Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: Monika Bąk-Rokicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 08 grudnia 2016 r. w Warszawie

sprawy J. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania J. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 26 sierpnia 2014 roku, znak: (...)

- oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 1929/14

UZASADNIENIE

Ubezpieczonego J. O. w dniu 10 września 2014 r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 26 sierpnia 2014 r. znak: (...), na mocy której organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury – z warunków szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że organ rentowy nie zaliczył do stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym wujostwa od dnia 27 lipca 1971 r. do dnia 28 marca 1973 r., ponieważ nie posiadał stałego miejsca zameldowania w R., gdzie znajdowało się to gospodarstwo. Ponadto odwołujący podniósł, że organ rentowy nie uznał okresu zatrudnienia od 1 lipca 1989 r. do 30 czerwca 1991 r. za pracę w szczególnych warunkach (odwołanie k. 2 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. , w odpowiedzi na odwołanie z dnia 01 lipca 2015 r., wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Organ rentowy w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie podniósł między innymi, że ubezpieczony nie udowodnił 25-letniego stażu pracy, w tym 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach szczególnych.

Ponadto organ rentowy wskazał, że odwołujący udowodnił ogólny staż pracy na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 23 lat, 11 miesięcy i 27 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił do ogólnego stażu pracy okresu zatrudnienia w latach 1971-1972 w Zakładach (...) w P. oraz w (...) Zakładach (...) w Z., ponieważ nie przedstawił dokumentów potwierdzających dokładne okresy zatrudnienia w gospodarskie rolnym wujostwa J. i S. Ż. od 27 lipca 1971 r. do 28 marca 1973 r. położonym w R.. Ponadto ubezpieczony nie udowodnił wykonywania stałej pracy w tym gospodarstwie rolnym. Odwołujący w latach 1971-1973 był zameldowany w M.. Jak wykazano wyżej, w latach 1971-1973 pracował w P., a następnie w Z.. Legitymacja ubezpieczeniowa nr (...) została wydana w dniu 18 maja 1971 r. przez (...) w P.. W tejże legitymacji ubezpieczeniowej na kartach dotyczących zaświadczeń zakładu pracy o zatrudnieniu pracownika, dokonany jest wpis z datą 18 maja 1971 r. przez (...) w P. oraz z datą 18 lutego 1972 r. przez (...) w Z.. W latach 1971-1972 ubezpieczony przebywał na zwolnieniach lekarskich. (...) w P. nie dokonał wpisu dotyczącego daty początkowej zatrudnienia oraz jego zakończenia. Przedłożone dowody nie dają podstaw do uznania wskazanego okresu za stałą pracę wykonywaną w gospodarstwie rolnym, w wysokości co najmniej 4 godzin dziennie. Fakt równoczesnego zatrudnienia nie wskazuje na realną możliwość pogodzenia go ze stałą pracą o istotnym znaczeniu dla działalności rolniczej. Podstawowym obowiązkiem realizowanym przez ww. w tamtych latach była praca zarobkowa. W okolicznościach sprawy należy uznać, że czynności, jakie ubezpieczony wykonywał w gospodarstwie rolnym świadczą jedynie o pomocy przy pracach rolniczych.

Organ rentowy dodatkowo wskazał, że uwzględnił do stażu pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Z. od dnia 10 sierpnia 1976 r. do 30 czerwca 1989 r. oraz od 1 lipca 1991 r. do 30 czerwca 1993 r. w łącznej wysokości 14 lat i 28 dni. Natomiast organ rentowy nie uwzględnił do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 1 lipca 1989 r. do 30 czerwca 1991 r. w (...) s.c. Zakład (...) przy obsłudze mieszadła 2-wałowego, ponieważ wnioskodawca nie przedłożył świadectwa potwierdzającego wykonywanie takiej pracy (odpowiedź na odwołanie k.4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

Odwołujący J. O. urodzony (...) w dniu 30 maja 2014 r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy( wniosek o emeryturę wraz załącznikami, k. 1-16 a.r.).

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego organ rentowy ustalił, że odwołujący na dzień 1 stycznia 1999 r. nie spełnił wszystkich warunków niezbędnych do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych, albowiem nie udokumentował okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących co najmniej 25 lat, a także nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Organ rentowy uwzględnił następujące okresy pracy w szczególnych warunkach: 10 sierpnia 1976 r. do 1 listopada 1976 r., 3 listopada 1976 r. do 1 maja 1977 r.; 3 maja 1977 r. do 30 czerwca 1978 r.; 2 lipca 1978 r. do 1 listopada 1978 r.; 4 listopada 1978 r. do 30 listopada 1978 r.; 5 maja 1978 r. do 31 marca 1979 r.; 2 kwietnia 1979 r. do 30 listopada 1984 r.; 3 grudnia 1984 r. do 26 kwietnia1985 r.; 11 lipca 1985 r. do 30 czerwca 1989 r.; 1 lipca 1991 r. do 1 grudnia 1991 r.; 6 grudnia 1991r. do 2 kwietnia 1992 r., 1 lipca 1992 r. do 27 października 1992 r.; 1 grudnia 1992 r. do 3 grudnia 1992 r.; 1 stycznia 1993 r. do 18 kwietnia 1993 r.; 11 maja 1993 r. do 20 maja 1993 r. tj. łącznie 14 lat , 0 miesięcy 28 dni.

Organ rentowy uwzględnił następujące okresy składkowe: 1 czerwca 1973 r. do 31 lipca 1973 r.; 1 września 1973 r. do 16 listopada 1973 r.; od 1 marca 1974 do 14 października 1974 r.; 12 listopada 1974 r. do 13 listopada 1975 r.; 10 sierpnia 1976 r. do 01 listopada 1976 r.; 3 listopada 1976 r. do 1 maja 1977 r.; 3 maja 1977 r. do 30 czerwca 1978r.; 2 lipca 1978 r. do 1 listopada 1978 r.; 4 listopada 1978 r. do 30 listopada 1978 r.; 5 grudnia 1978 r. do 31 marca 1979 r.; 2 kwietnia 1979 r. do 30 listopada 1984 r.; 3 grudnia 1984 r. do 26 kwietnia 1985 r.; 29 kwietnia 1985 r. do 30 czerwca 1989 r.; 1 lipca 1989 r. do 9 listopada 1990 r.; 13listopada 1990 r. do 30 czerwca 1991 r.; 1 lipca 1991 r. do 1 grudnia 1991 r.; 6 grudnia 1991 r. do 2 kwietnia 1992 r.; 1 lipca 1992 r. do 27 października 1992 r.; 1 grudnia 1992 r. do 3 grudnia 1992 r.; 1 stycznia1993 r. do 18 kwietnia 1993 r.; 11 maja 1993 r. do 20 maja 1993 r.; 16 grudnia 1994 r. do 15 lutego 1995 r.; 1 lipca 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. tj. 22 lata. 9 miesięcy 6 dni.

Organ rentowy uwzględnił następujące okresy nieskładkowe: 2 grudnia 1991 r. do 5 grudnia 1991 r.; 3 kwietnia 1992 r. do 30 czerwca 1992 r.; 28 października 1992 r. do 30 listopada 1992 r.; 4 grudnia 1992 r. do 31 grudnia 1992 r.; 19 kwietnia 1993 r. do 10 maja 1993 r.; 21 maja 1993 r. do 30 czerwca 1993 r.; 1 lipca 1993 r. do 14 lutego 1994 tj. 1 rok, 2 miesiące i 21 dni.

Łącznie okres składkowy i nieskładkowy wynosi 23 lata, 11 miesięcy i 27 dni.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uznał okresu zatrudnienia od 1 lipca 1989 r. do 30 czerwca 1991 r. za pracę w szczególnych warunkach, ponieważ brak jest świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz przedłożona dokumentacja z archiwum nie potwierdza, że wykonywana praca miała charakter pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy poinformował, że ustalenie okresów pracy w szczególnych warunkach w oparciu o inne niż wskazane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. dowody zeznania świadków są dopuszczalne jedynie w postępowaniu odwoławczym (uchwala SN z dnia 27.05.1985r. sygn. Akt III UZP 5/85).

Nadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, iż okres zatrudnienia od 24 marca 1971 r. do 26 lipca 1971 r. w Zakładach (...) oraz od 29 marca 1973 r. do 30 kwietnia 1973 r. w (...) Zakładach (...), do stażu pracy nie został uwzględniony, ponieważ brak jest świadectw pracy za powyższe okresy zatrudnienia oraz w legitymacji ubezpieczeniowej brak wpisów potwierdzających dokładny okres zatrudnienia.

Organ rentowy nie uznał okresu pracy w gospodarstwie rolnym wujostwa od 27 lipca 197l r. do 28 marca 1973 r., ponieważ gospodarstwo mieściło się w miejscowości R., natomiast w powyższym okresie odwołujący był zameldowany w miejscowości M. przy ul. (...). Ponadto właścicielami gospodarstwa rolnego były osoby niespokrewnione ( decyzja z dnia 26 sierpnia 2014 r.,k.26, tom III a.r.).

Ubezpieczony J. O. od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego z dnia 26 sierpnia 2014 r. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując niniejsze postępowanie sądowe, w którym ustalono, że:

W okresie od 17 marca 1961 r. do dnia 6 października 1982 r. J. O. zameldowany był w M., przy ulicy (...), natomiast w okresie od dnia 6 października 1982 r. do dnia dzisiejszego zameldowany jest w R., przy ulicy (...) lok.(...) ( poświadczenie o adresach i okresach zameldowania).

W dniu 9 października 1971 r. odwołujący wziął ślub z T. O. i zamieszkał wówczas w domu rodzinnym T. O. w R., przy ulicy (...). Ubezpieczony początkowo nie był zameldowany u matki T. O., z uwagi na obowiązujące wtedy przepisy prawa ( zeznania świadka T. O., k.83-84 a.s., przesłuchanie odwołującego J. O., k.96-97 a.s.).

Od 27 lipca 1971 r. J. O. podjął pracę w gospodarstwie rolnym wujostwa J. i S. Ż. położonym w R. (zaświadczenie z Urzędu Miasta i Gminy R., z dnia 29 maja 2014 r., K.8, tom III a.r.).

Odwołujący nie został zameldowany u wujostwa z uwagi na warunki mieszkalne, jakie panowały w gospodarstwie(1 pokój i mała kuchenka).

Gospodarstwo to miało powierzchnię 2,023 ha. Ponadto J. i S. Ż. dzierżawili również łąkę o powierzchni 1-2 ha (zaświadczenie Starosty (...), k.12, tom III a.r.).

W gospodarstwie uprawiane było zboże, ziemniaki oraz warzywa oraz były tam także zwierzęta gospodarskie: dwie krowy, koń oraz 3-4 świnie.

Do obowiązków ubezpieczonego w okresie zimowym należało karmienie zwierząt, przynoszenie wody, a także rąbanie i układanie drewna. Odwołujący wykonywał także prace porządkowe, odśnieżał podwórko. W okresie wiosennym zajmował się przygotowaniem do siewu, oraniem, zbronowaniem ogródka, sianiem, przygotowaniem ziemi, a także wyprowadzał krowy na pastwisko. Latem ubezpieczony zajmował się sianokosami oraz koszeniem trawy, natomiast w okresie jesiennym wykonywał prace związane z wykopkami oraz zbiorami warzyw.

Z uwagi na fakt, iż gospodarstwo nie było zmechanizowane, odwołujący wszystkie prace wykonywał ręcznie, a jego praca, odbywała się przez 6 dni w tygodniu, co najmniej przez 8 godzin dziennie, niezależnie od pory roku.

Odwołujący w gospodarstwie pracował do 28 marca 1973 r., z uwagi na pogorszenie się sytuacji materialnej rodziny i konieczność podjęcia pracy zarobkowej ( zeznania świadka T. O., k.83-84 a.s., zeznania świadka S. P., k.94-95 a.s., przesłuchanie odwołującego J. O., k.96-97 a.s.).

W 1973 r. ubezpieczony podjął pracę w (...) Spółdzielni (...) na stanowisku pracownika fizycznego (przesłuchanie odwołującego J. O., k.96-97 a.s.).

W okresie od 1 lipca 1989 r. do 30 czerwca 1991 r. odwołujący pracował w (...) Spółka Cywilna Zakład (...) (następca prawny (...) Przedsiębiorstwa (...)), na stanowisku obsługa mieszadła 2- wałowego, w pełnym wymiarze czasu pracy (świadectwo pracy z dnia 28 czerwca 1991 r., teczka osobowa odwołującego).

Do obowiązków ubezpieczonego należało rozprowadzenie mieszanki wapna, piasku i wody w mieszadle. Wapno i piasek był transportowany przenośnikiem, woda dostarczana była kranem. Odwołujący uruchamiał mieszadła, a następnie rozprowadzał przy pomocy przenośników, gotową mieszankę do zbiorników. Po napełnieniu zbiorników, J. O. schodził na halę, oczekiwał na kolejne napełnienie się mieszadła i uruchamiał kolejny cykl wytwarzania mieszanki.

Ponadto odwołujący dokonywał kontroli urządzeń oraz dbał o czystość swojego stanowiska pracy i otoczenie taśmy.

Ubezpieczony zastępował podczas nieobecności dozowacza, obsługę maszyny kulowej oraz mógł pracować na każdym stanowisku, jeżeli była taka potrzeba.

J. O. nie otrzymywał posiłków regeneracyjnych (zeznania świadka W. M. k.27-30 a.s., zeznania świadka T. C. k.39-40 a.s., przesłuchanie odwołującego J. O. k.96-97 a.s).

W toku postepowania dowodowego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego specjalisty ds. BHP celem ustalenia, czy praca odwołującego na rzecz C. spółka cywila Zakład (...) w okresie od 1 lipca 1989 r. do dnia 30 czerwca 1991r. wykonywana była w warunkach szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w innych rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących I kategorii zatrudnienia (postanowienie z dnia 14 grudnia 2015 r. k.99 a.s.).

W opinii z dnia 2 marca 2016 r., biegły sądowy ds. BHP J. P. wskazał, że prace wykonywane przez J. O. w okresie od 1 lipca 1989 r. do 30 czerwca 1991r., spełniają przesłanki wymagane do zakwalifikowania jako prace wykonywane w szczególnych warunkach. W ocenie biegłego w ww. okresie odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace związane z końcowym zestawieniem i uplastycznieniem mieszanek do produkcji wyrobów silikatowych wyrobów ceramicznych. Prace tego rodzaju są objęte Wykazem A-Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, Dział V- W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, poz. 11 – Prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych i wyrobów ceramicznych, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (opinia biegłego ds. BHP, K.108-113 a.s.).

Organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 21 marca 2016 r. wskazał, iż biegły dokonał błędnej klasyfikacji pracy odwołującego w (...) spółka cywilna Zakład (...) od 01.07.1989 r. do 30.06.1991 r. jako pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych - wykaz A, Dział V, poz. 11 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego. Odwołujący w okresie zatrudnienia w (...) s.c. Zakład (...) przygotowywał mieszankę do produkcji cegły białej. Biegły sądowy w badanej opinii przyporządkował materiał budowlany w postaci cegły białej do wyrobów ceramicznych. Organ rentowy nie zgodził się z taką klasyfikacją, ponieważ cegła biała to cegła wapienno-piaskowa (silikat), a nie cegła ceramiczna. Z samej nazwy zakładu pracy można wywnioskować, że zakład ten produkował silikaty. Cegła wapienno-piaskowa, inaczej zwana też silikatowa, to materiał budowlany otrzymywany z mieszaniny zmielonego piasku, wapna palonego z małą ilością wody. Cegła ceramiczna to materiał budowlany otrzymywany głównie z glin. W ocenie organu rentowego, z ustalonego stanu faktycznego sprawy wynika, że ubezpieczony nie pracował przy przygotowywaniu mieszanki do produkcji cegły ceramicznej. Wobec wskazanego wniosek końcowy biegłego, iż wnioskodawca w okresie zatrudnienia w C. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę przy produkcji materiałów ogniotrwałych i wyrobów ceramicznych, jest nieuprawniony (pismo procesowe, k.123 a.s.).

Postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2016 r. Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego J. P., specjalisty ds. BHP, celem szczegółowego odniesienia się do zarzutów podniesionych w piśmie organu rentowego z dnia 22 marca 2016 r. (postanowienie, k.128 a.s.).

Biegły sądowy ds. BHP J. P. w opinii uzupełniającej z dnia 18 kwietnia 2016 r., wskazał, że produkcja wyrobów silikatowych polega na dokładnym wymieszaniu surowców: piasku kwarcowego, wapna mielonego i wody, a następnie uformowaniu wyrobów w prasie pod ciśnieniem i poddaniu pary wodnej pod ciśnieniem. Biegły podniósł, że w świetle materiałów dowodowych bezspornym jest, że odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał jeden z elementów wymienionego ciągu technologicznego produkcji wyrobów silikatowych - prace związane z obsługa mieszadła 2-wałowego do przygotowania „wyrobienia, uplastycznienia” mieszaniny piasku, wapna wody oraz napełnieniem uplastycznioną masą zbiorników, z których mieszanina pobierana była do produkcji wyrobów. Z powyższych względów prace wykonywane przez odwołującego nie odpowiadają rodzajowi prac: Prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych- Dział V, poz.11 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r . (opinia biegłego ds.BHP, k. 134-136 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 4 maja 2016 r. odwołujący wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii ustnej biegłego sądowego ds. BHP J. P., a także o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego ds. BHP (pismo procesowe, k.141 a.s.).

Postanowieniem z dnia 28 czerwca 2016 r. Sąd dopuścił dowód z biegłego specjalisty ds. BHP innego niż J. P., celem ustalenia czy praca odwołującego na rzecz (...) spółka cywilna Zakład (...) w okresie od 1 lipca 1989 r. do dnia 30 czerwca 1991 r. wykonywana była w warunkach szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w innych rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących I kategorii zatrudnienia (postanowienie z dnia 28 czerwca 2016 r., k.152 a.s.).

W opinii z dnia 21 lipca 2016 r., biegły sądowy ds. BHP A. P. wskazał, że po zapoznaniu się z dokumentację zgromadzoną w aktach sądowych J. O., aktami rentowymi oraz aktami osobowymi, a także w oparciu o zeznania odwołującego i świadków, stwierdził, że praca wykonywana przez ubezpieczonego w spornym okresie czasu nie była praca wykonywaną w warunkach szczególnych. W okresie, który jest przedmiotem niniejszego postępowania obowiązywały dwa akty prawne, mianowicie:

•

rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz.43, z późn zm.) oraz wydane na podstawie tegoż rozporządzenia

•

zarządzenie Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemyślu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty, które jest związane z produkcją materiałów budowlanych

Ze świadectwa pracy ubezpieczonego, wystawionego w dniu 28 czerwca 1991 roku przez (...) Spółka Cywilna Zakład (...) wynika, że J. O. był zatrudniony w Spóła Cywilna (...) Zespół (...) od 01.07.1989r. do 30.06.1991r. ostatnio - obsługa mieszadła 2-wałowego. Świadectwo podpisał v-ce prezes Spółki cywilnej C. T. S..

Spółka (...) jest następcą prawnym (...) Przedsiębiorstwa (...) w Z. k. W., Zakład nr (...) R. (...).

Do dnia 30.06.1989r. roku ubezpieczony zatrudniony był w wyżej wymienionym (...) w Z.. Zarówno (...) Przedsiębiorstwo (...), jak i jego następca prawny (...) Spółka Cywilna Zakład (...) produkowały cegły i bloczki sylikatowe. Wyroby wapienno-piaskowe, nazywane silikatami, wytwarzane są wyłącznie z takich surowców naturalnych, jak piasek, wapno i woda. Główne składniki wyrobów silikatowych, piasek, wapno, woda, wolne są od związków szkodliwych i trujących a pod względem emisji tzw. promieniotwórczości naturalnej, zostały zaliczone do najbezpieczniejszych wśród materiałów budowlanych. Silikaty są wyrobami ekologicznymi, nie emitują żadnych szkodliwych związków. Podczas produkcji nie są dodawane jakiekolwiek surowce czy związki chemiczne szkodliwe dla środowiska naturalnego.

Ubezpieczony J. O. na rozprawie w dniu 19 listopada 2015r. oświadczył: „W C. byłem zatrudniony na stanowisku operatora mieszadła dwuwałowego. Do moich obowiązków należało: rozprowadzanie mieszanki z wapna, piasku i wody w mieszadle. Nie znam pojemności mieszadła. Był przenośnik, który transportował wapno i piasek do mieszadła. Woda była w mieszadle” (k.96).

Powyższe zeznania ubezpieczonego J. O. oraz świadków W. M. ora T. C. potwierdzają, zdaniem biegłego A. P., jaki był rodzaj produkcji w spółce cywilnej (...) jaki był charakter pracy odwołującego się.

W dokumentacji akt osobowych ubezpieczonego przechowywanej w Archiwum Państwowym w W. Ekspozytura w N. w zbiorze nr (...) nie odnaleziono dokumentu, który zawierałby w swojej treści informacje o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych (k.81).

Zdaniem biegłego, odwołujący się błędnie interpretuje informacje z paska płacowego - „dodatek szkód.” w przekonaniu, że jest to potwierdzenie pracy w warunkach szczególnych. Odwołujący się nie jest jedynym, który nie odróżnia pracy w warunkach szczególnych od pracy w warunkach szkodliwych. W przypadku (...) Przedsiębiorstwa (...), jak i jego następcy prawnego (...) Spółka Cywilna Zakład (...) także ta druga opcja, tj. praca w warunkach szkodliwych nie wchodzi w ogóle w rachubę. W ekologicznej produkcji silikatów nie są używane żadne szkodliwe substancje chemiczne i nie występują czynniki szkodliwe zdrowia. Natomiast fakt wypłacania dodatków, mógł być jedynie aktem dobrej woli pracodawcy.

Biegły P. podniósł, że niezrozumiałe jest, dlaczego w opinii biegłego J. P. znalazła się rzekoma podstawa prawna: rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze . Dział V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, 11. Prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych oraz uszczegółowione w następnym akcie prawnym, mianowicie w z arządzeniu Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty Dział V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych 11. Prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych 1. zestawiacz surowców i mieszanek, 7. robotnik w przemyśle materiałów budowlanych wykonujący stale prace pomocnicze lub inne przy produkcji wyrobów ceramicznych lub materiałów ogniotrwałych.

Produkcja wyrobów silikatowych, a produkcja wyrobów ceramicznych lub materiałów ogniotrwałych, to bardzo różne produkcje materiałów budowlanych, których nie można porównywać.

Sylikaty, bloczki i cegły wapienno-piaskowe, otrzymuje się z mieszaniny piasku kwarcowego (90%), wapna (7%) i wody (3%). Pod działaniem przegrzanej pary wodnej o temperaturze 200°C oraz zwiększonym do 16 atmosfer ciśnieniu w autoklawie, około 4-7% krzemionki łączy się z wapnem tworząc nierozpuszczalne krzemiany wapnia.

Natomiast taki materiał ceramiczny jak np. ogniotrwały szamot otrzymywany jest przez wypalanie gliny lub łupków i zmielenie otrzymanego produktu. Proces produkcji polega na formowaniu, suszeniu i wypalaniu. Wyroby szamotowe cechują się dużą odpornością na szybkie zmiany temperatury. Po wymieszaniu z plastyczną gliną ogniotrwałą, szamot używany jest do wyrobu ogniotrwałych materiałów, np. okładzin stosowanych w kaflowych piecach domowych, paleniskach, piecach przemysłowych itp.

Podobnie płytki ceramiczne znajdujące zastosowanie w łazienkach, kuchniach i różnych pomieszczeniach sanitarnych, w końcowym etapie produkcji są wypalane. Po połączeniu takich składników jak glina, talk, piasek oraz uszlachetniające dodatki z niewielka ilością wody, poddaje się prasowaniu, bądź ciągnięciu. Następnie płytki są wypalane w temperaturze 1000-1300 °C. Proces ten trwa około 1 doby. Proces produkcji silikatów i wyrobów ceramicznych jest bardzo odmienny i nie można stosować analogii, a co za tym idzie nie można stwierdzić, ze ubezpieczony w spornym okresie wykonywał prace w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (opinia biegłego sądowego ds. BHP k.158-161 a.s.).

Na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016 r. biegły sądowy ds. BHP A. P., przesłuchany ze względu na wniosek ubezpieczonego zawarty w piśmie procesowym z dnia 3 sierpnia 2016 r. podtrzymał wnioski zawarte w pisemnej opinii z dnia 21 lipca 2016r. (e-protokół k.185 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i osobowych odwołującego, a także na podstawie wiarygodnych przesłuchania odwołującego oraz zeznań świadków: W. M., T. C., T. O. oraz S. P.. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Zeznania świadków T. O. i S. P., złożone na okoliczność pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym wujostwa, są zbieżne i wzajemnie ze sobą korespondują.

Zeznania świadków W. M. oraz T. C., na okoliczność pracy wykonywanej przez odwołującego w ww. okresie czasu, Sąd ocenił, jako wiarygodne biorąc pod uwagę fakt, iż świadkowie niespokrewnieni i niepowiązani z żadną ze stron postępowania, nie mieli interesu w składaniu zeznań nieodpowiadających rzeczywistości. Przy tym świadkowie wyjaśnili na czym dokładnie polegała praca J. O. w (...) spółka cywilna Zakład (...) od 01.07.1989 r. do 30.06.1991 r. i Sąd tym zeznaniom w pełni dał wiarę.

Ponadto Sąd oparł się na opiniach biegłych sądowych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy J. P. z dnia 18 kwietnia 2016 r. oraz A. P. z dnia 21 lipca 2016 r. Odnosząc się do sporządzonych w niniejszej sprawie opinii biegłych, Sąd uznał je za przekonujące, rzeczowe i merytorycznie uzasadnione. Sąd wziął pod uwagę fakt, że opinie te uwzględniają i odnoszą się do rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w spornym okresie czasu i wykonywanych przez niego obowiązków, co biegli szczegółowo omówili. W przedmiotowych opiniach biegli wskazali także, dlaczego uznali, że pracy odwołującego nie można uznać za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach. Opinie te są również zgodne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z zeznaniami świadków i odwołującego. Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu okoliczność, że odwołujący w spornym okresie czasu nie wykonywał prac, które spełniają przesłanki do uznania ich za prace wykonywane w warunkach szczególnych – spowodowała, że okres ten nie może być zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych, uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 26 sierpnia 2014 r., znak: (...) jest bezzasadne i jako takie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem żądania odwołującego J. O. w niniejszej sprawie było zaliczenie do jego stażu pracy okresów pracy w gospodarstwie rolnym wujostwa, tj. okresu od 27 lipca 1971 r. do dnia 28 kwietnia 1973 r. oraz zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 1 lipca 1989 r. do dnia 30 czerwca 1991 r. w (...) spółce cywilnej Zakład (...).

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Przepis art. 184 ust. 2 powołanej ustawy stanowi natomiast, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Szczegółowe warunki przyznania prawa do wcześniejszej emerytury określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), które zachowuje moc obowiązującą również pod rządami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W niniejszej sprawie, bezsporne było między stronami, że odwołujący J. O. ukończył 60 lat. Kwestię sporną stanowiło natomiast posiadanie przez odwołującego 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W myśl art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)  okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki;

2)  przypadające przed dniem 01 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia;

3)  przypadające przed dniem 01 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W niniejszej sprawie odwołujący domagał się uwzględnienia przy ustalaniu prawa do emerytury okresu pracy w gospodarstwie rolnym wujostwa po ukończeniu 16 roku życia, tj. okresów pracy od dnia okresu od 27 lipca 1971 r. do 28 marca 1973 r.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 25 marca 2014 r., (I UK 340/13) Sąd Najwyższy wskazał, że na gruncie systemu świadczeń z ubezpieczenia społecznego obowiązującego od dnia 1 stycznia 1999 r., zagadnienie, czy praca w gospodarstwie rolnym, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach, zaliczana jest pod jakimikolwiek warunkami, w szczególności wymaganego wymiaru, rozpatrywane było w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000 r., (II UKN 535/99), z dnia 19 grudnia 2000 r., (II UKN 155/00) , z dnia 17 października 2008 r., (II UK 61/08) oraz z dnia 8 marca 2011 r., (II UK 305/10) Sąd Najwyższy brał pod uwagę, że praca w gospodarstwie rolnym nie może być traktowana inaczej, niż przebyte w poprzednim stanie prawnym okresy ubezpieczenia, a przynajmniej powinna być ekwiwalentna tytułowi ubezpieczenia. Przyjmował, że skoro w art. 6 ust. 2 pkt. 1 ustawy o emeryturach i rentach do uwzględnienia okresów pracy przed dniem 15 listopada 1991 r. wymagane jest wykonywanie jej w wymiarze przynajmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy, to świadczenie pracy na rzecz gospodarstwa rolnego osoby bliskiej powinno odpowiadać co najmniej połowie pełnego wymiaru czasu pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2006 r., II UK 42/06 i z dnia 21 kwietnia 1998 r., II UKN 3/98).

Według utrwalonego w wymienionych orzeczeniach poglądu, w stażu emerytalnym uwzględnia się – jak okresy składkowe – nie okresy jakiejkolwiek pracy w gospodarstwie rolnym, lecz tylko stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej.

W omawianej sprawie pierwszą istotną kwestią było ustalenie, czy wujostwo odwołującego J. i S. Ż. posiadali gospodarstwo rolne.

Z akt sprawy wynika, że Starosta (...) wydał zaświadczenie, w którym stwierdził, że ww. posiadali gospodarstwo rolne położone w mieście R. od 1970 r. do 1977 r. o powierzchni 2,0234 ha.

Drugą kwestią jaką zajął się Sąd Okręgowy, było ustalenie czy praca wykonywana przez J. O. w gospodarstwie rolnym była pracą wykonywaną w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie. Biorąc pod uwagę materiał dowodowy zebrany w sprawie w postaci zeznań ubezpieczonego oraz zeznań świadków wykazał w sposób nie budzący żadnych wątpliwości, iż ubezpieczony w okresie 27 lipca 1971 r. do 28 marca 1973 r.

pracował w gospodarstwie rolnym swojego wujostwa J. i S. Ż. w wymiarze przekraczającym cztery godziny dziennie.

W ocenie Sądu zatem zebrany w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do zaliczenia ubezpieczonemu okresu pracy w gospodarstwie rolnym wujostwa w wymiarze ponad 2 lat, czyli nawet więcej niż to jest niezbędne dla udowodnienia przez ubezpieczonego przesłanki „ogólnego stażu ubezpieczenia” 25 lat.

Jak wynika z dalszego materiału dowodowego zebranego w sprawie odwołujący w swoim odwołaniu wnosił również o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych, okresu zatrudnienia od dnia 1 lipca 1989 r. do dnia 30 czerwca 1991 r. w (...) spółce cywilnej Zakład (...).

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie J. O. nie spełnił warunków uprawniających do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury. Organ rentowy słusznie jednak zakwestionował okres jego pracy w (...) spółce cywilnej Zakład (...) w okresie od 1 lipca 1989 r. do dnia 30 czerwca 1991 r. z uwagi na to, iż brak jest świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz przedłożona dokumentacja z archiwum nie potwierdza, że wykonywana praca miała charakter pracy w szczególnych warunkach.

W tym względzie wskazać należy, że decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji jednego z wykazów, stanowiących załączniki do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 01 czerwca 2010 r. w sprawie II UK 21/10). A zatem przeanalizowania wymagało to, czy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności dokumenty zawarte w aktach rentowych oraz zeznania świadków dają podstawy do stwierdzenia, że w spornym okresie zatrudnienia odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach, o których mowa w wykazie A lub B, stanowiących załączniki do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego. W zaistniałej sytuacji, Sąd Okręgowy prowadził więc postępowanie, przeprowadzając wszelkie dostępne dowody, aby ustalić, czy faktycznie ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych. Na okoliczność rodzaju czynności realizowanych przez ubezpieczonego złożył zeznania on sam, a także wskazani powyżej świadkowie i na tej podstawie został dopuszczony dowód z opinii biegłych sądowych – specjalistów ds. bhp.

W opinii z dnia 2 marca 2016 r. biegły sądowy ds. bhp J. P. co prawda stwierdził, iż w okresie od 1 lipca 1989 r. do dnia 30 czerwca 1991 r. odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace związane z końcowym zestawieniem i uplastycznieniem mieszanek do produkcji wyrobów silikatowych wyrobów ceramicznych. Prace tego rodzaju są objęte Wykazem A-Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, Dział V- W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, poz. 11 – Prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych i wyrobów ceramicznych, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., jednak w opinii uzupełniającej z dnia 18 kwietnia 2016 r., biegły po przeanalizowaniu cech wyrobów silikatowych, zmienił konkluzje opinii z dnia 2 marca 2016 r. stwierdził, że odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał jeden z elementów ciągu technologicznego produkcji wyrobów silikatowych, jednak prace te nie są objęte Wykazem prac w szczególnych warunkach stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., a zatem nie został spełniony istotny warunek uznania prac w spornym okresie za wykonywane w szczególnych warunkach.

Z opinią biegłego J. P. zgodził się również biegły sądowy ds. BHP A. P., który w swojej opinii z dnia 21 lipca 2016 r., również stwierdził, że praca wykonywana przez ubezpieczonego w spornym okresie czasu nie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy podzielił w całości stanowisko biegłych odnośnie stwierdzenia, że odwołujący w spornym okresie czasu nie wykonywał prac, które spełniają przesłanki do uznania ich za prace wykonywane w warunkach szczególnych, co powoduje, że okres ten nie może być zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych, uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku.

Reasumując, niewątpliwym jest, iż odwołujący spełnił trzy przesłanki warunkujące prawo do przyznania wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych tj. ukończył 60 lat życia, posiada okres skałkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat, oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Jednak mając na względzie powołane okoliczności Sąd Okręgowy ocenił, iż J. O. nie spełnił ostatniego warunku posiadania 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych bądź w szczególnym charakterze.

Z tych przyczyn Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)