Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku S. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy S. J.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VIII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt VIII U 1331/11

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 783/12

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 października 2012 roku.

Wyrokiem z dnia 19 marca 2012 roku Sąd Okręgowy w Krakowie VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie S. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z dnia 13 czerwca 2011 roku, którą odmówiono wnioskodawcy przyznania wcześniejszej emerytury z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd I instancji ustalił, że S. J., urodzony (...), w okresie od 1 kwietnia 1973 roku do 2 września 1974 roku pracował w Spółdzielni (...) w K., od 15 września 1974 roku do 1 sierpnia 1979 roku w Gminnej Spółdzielni (...) w B., zaś od 1 września 1979 roku do 20 października 1983 roku oraz od 1 listopada 1986 roku do 31 stycznia 1988 roku w Piekarni (...), M. D. (1) sc w S.. W okresie od 26 czerwca 1989 roku do 25 sierpnia 1992 roku był zatrudniony w Piekarni sc (...)w S., następnie od 1 lutego 1994 roku do 29 kwietnia 1995 roku w Piekarni (...) w R., a od 21 października 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku w Zakładzie (...) sc w K.. Wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych złożył w dniu 29 kwietnia 2011 roku. Łączny staż pracy na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniósł 33 lata, 3 miesiące i 19 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Wnioskodawca nie pozostaje w stosunku pracy i nie jest członkiem OFE. W październiku 2009 roku skończył 60 lat.

Sąd Okręgowy stwierdził również, że w okresie od 1 września 1964 roku do 30 czerwca 1967 roku wnioskodawca odbywał naukę zawodu piekarza, następnie od 1 kwietnia 1973 roku do 2 września 1974 roku pracował jako piekarz piecowy przy wypieku pieczywa w Spółdzielni (...)w K., zaś od 15 września 1974 roku do 1 sierpnia 1979 roku jako piekarz w Gminnej Spółdzielni (...) w B.. Z kolei od 1 września 1979 roku do 20 października 1983 roku oraz od 1 listopada 1986 roku do 31 stycznia 1988 roku pracował jako piekarz piecowy w Piekarni (...)w S., natomiast od 26 czerwca 1989 roku do 25 sierpnia 1992 roku jako piekarz w Piekarni (...)w S.. Następnie od 1 lutego 1994 roku do 29 kwietnia 1995 roku był zatrudniony jako piekarz w Piekarni (...)w R., a od 21 października 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku jako piekarz ciastkowy w Zakładzie (...) sc w K.. Przez cały okres pracy zawodowej wnioskodawca był przede wszystkim piekarzem ciastowym, a w razie potrzeby pracował również jako piekarz piecowy.

W tym stanie rzeczy Sąd I instancji przyjął, że wnioskodawca nie spełnia przesłanek nabycia prawa do emerytury w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, określonych w art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 roku Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z § 4 ust. 1 i § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 43, poz. 8 ze zm.). Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika bowiem, że wnioskodawca, będąc zatrudniony w Spółdzielni (...)w K. od 1 kwietnia 1973 roku do 2 września 1974 roku oraz w Piekarni (...) w S. od 1 września 1979 roku do 20 października 1983 roku oraz od 1 listopada 1986 roku do 31 stycznia 1988 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku piekarza piecowego, a zatem było to zatrudnienie, o którym mowa w dziale X pod pozycją 11 załącznika do ww. rozporządzenia, natomiast w pozostałym okresie zatrudnienia wnioskodawca nie pracował bezpośrednio przy wypieku pieczywa, a tym samym okresy te nie mogą zostać uwzględnione do okresu pracy w szczególnych warunkach. Odnosząc się do okresu nauki zawodu od 1 września 1964 roku do 30 czerwca 1967 roku Sąd I instancji podniósł, iż okres ten nie może zostać uznany za okres pracy w szczególnych warunkach, gdyż z założenia uczeń przyuczany do wykonywania prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, określonych w art. 32 ust. 2 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie może ich wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Co się natomiast tyczy nieuwzględnienia do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Piekarni (...) od 3 listopada 1983 roku do 1 października 1986 roku oraz od 1 lutego 1994 roku do 29 kwietnia 1995 roku Sąd Okręgowy stwierdził, że obejmująca ten okres dokumentacja pracownicza (świadectwa pracy oraz zaświadczenie z dnia 8 stycznia 2012 roku) nie prowadzą do pewnych ustaleń, że wnioskodawca w tym czasie wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Konkludując Sąd I instancji uznał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż w trakcie pracy zawodowej wnioskodawca prace piekarza piecowego, objętą ww. rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, wykonywał jedynie przez około 6 lat i 8 miesięcy. Wnioskodawca nie posiada zatem 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a tym samym nie nabył prawa do wcześniejszej emerytury z tego tytułu. W związku z tym przyjął, że złożone przez niego odwołanie jest nieuzasadnione i podlega oddaleniu.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł wnioskodawca. Zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że w okresach od 1 września 1964 roku do 20 października 1969 roku, od 2 listopada 1971 roku do 2 września 1974 roku, od 16 września 1974 roku do 2 sierpnia 1979 roku, od 3 listopada 1983 roku do 1 października 1986 roku, od 1 kwietnia 1988 roku do 20 kwietnia 1989 roku, od 26 czerwca 1989 roku do 25 sierpnia 1992 roku, od 15 października 1992 roku do 3 grudnia 1993 roku, od 1 lutego 1994 roku do 29 kwietnia 1995 roku oraz od 21 października 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach, a ponadto zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną interpretację i uznanie, iż w trakcie przyuczania do zawodu nie mógł pracować w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Wniósł o uzupełnienie postępowania dowodowego i przesłuchanie świadka S. K. oraz zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie mu emerytury z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu apelacji podniósł, iż przez cały okres pracy zawodowej był zatrudniony w różnych zakładach pracy w resorcie piekarnictwa i wykonywał prace w szczególnych warunkach na stanowisku piekarza piecowego, co potwierdzili wskazani przez niego świadkowie. Jako prace wykonywaną w szczególnych warunkach należy także uznać okres zatrudnienia w celu przygotowania zawodowego. W latach 60 – tych XX wieku nie przestrzegano rygorystycznie przepisów BHP, w wyniku czego młodociani uczniowie wykonywali często tego samego rodzaju pracę, co pozostali pracownicy. Skarżący stwierdził również, że Sąd Okręgowy odmawiając mu prawa do emerytury pominął świadectwo pracy Gminnej Spółdzielni (...), dokumentujące okres jego zatrudnienia od 16 września 1974 roku do 2 sierpnia 1979 roku, który to okres również należało zaliczyć do okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, którą to okoliczność dodatkowo potwierdził świadek F. K..

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje.

Apelacja nie jest uzasadniona.

Przedmiot sporu w niniejszej sprawie sprowadzał się do wyjaśnienia kwestii, czy wnioskodawca legitymuje się 15 – letnim okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach, co prowadzi do nabycia przez niego prawa do emerytury na podstawie art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 roku Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z § 4 ust. 1 i § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z treścią wskazanej powyżej regulacji wiek emerytalny oraz rodzaje prac lub stanowisk i warunki uprawniające do świadczenia emerytalnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, a zatem na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przy uwzględnieniu (posiłkowym) wydanych na jego podstawie przepisów resortowych. Zasadnicze znaczenie z punktu widzenia nabycia prawa do emerytury w obniżonym w stosunku do powszechnie obowiązującego wieku emerytalnym mają wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zamieszczone w załącznikach do ww. rozporządzenia, natomiast wykazy zawarte w zarządzeniach resortowych, które nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa, mają jedynie znaczenie pomocnicze, gdyż precyzują rodzaje stanowisk, na których świadczona jest praca w szczególnych warunkach, określona w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. W wykazie A stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia do prac wykonywanych w szczególnych warunkach została zaliczona praca przy wypieku pieczywa (dział X, poz. 11).

W oparciu o zgromadzoną dokumentację oraz zeznania wnioskodawcy i świadków Sąd I instancji za pracę w szczególnych warunkach uprawniającą wnioskodawcę do nabycia emerytury w obniżonym wieku emerytalnym uznał okres jego zatrudnienia w Spółdzielni (...)w K. od 1 kwietnia 1973 roku do 2 września 1974 roku w charakterze piekarza piecowego przy wypieku pieczywa oraz okres zatrudnienia w Piekarni (...)w S. od 1 września 1979 roku do 20 października 1983 roku oraz od 1 listopada 1986 roku do 31 stycznia 1988 roku na stanowisku piekarza piecowego. Pozostałe okresy zatrudnienia nie zostały zaliczone do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe, uzupełnione w postępowaniu apelacyjnym w wyniku dopuszczenia dowodu z zeznań świadka S. O. oraz dołączenia akt osobowych wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni (...) w R. oraz (...) Spółdzielni (...) potwierdziło prawidłowość dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń. Zalegająca w ww. aktach osobowych dokumentacja nie pozwala na stwierdzenie, iż cały okres zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) stanowił okres pracy świadczonej w warunkach szczególnych. W tym zakładzie pracy w okresie od 1 września 1964 roku do 2 września 1974 roku wnioskodawca był zatrudniony początkowo jako uczeń w zawodzie piekarz, piekarz stołowy oraz piekarz piecowy, przy czym jedynie w okresie od 1 kwietnia 1973 roku do 2 września 1974 roku pracował na stanowisku piekarza piecowego, która to praca była wykonywana bezpośrednio przy wypieku pieczywa. W pozostałym okresie zatrudnienia u ww. pracodawcy, w tym w czasie nauki zawodu piekarza, podejmowane przez niego obowiązki pracownicze nie ograniczały się jedynie do wypieku pieczywa. Praca piekarza polegała także na przygotowaniu ciasta, a zatem sam wypiek pieczywa i związana z tym obsługa pieca nie zajmowały wnioskodawcy pełnego wymiaru czasu pracy, co jest wymagane do uznania pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach. Dokonując oceny charakteru zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni (...) w R. (następnie Gminna Spółdzielnia (...) w B.) w okresie od 16 września 1974 roku do 2 sierpnia 1979 roku należy stwierdzić, iż zaliczeniu do okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach podlega jedynie okres świadczenia przez wnioskodawcę pracy na stanowisku piecowego od dnia 21 stycznia 1976 roku do 2 sierpnia 1979 roku w oparciu o zakres czynności znajdujący się w aktach osobowych. Uwzględnienie tego okresu nie pozwalałoby na ustalenie 15 – letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, a tym samym nie podważa prawidłowości zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego. W pozostałym okresie zatrudnienia w ww. gminnej spółdzielni wnioskodawca świadczył pracę na stanowisku piekarza, a z zeznań przesłuchanych w toku postępowania przed Sądem I instancji świadków – w szczególności z zeznań F. K. - wynika, iż pracował on przy produkcji pieczywa i zajmował się zarówno mieszaniem ciast, jak i obsługą pieca. Do powierzonych wnioskodawcy obowiązków pracowniczych nie należał wyłącznie wypiek pieczywa, a tym samym nie był on narażony na szkodliwe oddziaływanie termiczne przez całą dniówkę roboczą. Trafnie zatem Sąd Okręgowy przyjął, że okres zatrudnienia w charakterze piekarza, pomimo pobierania przez ubezpieczonego dodatku za wykonywanie pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia, nie może być uwzględniony przy ustalaniu okresu wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach, uprawniającego do wcześniejszej emerytury. Wypłacanie przez pracodawcę dodatków za pracę w szczególnych warunkach nie prowadzi automatycznie do uznania danego okresu za zatrudnienie w szczególnych warunkach w rozumieniu art.32 powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odnosząc się do okresu zatrudnienia w Piekarni prowadzonej przez S. i A. O. od 3 listopada 1983 roku do 1 października 1986 roku oraz od 1 lutego 1994 roku do 29 kwietnia 1995 roku, należy stwierdzić, że okres ten również nie może zostać zaliczony do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. W tym czasie wnioskodawca był zatrudniony jako piekarz, a zeznań pracodawcy – S. O. wynika, iż podejmował różnorodne prace związane z procesem wypieku chleba, a więc pracował nie tylko przy obsłudze pieca, ale także przy formowaniu ciasta, przy czym każda z tych czynności zajmowała mu mniej więcej połowę czasu pracy. Brak jest zatem podstaw do stwierdzenia, iż w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności bezpośrednio przy wypieku pieczywa. Co się natomiast tyczy okresu zatrudnienia w Piekarni (...)od 26 czerwca 1989 roku do 25 sierpnia 1992 roku na stanowisku piekarza, to nic nie wskazuje na to, by w tym czasie wnioskodawca wykonywał wyłącznie czynności związane z wypiekiem pieczywa przy obsłudze pieca. Przedłożona przez ubezpieczonego dokumentacja nie uprawnia do sformułowania takiego wniosku. Do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie może być także zaliczony okres zatrudnienia w Zakładzie (...) s.c. (...) (...)od 21 października 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku, kiedy to wnioskodawca świadczył pracę na stanowisku ciastowy i zajmował się obróbką ciasta, a nie samym wypiekiem.

Reasumując Sąd Apelacyjny w całości podzielił zarówno ustalenia faktyczne, jak i wyrażone w rozważaniach prawnych stanowisko Sądu Okręgowego dotyczące charakteru wykonywanego przez wnioskodawcę zatrudnienia. Uzupełnione w postępowaniu przed sądem II instancji postępowanie dowodowe potwierdziło prawidłowość ustaleń i trafność argumentacji zamieszczonej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny przyjął, że wnioskodawca nie legitymuje się 15 - letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych, a tym samym nie spełnia przesłanek niezbędnych do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tego tytułu.

Podniesione w apelacji zarzuty okazały się nieuzasadnione. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie zachodziła potrzeba dopuszczenia dowodu z zeznań świadka S. K. na okoliczność charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w Spółdzielni (...)w K., gdyż charakter tego zatrudnienia wynika z dołączonych w postępowaniu apelacyjnym akt osobowych wnioskodawcy. Nie ma również racji skarżący wywodząc, iż nieuwzględnienie okresu praktycznej nauki zawodu nastąpiło jedynie z uwagi na fakt, iż w tym czasie był osobą młodocianą. W kontekście ustalenia prawa do wcześniejszej emerytury istotne znaczenie ma charakter zatrudnienia i rodzaj wykonywanych obowiązków pracowniczych. Skoro zatem wnioskodawca był przyuczany do zawodu piekarza, to brak podstaw do stwierdzenia, iż w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał wyłącznie pracę bezpośrednio przy wypieku pieczywa, odpowiadającą pracy na stanowisku: piecowy lub piekarz – piecowy.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, na podstawie art.385 kpc, Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.