Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Hupa - Dębska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 października 2016 r. w Gliwicach

sprawy z powództwa (...) Centrum Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko K. O.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Żorach

z dnia 27 kwietnia 2016 r., sygn. akt I C 845/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 362,21 zł (trzysta sześćdziesiąt dwa złote dwadzieścia jeden groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 8 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roju i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku;

b)  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 107 (sto siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 150 (sto pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt III Ca 1157/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 7 lipca 2015 r. (...) Centrum Spółka Akcyjna w W. domagała się zasądzenia na jej rzecz od pozwanej K. O. kwoty 362,21 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 8 lipca 2015 r. oraz z kosztami procesu. Wskazała, że roszczenie opiera na treści zawartej przez strony 5 czerwca 2013 r. umowy nr (...), której przedmiotem była sprzedaż energii elektrycznej. Na dochodzoną kwotę składają się 300 zł tytułem opłaty – kary umownej naliczonej stosownie do pkt 4 rozdziału 3 ogólnych warunków umowy wobec rozwiązania umowy przez pozwaną przezd upływem okresu, na jaki została zawarta oraz 62,21 zł tytułem skapitalizowanych odsetek naliczonych do dnia wytoczenia powództwa. Pozwana pomimo wezwania do zapłaty nie spełniła świadczenia.

Nakazem zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym z dnia 5 sierpnia 2015 r. Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od tego nakazu pozwana zaskarżyła go w całości, wnosząc o oddalenie powództwa. Zarzuciła, że podpisując umowę została przez akwizytorów powódki wprowadzona

w błąd co do korzyści finansowych z niej płynących, jak również co do relacji powódki z firmą (...). Przedstawione przy zawarciu umowy cenniki okazały się nieaktualne i ostatecznie złożyła oświadczenie o uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu. Podniosła, że powódka poza jednym pismem skierowanym do T. o wypowiedzeniu dotychczasowej umowy nie dokonała innych czynności związanych z procesem zmiany sprzedawcy i obciążyła ją karą umowną pomimo, iż w piśmie z dnia 30 września 2013 r. stwierdziła, że umowa z 5 czerwca 2013 r. nie weszła w życie.

Postanowieniem z dnia 7 września 2015 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Żorach, który zaskarżonym wyrokiem z 27 kwietnia 2016 r. oddalił powództwo.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że 5 czerwca 2013 r. do mieszkania pozwanej bez zapowiedzi przybyli pracownicy powódki twierdząc, że przedstawiają korzystną ofertę sprzedaży energii elektrycznej. Pozwana pozostając w przekonaniu, że dotychczasowy dostawca energii T. podzielił się obowiązkami z powódką w ten sposób, że powódka miała zajmować się sprzedażą energii elektrycznej, a T. jej dystrybucją, zawarła z powódką umowę sprzedaży energii elektrycznej dla odbiorców indywidualnych – oferta „bezpieczny prąd dla domu”. Przy zawarcieu umowy pracownicy powódki przedstawili pozwanej nieaktualne cenniki, korzystniejsze niż gwarantowane przez T., jednak nieobowiązujące w dacie, kiedy umowa miała zacząć obowiązywać. Pozwana następnego dnia skontaktowała się z T., gdzie dowiedziała się, iż dotychczasowy dostawca nie podzielił się obowiązkami z powódką, a jej pracownicy przedstawili nieaktualne cenniki. Według cennika powódki obowiązującego od dnia 10 maja 2013 r. cena za

1 kWh wynosiła 0,2700 zł, natomiast w T. cena energii w okresie od dnia 1 sierpnia 2013 r. wynosiła 0,2640 zł za 1 kWh. Pismem z 26 lipca 2013 r. pozwana została poinformowana przez (...) Sp. z o.o. w G. o rozwiązaniu umowy kompleksowej dostarczania energii elektrycznej. Następnie pismem, które wpłynęło do powódki 20 sierpnia 2013 r., pozwana złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia złozonego pod wpływem błędu oraz cofnęła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy dotychczasowemu dostawcy. Dotychczasowy dostawca energii elektrycznej – (...) Sp. z o.o. w G. poinformował powódkę o wycofaniu przez pozwaną złożonego wypowiedzenia i o obowiązywaniu umowy wcześniej zawartej z tym podmiotem. Powódka nie uwzględniła oświadczenia pozwanej o uchyleniu się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli, naliczyła opłatę w kwocie 300 zł jako karę umowną wynikającą z ogólnych warunków umowy i wezwała pozwaną do zapłaty. Pozwana pismem z 6 września 2013 r. odstąpiła od umowy z dnia 5 czerwca 2013 r., natomiast powódka w piśmie z dnia 30 września 2013 r. wskazała, iż umowa ta nie weszła w życie.

Ustalenia te poczynił Sąd w oparciu o wskazane dowody z niekwestionowanych dokumentów, jak też na podstawie zeznań pozwanej, której zachowanie i sposób formułowania wypowiedzi przemawiały za uznaniem ich prawdziwości.

W tak ustalonym stanie faktycznym doszedł Sąd Rejonowy do przekonania o bezzasadności roszczenia powódki, wskazując, iż pozwana w dniu 12 sierpnia 2013 r. złożyła skuteczne oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli - umowy z dnia 5 czerwca 2013 r. – złożonego pod wpływem błędu co do warunków umowy, stawek obowiązujących

u powódki w dacie rozpoczęcia obowiązywania umowy, a błąd ten wywołali pracownicy powódki.

Pozwana zawierając z powódką sporną umowę pozostawała pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej – była bowiem przekonana, że T. podzielił się obowiązkami

z (...) Centrum Spółką Akcyjną, która przejęła sprzedaż energii od dotychczasowego sprzedawcy oraz, że ceny oferowane przez powódkę są niższe niż obowiązujące w T.. Błąd ten został wywołany przez osoby działające na zlecenie i na rachunek powódki, które nie przedstawiły pozwanej rzetelnej informacji w zakresie wysokości stawek w dacie obowiązywania umowy oraz braku przejęcia sprzedaży energii od T.. Za nie znajdujące uzasadnienia uznał stanowisko powódki, która mimo wyraźnej treści pisma pozwanej, nie uznała za skuteczne złożonego w nim oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu.

Ostatecznie Sąd Rejonowy ocenił oświadczenie woli pozwanej o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli jako złożone w formie i w terminie oraz skuteczne w świetle art. 84 k.c. w związku z art. 86 k.c. oraz art. 88 k.c. W związku z tym uznał, ze umowa łącząca strony nie wywołała zamierzonych przez powódkę skutków prawnych i nie może stanowić podstawy dochodzonego pozwem roszczenia.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka, zaskarżając go w całości i wnosząc

o jego zmianę oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania. Zarzuciła mu naruszenie art. 7 pkt 1 w związku z art. 10 pkt 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny przez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że pozwana skutecznie złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej z powódką i dochowała terminu przewidzianego we wskazanej ustawie, podczas gdy oświadczenie pozwanej zostało złożone po terminie i tym samym należało je uznać za wypowiedzenie umowy, a nie odstąpienie od umowy. Podniosła też zarzut naruszenia prawa procesowego mające wpływ na wynik sprawy, a to art. 233 § 1 kpc, przez dokonanie dowolnej oceny zebranego materiału dowodowego i przyjęcie braku świadomości pozwanej co do tożsamości podmiotu, z którym zawarła umowę, podczas gdy pozwana bezpodstawnie zaniechała zapoznania się z treścią umowy i załączników, wskazujących jednoznacznie na tożsamość powoda. Wywodziła, że pozwanej przy zawarciu umowy zostały przedłożone wszelkie dokumenty pozwalające na ustalenie tożsamości powoda, braku jego powiązania z dotychczasowym sprzedawcą energii elektrycznej, warunków świadczenia usług przez powódkę, skutków i warunków odstąpienia od umowy bądź jej wypowiedzenia, co pozwana potwierdziła własnoręcznymi podpisami. Powódka nie tylko nie wywołała błędu u pozwanej, ale dochowała wszelkiej staranności w zakresie dokładnego wskazania powyższego, zatem nie zachodzą przesłanki z art. 84 k.c. pozwalające pozwanej na uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli. Podkreśliła, że poinformowała pozwaną na piśmie o uprawnieniu do odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni od jej zawarcia, toteż oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z 12 sierpnia 2013 r., odnoszące się do umowy zawartej 5 czerwca 2013 r., było spóźnione.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sprawa podlega rozpoznaniu w trybie uproszczonym (art. 505 ¹ k.p.c.), toteż wobec braku żądania stron przeprowadzenia rozprawy, na podstawie art. 505 ¹ º § 2 k.p.c. rozpoznano apelację na posiedzeniu niejawnym.

Apelacja jest uzasadniona.

Słuszny jest jej zarzut odnoszący się do wadliwej oceny materiału dowodowego oraz ustaleń Sądu pierwszej instancji co do wprowadzenia pozwanej przez powódkę w błąd prawnie doniosły, co w konsekwencji doprowadziło do nieuprawnionego wniosku o skutecznym uchyleniu się przez pozwaną od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu.

Opierając się na treści zeznań pozwanej, Sąd pierwszej instancji nie wskazał, dlaczego dokonując ustaleń faktycznych pominął treść dokumentów, których prawdziwość nie była kwestionowana. Tymczasem z zapisów złożonej na kartach 21-22 umowy sprzedaży energii elektrycznej z dnia 5 czerwca 2013 r. wynika, że strony uzgodniły cennik na okres trwania umowy, który stanowi załącznik do umowy, pozwana oświadczyła, że przed zawarciem umowy otrzymała

i zapoznała się z ogólnymi warunkami umowy stanowiącymi integralną jej część, natomiast powódka udzieliła pozwanej w okresie obowiązywania umowy gwarancji stałej ceny (§ 3 pkt 3, 4

i 5 umowy). W § 5 pkt 1 umowy strony uzgodniły termin obowiązywania umowy na trzy lata, natomiast w § 5 pkt 3 powódka poinformowała pozwaną o przysługującym jej prawie odstąpienia od umowy w terminie 10 dni od dnia jej podpisania, przekazując też w formie załącznika wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Zgodnie z zapisem rozdziału 3 punktu 1 akapit drugi

i trzeci ogólnych warunków umowy (k. 23-24), pozwana jako odbiorca zobowiązała się między innymi do niecofania wypowiedzenia umowy sprzedaży energii elektrycznej z dotychczasowym sprzedawcą energii elektrycznej, które na podstawie udzielonego pełnomocnictwa dokonała w jej imieniu powódka, a w przypadku nienależytego wykonania przyjętych na siebie obowiązków przed zakończeniem procesu zmiany sprzedawcy, pozwana zobowiązała się zapłacić powódce karę umowną w kwocie 300 zł. Nadto pozwana oświadczyła (k. 27), że w związku z zawarciem umowy otrzymała od powódki między innymi wzór odstąpienia od umowy oraz informację, że powódka nie jest powiązana z dotychczasowym sprzedawcą energii elektrycznej. Wszystkie wymienione dokumenty (umowę, ogólne warunki umowy, cennik, oświadczenie), jak również pełnomocnictwo udzielone powódce, pozwana osobiście podpisała. Z dokumentów tych wynikają okoliczności przeciwne od przedstawianych w zeznaniach pozwanej, które nie są wystarczające dla ustalenia odmiennej treści ustaleń, niż wynika to z dokumentów zaakceptowanych przez pozwaną. Pozwana twierdziła, że już następnego dnia skontaktowała się z dotychczasowym sprzedawcą energii elektrycznej uzyskując istotną dla jej motywacji informację o braku powiązania powódki ze spółką (...). Nic zatem nie stało na przeszkodzie, aby pozwana skorzystała z przysługującego jej prawa odstąpienia od umowy, o którym została przez powódkę poinformowana stosownie do przepisów art. 3 w związku z art. 2 obowiązującej w dacie zawarcia umowy ustawy z dnia 2 marca 2000 r.

o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (tekst jednolity – Dz. U. 2012.1225).

Nie znajduje oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym ustalenie, że pracownicy powódki przedstawili pozwanej nieaktualne cenniki, korzystniejsze niż gwarantowane przez dotychczasowego dostawcę, jednak nieobowiązujące w dacie, kiedy umowa miała zacząć obowiązywać. Ta okoliczność nie została przez pozwaną wykazana, pomimo sygnalizowania przedłożenia dowodów w tym zakresie. Na rozprawie 14 marca 2016 r. pozwana wniosła

o zakreślenie jej terminu dla wykazania, że od 1 września 2013 r. u powódki obowiązywały wyższe taryfy, niż przedstawiane je w maju 2013 r. Sąd Rejonowy wniosek ten uwzględnił, jednak pozwana nie przedstawiła sygnalizowanych dowodów, natomiast przedłożyła niepodpisane druki umowy oraz tabeli cen i opłat obowiązujących w spółce (...) od 1 sierpnia 2013 r., co nie ma znaczenia dla oceny wiedzy stron o stanie faktycznym w dacie zawarcia umowy w dniu 5 czerwca 2013 r., kiedy obowiązywały inne stawki. Podkreślenia wymaga, że ceny usług powódki zostały przez strony uzgodnione przy zawarciu umowy przez zaakceptowanie cennika, a pozwana uzyskała gwarancję niezmienności ceny przez okres trzech lat obowiązywania umowy. Niezrozumiałe jest zatem stwierdzenie Sądu pierwszej instancji, jakoby powódka miała zastosować wobec pozwanej ceny inne od umówionych. Okoliczność, że dotychczasowy sprzedawca energii, już po zawarciu przez strony umowy, dokonał atrakcyjnego obniżenia swych cen, nie stanowi podstawy dla twierdzenia o wprowadzeniu pozwanej w błąd. Natomiast postępując rozsądnie, jeszcze przed przystąpieniem do umowy pozwana mogła i powinna sprawdzić, która z ofert jest dla niej korzystniejsza.

W świetle powyższego, brak uzasadnienia dla stwierdzenia Sądu pierwszej instancji, że pozwana zawierając z powódką sporną umowę pozostawała pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej pozostając w usprawiedliwionym przekonaniu, że T. podzielił się obowiązkami z (...) Centrum Spółką Akcyjną, która przejęła sprzedaż energii od dotychczasowego sprzedawcy oraz, że ceny oferowane przez powódkę są niższe niż obowiązujące w T., a nadto że błąd ten został wywołany przez osoby działające na zlecenie i na rachunek powódki, które nie przedstawiły pozwanej rzetelnej informacji w zakresie wysokości stawek

w dacie obowiązywania umowy oraz braku przejęcia sprzedaży energii od T.. Z treści dołączonych do pozwu dokumentów wynikają bowiem okoliczności przeciwne. Niewykazane zatem zostały zarówno okoliczność, jakoby pozwana istotnie pozostawała w błędzie, jak też aby błąd ten został podstępnie wywołany przez powódkę. Tym samym brak jest podstaw do skutecznego uchylenia się przez pozwaną od skutków prawnych oświadczenia woli na podstawie art. 86 k.c.

Nadto przywołane przez pozwaną, niewykazane okoliczności, nie świadczą o pozostawaniu przez pozwaną w błędzie istotnym co do treści czynności prawnej w rozumieniu art. 84 k.c. Kwestia prowadzenia przez powódkę działalności w porozumieniu ze spółką (...) stanowi okoliczność obiektywnie nieistotną z punktu widzenia treści dokonanej czynności prawnej i nawet jeśli pozwana z przyczyn subiektywnych kierowała się nią przystępując do umowy, nie może się na nią powoływać w kategorii błędu istotnego co do treści czynności prawnej. Błąd istotny nie odnosi się bowiem do sfery motywacyjnej składającego oświadczenie woli. Odnośnie uzgodnionych umową cen, to jak wyżej ustalono, cennik powódki był pozwanej znany – jego odbiór potwierdziła podpisem – i on stanowił element treści czynności prawnej, nie zaś cennik innego podmiotu. Ewentualny błąd pozwanej wynikający z nieznajomości oferty innego podmiotu nie jest zatem błędem istotnym co do treści czynności prawnej dokonanej z powódką. Również w sferze motywacyjnej pozwanej pozostawała kwestia korzyści finansowych, jakich spodziewała się

w związku z zawarciem umowy. Tymczasem ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że umowa z dnia 5 czerwca 2013 r. oraz stanowiący jej integralną część załącznik w postaci cennika, zostały pozwanej wręczone, przez nią podpisane, zatem ceny usług związanych z zawartą umową były pozwanej znane. Pozwana nie została zatem wprowadzona w błąd co do istotnej treści umowy. Nic nie stało natomiast na przeszkodzie, aby pozwana dokonała porównania atrakcyjności ofert sprzedawców energii elektrycznej przed podpisaniem umowy bądź przed upływem terminu 10 dni od jej zawarcia, kiedy przysługiwało jej prawo odstąpienia od umowy, o którym to prawie została przez powódkę poinformowana.

Wbrew stwierdzeniu Sądu pierwszej instancji, nie ziściły się przesłanki z art. 84 k.c. bądź

z art. 86 k.c. pozwalające na skuteczne uchylenie się przez pozwaną od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego powódce w dniu 5 czerwca 2013 r. Ponieważ pozwana wbrew przyjętemu na siebie zobowiązaniu, przed zakończeniem procesu zmiany sprzedawcy zrezygnowała z kontynuowania umowy, co było równoznaczne z cofnięciem udzielonego powódce pełnomocnictwa do wypowiedzenia umowy sprzedaży energii elektrycznej dotychczasowemu sprzedawcy, zaktualizował się wynikający z zapisu rozdziału 3 punktu 1 akapitu drugiego

i trzeciego ogólnych warunków umowy obowiązek pozwanej zapłaty na rzecz powódki kary umownej w kwocie 300 zł. Roszczenie powódki w tym zakresie należało zatem uwzględnić na podstawie art. 483 k.c.

Ponieważ notą obciążeniową z dnia 3 września 2013 r. pozwana została wezwana przez powódkę do zapłaty kwoty 300 zł w terminie do dnia 17 września 2013 r. i świadczenia nie spełniła, od 18 września 2013 r, pozostaje w opóźnieniu, toteż żądanie przez powódkę odsetek od tej daty jest uzasadnione w świetle art. 455 k.c. oraz art. 481 § 1 i 2 k.c. Również żądanie odsetek za opóźnienie od chwili wytoczenia powództwa znajduje podstawę w treści art. 482 § 1 k.c.

Ze względu na powyższe apelacja powódki musiała odnieść skutek, a zaskarżony wyrok ulec zmianie we wskazanym kierunku, o czym orzeczono na podstawie art. 386 § 1 kpc, o kosztach postępowania odwoławczego rozstrzygając na mocy art. 98 kpc w związku z art. 108 § 1 kpc, zasądzając od pozwanej na rzecz powódki kwotę 150 zł tytułem zwrotu tych kosztów, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania odwoławczego. Na zasądzoną kwotę złożyły się opłata od apelacji uiszczona w kwocie 30 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej, ustalone na poziomie 120 zł zgodnie z § 2 pkt 1 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.