Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Elżbieta Matyasik

Sędziowie: SO Roman Troll (spr.)

SR (del.) Barbara Glenc-Poślednik

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2016 r. w Gliwicach na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku J. M.

z udziałem Gminy R., I. D. i Z. M.

o stwierdzenia nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie

na skutek zażalenia uczestniczki postępowania Gminy R.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 18 lutego 2016 r., sygn. akt II Ns 1696/12

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie, znieść postępowanie przeprowadzone przed Sądem Rejonowym w Rudzie Śląskiej w części dotyczącej rozprawy z 11 lutego 2016 r. i sprawę przekazać temu Sądowi do ponownego rozpoznania z pozostawieniem mu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Barbara Glenc-Poślednik SSO Elżbieta Matyasik SSO Roman Troll

Sygn. akt III Ca 885/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawca J. M. wystąpił do Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej
z wnioskiem o stwierdzenie, że nabył przez zasiedzenie własność gruntu o łącznym obszarze 671,5 m ² położonego w R. przy ul. (...), stanowiącego część działki gruntowej o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 615 m ², dla której Sąd Rejonowy
w R. Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...) oraz część działki gruntowej o numerze (...) o powierzchni 56,5 m ², dla której Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą numer (...).

Uczestniczka postępowania Gmina R. w odpowiedzi na wniosek wniosła
o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów postępowania.

Postanowieniem z dnia 28 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania Z. M. i I. D..

Na rozprawie w dniu 11 lutego 2016 r. pełnomocnik Z. M. wskazał, iż popiera stanowisko wnioskodawcy.

Uczestniczka postępowania I. D. nie zajęła stanowiska w sprawie.

Postanowieniem z 18 lutego 2016 r. Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej postanowił dokonać podziału geodezyjnego nieruchomości położonej w R., obejmującej działkę gruntu o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0.74.89 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Rudzie Śląskiej prowadzona jest księga wieczysta nr (...) na dwie działki - działkę gruntu o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0.06.14 ha, działkę gruntu o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0.68.75 ha – zgodnie z opinią sporządzoną przez biegłego geodetę W. S. (pkt 1); dokonać podziału geodezyjnego nieruchomości położonej w R., obejmującej działkę gruntu o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0.07.78 ha, dla której w Sądzie Rejonowym
w R. prowadzona jest księga wieczysta nr (...) na dwie działki - działkę gruntu o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0.00.56 ha, działkę gruntu
o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0.07.22 ha – zgodnie z opinią sporządzoną przez biegłego geodetę W. S. (pkt 2); uczynić mapy P. (...).2015.427, stanowiącą załącznik do opinii biegłego sądowego W. S. z 10 kwietnia 2015r., integralną częścią niniejszego postanowienia (pkt 3); stwierdzić, że wnioskodawca J. M. nabył z dniem 1 stycznia 2010 roku przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w R., obejmującej działkę gruntu o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0.06.14 ha oraz działkę o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0.0056 ha (pkt 4); kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa (pkt 5); koszty zastępstwa procesowego wzajemnie znieść (pkt 6).

Powyższe postanowienie zapadło na tle następujących ustaleń faktycznych: właścicielem nieruchomości położonej w R. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą numer (...), a także nieruchomości położonej w R. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą numer (...) jest gmina R.. Wnioskodawca od dzieciństwa nieprzerwanie mieszka w domu położonym w R. przy ul. (...), posesja zabudowana jest domem mieszkalnym oraz zabudowaniami gospodarczymi, na nieruchomości ojciec wnioskodawcy rozpoczął prowadzenie gospodarstwa,
a w ewidencji gruntów posesja ta oznaczona jest jako działka o nr (...). Jak wynika
z odpisu księgi wieczysta nr (...) wieczystoksięgowym właścicielem nieruchomości jest zmarły ojciec wnioskodawcy - O. M.. Począwszy od 1980 r. wnioskodawca na potrzeby prowadzonego gospodarstwa zajął płożony z tyłu posesji oznaczonej jako działka nr (...), dodatkowy grunt o łącznej powierzchni 671,5 m ², stanowiący część działki (...) (615 m ²) oraz część działki (...) (56,5 m ²). Działki te stanowią części nieruchomości, dla których prowadzone są księgi wieczyste przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej o nr (...) i (...). Na terenie będącym przedmiotem zasiedzenia postawiono pomieszczenie do przechowywania narzędzi ogrodowych (garaż) i silos do kiszonki. Pierwszy budynek z dwóch postawionych obiektów powstał w latach 70-tych,
a drugi budynek dobudowany był prowizorką i został zmodernizowany przez wnioskodawcę w latach 80-tych. Wnioskodawca zmienił też posadowienie ogrodzenia. Płot został przesunięty ze względu na owoce, bardziej w głąb działki. Później z biegiem czasu na tym terenie uprawiano warzywa i truskawki. Obecnie teren otoczony jest metalową siatką, a rosną na nim drzewa owocowe. Wnioskodawca w dalszym ciągu hoduje też drób.

W dniu 25 czerwca 2012 roku odbyła się wizja lokalna na nieruchomości położonej
w R. przy ul. (...) z udziałem pracowników uczestniczki postępowania Gminy R. oraz wnioskodawcy. Odbyła się ona na wniosek sąsiadów wnioskodawcy - małżonków P., albowiem zwierzęta hodowane przez wnioskodawcę rozgrzebywały skarpę położoną za ich miedzą. W toku jej przebiegu ustalono, iż wnioskodawca zajmuje bez tytułu prawnego część działek o nr geodezyjnym (...) i (...), na której znajduje się ogród z drzewami owocowymi, a całość terenu ogrodzona jest stalową siatką. Wnioskodawca wyraził zainteresowanie wydzierżawieniem tego gruntu z przeznaczeniem pod ogródek rekreacyjny. Wnioskodawca w trakcie oględzin wskazał, iż nie był świadomy, iż teren w jego władaniu stanowi własność uczestnika. Został on poinformowany o wysokości opłat za dzierżawę i możliwości naliczenia opłat za bezumowne korzystanie z gruntu.

Podstawą prawną wydania tego postanowienia stanowiły regulacje art. 172 k.c. oraz art. 520 § 1 k.p.c. i 100 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Od powyższego postanowienia apelację wywiodła uczestniczka postępowania Gmina R. zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając mu: naruszenie art. 172 k.c. poprzez uznanie, że upłynął termin potrzebny do nabycia nieruchomości pomimo, że samoistne posiadanie wnioskodawcy nie rozpoczęło się w 1980 r. oraz poprzez uznanie, że upłynął termin potrzebny do nabycia nieruchomości pomimo, że posiadanie wnioskodawcy nie miało charakteru nieprzerwanego; a także sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób nie wszechstronny i w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego.

Przy tak podniesionych zarzutach wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej
i zasądzenie od uczestniczki postępowania Gminy R. na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Nieważność postępowania zachodzi m.in. wówczas, gdy strona pozbawiona została możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.). Przytoczona podstawa nieważności postępowania jest spełniona, jeżeli z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, których nie można było usunąć przed wydaniem orzeczenia w danej instancji, strona nie mogła - wbrew swej woli - brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części.

Art. 214 § 1 k.p.c. nakłada na sąd obowiązek odroczenia rozprawy z urzędu, jeżeli stwierdzi nieprawidłowość w doręczeniu wezwania albo jeżeli nieobecność strony jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć.

Co istotne, w orzecznictwie wskazuje się, że nieodroczenie rozprawy nie musi powodować nieważności postępowania, jeżeli z okoliczności sprawy jednoznacznie wynika, że strona zajęła stanowisko co do wszystkich kwestii prawnomaterialnych i procesowych występujących w sprawie, zgłosiła wszystkie dowody na poparcie swoich twierdzeń, ustosunkowała się do twierdzeń strony przeciwnej i do dowodów przeprowadzonych w sprawie oraz odmowy przeprowadzenia innych dowodów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie
z 22 kwietnia 2016 r., sygn. akt I ACa 16/16, LEX 2057793).

Uczestniczka postępowania I. D. nie zajęła stanowiska w sprawie w żadnym zakresie. Na rozprawie wyznaczonej na 11 lutego 2016 r., poprzedzającej wydanie zaskarżonego postanowienia, na której Sąd Rejonowy zamknął rozprawę i odroczył wydanie orzeczenia, I. D. nie stawiła się, a z informacji zawartej w protokole wynika, że została prawidłowo zawiadomiona o terminie. Uczestniczka postępowania I. D. nie odebrała jednak zawiadomienia na termin tej rozprawy, w aktach znajduje się przesyłka wysłana za pośrednictwem elektronicznego potwierdzenia odbioru, która została zwrócona do sądu
/k. 292/. Z informacji znajdującej się na kopercie wynika, że była ona dwukrotnie zawizowana: 15 stycznia 2016 r. i 25 stycznia 2016 r. /k. 292/, natomiast z historii statusu tej przesyłki /k. 335/ oraz jej wydruku elektronicznego potwierdzenia odbioru /k. 336/ wynika, że nie została ona doręczona z innych przyczyn – została zniszczona, nie była więc awizowana,
a ostatnie informacje z historii statusu i elektronicznego potwierdzenia odbioru pochodzą z 15 stycznia 2016 r. Brak więc jakiejkolwiek informacji o awizowaniu tej przesyłki. Dlatego,
w kontekście treści uzyskanych wydruków z historii statusu przesyłki /k. 335/ oraz z elektronicznego potwierdzenia jej odbioru /k. 336/, uznać należało, że uczestniczka postępowania I. D. nie została prawidłowo powiadomiona o terminie rozprawy poprzedzającej wydanie orzeczenia w sprawie, a było to pierwsze kierowane do niej zawiadomienie z doręczeniem odpisu wniosku i innych dokumentów, łącznie z opinią biegłego. Dodatkowo należy wskazać, że na przesyłce /k. 292/ jest także naklejka z informacja, iż nadeszła ona uszkodzona, a koperta jest sklejona na trzech brzegach taśmą klejącą.

Zgodnie z § 13a ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12 października 2010 r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1222) w elektronicznym formularzu potwierdzenia odbioru umieszcza się wszelkie wpisy, adnotacje i zaznaczenia, które zgodnie z rozporządzeniem podlegają umieszczeniu na formularzu potwierdzenia odbioru oraz na stronie adresowej przesyłki; odcisku datownika nie umieszcza się, a doręczający składa podpis w sposób określony w § 13c ust. 2. Ponadto zgodnie z § 13c ust. 1 tego rozporządzenia po pozostawieniu zawiadomienia o możliwości odbioru przesyłki we właściwej placówce pocztowej operatora
i oddaniu przesyłki do tej placówki, informację o dokonaniu powtórnego zawiadomienia zgodnie z § 8 ust. 2 pkt 2, umieszcza w elektronicznym formularzu potwierdzenia odbioru właściwa placówka pocztowa. Jednocześnie sąd wysyłający uzyskuje informacje o doręczeniu wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (por. § 13a ust. 2 zd. 3 tego rozporządzenia). Brak wskazania w systemie teleinformatycznym awizowania przesyłki oznacza nieskuteczność tego doręczenia. W elektronicznym formularzu potwierdzenia odbioru nie wskazano żadnej daty awizowania przesyłki, a to właśnie tam te informacje powinny być zawarte (por. § 13a ust. 3 tego rozporządzenia w związku z § 7 tego rozporządzenia).

Dlatego też doręczenie dla I. D. nie mogło być więc uznane za skuteczne.

Rozpoznanie sprawy z naruszeniem art. 214 § 1 k.p.c., pomimo nieprawidłowego zawiadomienia o terminie rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia uczestniczki I. D., co uzasadniało odroczenie rozprawy, czyni w pełni uprawnionym przyjęcie związku pomiędzy naruszeniem prawa procesowego, a pozbawieniem możności działania i obrony praw tej uczestniczki postępowania, która nie brała w niej udziału. I. D. nie została skutecznie zawiadomiona o terminie rozprawy i nie zostały jej też skutecznie doręczone żadne dokumenty. Dlatego też rozprawa, która odbyła się w 11 lutego 2016 r., dotknięta jest nieważnością postępowania, gdyż uczestniczce postępowania uniemożliwiono – na skutek nieprawidłowego uznania doręczenia za właściwe – podjęcie obrony jej praw.

Mając powyższe na uwadze, niezależnie od zarzutów apelacji, na podstawie art. 386
§ 2 k.p.c. w związku z art. 374 k.p.c., art. 108 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., należało orzec jak w sentencji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy doręczy uczestniczce postępowania I. D. odpis postanowienia z 28 grudnia 2015 r., odpis wniosku oraz dalszych pism wraz z odpisem opinii biegłego i zobowiązaniem do ustosunkowania się do jej treści /k. 286/, wyznaczy termin rozprawy zawiadamiając o nim wnioskodawcę i uczestników postępowania bądź ich pełnomocników w przypadku ich ustanowienia, rozpozna ewentualne, zgłoszone przez uczestniczkę postępowania zarzuty i wyda orzeczenie co do istoty sprawy w oparciu o ustalony stan faktyczny i obowiązujące przepisy.

SSR (del.) Barbara Glenc-Poślednik SSO Elżbieta Matyasik SSO Roman Troll