Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka I. K. pozwem z dnia 23 maja 2016 r. wniosła o zasądzenie od swojego pracodawcy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. odsetek ustawowych od wypłaconej z opóźnieniem kwoty 8.130 złotych tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, za okres od dnia 29 grudnia 2005 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetek za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, a także o zwrot kosztów procesu według norm przepisanych. Wartość przedmiotu sporu określiła na 10.027,41 złotych.

W uzasadnieniu wskazała, iż w dniu 11 lipca 2005 r. wniosła do tutejszego Sądu pozew przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy w związku z niezgodnym z prawem rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia. Sprawa toczyła się pod sygnaturą akt IX P 609/09. Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2013 r. Sąd zasądził na jej rzecz kwotę 8.130 zł tytułem odszkodowania, uznając przywrócenie do pracy za niecelowe. Powódka podniosła, iż Sąd nie rozstrzygnął o całości zgłoszonego żądania, w sentencji wyroku nie orzekł o odsetkach od zasądzonej kwoty odszkodowania. Wskazała nadto, że żąda zasądzenia odsetek od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, co nastąpiło w dniu 29 grudnia 2005 r., powołując się przy tym na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2003 r.

W dniu 12 października 2016 r. Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W prawidłowo złożonym sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniósł, że roszczenie dochodzone pozwem uległo przedawnieniu, dodatkowo oświadczył, że nie zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia tego roszczenia. Ponadto podkreślił, że roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, dotyczy to wszystkich roszczeń, dla których przepisy szczególne nie przewidują innego terminu przedawnienia. Zdaniem pozwanego odsetki ustawowe dzielą los prawny roszczenia głównego i z tej przyczyny w całości uległy przedawnieniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. K. została zatrudniona w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddziale w S. w dniu 8 września 1995 r. na podstawie umowy o pracę. W okresie poprzedzającym rozwiązanie umowy o pracę zajmowała stanowisko inspektora kontroli w Wydziale Kontroli Płatników Składek.

W dniu 30 czerwca 2005 r. pracodawca rozwiązał z I. K. umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. W oświadczeniu pracodawcy wskazano, że na podstawie art. 93 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887 ze zm.) z dniem 30 czerwca 2005 r. I. K. zostaje odwołana ze stanowiska inspektora kontroli Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a zgodnie z art. 52 § 1 ust 1 k.p. stosunek pracy ulega rozwiązaniu w dniu odwołania.

Niesporne , a nadto: umowa o pracę z dnia 8 września 1995 r. – k. 6 akt sprawy IX P 609/09, umowa o pracę z dnia 8 grudnia 1995 r. – k. 6 akt sprawy IX P 609/09, umowa o prace z dnia 8 września 1996 r. – k. 7 akt sprawy IX P 609/09, świadectwo pracy – k. 5 akt sprawy IX P 609/09, rozwiązanie umowy o pracę z dnia 27 czerwca 2005 r. – k. 4 akt sprawy IX P 609/09

Pozwem, wniesionym do Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w dniu 11 lipca 2005 I. K. wniosła o przywrócenie do pracy na poprzednio zajmowane stanowisko przy zachowaniu dotychczasowych warunków pracy i płacy, a nadto o zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy w wysokości 3-miesięcznej płacy, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu.

Odpis pozwu wraz z załącznikami został doręczony pozwanemu w dniu 29 grudnia 2005r.

Niesporne , a nadto: pozew – k. 2 – 3 akt sprawy IX P 609/09, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 21 akt sprawy IX P 609/09

W piśmie procesowym z dnia 5 listopada 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. podniósł zarzut niemożliwości i niecelowości przywrócenia I. K. na poprzednio zajmowanym stanowisku inspektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S..

Niesporne , a nadto : pismo procesowe pełnomocnika pozwanego z dnia 5 listopada 2012 r. – k. 478 – 481 akt sprawy IX P 609/09

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie IX Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt IX P 609/09 zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz powódki I. K. kwotę 8.130 złotych tytułem odszkodowania w miejsce przywrócenia do pracy. Oddalił powództwo w pozostałym zakresie i nadał orzeczeniu rygor natychmiastowej wykonalności co do kwoty 2.710 złotych.

Niesporne , a nadto: wyrok z dnia 26 czerwca 2013 r. – k. 4 akt sprawy, uzasadnienie Sądu Rejonowego do wyroku z dnia 26 czerwca 2013 r. – k. 612 – 630 akt sprawy IX P 609/09

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 20 grudnia 2013 r. oddalił apelację powódki I. K..

Niesporne , a nadto: wyrok Sądu Okręgowego z dnia 20 grudnia 2013 r. – k. 689 akt sprawy IX P 609/09, uzasadnienie Sądu Okręgowego do wyroku z dnia 20 20 grudnia 2013 r. – k. 692 – 707 akt sprawy IX P 609/09

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. uiścił odszkodowanie orzeczone wyrokiem z dnia 26 czerwca 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IX P 609/09 w dwóch częściach. Kwotę 2.710 zł, objętą rygorem natychmiastowej wykonalności, uiścił w dniu 2 lipca 2013 r., a kwotę 5.420 zł - w dniu 30 stycznia 2014 r.

Niesporne , a nadto: oświadczenie I. K. złożone na rozprawie w dniu 20 grudnia 2016 r. – k. 31 akt sprawy

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione, lecz w niewielkiej części.

Stan faktyczny w całości był niesporny, a spór sprowadzał się do odmiennej wykładni przepisów dotyczących przedawnienia ustawowych odsetek.

Przedmiotem niniejszej sprawy jest roszczenie odsetkowe związane z kwotą 8.130 zł, zasądzoną prawomocnym wyrokiem z dnia 26 czerwca 2013 r. Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie w sprawie o sygn. akt IX P 609/09.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Natomiast art. 455 k.c. stanowi, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W orzecznictwie Sądu Najwyższego i w piśmiennictwie przyjmuje się, że wezwanie wierzyciela jest jednostronnym oświadczeniem woli o charakterze prawno-kształtującym, skierowanym do dłużnika, w którym wierzyciel wzywa go do spełnienia świadczenia. Cytowany przepis nie określa jednak ani formy, ani postaci tego wezwania. W związku z tym należy uznać, że może być ono dokonane w dowolny sposób, byleby tylko wynikała z niego wola wierzyciela otrzymania od dłużnika należnego świadczenia. Z tego względu rolę wezwania do wykonania zobowiązania w rozumieniu wskazanego przepisu spełnia wezwanie do zapłaty zawarte np. w fakturze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1992 r., III CZP 56/92, OSNCP 1992 nr 12, poz. 119), a także doręczenie pozwanemu odpisu wyroku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 1980 r., II CR 131/80, OSNCP 1980 nr 11, poz. 223).

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia, który okazał się w znacznej mierze zasadny, lecz z innych względów, niż wskazane w sprzeciwie od nakazu zapłaty.

Zgodnie z art. 291 § 1 k.p. roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Sąd uznał, iż skuteczne doręczenie odpisu pozwu w sprawie z odwołania od rozwiązania umowy o pracę nastąpiło w dniu 29 grudnia 2005 r., w sprawie o sygn. akt IX P 609/09. Zatem należy uznać, iż od tej daty przysługiwało powódce roszczenie o zapłatę odsetek, co zgodne jest z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2003 r., sygn. akt III PZP 3/03, w której stwierdził, iż ustawowe odsetki od odszkodowania przysługującego pracownikowi z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia stają się wymagalne w dniu doręczenia pracodawcy odpisu pozwu zawierającego żądanie zapłaty tego odszkodowania.

Strona pozwana podniosła, że całość odsetek ustawowych uległa przedawnieniu, ponieważ - jako roszczenie akcesoryjne - dzieli los prawny roszczenia głównego. Otóż odsetki ustawowe istotnie dzielą los prawny roszczenia głównego, lecz w tym wypadku nigdy nie doszło do przedawnienia roszczenia odszkodowawczego, a tym samym argument pozwanego nie może się ostać. Powódka odwołała się od rozwiązania umowy o pracę w ustawowym terminie, a jej pozew przerwał bieg terminu przedawnienia. Wydany w sprawie IX P 609/09 wyrok został wykonany. Skoro więc roszczenie główne nie przedawniło się, to jego los prawny nie przeniósł się na kwestię przedawnienia odsetek ustawowych.

Wyrok wydany w sprawie IX P 609/09 w ogóle nie objął zakresem swojego rozstrzygnięcia ustawowych odsetek, a ponieważ został wykonany co do roszczenia głównego, to odsetki ustawowe z tą chwilą nabrały samodzielnego bytu prawnego (straciły walor akcesoryjności). Jako roszczenie okresowe przedawniały się oddzielnie co do każdego dnia, za który miały przysługiwać. Podobnie orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 5 kwietnia 1991 r., III CZP 21/91, OSNC 1991/10-12/121.

W sytuacji braku przedawnienia, a następnie spełnienia świadczenia głównego o odszkodowanie, na czoło wysuwa się nie upływ terminu przedawnienia roszczenia głównego, lecz następujące przed upływem tego terminu zdarzenie powodujące wygaśniecie roszczenia głównego, np. uczynienie zadość temu roszczeniu (wykonanie świadczenia głównego). Wspomniane zdarzenie potwierdza, że roszczenie główne istniało i tym samym daje podstawę do uznania, iż pozostałe w mocy roszczenia uboczne uległy z chwilą tego zdarzenia niejako przekształceniu w roszczenia główne. W związku z tym przedawnienie ich powinno być odtąd rozpatrywane samodzielnie (tak z kolei w uzasadnieniu uchwały SN z dnia 26 stycznia 2005 r., III CZP 42/04, OSNC 2005/9/149).

Aby jednak ocenić zasadność zarzutu przedawnienia odsetek z osobna za każdy dzień, należało określić chwilę początkową ich biegu. W tym wypadku było o tyle skomplikowane, że w ramach odwołania od rozwiązania stosunku pracy powódka żądała przywrócenia do pracy oraz wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z ustawowymi odsetkami. To ostatnie – oparte na przepisie art. 57 § 1 k.p. – jest odmiennym roszczeniem względem odszkodowania, wynikającego z art. 56 § 1 k.p. Sąd pracy, rozpoznając sprawę IX P 609/09, skorzystał jednak z możliwości przewidzianej w art. 56 § 2 k.p. w związku z art. 45 § 2 k.p. i na wniosek strony pozwanej zasądził odszkodowanie, w miejsce przywrócenia do pracy. W uzasadnieniu uchwały z 6 marca 2003 r. (III PZP 3/03) Sąd Najwyższy słusznie stwierdził, że: „skoro mimo alternatywnego charakteru roszczeń przysługujących pracownikowi z art. 56 § 1 k.p. sąd pracy może uwzględnić inne roszczenie niż wybrane przez pracownika i zasądzić odszkodowanie zamiast przywrócenia do pracy (art. 45 § 2 w związku z art. 56 § 2 k.p. oraz art. 477 § 2 k.p.c.), a zwłaszcza wtedy, gdy pracodawca o to wnosi, to również w takiej sytuacji należy przyjąć, że w pozwie mieści się wezwanie do zapłaty odszkodowania na wypadek, gdyby sąd pracy nie uwzględnił roszczenia o przywrócenie do pracy”. Zatem za chwilę wymagalności zasądzonego na rzecz powódki odszkodowania należało uznać moment doręczenia odpisu pozwu w sprawie IX P 609/09, zastępujący wezwanie do zapłaty w tym rozumieniu, jakie szczegółowo wyjaśnił Sąd Najwyższy w tejże uchwale z 6 marca 2003 r.

Zarówno z art. 291 § 1 k.p., dotyczącego roszczeń ze stosunku pracy, jak z i art. 118 § 1 k.c., odnoszącego się do świadczeń okresowych, termin przedawnienia ustawowych odsetek wynosi trzy lata. Wyrok wydany w sprawie IX P 609/09 nie dotyczył ustawowych odsetek, a zatem nie ma zastosowania dziesięcioletni termin przedawnienia, dotyczący świadczeń zasądzonych prawomocnym wyrokiem. Należało więc stwierdzić, że powódka może skutecznie dochodzić odsetek ustawowych za okres jedynie 3 lat poprzedzających dzień złożenia pozwu w niniejszej sprawie, to jest za okres począwszy od dnia 23 maja 2013 r. Odsetki te podlegają naliczeniu do chwili spełnienia świadczenia (zapłaty odszkodowania), kiedy dłużnik przestaje być w opóźnieniu.

Sąd uznał, iż powódce należą się odsetki ustawowe od kwoty 8.130 zł za okres od dnia 23 maja 2013 r. do dnia 2 lipca 2013 r. Dzień 2 lipca 2013 r., jak wynika z oświadczenia powódki nie kwestionowanego przez stronę pozwaną, jest dniem uiszczenia części odszkodowania objętej rygorem natychmiastowej wykonalności, w kwocie 2.710 zł.

Ustawowe odsetki od pozostałej części odszkodowania w kwocie 5420 zł należne były za czas od dnia 3 lipca 2013 r. do dnia 30 stycznia 2014 r., gdy doszło do zapłaty pozostałej części odszkodowania, a wierzytelność wygasła.

W pozostałej części roszczenie podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Do tych kosztów należały jedynie koszty zastępstwa procesowego. Ich wysokość wynika z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 180 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w chwili wniesienia powództwa, zgodnie z którym stawki minimalne przy wartości przedmiotu sporu powyżej 10.000 zł do 50.000 zł wynoszą 4.800 zł. Wartość zasądzonych odsetek to 527,97 zł, co prowadzi do wniosku, że powódka wygrała proces w 5%. Z powyższego wynika, iż winna zapłacić Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kwotę 4.560 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Jednakże Sąd na podstawie dyspozycji zawartej w art. 102 k.p.c. uznał za częściowo zasadny wniosek I. K. o nieobciążanie jej kosztami zastępstwa procesowego ze względu na status osoby bezrobotnej i nieosiąganie żadnych dochodów (potwierdzają to także oświadczenia majątkowe składne do sprawy IX P 609/09). Poza tym wzięto pod uwagę okoliczność, że ustawowe odsetki mogły być zasądzone w wyroku ze sprawy IX P 609/09, gdyby był on wyrokiem zupełnym. Powódka – nie reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika – nie wnosiła w tamtej sprawie o uzupełnienie orzeczenia. Z drugiej jednak strony Sąd musiał uwzględnić, że pełnomocnik strony pozwanej poczynił pewien nakład pracy w sprawie i nie można pozostawić go bez żadnej rekompensaty. W rezultacie zasądzono kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, która jedynie minimalnie ten nakład rekompensuje.

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2.(...)

3.(...)

11 stycznia 2017 r.