Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2016 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. P.

przeciwko Miejskiemu Szpitalowi (...) w O.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 19 maja 2016 r., sygn. akt X C 3702/13,

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.400 (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Dorota Ciejek Bożena Charukiewicz Krystyna Skiepko

Sygn. akt IX Ca 669/16

UZASADNIENIE

Powód K. P. wniósł podwyższenie renty zasądzonej od pozwanego Miejskiego Szpitala (...) w O. na jego rzecz prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 20 czerwca 2011 r. z kwoty 1.000 zł miesięcznie do kwoty 2.500 zł miesięcznie za okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 października 2013 r. oraz o przedłużenie okresu trwania, tak podwyższonej renty od 1 listopada 2013 r. płatnej miesięcznie z góry do 10 – każdego kolejnego miesiąca do 31 października 2018 r., wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności każdej renty. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że Sąd Okręgowy w Olsztynie prawomocnym wyrokiem z dnia 20 czerwca 2011 r., sygn. akt I C 644/09 zasądził od pozwanego na rzecz powoda rentę wyrównawczą w kwocie 1.000 zł miesięcznie. Doznał on bowiem 4 stycznia 2005 r. udaru mózgu, po przeprowadzonym przez pozwanego badaniu angiograficznym, w następstwie którego zostało wobec niego wydane orzeczenie o uznaniu go za całkowicie niezdolnego do pracy do dnia 31 października 2013 r. Wskazał, że zmianie uległy stosunki, na podstawie, których Sąd Okręgowy w Olsztynie zasądził dla niego przedmiotową rentę. Podniósł, że nadal jest on niezdolny do pracy, zaś jego zarobki, gdyby kontynuował pracę instruktora jazdy konnej znacznie by wzrosły od 2012 r. Zwrócił uwagę, że otrzymywana przez niego z ZUS renta uległa wprawdzie niewielkiemu zwiększeniu, lecz w dalszym ciągu nie wystarcza na pokrycie wzmożonych kosztów związanych z rehabilitacją. Podniósł, że świadczenia rehabilitacyjne refundowane przez NFZ były niewystarczające, dlatego był zmuszony korzystać z nich odpłatnie.

Pozwany Miejski Szpital (...) w O. wniósł o oddalenie powództwa o zasądzenie renty ponad kwotę 1.000 zł miesięcznie przy ograniczeniu terminu płatności renty do dnia 31 sierpnia 2015 r. oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że w jego ocenie nie ma podstaw do zmiany zasądzonych na rzecz powoda od pozwanego świadczeń rentowych za okres od 1 stycznia 2012 r. do 1 października 2013 r., gdyż nie wystąpiły żadne nowe okoliczności, które by ją uzasadniały. Wyznaczona kwota była bowiem adekwatna do zaspokojenia potrzeb powoda, w tym potrzeb związanych z jego rehabilitacją. Zwrócił uwagę, iż z orzeczenia lekarza orzecznika ZUS wynika, że powód jest całkowicie niezdolny do pracy do dnia 31 sierpnia 2015 r., zatem ustalenie świadczenia rentowego należy ograniczyć do tej daty. Wskazał, że powód w żaden sposób nie wykazał, że miał zamiar podnosić swoje kwalifikacje zawodowe, co doprowadziłoby do wzrostu jego zarobków do kwoty 7 000 zł.

Wyrokiem z dnia 19 maja 2016 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę po 2.500 zł miesięcznie, poczynając od 1 listopada 2013 r. do 30 czerwca 2018 r. tytułem renty wyrównawczej, płatnej do 10-ego dnia każdego miesiąca, a w przypadku uchybienia terminowi płatności wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, przy czym, co do kwot renty płatnej od 1 listopada 2013 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 22 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty. Oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.928,22 zł tytułem kosztów procesu. Nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Olsztynie kwotę 2.642,70 zł tytułem opłaty od pozwu, od której powód był zwolniony.

Sąd Rejonowy ustalił, że Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 20 czerwca 2011 r. ustalił, że Miejski Szpital (...) w O. ponosi odpowiedzialność za szkodę jakiej doznał powód na skutek udaru mózgu po przeprowadzonym w dniu 13 stycznia 2005 r. badaniu angiograficznym. Z tego tytułu Sąd przyznał powodowi rentę wyrównawczą w kwocie po 1.000 zł miesięcznie poczynając od 20 lutego 2008 r. do 31 października 2013 r. wraz z ustawowymi odsetkami. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia sąd wskazał art. 444 § 2 k.c., podnosząc, że poszkodowanemu, który nie zachował nawet częściowej zdolności do pracy przysługuje renta, której kwota powinna odpowiadać różnicy między zarobkami jakie mógłby osiągnąć, gdyby nie uległ wypadkowi, a sumą renty inwalidzkiej i wynagrodzenia jakie mógłby uzyskać przy wykorzystaniu ograniczonej zdolności do pracy. W przypadku powoda Sąd przyjął, że gdyby nie wypadek osiągałby on dochód w kwocie 5.000 zł brutto jako instruktor jazdy konnej. Po wypadku różnica między prognozowanymi zarobkami, a rentą otrzymywaną w kwocie 1.000 zł była istotna i uzasadniała zasądzenie renty w kwocie 1.000 zł. Kwota ta nie wyczerpywała różnicy pomiędzy wcześniej osiąganymi dochodami, a dochodami osiąganymi na moment wyrokowania, jednak powód nie żądał większej kwoty. Ustalając okres, na który przyznano rentę Sąd Okręgowy na uwadze miał, że całkowita niezdolność do pracy powoda ma charakter okresowy, bo do dnia 31 października 2013 r. Sąd wskazał również, iż powód ze względu na stan zdrowia wymaga stałej rehabilitacji.

Jak ustalił Sąd Rejonowy od wypadku powód przechodził stałą rehabilitację. W tym zakresie korzystał zarówno ze świadczeń NFZ jak i „prywatnych” rehabilitantów oraz z tzw. hipoterapii. Powód zakupił także ortezę umożliwiającą przyśpieszenie rehabilitacji ręki.

Powód jest osobą całkowicie niezdolną do pracy do 30 czerwca 2018 r. Powód nadal odczuwa poważne następstwa powstałe w wyniku udaru mózgu, a jego stan zdrowia po znacznej poprawie w pierwszym okresie rehabilitacji od roku 2011 na skutek zmniejszenia dawki rehabilitacji uległ pogorszeniu. Jest niezdolny do samodzielnego wykonywania wielu czynności. Istnieje jednak możliwość znacznej poprawy jego stanu zdrowia. Możliwe jest w przyszłości samodzielne funkcjonowanie, a także wykonywanie takich czynności jak kierowanie pojazdami mechanicznymi, czy też jazda na rowerze, a co za tym idzie także możliwość przywrócenia zdolności do pracy. Warunkiem poprawy stanu zdrowia jest prawidłowe metodyczne przeprowadzenie rehabilitacji, co najmniej trzy razy w tygodniu po dwie godziny przez okres co najmniej dwóch lat. Rehabilitacja powinna przebiegać pod nadzorem fizjoterapeuty.

Koszt godziny rehabilitacji pod nadzorem fizjoterapeuty wynosi 60 zł. Miesięczny koszt rehabilitacji w zalecanym wymiarze wynosi 1.440 zł. Z tytułu całkowitej niezdolności do pracy K. P. otrzymuje rentę w kwocie 1.296,98 zł.

Z dalszych ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że przed wypadkiem powód pracował jako instruktor jazdy konnej w Klubie Sportowym (...). Obecnie wraz ze wzrostem zamożności społeczeństwa jazda konna staje się coraz bardziej popularnym sportem, w konsekwencji wzrasta zapotrzebowanie na usługi wykonywane przez instruktorów jazdy konnej i wzrastają wynagrodzenia instruktorów jazdy konnej. Gdyby powód nie uległ wypadkowi i nadal pracował jako instruktor jazdy konnej osiągałby zarobki przynajmniej równe przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu w gospodarce narodowej. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie netto w gospodarce narodowej na rok 2013 wynosiło 2.615 zł, na rok 2014 - 2.707 zł, na rok 2015 - 2.788 zł (średnia z wymienionych lat to: 2.658 zł.).

W ocenie Sądu Rejonowego niezasadne było żądanie powoda podwyższenia renty za okres objęty wyrokiem Sądu Okręgowego przyznającego powodowi rentę tj. od 1 stycznia 2012 r. do 31 października 2013 r., gdyż w tym okresie nie doszło do zmiany stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.p.c.

Zasadne było natomiast roszczenie powoda przyznania renty za okres od 1 listopada 2013 r. do dnia 31 października 2018 r. Powód nadal jest bowiem niezdolny do pracy i następstwa zdarzenia, z którym związane są roszczenia dochodzone w tym procesie nie ustały. Wysokość hipotetycznych zarobków powoda Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o przeciętne zarobki w gospodarce narodowej, przyjmując, że gdyby nie wypadek powód zarabiałby kwotę 2.658 zł netto.

Zdaniem Sądu powód posiadający uprawnienia instruktora jazdy konnej, będący w młodym wieku, pracujący w znanym klubie sportowym, w okresie wzrastającego zainteresowania jazdą konną był w stanie osiągnąć wynagrodzenie na tym poziomie. Zarobki te wynosiły netto: za rok 2013 - 2615 zł, za rok 2014 - 2707 zł, za rok 2015 - 2788 zł. Średnia zarobków za okres od 2013 do 2015 r. wyniosła 2658 zł netto. Taką kwotę sąd przyjął jako hipotetyczne wynagrodzenie, osiągane przez powoda za okres objęty pozwem. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając. O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Pozwany powyższy wyrok zaskarżył w części, tj. w punkcie I ponad kwotę 1000 zł oraz w punktach III i IV w całości. W apelacji zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego tj. art. 907 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, że w niniejszej sprawie nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca podwyższenie renty zasądzonej od pozwanego na rzecz powoda;

2. naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść

zaskarżonego wyroku, a w szczególności:

a) art. 278 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 162 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i oddalenie wniosków dowodowych o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego oraz oddalenie wniosku o sporządzenie kolejnej opinii uzupełniającej, na okoliczność ustalenia przyczyn obniżenia sprawności ruchowej powoda, których to istotnych dla sprawy wątpliwości opiniujący w sprawie biegły nie wyjaśnia;

3. błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na uznaniu, iż w sprawie występują okoliczności uzasadniające zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 2.500 zł miesięcznie tytułem renty wyrównawczej, kiedy w rzeczywistości jest to ustalenie całkowicie błędne.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację powód domagał się oddalenia apelacji wskazując na trafność orzeczenia Sądu Rejonowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Należy w pierwszym rzędzie podkreślić, że Sąd Rejonowy przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe, dokonał trafnej oceny zebranego materiału dowodowego oraz logicznie uzasadnił swoje stanowisko. Prawidłowo również zastosował przepisy odnoszące się do ustalonego stanu faktycznego. Całość rozstrzygnięcia podziela Sąd Okręgowy.

Zgodnie z art. 907 § 2 k.c. jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.

W orzecznictwie przyjmuje się, że orzekając o zmianie, sąd bierze pod uwagę wszelkie okoliczności dotyczące sytuacji osobistej i majątkowej stron umowy oraz okoliczności obiektywne w tym też istotny spadek zmiany siły nabywczej pieniądza ( uchwała Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 1994 r., III CZP 58/94). W praktyce uznawano, że stosowanie art. 907 § 2 k.c. może być uzasadnione w przypadku zmiany w stanie zdrowia (pogorszenie) związanej ze zdarzeniem będącym źródłem zobowiązania do uiszczania renty (wyroki Sądu Najwyższego z 6 listopada 1975 r., III PR 81/75 i z 17 kwietnia 1975 r., III PR 30/75) lub wzrostu hipotetycznych zarobków, które mogłyby być realnie uzyskiwane przez uprawnionego do renty (wyroki Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2002 r., I CKN 693/00 z 21 września 1977 r., III PR 110/77, z 10 września 1975 r., III PR 70/75, z 22 lutego 1974 r., II PRN 7/74).

W niniejszej sprawie obowiązek płacenia renty przez pozwanego na rzecz powoda wynika z art. 444 § 2 k.c. Ustalenie wysokości renty nastąpiło z kolei w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 20 czerwca 2011 r., sygn. akt I C 644/09. Tym samym istniała możliwość oparcia roszczenia o art. 907§ 2 k.c.

Powód wykazał również, iż doszło w jego sytuacji do istotnych zmian w jego stanie zdrowia. Wzrosły również od 1 listopada 2013 r. hipotetyczne zarobki, które mógłby powód realnie uzyskiwać. Tym samym zaistniała zmiana, o której mowa w art. 907 § 2 k.c.

Dowód z opinii biegłego wskazuje jednoznacznie, że stan zdrowia powoda od roku 2011 uległ pogorszeniu. Jest to wprawdzie spowodowane zmniejszeniem dawki rehabilitacji, jednak wynika to nie z prostego zaniechania powoda lecz z braku odpowiednich środków, które powód mógł przeznaczyć na rehabilitację. Okoliczność ta wynika z wiarygodnych dowodów osobowych, nie kwestionowanych przez pozwanego. Nie można zatem postawić powodowi zarzutu, iż celowo doprowadził do pogorszenia stanu zdrowia, by móc wystąpić z roszczeniem o podwyższenie renty.

Nie były przy tym zasadne zarzuty skarżącego dotyczące naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 278 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 162 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z dodatkowej opinii biegłego. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że w świetle art. 286 k.p.c., sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dodatkowej opinii tych samych lub innych biegłych, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona do sprawy zawiera istotne braki, sprzeczności, względnie nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2015 r., I UK 447/14). Taka sytuacja nie zachodziła w niniejszej sprawie. Opinia biegłego sądowego specjalisty fizjoterapii dr. hab. n. med. M. K. jest jednoznaczna i przekonująca. Nie zawiera braków. Wskazuje i wyjaśnia przyczyny pogorszenia się stanu zdrowia powoda. Biegły tym samym wyjaśnił istotne okoliczności potrzebne do rozstrzygnięcia żądania powoda.

Prawidłowo również Sąd Rejonowy przyjął, iż od 1 listopada 2013 r. wzrosły hipotetyczne zarobki, które mógłby powód realnie uzyskiwać. Sąd odwołał się przy tym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia netto w gospodarce narodowej, co jest kwotą niższą niż żądana przez powoda. Niewątpliwie jednak powód wykonując swój zawód mógłby uzyskiwać realnie co najmniej zarobki na poziomie przeciętnym. Tym ustaleniom pozwany nie przeciwstawił żadnych dowód poprzestając jedynie na przeciwnych twierdzeniach.

Za prawidłowy należało uznać ustalony przez Sąd Rejonowy termin, do którego powód będzie pozostawał niezdolny do pracy w następstwie zdarzenia, z którym związane jest roszczenie dochodzone niniejszym pozwem. Data 31 października 2018 r. wynika z orzeczenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i nie została podważona przez pozwanego.

Wymienione okoliczności niewątpliwie wskazują na zmianę stosunków mających wpływ na wysokość renty i uzasadniały podwyższenie renty w zakresie określonym zaskarżonym wyrokiem.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w wyroku.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800), zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Dorota Ciejek Bożena Charukiewicz Krystyna Skiepko