wspólnoty (...) ul. (...) w T. zwrotu wszystkich kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa radcy prawnego za obie instancje ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania – z uwzględnieniem kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako zasadna, skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku.

Rację ma skarżąca, zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów stanowiących materialną podstawę wydanego w niniejszej sprawie orzeczenia.

Przepis art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali stanowi, iż uchwały właścicieli lokali są podejmowane bądź na zebraniu, bądź w drodze indywidualnego zbierania głosów przez zarząd; uchwała może być wynikiem głosów oddanych częściowo na zebraniu, częściowo w drodze indywidualnego ich zbierania.

Ustawa precyzuje wyłącznie, iż uchwały mają być podejmowane bądź na zebraniu, bądź w drodze indywidualnego zbierania głosów przez zarząd. W tym drugim przypadku zbieranie głosów ma nastąpić indywidualnie, decyzję natomiast w jakiej formie zarząd będzie zbierał owe głosy, pozostawiono uznaniu zainteresowanych. Uchwała nr (...) podjęta przez właścicieli lokali w dniu 5 czerwca 2012 roku miała na celu wyrażenie zgody na oddawanie głosów na uchwały Wspólnoty poprzez właścicieli tworzących ową wspólnotę, poprzez „internet drogą mailową, na konto e- mail zarządcy nieruchomości”. Dalej uchwalono, iż właściciel, który będzie zainteresowany głosowaniem przez internet drogą mailową, na konto e- mail zarządcy nieruchomości winien złożyć do biura zarządu odpowiednią deklarację w formie papierowej, z oryginalnym podpisem, z podaniem adresu swojego konta e- mail, w której określi w jaki sposób będzie głosował na uchwałami wspólnoty.

Z powyższego wynika zatem, iż głosowanie dokonywane przez właścicieli lokali pozwanej Wspólnoty (...) za pośrednictwem poczty elektronicznej nie jest obowiązkowe i jest możliwe wyłącznie wówczas, gdy uprawniony do głosowania złoży uprzednio pisemną deklarację.

Powtórzyć należy, iż ustawa nie wskazuje technicznego rozwiązania „indywidualnego zbierania głosów przez zarząd”. Nie sposób też uznać, tak jak to czyni Sąd Okręgowy, iż przepis art. 23 ust. 1 ustawy jest przepisem szczególnym, który nie przewiduje możliwości głosowania nad uchwałą w formie elektronicznej. Przeciwnie, ustawa nie zastrzega żadnej szczególnej formy dla indywidualnego zbierania głosów właścicieli lokali. Nie budzi też wątpliwości Sądu Apelacyjnego, iż oddanie głosu jest oświadczeniem woli, a zgodnie z treścią art. 60 kc wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Szczególne sposoby wyrażenia woli są wymagane tylko w sytuacji „wyjątków w ustawie przewidzianych”.

Z kolei elektroniczne oświadczenie woli występuje w formie zwykłej i kwalifikowanej, a więc z użyciem bezpiecznego podpisu elektronicznego. W świetle powołanego wyżej przepisu nie ma podstaw, by odmawiać złożeniu oświadczenia woli za pośrednictwem poczty e- mail, prawnie skutecznych konsekwencji.

Skoro zatem pozwana Wspólnota (...)podjęła w głosowaniu ważnym uchwałę (...) umożliwiającą jej członkom złożenie indywidualnego oświadczenia woli w drodze elektronicznej, która nie jest jedyną dopuszczalną formą głosowania, to nie sposób uznać, by uchwała ta wymagała uchylenia i naruszała interes właścicieli lokali, w tym właścicieli lokali użytkowych. Wprost przeciwnie- uchwała taka, wobec dynamicznego rozwoju środków komunikacji jest w pełni uzasadniona i skutkuje zwiększeniem dostępności dla osób zainteresowanych podjęciem przez zarząd czynności wymagających uchwały właścicieli lokali.

Reasumując, zaskarżona uchwała nie narusza interesu powoda (art. 25 ust. 1 ustawy), zaś istotnego argumentu za wyeliminowaniem jej z obrotu prawnego nie stanowi możliwość sfałszowania wyników głosowania poprzez włamanie się do skrzynek mailowych. Sfałszowanie wyników nastąpić może bowiem również w każdej innej formie zbierania głosów.

Wyeliminowania z obrotu prawnego nie wymaga również uchwała nr (...), w której wyrażono zgodę na otrzymywanie korespondencji od zarządcy nieruchomości do tzw. euroskrzynek. Niewątpliwie każdy właściciel, czy to lokalu użytkowego, czy to lokalu mieszkalnego ma prawo do posiadania wiedzy o bieżących sprawach dotyczących nieruchomości wspólnej oraz o bieżących poczynaniach zarządu związanych z nieruchomością wspólną. Prawo do otrzymywania od zarządu (lub zarządcy) takich informacji wynika, jak się wydaje, nie tylko z art. 27 i 29 ust. 3 u.w.l., ale pośrednio także z art. 26 u.w.l. (trudno bowiem pozbawionemu informacji właścicielowi stwierdzić, że zarząd źle wykonuje swoje obowiązki) oraz z art. 30 ust. 2 pkt 2 i 3 u.w.l. (ocena rządu powinna być dokonywana na podstawie pełnych i rzetelnych informacji). Zarząd lub zarządca powinni zatem udzielać właścicielom lokali informacji dotyczących spraw związanych z zarządem nieruchomością wspólną nie tylko w okresach rocznych, ale także w innych terminach, jeżeli właściciele lokali zwrócą się o udzielenie takich informacji. Doręczanie zatem zawiadomienia o zebraniach Wspólnoty (...), podjętych uchwałach, głosowania w drodze indywidualnego zbierania głosów, naliczenia opłat eksploatacyjnych i funduszu remontowego oraz inne informacje dotyczące wspólnoty (vide: treść uchwały (...)), wypełniają obowiązek prawa do informacji właścicieli lokali. Przy czym właścicielom lokali, którym nie doręcza się korespondencji na euroskrzynki, przesyła się ją listem poleconym (vide: lista potwierdzająca odbiór zawiadomienia o zebraniu Wspólnoty (...) zwołana na dzień 12 września 2012 roku – k. 43 i n. ), co ma miejsce również w przypadku powoda U. sp. zo.o. (k. 46 - potwierdzenie nadania).

Reasumując głosowanie za pośrednictwem poczty elektronicznej, podobnie jak doręczanie korespondencji do euroskrzynek nie narusza interesu powoda, albowiem ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż zarówno w pierwszym jak i w drugim, przypadku nie jest to jedyna droga komunikacji zarządu z właścicielami lokalu, a powód ma możliwość głosowania oraz wyczerpane zostaje jego prawo do informacji w dotychczasowych formach korespondencji.

Uznając zatem zasadność wywiedzionej apelacji i podniesionych w niej zarzutów prawa materialnego i procesowego, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy o własności lokali a contrario powództwo oddalił, zmieniając – na podstawie art. 386 § 1 kpc zaskarżony wyrok – jak w punkcie I sentencji. Korekty wymagało również zawarte w wyroku Sądu pierwszej instancji orzeczenie o kosztach postępowania – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu - o czym orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z § 10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Zgodnie z w/w zasadą, orzeczono również o kosztach postępowania apelacyjnego.