Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 października 2016r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Alicja Romanowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2016r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania A. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 28/01/2016r. znak: (...)

o emeryturę

oddala odwołanie.

Sygn. akt IVU 310/16

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. M. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 28.01.2016r., znak (...) odmawiającej mu prawa do emerytury.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie powołując się na art. 24, 32 i 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz § 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wskazując, że skarżący nie udokumentował wymaganego 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Ubezpieczony A. M. urodził się w dniu (...), zatem w dniu (...). ukończył wiek 60 lat. /bezsporne/

Od dnia 12.09.1973r. do chwili obecnej ubezpieczony zatrudniony jest w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w D.. Początkowo pracował na stanowisku stażysty w zawodzie montera urządzeń grzewczych, a następnie od 02.01.1974r. montera instalacji grzewczych. W okresie od 01.03.1975r. do 01.01.1980r. zatrudniony był jako majster warsztatów, a od 02.01.1980r. do 31.12.2003r. jako majster warsztatu i transportu.

/dowód: kwestionariusz dot. okresów składkowych i nieskładkowych k.5 – akta ZUS, umowy o pracę, akta osobowe/

W dniu 25.11.2015r. ubezpieczony wystąpił do pozwanego organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury.

A. M. przedłożył pozwanemu organowi rentowemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w D., z którego wynika, że skarżący w okresie od 01.03.1975r. do 01.01.1988r. był zatrudniony jako majster warsztatów i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 24, tj. dozór inżynieryjno-techniczny przy spawaniu, wycinaniu elektrycznym i gazowym określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i zarządzeniu nr 9 Ministra Administracji Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 01.07.1983r. w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach uprawniających do niższego wieku emerytalnego. W okresie od dnia 02.01.1980r. do 31.12.2003r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierownik warsztatu i transportu i wykonywał prace wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 24, tj. dozór inżynieryjno-techniczny przy spawaniu, wycinaniu elektrycznym i gazowym określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zaskarżoną decyzją z dnia 28.01.2016r. pozwany organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 18.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2004r. Nr39, poz.353 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca ukończył wiek 60 lat, posiada 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz nie przystąpił do OFE, natomiast nie udowodnił 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach oraz nie rozwiązał stosunku pracy.

Pozwany organ rentowy nie uwzględnił żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach, wskazując, że z przedłożonej dokumentacji osobowej, tj. zakresu obowiązków nie wynika, aby odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy sprawował nadzór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A cytowanego wyżej Rozporządzenia Rady Ministrów.

W okresie od 01.03.1975r. do 01.01.1980r. A. M. pracował na stanowisku majstra warsztatu. Do jego zadań należało m.in. nadzorowanie pracy spawalni, w której pracowali spawacze oraz warsztatu samochodowego. Ubezpieczony sprawdzał zgodność wykonywanej pracy spawaczy z rysunkami, sprawdzał czy zastosowali oni właściwe elektrody do spawania, nadzorował również wykonywanie prac mechaników samochodowych, którzy swoje prace wykonywali głównie w kanałach. Z zakresu obowiązków wynikało, że do jego zadań należała również kontrola właściwego i ekonomicznego zużycia materiałów do produkcji, sporządzanie kalkulacji wyrobów, obliczanie zleceń, kart kalkulacyjnych, miesięcznych kart zarobkowych zgodnie z obowiązującymi normami, wystawianie dowodów obrotu materiałowego, sporządzanie protokołów odbioru robót, wystawianie faktur na zakończone roboty, kontrola obecności pracowników, instruktaż pracowników na stanowiskach pracy.

Do zakresu obowiązków skarżącego, jako kierownika warsztatu i transportu, zgodnie z zakresem czynności należało m.in. przyjmowanie zlecenia na produkcję, rozliczenie materiałów zużytych do wykonania zamówienia, wystawianie dowodów obrotu materiałowego, rozliczanie naprawy sprzętu w stosunku miesięcznym, sporządzanie sprawozdań finansowych do działu księgowości i planowania.

W okresie od 02.01.1981r. ubezpieczony pracował na stanowisku kierownika warsztatu i kierownika transportu. Do jego zadań należało dodatkowo nadzorowanie prawidłowego wykorzystania pustych przebiegów w transporcie, wyrywkowe kontrolowanie stanu wyjeżdzających pojazdów, głównie stanu liczników oraz godzin wyjazdu i przyjazdu, udzielanie instruktażu kierowcom, operatorom sprzętu w zakresie ich obowiązków i uprawnień, wypełniania kart drogowych, nadzorowanie transportu przewozów masowych oraz ich załadunek i wyładunek, udział w załatwianiu reklamacji odnośnie materiałów przewożonych koleją, kontrola rozliczenia kierowców, operatorów sprzętu i ładowaczy z czasu pracy, dokonywanie raz w miesiącu komisyjnie remanentu paliwa w zbiornikach pojazdu, kontrola zapotrzebowania na paliwa, oleje i smary, załatwianie spraw związanych z naprawami głównymi pojazdów i sprzętu oraz wnioskowanie o likwidację tych szkód, rejestracja nowych środków transportu, prowadzenie książki pojazdu samochodowego, kontrola ewidencji pojazdów samochodowych, kontrola ewidencji ogumienia, akumulatorów oraz podzespołów numerowanych w pojazdach, załatwianie korespondencji dotyczącej transportu i warsztatów, sporządzanie sprawozdań finansowych do działu księgowości i planowania, kontrola pracy sprzętów i środków w terenie. Ubezpieczony sam przyznał, że w okresie pracy na stanowisku kierownika warsztatu i transportu codziennie przez okres około 1,5 godziny sprawdzał stan techniczny samochodów, wchodził w tym celu do kanału, wsiadał również do samochodu i w trakcie przejażdżki nim sprawdzał, czy faktycznie nastąpiła usterka i jakiej wymaga ona naprawy.

/dowód: zakresy czynności akta osobowe cz. C/

Na mocy art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2004r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.) wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

2. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Stosownie do § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący - 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Z brzmienia § 3 za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia” uważa się za okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Natomiast zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo doświadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Zdaniem Sądu skarżący niewątpliwie spełnia kryterium wymaganego co najmniej 25-letniego okresu ubezpieczenia, a w dniu (...). ukończył wiek 60 lat.

Kwestią sporną w sprawie jest okoliczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w D.. uprawniająca do niższego wieku emerytalnego oraz czy pełnił ją stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W ocenie Sądu odwołanie skarżącego nie zasługiwało na uwzględnienie.

Wnioskodawca przedłożył pozwanemu organowi rentowemu świadectwo pracy na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w powyższych firmach.

Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresy pracy, o których mowa w ust. 1 stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, bądź bez niej, nie jest bezwzględną przesłanką do zaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Świadectwo nie jest wiążące dla organu rentowego i może podlegać weryfikacji. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W ocenie Sądu, dla oceny czy dany pracownik sprawuje dozór inżynieryjno-techniczny istotne jest, jakie czynności i w jaki sposób je wykonuje. Nie wystarczy więc sam fakt zajmowania określonego stanowiska – dyrektora lub kierownika zakładu pracy. Nie oznacza to bowiem, że taka osoba automatycznie wykonuje nadzór inżynieryjno-techniczny. O tym, czy zaistniały przesłanki wymienione w wykazie A dział XIV poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. decyduje także charakter pracy pracowników, nad którymi wykonywany jest nadzór. Pracownicy ci bowiem muszą wykonywać stale i w pełnym wymiarze pracę w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu może zaistnieć sytuacja, iż osoba zatrudniona na stanowisku dyrektora lub kierownika zakładu lub kontrolera jakości, gdzie niewątpliwie wiele wykonywanych prac jest wymienionych w wykazie rozporządzenia, będzie osobą sprawującą nadzór inżynieryjno-techniczny w pełnym wymiarze czasu pracy, merytorycznie nadzorując pracowników wykonujących pracę. Wówczas można mówić o pracy takiej osoby w warunkach szczególnych. Może się jednak zdarzyć tak, iż pracownik skupia się także na czynnościach zarządczych, przynależnych każdemu kierownikowi dowolnego zakładu. Do takich zadań należy zaliczyć planowanie zadań, wydawanie dyspozycji podległym pracownikom, kontrolowanie pracy w zakładzie lub jego wydzielonej części, sporządzanie dokumentacji, zamawianie produktów, zatrudnianie pracowników itp. Nawet jeśli taka osoba, w pewnym zakresie, sprawuje nadzór merytoryczny nad pracownikami pracującymi na stanowiskach zaliczanych do prac w warunkach szczególnych, trudno uznać, iż wyczerpuje przepis § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia – jest sprawowana w stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika niezbicie, iż w trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w D. wnioskodawca nadzorował pracę spawaczy, mechaników i kierowców. Z całą pewnością za pracę w szczególnych warunkach nie można uznać pracy wnioskodawcy na stanowisku kierownika warsztatu i transportu. Z zakresu czynności wynika, iż do jego obowiązków należał szeroki zakres czynności administracyjnych. Wykonywał czynności związane z kontrolą wykorzystania środków transportu i paliwa, sporządzał sprawozdania, a także wykonywał czynności nadzorcze, których nie można zaliczyć do nadzoru inżynieryjno-technicznego, tj. np. ewidencjonowanie i sprawdzanie ogumienia i stanu technicznego samochodu w trakcie „jazd testowych”, co, jak sam przyznał, zajmowało mu około 1,5 godziny dziennie. Przeprowadzał również kontrole zużycia części zamiennych i materiałów, wnioskował o zakup nowych części i środków transportu, sporządzał sprawozdania finansowe, załatwiał sprawy związane z głównymi naprawami pojazdów, prowadził książki pojazdu samochodowego, dokonywał rejestracji nowych środków, brał udział w załatwianiu reklamacji materiałów przewożonych koleją. W ocenie Sądu nie można przyjąć, iż powyższe czynności zajmowały skarżącemu niewielką część dnia, a resztę spędzał on bezpośrednio na produkcji nadzorując pracę pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze, tj. spawaczy i mechaników wykonujących naprawy w kanałach remontowych.

W ocenie Sądu nadzór nad kierowcami samochodów ciężarowych miał jedynie charakter nadzoru organizacyjno-administracyjnego, i z całą pewnością nie był to nadzór inżynieryjno-techniczny. Taki nadzór miał również w dużej części nad pracownikami warsztatowymi, nawet nad tymi, którzy pracowali w kanałach. Sąd nie neguje faktu, iż wnioskodawca sprawował nadzór inżynieryjno-techniczny nad pracownikami, jednak w okresie pełnienia funkcji kierownika był on doraźny, gdyż do jego obowiązków należały inne czynności, które wymagały znacznych nakładów czasu. W tym miejscu należy wskazać, iż sam wnioskodawca podał, że kontrolował pracę kierowców oraz zużycie przez nich paliwa, a także kontrolował stan techniczny pojazdów sprawdzając ogumienie i dokonując „jazd testowych”. Nadzorował wydanie paliwa, czyli sprawdzał czy wlano tyle ile wpisano, wystawiał faktury i sporządzał karty pracy. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie wykazał, aby te czynności „administracyjne” wykonywał permanentnie, w ramach nadgodzin, np. w domu.

Ubezpieczony na stanowisku majstra warsztatu sprawował nadzór inżynieryjno-techniczny nad spawaczami i pracownikami warsztatu, jednakże wykonywał również czynności związane z czynnościami administracyjno-kontrolnymi, co powodowało, że nadzór nad spawaczami i mechanikami pracującymi w kanałach nie zajmował mu ośmiu godzin pracy.

Zeznający w sprawie świadek I. F., który obecnie jest prezesem zarządu spółki, a w okresie 1988-1994r. pracował jako kierownik grupy zeznał, że w powyższym okresie w zakładzie pracowało kilkunastu kierowców, mechanicy, blacharze, lakiernicy oraz spawacze. W warsztacie było kilka stanowisk, w tym dwa na jazdę. Nadzór nad kierowcami polegał na przydzieleniu im pracy oraz dopilnowaniu sprawności pojazdu. Z zeznań tego świadka wynika również, że A. M. w latach 1992-1994r. wykonywał różne prace przy budowie stacji uzdatniania wody. W tym czasie do obowiązków A. M., oprócz nadzorowania prac spawaczy wykonujących elementy stalowe, należały też obowiązki związane z zamawianiem materiałów. A. M. sprawował też kontrole nad osobami wykonującymi pojemniki na śmieci.

/dowód: zeznania świadka I. F. 00:27:07 nagrania z rozprawy z dnia 31.05.2016r./

Świadek B. B. zeznał, który pracuje w przedsiębiorstwie od 1976r. jako mechanik zeznał, że A. M. sprawował nadzór nad spawaczami, mechanikami i kierowcami, których było około 15stu. Nadzorując często sprawdzał prace wchodząc np. do kanałów. Sprawdzał również pojazdy i często jeździł z kierowcami, siedząc z ich boku.

/dowód: zeznania świadka B. B. 00:41:13 nagrania z rozprawy z dnia 31.05.2016r./

Świadek Z. G., pracujący od 01.04.1993r. jako spawacz, a obecnie jako ładowacz-kierowca potwierdził, iż ubezpieczony sprawdzał stan techniczny samochodów, poziomy oleju, luzy, interesował się sprzętem czy był sprawny. Kursy rozdzielał dyspozytor, a karty pracy zbierała pani z biura.

/dowód: zeznania świadka Z. G. 00:49:43 nagrania z rozprawy z dnia 31.05.2016r./

Zeznaniom świadków nie można było odmówić wiarygodności. Byli oni współpracownikami- lub podwładnymi ubezpieczonego i mieli wiedzę na temat jego pracy. Z zeznań tych świadków wynika jednoznacznie, że ubezpieczony, nadzorując prace, nadzorował jedynie część prac, które wykonywane były z kanału, a także znaczną część czasu pracy poświęcał nadzorowi nad kierowcami, koncentrując się przede wszystkim nad sprawdzaniem stanu technicznego samochodu, a tych obowiązków, w ocenie Sądu nie można zaliczyć do nadzoru inżynieryjno-technicznego, czy jakościowego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych, do których z pewnością należą kierowcy samochodów o ciężarze całkowitym powyżej 3,5t. trudno też przyjąć, że mechanicy samochodowi wykonywali w pełnym wymiarze czasu pracy jedynie prace w kanałach remontowych, i że tylko prace w kanałach nadzorował ubezpieczony.

Zdaniem Sądu nadzór pracy pracowników warsztatowych, których było od czterech do pięciu nie polegał tylko i wyłącznie na nadzorze inżynieryjno-technicznym, ale zawierał również elementy nadzoru związanego z przestrzeganiem dyscypliny pracy, przepisów BHP, czego nie można uznać za nadzór inżynieryjno- techniczny.

Mając na uwadze powyższe, należało przyjąć, iż wnioskodawca nie legitymuje się przesłanką 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach i tym samym prawo do emerytury nie mogło być mu przyznane.

Wobec powyższego należało uznać, iż skarżący nie spełnia przesłanek do przyznania prawa do emerytury.

W tym stanie rzeczy, wobec braku podstaw do uwzględnienia odwołania, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie skarżącego.