Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2016 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie :

przy udziale Prokuratora Prokuratury Regionalnej w Katowicach Romana Pietrzaka

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2016 roku sprawy

1.  P. C. s. M. i J.

ur. (...) w K.

oskarżonego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i inne

2.  S. M. s S. i I.

ur. (...) w C.

oskarżonego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i inne;

na skutek apelacji obrońców oskarżonych oraz pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego odnośnie obu oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 25 września 2015 roku, sygn. akt II K 97/11

1.  uchyla zaskarżony wyrok wobec oskarżonych P. C. i S. M. w punktach 1, 3 oraz 5 i w tym zakresie sprawę przekazuje
do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie;

2.  uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 7 zaskarżonego wyroku i na zasadzie
art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 101 § 1 pkt 2a k.k. i art. 102 k.k. w brzmieniu sprzed dnia 2 marca 2016r. w zw. z art. 2 ustawy
z dnia 15 stycznia 2016r. o zmianie ustawy – Kodeks karny (Dz.U.2016 poz. 189) umarza postępowanie wobec oskarżonych P. C.
i S. M. o czyn opisany w punkcie VI części wstępnej zaskarżonego wyroku, z powodu przedawnienia karalności czynu wyczerpującego znamiona występku określonego w art. 291 § 1 k.k.
w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k. i w tej części kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa;

3.  uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 8 zaskarżonego wyroku i na zasadzie
art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 101 § 1 pkt 2a k.k. i art. 102 k.k. w brzmieniu sprzed dnia 2 marca 2016r. w zw. z art. 2 ustawy
z dnia 15 stycznia 2016r. o zmianie ustawy – Kodeks karny (Dz.U.2016
poz. 189) umarza postępowanie wobec oskarżonego P. C.
o czyny opisane w punktach VII , VIII i IX części wstępnej zaskarżonego wyroku, z powodu przedawnienia karalności czynów wyczerpujących każdorazowo znamiona występku określonego w art. 229 § 1 k.k. w brzmieniu sprzed dnia 4 lutego 2001r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. i w tej części kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa;

4.  uchyla rozstrzygnięcia zawarte w punktach 12, 13, 14 zaskarżonego wyroku;

5.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w punkcie 4 w stosunku do P. C. i S. M.:

-

przyjmuje, iż obaj oskarżeni w okresie od stycznia 2002r. do września 2003r. w P., C. i innych miejscowościach, kierowali zorganizowaną grupą przestępczą mającą na celu popełnienie przestępstw karno-skarbowych i jako podstawę prawną skazania przyjmuje art. 258 § 3 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem
1 maja 2004r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., a jako podstawę prawną wymiaru kary wskazuje art. 258 § 3 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 maja 2004r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., obniżając obu oskarżonym orzeczone kary do 7 (siedmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

-

na zasadzie art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.
w zw. z art. 101 § 1 pkt 2a k.k. i art. 102 k.k. w brzmieniu sprzed dnia
2 marca 2016r. w zw. z art. 2 ustawy z dnia 15 stycznia 2016r. o zmianie ustawy – Kodeks karny (Dz.U.2016 poz. 189) umarza wobec oskarżonych P. C. i S. M. postępowanie o czyn z art. 258 § 1 k.k. polegający na udziale w okresie od lutego 1998r. do marca 2000r. w C., w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw przeciwko mieniu, z powodu przedawnienia karalności czynu;

b)  w punkcie 6 przyjmuje, że łączna wartość mienia, którym pokrzywdzeni niekorzystnie rozporządzili wynosiła 684.222,69 zł, a szkoda „(...)”
w Ś. wyniosła 10.233,12 zł, ponadto z podstawy prawnej skazania obu oskarżonych eliminuje przepis art. 11 § 2 k.k., a z podstawy prawnej wymiaru kary eliminuje przepis art. 11 § 3 k.k.;

c)  na mocy art. 46 § 1 k.k. zasądza solidarnie od oskarżonych P. C. i S. M. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w D. kwotę 66.000 (sześćdziesiąt sześć tysięcy) złotych tytułem naprawienia szkody;

d)  w punkcie 9 przyjmuje, iż czyn opisany w punkcie XI części wstępnej zaskarżonego wyroku został popełniony w miesiącu marcu 2001r., a nadto
z podstawy prawnej wymiaru kary eliminuje przepis art. 33 § 2 i 3 k.k.
i uchyla orzeczoną wobec P. C. karę grzywny;

e)  w punkcie 11 z podstawy prawnej wymiaru kary eliminuje przepis
art. 33 § 2 i 3 k.k. i uchyla orzeczoną wobec S. M. karę grzywny;

f)  informacje o jednostce

g)  orzeczenia sądów

6.  na mocy art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 2 k.k. w miejsce kar pozbawienia wolności orzeczonych wobec oskarżonego P. C. w punkcie
5 ppkt „a” tiret pierwszy niniejszego wyroku oraz w punktach 6 i 9 zaskarżonego wyroku wymierza mu karę łączną 2 (dwa) lata i 1 (jeden) miesiąc pozbawienia wolności,

7.  na mocy art. 63 § 1 k.k. zalicza oskarżonemu P. C. na poczet orzeczonej w punkcie 6 niniejszego wyroku kary łącznej pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 29 września 2003r. godz. 6 ⁴⁵ do dnia 28 października 2005r. godz. 6 ⁴⁵, a na poczet kary grzywny orzeczonej w punkcie 6 zaskarżonego wyroku zalicza temu oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 28 października 2005r. godz. 6 ⁴⁵ do dnia 4 lutego 2006r., uznając te kary za wykonane w całości;

8.  na mocy art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce kar pozbawienia wolności orzeczonych wobec oskarżonego S. M. w punkcie
5 ppkt „a” tiret pierwszy niniejszego wyroku oraz w punktach 6 i 11 zaskarżonego wyroku wymierza mu karę łączną 2 (dwa) lata pozbawienia wolności,

9.  na mocy art. 63 § 1 k.k. zalicza oskarżonemu S. M.
na poczet orzeczonej w punkcie 8 niniejszego wyroku kary łącznej pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 29 września 2003r. godz. 7 ⁴⁰ do dnia 28 września 2005r. godz. 7 ⁴⁰, a na poczet kary grzywny orzeczonej w punkcie 6 zaskarżonego wyroku zalicza temu oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 28 września 2005r. godz. 7 ⁴⁰ do dnia 5 stycznia 2006r., uznając te kary za wykonane
w całości;

10.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

11.  zasądza od oskarżonych P. C. i S. M. na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) S.A. z siedzibą w D. po połowie kwotę 600,- (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu odwoławczym oraz po połowie kwotę 3.720,- (trzy tysiące siedemset dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu przed Sądem I instancji;

12.  na zasadzie art. 624 § 1 k.p.k. zwalnia oskarżonych z obowiązku zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

SSA Grzegorz Wątroba SSA Aleksander Sikora SSA Grażyna Wilk

sygn. akt II AKa 320/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 25 września 2015r. w sprawie sygn. II K 97/11 (Tom 153 k. 30.253 – 30.279), oskarżeni P. C. i S. M. zostali skazani za popełnione w okresie od stycznia 2002r. do września 2003r.
w C. i innych miejscowościach przestępstwa w ramach działalności zorganizowanej grupy przestępczej, polegające na wytworzeniu i wprowadzeniu do dokumentacji księgowej różnych podmiotów gospodarczych dokumentów, w których poświadczono nieprawdę co do zaistnienia operacji gospodarczych, których przedmiotem był obrót paliwem, od którego nie odprowadzono podatku VAT i podatku akcyzowego
i wprowadzenie w ten sposób w błąd finalnych nabywców paliwa, od których wyłudzono co najmniej 20.000.000,- zł na ich szkodę tj. za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art.
294 § 1 k.k., art. 271 § 1 i 3 k.k. przy zastosowaniu art. 11 § 2 k.k. oraz art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k., za co na mocy art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 §3 k.k. i art. 65 § 1 k.k. oraz art. 33 § 2
i 3 k.k. każdemu z oskarżonych wymierzono kary po 2 lata pozbawienia wolności oraz po
200 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wartości jednej stawki dziennej na kwoty po 50,- zł (pkt I wyroku).

Ponadto uznano obu oskarżonych za winnych przestępstwa tzw. „prania brudnych pieniędzy”, za co na mocy art. 299 § 5 k.k. i art. 33 § 2 i 3 k.k. wymierzono im kary po 2 lata pozbawienia wolności i po 200 stawek dziennych grzywny ustalając wartość jednej stawki dziennej na kwoty po 50,- zł (pkt 3 wyroku), a jednocześnie orzeczono wobec obu oskarżonych solidarnie przepadek równowartości korzyści osiągniętych z przestępstw przypisanych w pkt 1 i 3 (pkt 5 wyroku).

Tym samym wyrokiem uznano oskarżonych P. C. i S. M. za winnych wyłudzenia w okresie od lutego 1999r. do marca 2000r.
w C. i innych miejscowościach, w ramach działalności zorganizowanej grupy przestępczej, towarów na łączną wartość co najmniej 800.000,- zł, doprowadzając do niekorzystnego rozporządzenia mieniem 13 pokrzywdzonych firm, za co na mocy art. 294 §1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i art. 33 §2 i 3 k.k. wymierzono im kary po 1 rok i 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz po 200 stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki dziennej w kwotach po 50,- zł (pkt 6 wyroku).

P. C. i S. M. skazano również za udział w okresie od lutego 1998r. do marca 2000r. w zorganizowanej grupie przestępczej oraz za kierowanie
w okresie od stycznia 2002r. do września 2003r. zorganizowaną grupą przestępczą, za co na mocy art. 258 § 3 k.k. wymierzono im kary po 1 roku pozbawienia wolności (pkt 4 wyroku) oraz za umyślne paserstwo towarów wartości 40.000,- zł, za co na mocy art. 291 § 1 k.k.
w zw. z art. 65 § 1 k.k. i art. 33 § 2 i 3 k.k. wymierzono każdemu z nich kary po 1 rok pozbawienia wolności i po 100 stawek dziennych grzywny ustalając wartość jednej stawki dziennej na kwoty po 50,- zł (pkt 7 wyroku).

Skazano ich również za przestępstwa polegające na wręczaniu prokuratorowi korzyści majątkowych w zamian za korzystne dla nich lub innych osób decyzje procesowe, przy czym S. M., który dopuścił się jednego takiego przestępstwa na mocy art. 229 § 1 k.k. i art. 33 § 2 i 3 k.k. wymierzono karę 1 roku pozbawienia wolności i 150 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wartości stawki dziennej na kwotę 50,- zł (pkt 11 wyroku), natomiast P. C. za dwa ciągi przestępstw na mocy art. 229 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. i art. 33 § 2 i 3 k.k. skazano odpowiednio na karę 1 roku i 2 miesiące pozbawienia wolności i 200 stawek dziennych grzywny (pkt 8 wyroku) oraz na karę 1 roku pozbawienia wolności i 150 stawek dziennych grzywny (pkt 9 wyroku), każdorazowo ustalając wartość jednej stawki dziennej na kwotę 50,- zł.

Jednocześnie w miejsce orzeczonych kar jednostkowych, oskarżonemu P. C. na mocy art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 2 k.k. wymierzono karę łączną 3 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 360 stawek dziennych grzywny ustalając wartość jednej stawki dziennej na kwotę 50,- zł (pkt 12 wyroku), a oskarżonemu S. M. na mocy art. 85 k.k. i art. 86 § 1 i 2 k.k. wymierzono karę łączną 3 lata i 4 miesiące pozbawienia wolności oraz 340 stawek dziennych grzywny ustalając wartość jednej stawki dziennej na kwotę 50,- zł (pkt 13 wyroku), na poczet których to kar łącznych zaliczono obu oskarżonym okresy rzeczywistego pozbawienia wolności (pkt 14 wyroku) oraz orzeczono o kosztach procesu (pkt 15 wyroku).

Ponadto Sąd Okręgowy umorzył z powodu przedawnienia postępowanie wobec obu oskarżonych o czyn z art. 76 § 1 k.k.s. i art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1, 3 i 5 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. (pkt 2 wyroku) oraz wobec oskarżonego P. C. o czyn
z art. 191 § 2 k.k. (pkt 10 wyroku).

Wyrok ten w części skazującej został zaskarżony w całości przez obrońcę obu oskarżonych, a także został zaskarżony przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego (...) S.A. w części, a w jakiej Sąd I instancji nie orzekł w przedmiocie wniosku tego pokrzywdzonego złożonego na podstawie art. 46 § 1 k.k.

Obrońca obu oskarżonych w swojej apelacji (Tom 154 k. 30.374 – 30.381) wyrokowi temu zarzucił:

1.  obrazę prawa materialnego tj. art. 4 § 1 k.k. w części dotyczącej zarzutów opisanych
w pkt VII, VIII i IX części wstępnej wyroku;

2.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a w szczególności naruszenie przepisów art. 413 § 2 k.p.k., art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k., art. 170 k.p.k., art. 413 § 2 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, a mających wpływ na jego treść.

Podnosząc te zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Natomiast pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (...) S.A, zaskarżył wyrok na niekorzyść obu oskarżonych, w części dotyczącej orzeczenia o karze (Tom 154 k. 30.382 – 30.386). Skarżący ten podnosząc zarzut obrazy przepisu prawa materialnego tj. art. 46 § 1 k.k. poprzez jego niezastosowanie, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody w całości
tj. w kwocie 66.000,- zł na rzecz pokrzywdzonego (...) S.A., a ewentualnie
o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Ponadto pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zakwestionował orzeczenie Sądu I instancji w zakresie, w jakim wyrok nie zawierał rozstrzygnięcia
w przedmiocie zwrotu na rzecz oskarżyciela posiłkowego wydatków poniesionych z tytułu ustanowienia pełnomocnika.

Jednocześnie wyrok Sądu I instancji nie został zaskarżony w części umarzającej
tj. odnośnie pkt 2 i 10 orzeczenia przez żadną ze stron procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja wniesiona przez obrońcę oskarżonego w dużej mierze - ale nie w całości - okazała się zasadna i z tego powodu skutkowała częściową zmianą, a częściowym uchyleniem zaskarżonego wyroku. Natomiast apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego w całości zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie konieczne jest jednak wyjaśnienie, że konwalidacja braków i uchybień, do jakich doszło przed Sądem I instancji przy rozpoznawaniu sprawy w zakresie czynów przypisanych oskarżonym w pkt 1 i 3, wykraczałaby poza funkcje kontrolne Sądu odwoławczego. Wymagałaby ona nie tylko uzupełnienia przewodu sądowego w zakresie przekraczającym uprawnienia tego Sądu wynikające z art. 452 § 2 k.p.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. (mającym zastosowanie w niniejszej sprawie),
a wręcz przeprowadzenia na nowo tego przewodu w całości.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji obrońcy obu oskarżonych stwierdzić należy, iż rację ma ten skarżący wskazując na wadliwość zaskarżonego wyroku w zakresie odnoszącym się do czynów przypisanych P. C. i S. M. w pkt 1 i 3 orzeczenia. Należy jednak w tym miejscu wskazać, iż Sąd Okręgowy co do zasady prawidłowo ustalił większość faktów, które zresztą nie były wcale kwestionowane przez oskarżonych oraz ich obrońcę odnośnie okoliczności procederu związanego z wystawianiem nierzetelnych faktur, ich wprowadzaniem do dokumentacji poszczególnych firm, a także obrotu paliwem. Prawidłowo również Sąd I instancji z opisu czynu przypisanego obu oskarżonym w punkcie 1 wyroku wyeliminował tę część, która dotyczyła wprowadzenia w błąd i doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Urzędów Skarbowych, co nie zostało przez strony zakwestionowane.

Rację ma jednak obrońca oskarżonych wskazując, iż z poczynionych ustaleń faktycznych, ani z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku nie wynika, aby Sąd Okręgowy przyjmując ostateczny opis czynu, w wystarczającym stopniu wykazał zrealizowanie przez obu oskarżonych wszystkich ustawowych znamion przypisanego im
w pkt 1 przestępstwa. Uwagę zwraca tu przede wszystkim fakt, iż skoro Sąd I instancji przyjął, że oskarżeni P. C. i S. M. działając w sposób wskazany
w punkcie 1 wyroku, dopuścili się oszustwa na szkodę finalnych nabywców paliwa, to należało rzetelnie wykazać, że obaj oskarżeni działali z zamiarem bezpośrednim, który jest niezbędnym elementem strony podmiotowej występku określonego w art. 286 § 1 k.k. Brak jest bowiem realizacji znamion strony podmiotowej w przypadku, gdy sprawca chociażby jednego z wymienionych elementów nie obejmuje chęcią, lecz tylko nań się godzi, gdyż oszustwo z punktu widzenia znamion strony podmiotowej może być popełnione wyłącznie
z zamiarem bezpośrednim, szczególnie zabarwionym (kierunkowym - dolus coloratus), obejmującym zarówno cel, jak i sposób działania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
10 sierpnia 2016r. sygn. II KK 113/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia
8 października 2015 r. sygn. II AKa 222/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia
24 sierpnia 2016r. sygn. II AKa 195/16). Zachowana musi być również tożsamość (identyczność) osób wprowadzonych przez oskarżonych w błąd, z tymi, którzy w ten sposób zostali doprowadzeni do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2015r. sygn. II KK 198/15), albo co najmniej Sąd musi wykazać, iż oskarżeni P. C. i S. M. swym zamiarem bezpośrednim obejmowali wszystkie etapy związane z obrotem paliwem, aż do finalnych jego odbiorców. Tymczasem z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, iż odbiorcami zdecydowanej części paliwa byli W. S. i M. S. (1), którzy mieli świadomość, zarówno co do jakości, jak i pochodzenia nabywanego paliwa. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika bowiem, że niejednokrotnie kierowcy, którzy przyjeżdżali cysternami po odbiór paliwa, musieli czekać do zakończenia procesu mieszania oleju z komponentem,
a W. S. wprost miał składać zapotrzebowanie na konkretną ilość paliwa
o konkretnym ciężarze. Jednocześnie sami oskarżeni nie mieli pewności co do dalszych losów tego paliwa, domyślając się i jedynie godząc się na to, że trafia ono do innych finalnych odbiorców, choć część miała być wykorzystywana na własne potrzeby osób, które to paliwo nabywały od oskarżonych. Z wyjaśnień oskarżonych wynika przy tym, że ich działalność koncentrowała się na mieszaniu oleju z komponentami lub jego sprzedaży bezpośrednio dla odbiorców przede wszystkim hurtowych, bez zbytniego zainteresowania, do kogo finalnie trafia to paliwo. Odmiennej oceny można na chwilę obecną doszukiwać się jedynie w tej części sprzedanego paliwa, które zostało zbyte finalnym odbiorcom za pośrednictwem stacji paliw należących do oskarżonych, a zlokalizowanych w M., K.
i K., gdyż w tej części ustalenia i wykazanie zamiaru bezpośredniego oraz związku pomiędzy działaniami oskarżonych a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem przez finalnych odbiorców paliwa, wydaje się prostsze, choć również nie takie oczywiste, jak usiłował to przedstawić Sąd I instancji w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku..

Z tych względów poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, zwłaszcza co do zamiaru oskarżonych przy oszustwie związanym m.in. z produkcją i wprowadzeniem do obrotu paliw, od których nie odprowadzono podatku VAT oraz podatku akcyzowego, należy ocenić jako błędne i niewystarczające, co rodzi konieczność ponownego rozpoznania sprawy w tym zakresie. Konieczne jest bowiem ustalenie i rzetelne wykazanie wszystkich ustawowych znamion przestępstwa przypisywanego konkretnym oskarżonym.

Rację ma tez obrońca oskarżonych poddając w wątpliwość prawidłowość orzeczenia Sądu I instancji w zakresie czynu z art. 299 §1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przypisanego P. C. i R. M.. Bowiem sposób, w jaki ujęto w opisie czynu przypisanego obu oskarżonym w pkt 3 skarżonego wyroku znamię pochodzenia środków pieniężnych z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego może powodować wątpliwości, co do czynu, który miał generować te korzyści. Użyte w opisie czynu obu oskarżonych określenie "środki płatnicze pochodzące z korzyści związanych
z popełnieniem czynu zabronionego" jest pojęciem niedookreślonym, które w realiach niniejszej sprawy swoim zakresem znaczeniowym może obejmować różne czyny zabronione (por. wyrok sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 31 marca 2016r. sygn. II AKa 514/15). Sprawia to, że zaskarżony wyrok nie realizuje wynikającego z przepisu art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. gwarancyjnego obowiązku dokładnego określenia przypisanego oskarżonym czynu. Tym bardziej, że jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, na stronie 18 uzasadnienia Sąd I instancji stwierdził, iż środki które oskarżeni wpłacali za pośrednictwem firmy (...) na rachunek bankowy Rafinerii (...) „… pochodziły z prowadzonej przez nich przestępczej działalności (i to od co najmniej 3 – 4 lat wcześniej)…”.

Ustalenie tzw. przestępstwa bazowego, z którego pochodzą środki podlegające „praniu", stanowiącego jedno ze znamion przestępstwa określonego w art. 299 § 1 k.k., musi być udowodnione w taki sam sposób, jak wszystkie pozostałe znamiona zawarte w tym przepisie. Określenie kwalifikacji prawnej tzw. przestępstwa bazowego, które pojawia się tutaj jako znamię strony przedmiotowej, nie może zatem polegać jedynie na mglistym powołaniu się na jakieś bezprawne zachowanie, czy fragment działalności przestępczej, bądź jakiś - bliżej nieokreślony - czyn zabroniony, czy też pewną grupę przestępstw, a więc bez sprecyzowania, o jaki konkretny typ przestępstwa lub przestępstw chodzi (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 marca 2016 r. sygn. II AKa 242/15).

Ustalenia wymaga również zamiar oskarżonych odnośnie wpłat dokonywanych na konto firmy (...), albowiem Sąd I instancji nie rozważał w ogóle, czy celem działania oskarżonych było przypisane im „pranie brudnych pieniędzy”, czy też jedynie zdobycie w ten sposób komponentu niezbędnego do mieszania z olejem bazowym, przy wykorzystaniu umowy pomiędzy firma (...) a Rafinerią (...), umożliwiającej nabycie tego komponentu. Rozważenia przy tej okazji wymaga również, czy oskarżeni zaniechali dokumentowania zakupu komponentu, w jednym z celów wymienionych w art. 299 § 1 k.k. jak sugeruje to pisemne uzasadnienie zaskarżonego wyroku, czy też było to związane jedynie z chęcią niedokumentowania zakupu i posiadania komponentu wykorzystywanego do procederu związanego z nielegalnym mieszaniem paliw. A więc należy ustalić i rzetelnie wykazać właściwą kolejność działań oskarżonych przez pryzmat związku pomiędzy przestępstwem bazowym, z którego korzyści były przedmiotem „prania”, samym „praniem brudnych pieniędzy” i procederem związanym z mieszaniem paliw przy wykorzystaniu środków przelanych na konto Rafinerii za pośrednictwem konta należącego do firmy (...).

Kwestią, na którą zwrócić uwagę należy niejako przy okazji, na wypadek ewentualnego ponownego przypisania oskarżonym tego rodzaju przestępstwa, jest ustalenie przedmiotu przepadku korzyści osiągniętych przez oskarżonych z popełnienia przestępstwa
z art. 299 § 1 i 5 k.k. Podkreślić bowiem trzeba, zwłaszcza w kontekście skarżonego rozstrzygnięcia, że przepis art. 299 § 7 k.k. powołany w pkt 5 zaskarżonego wyroku nie dotyczy korzyści osiągniętej z przestępstwa bazowego, lecz tylko korzyści z przestępstwa prania brudnych pieniędzy. Tymczasem Sąd Okręgowy orzekając przepadek równowartości korzyści z przestępstwa m.in. prania brudnych pieniędzy, nie uczynił w tym przedmiocie żadnych ustaleń faktycznych, ale kierował się nieuprawnionym uproszczeniem, przyjmując za przedmiot przepadku całą kwotę środków obracanych w ramach "prania brudnych pieniędzy" sumując ją z wartością mienia wynikającą z czynu przypisanego w pkt 1 wyroku. O ile jednak środki te (wskazane w opisie czynu z pkt 3 wyroku) mogłyby stanowić przedmiot przepadku przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z przestępstwa określonego w art. 299 § 1 i 2 k.k. albo korzyści majątkowej z popełnienia przestępstwa bazowego, o tyle nie są korzyścią osiągniętą przez oskarżonych wyłącznie z przestępstwa prania brudnych pieniędzy (por. wyrok sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 31 marca 2016r. sygn. II AKa 514/15).

Uchylenie z podanych powyżej powodów rozstrzygnięcia Sądu I instancji z punktów 1 i 3, musiało skutkować uchyleniem także orzeczenia z punktu 5.

Zwrócenia uwagi przy tej okazji wymaga fakt nieprawidłowej i niemożliwej na etapie ewentualnego wykonania orzeczenia redakcji tej części orzeczenia. Sąd Okręgowy w pkt 5 zaskarżonego wyroku, na podstawie powołanych tam przepisów orzekł przepadek równowartości korzyści osiągniętych z przestępstw opisanych w pkt I i III części wstępnej wyroku w kwocie 24.650.815,35 zł, w tym prawa własności dwóch opisanych przez Sąd nieruchomości. Pomijając już fakt, iż kwota określonej przez Sąd korzyści majątkowej nie uwzględnia przyjętego w zmienionej postaci opisu czynu przypisanego oskarżonym w pkt 1,
a więc nie została pomniejszona o kwotę 2.300.000,- zł, to przede wszystkim Sąd nie wskazał, jaką część równowartości osiągniętej korzyści, której przepadek orzeczono, stanowi wartość prawa własności wskazanych przez Sąd dwóch nieruchomości, a w konsekwencji nie wskazał czy i w jakiej jeszcze wysokości oskarżeni musieliby orzeczony środek wykonać.

Przepis art. 45 § 1 k.k. oczywiście dopuszcza możliwość orzeczenia przepadku składników majątkowych, ale chodzi o tę część mienia sprawcy przestępstwa, w której ucieleśnia się wartość pierwotnie uzyskana z przestępstwa lub otrzymana za popełnienie przestępstwa. Może to być też wartość majątkowa, która została przetworzona na jakiś inny składnik majątku lub stanowi jego część. Przepadek korzyści majątkowej osiągniętej
z popełnienia przestępstwa orzeka się wówczas, gdy korzyść ta istnieje w chwili orzekania,
w wypadku zaś, gdy została ona przez sprawcę utracona lub ten wyzbył się jej, np. przenosząc własność nabytego mienia za pieniądze uzyskane z przestępstwa, przepadkowi podlega jej równowartość (art. 45 § 1 in fine k.k.) (por. R.A. Stefański – Komentarza do art. 45 Kodeksu karnego – LEX). A skoro więc Sąd I instancji orzekł przepadek równowartości korzyści osiągniętych z popełnionych przestępstw, uznał zapewne, że przepadek samej korzyści nie był możliwy. Nieprawidłowe było więc orzekanie przepadku prawa własności nieruchomości, jako elementu składowego równowartości tej korzyści i to jeszcze bez określenia, jaką część przepadku tej „równowartości” stanowił przepadek dwóch nieruchomości i czy wykonywał ten obowiązek w całości czy tylko w części, a jeśli tak to w jakiej..

Natomiast w tej sytuacji, na podstawie art. 436 k.p.k. Sąd Apelacyjny uznał,
że przedwczesne i zbędne na obecnym etapie byłoby szczegółowe odnoszenie się do pozostałych sformułowanych przez obrońcę argumentów i zarzutów związanych
z przypisanymi oskarżonym przestępstwami z pkt I i III aktu oskarżenia, z uwagi na to, iż stwierdzone w toku postępowania odwoławczego opisane wyżej błędy w ustaleniach faktycznych oraz naruszenie przepisów proceduralnych, spowodowały konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a jednocześnie były wystarczające do wydania orzeczenia o charakterze kasatoryjnym. Niemniej jednak przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd meriti winien mieć w polu widzenia i rozważyć także pozostałe argumenty podniesione w apelacji obrońcy oskarżonych.

Konsekwencją uchylenia pkt 1, 3 i 5 zaskarżonego wyroku, była również konieczność uchylenia rozstrzygnięć zawartych w pkt 12, 13 i 14 dotyczących kar łącznych i zaliczenia na ich poczet okresów rzeczywistego pozbawienia wolności oskarżonych w sprawie.

Apelacja wniesiona przez obrońcę oskarżonych była również zasadna w zakresie dotyczącym zarzutów opisanych w pkt VII, VIII i IX części wstępnej wyroku (pkt I tiret dziewiąty apelacji), a wynikała z obrazy przepisu art. 4 § 1 k.k. polegającej na niezastosowaniu wobec oskarżonego P. C. przepisów ustawy względniejszej. Należy przy tym zwrócić uwagę, iż apelujący nie kwestionował przy tym ustaleń Sądu, co do samych okoliczności przedmiotowych zdarzeń, co zwalnia Sąd Apelacyjny z obowiązku odnoszenia się do ustaleń Sądu Okręgowego w tym zakresie i dokonanej oceny dowodów. Rację ma jednak obrońca podnosząc, iż prawidłowa ocena prawna zachowania tego oskarżonego winna skutkować zastosowaniem wobec niego przepisów ustawy kodeks karny w brzmieniu obowiązującym przed dniem 4 lutego 2001r., gdyż niższe wówczas ustawowe zagrożenie za popełnienie występku określonego w art. 229 § 1 k.k., winno skutkować umorzeniem postępowania z powodu przedawnienia karalności czynu zgodnie z treścią art.
17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 101 § 1 pkt 2a k.k. i art. 102 k.k. w brzmieniu sprzed dnia
2 marca 2016r. w zw. z art. 2 ustawy z dnia 15 stycznia 2016r. o zmianie ustawy – Kodeks karny (Dz.U. 2016 poz. 189). Z tych właśnie względów Sąd Apelacyjny uchylił rozstrzygnięcie zawarte w pkt 8 zaskarżonego wyroku i na mocy powołanych przepisów umorzył postępowanie wobec P. C. o czyny opisane w pkt VII, VIII i IX części wstępnej wyroku, kosztami postępowania obciążając w tej części Skarb Państwa.

Wywiedzenie apelacji przez obrońcę oskarżonych od całości wyroku skutkowało ponadto tym, iż w czasie postępowania międzyinstancyjnego przedawnieniu karalności uległ czyn opisany w pkt VI części wstępnej wyroku z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k., popełniony w okresie od lipca do listopada 2000r. W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uchylił również rozstrzygnięcie zawarte w pkt 7 zaskarżonego wyroku i w oparciu o przepisy art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 101 § 1 pkt 2a k.k. i art. 102 k.k. w brzmieniu sprzed dnia 2 marca 2016r. w zw. z art. 2 ustawy z dnia 15 stycznia 2016r.
o zmianie ustawy – Kodeks karny (Dz.U. 2016 poz. 189) umorzył w tym zakresie postępowanie wobec oskarżonych P. c. i S. M., a kosztami postepowania w tej części obciążył Skarb Państwa. Bezprzedmiotowy stał się więc zarzut obrońcy zawarty w pkt II tiret czwarty apelacji, choć w tym zakresie Sąd odwoławczy argumentów skarżącego nie podzielił.

Przedawnieniu karalności nie uległy natomiast czyny opisane w pkt X, XI i XIII części wstępnej wyroku, a przypisane oskarżonym odpowiednio w pkt 9 i 11. Rację ma wprawdzie obrońca oskarżonych, który nie kwestionując ustalonych przez Sąd meriti okoliczności zdarzeń podniósł, iż w tym zakresie Sąd I instancji winien był sprecyzować czas popełnienia przestępstw przypisanych oskarżonym, celem umożliwienia prawidłowej oceny prawnej,
a w tym kwestii związanych z ustaniem karalności czynów. Jednakże uchybienia Sądu Okręgowego mogły zostać w wystarczającym stopniu skorygowane w postępowaniu odwoławczym, albowiem pozwalał na to niekwestionowany przez strony materiał dowodowy.

W tej sytuacji, na podstawie wyjaśnień oskarżonego P. C. oraz treści dowodów wynikających z akt sprawy, w której zatrzymano mu prawo jazdy, Sąd Apelacyjny dookreślił czas popełnienia czynu opisanego w pkt XI części wstępnej zaskarżonego wyroku na miesiąc marzec 2001r. Natomiast, co do czynu opisanego w pkt X i XIII części wstępnej, czas popełnienie tego czynu powinien być wydłużony względem tego, jaki przyjął Sąd I instancji, lecz z powodu braku apelacji na niekorzyść oskarżonych, modyfikacja taka nie jest już możliwa. Tak, czy inaczej nie zmienia to faktu, iż ani karalność czynu opisanego w pkt XI, ani karalność czynu opisanego odrębnie dla oskarżonych w pkt X i XIII nie ustały.

Zaskarżenie wyroku Sądu I instancji również i w tej części skutkowała reformatoryjnym orzeczeniem Sądu Apelacyjnego, albowiem zachodziła konieczność zmiany rozstrzygnięcia w pkt 9 i 11 zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie w obu przypadkach z podstawy prawnej wymiaru kary przepisu art. 33 § 2 i 3 k.k. oraz uchylenie kar grzywny orzeczonych na tej podstawie wobec oskarżonych P. C. i S. M.. Powodem tej zmiany jest fakt, iż do ustawowych znamion występku określonego w art. 229 § 1 k.k. nie należy działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, ani też Sąd nie przypisał oskarżonym takiego celu działania, a jednocześnie brak jest podstaw do przyjęcia, iż któryś z oskarżonych korzyść taką osiągnął. Natomiast istotą tego przestępstwa jest udzielenie innej osobie korzyści majątkowej, co jednak nie może być uznane za równoważne osiągnięciu korzyści majątkowej w rozumieniu art. 33 § 2 k.k. w zw. z art. 115
§ 4 k.k., a przyjęcie takiej korzyści majątkowej w związku z pełnieniem funkcji publicznej, należy do znamion przestępstwa określonego w art. 228 k.k. Stąd też w ocenie Sądu Apelacyjnego, w tym konkretnym przypadku brak było podstaw do wymierzenia oskarżonym P. C. i S. M. grzywny na podstawie art. 33 § 2 k.k.
w związku z przypisaniem im popełnienia przestępstw określonych w art. 229 § 1 k.k.

Sąd Apelacyjny nie przyznał natomiast racji obrońcy oskarżonych, co do poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych odnośnie czynu przypisanego oskarżonym w pkt 4 zaskarżonego wyroku, choć apelacja obrońcy w tym zakresie również skutkowała orzeczeniem o charakterze reformatoryjnym. Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu błędnych ustaleń faktycznych (pkt II tiret drugi apelacji), wbrew twierdzeniu skarżącego, zebrany w sprawie materiał dowodowy w wystarczającym stopniu potwierdził udział i rolę zarówno P. C., jak i S. M. w działalności zorganizowanej grupy przestępczej kierowanej przez M. S. (2), jak również rolę
w założonej i kierowanej przez obu oskarżonych własnej grupie przestępczej. Sąd odwoławczy w pełni aprobuje więc ustalenia Sądu Okręgowego dotyczące okoliczności tej działalności oskarżonych, w związku z czym zbędne jest powtarzanie tych argumentów
i dowodów, które legły u podstaw przypisania sprawstwa i winy oskarżonych w tym zakresie. Sąd I instancji dokonał bowiem oceny zebranych dowodów, która całkowicie mieści się
w rygorach wynikających z art. 7 k.p.k. Sąd meriti wskazał przy tym, na jakich dowodach oparł swe ustalenia, a także, które dowody i z jakich przyczyn zakwestionował. Brak jest więc podstaw do kwestionowania przyjętych za prawdziwe zeznań świadka koronnego M. B. oraz korelujących z nimi innych dowodów wskazanych przez Sąd Okręgowy.

Nie ma też racji obrońca podnosząc, iż Sąd I instancji pomylił prowadzoną przez oskarżonych działalność gospodarczą w ramach kierowanej przez nich spółki z rzekomym kierowaniem działalnością zorganizowanej grupy przestępczej. Niczym dziwnym nie jest bowiem popełnianie przestępstw – zwłaszcza tych tzw. „gospodarczych” – przy wykorzystaniu bądź pod pozorem prowadzenia legalnej działalności gospodarczej. Natomiast formalna działalność gospodarcza oraz wynikające z niej funkcje każdego z oskarżonych, nie stoi na przeszkodzie uznaniu, że oskarżeni P. C. i S. M. po rozpadzie „grupy M. S. (2)”, sami założyli własną zorganizowaną grupę przestępczą, którą wspólnie kierowali. Grupa ta, mając na celu popełnianie przestępstw związanych z szeroko rozumianym nielegalnym obrotem paliwem oraz wystawianiem przy tej okazji i na potrzeby tego procederu nierzetelnych faktur poświadczających nieprawdę co do okoliczności mających znaczenia praw cechowała się trwałą strukturą, podziałem ról jej członków, a także hierarchią pionową na czele której stali właśnie obaj oskarżeni podejmując kluczowe decyzje związane z prowadzonym przestępczym procederem.

Zastrzeżenia Sądu Apelacyjnego budzi natomiast ocena prawna tego zachowania oskarżonych, bezrefleksyjnie przyjęta przez Sąd Okręgowy za aktem oskarżenia. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a także z pisemnych motywów tego orzeczenia wynika bowiem, że oskarżeni P. C. i S. M. najpierw brali udział
w działalności zorganizowanej grupy przestępczej M. S. (2), a później po jej rozpadzie założyli własną grupę przestępczą o innym profilu działalności i innym składzie osobowym. Brak jest więc podstaw do przyjęcia, iż udział oskarżonych w obu tych grupach objęty był tym samym zamiarem. A skoro zamiar był odrębny, zachowanie oskarżonych należało potraktować jako dwa odrębne przestępstwa. Uchybienie to na chwilę obecną nie może jednak być konwalidowane przez Sąd odwoławczy, a to z uwagi na niezaskarżenie w tej części wyroku na niekorzyść oskarżonych. Uznając jednak konieczność prawidłowej oceny prawnej zachowania oskarżonych, Sąd Apelacyjny przyjął, iż udział w poszczególnych grupach przestępczych musi stanowić dwa odrębnie oceniane czyny, a skoro odnośnie tej części działania oskarżonych, która polegała na ich udziale w zorganizowanej grupie przestępczej w okresie od lutego 2000r. do marca 2000r., karalność czynu ustała, nie naruszając zakazu reformationis in peius, Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 414 § 1 k.p.k.
w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 101 § 1 pkt 2a k.k. i art. 102 k.k. w brzmieniu sprzed dnia 2 marca 2016r. w zw. z art. 2 ustawy z dnia 15 stycznia 2016r. o zmianie ustawy – Kodeks karny (Dz.U.2016 poz. 189) umorzył wobec oskarżonych P. C.
i S. M. postepowanie o czyn z art. 258 § 1 k.k. (pkt 5 ppkt „a” tiret drugi wyroku sądu odwoławczego), a jednocześnie zmienił opis i kwalifikację prawną czynu przypisanego oskarżonym w pkt 4 zaskarżonego wyroku, w ten sposób, że zawężając czasokres przestępstwa, jako podstawę prawną skazania oraz podstawę prawną wymiaru kary przyjął przepis art. 258 § 3 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 maja 2004r.
w zw. z art. 4 § 1 k.k., obniżając obu oskarżonym wymierzone kary do wysokości 7 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd odwoławczy nie podzielił również zarzutów obrońcy oskarżonych, co do błędnych ustaleń w zakresie czynu przypisanego obu oskarżonym w pkt 6 zaskarżonego wyroku. Sąd Apelacyjny zwraca przy tym uwagę na dostrzeżoną sprzeczność pomiędzy ustaleniami Sądu wynikającymi z treści wyroku oraz jego pisemnych motywów, a także na nieprawidłowość tych ustaleń, co do wysokości szkody wyrządzonej poszczególnym pokrzywdzonym, przy przyjęciu koncepcji współsprawstwa oskarżonych wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, jednak z uwagi na niezaskarżenie przez prokuratora w tej części wyroku na niekorzyść oskarżonych (a apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego takich zarzutów nie zawierała) niemożliwa była zmiana tego wyroku na niekorzyść oskarżonych,
a jednocześnie nie byłoby celowe uchylanie zaskarżonego wyroku w tej części, albowiem oskarżeni przy ponownym rozpoznaniu sprawy i tak pozostawaliby pod ochroną zakazu reformationis in peius.

Sąd Apelacyjny w pełni zaaprobował więc te ustalenia faktyczne Sądu I instancji, które dotyczyły okoliczności i sposobu wyłudzania mienia na szkodę pokrzywdzonych wskazanych w pkt V części wstępnej wyroku, a także co do roli każdego z oskarżonych
w tym procederze. Chybione są przy tym twierdzenia obrońcy, zmierzające do zdyskredytowania dowodów, na których oparł się Sąd Okręgowy, stanowiąc jedynie próbę gołosłownej polemiki z prawidłowymi ustaleniami i dokonaną przy tej okazji oceną dowodów, w pełni respektującą zasadę wynikającą z art. 7 k.p.k. Stąd też Sąd Apelacyjny odwołując się do argumentacji przedstawionej przez Sąd I instancji w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku (z wyjątkiem tych dotyczących wartości mienia, którym niekorzystnie rozporządzono), jako zbędne uznaje ich ponowne przytaczanie, albowiem stanowisko Sądu Okręgowego w tej części zasługuje na pełną aprobatę Sądu ad quem, gdyż nie znaleziono podstaw do zakwestionowania przede wszystkim zeznań świadka M. B., jak oczekiwałby tego skarżący.

Korekty wymagała natomiast wartość mienia wyłudzonego na szkodę „(...)” w Ś. (na co zwrócił uwagę także Sąd Okręgowy w pisemnym uzasadnieniu wyroku), w związku z czym Sąd Apelacyjny wartość tę obniżył do kwoty 10.233,12 zł, obniżając jednocześnie łączną wartość wyłudzonego mienia do kwoty 684.222,69 zł. Ponadto
z podstawy prawnej skazania obu oskarżonych za czyn przypisany im w pkt 6 zaskarżonego wyroku wyeliminowano błędnie powołany przez Sąd I instancji przepis art. 11 § 2 k.k.,
a z podstawy prawnej wymiaru kary wyeliminowano przepis art. 11 § 3 k.k.

W tej sytuacji na uwzględnienie zasługiwała apelacja wywiedziona przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego (...) S.A. Skoro bowiem Sąd Okręgowy przypisał oskarżonym P. C. i S. M. popełnienie przestępstwa oszustwa dokonanego na szkodę m.in. tego pokrzywdzonego,
a oskarżyciel posiłkowy złożył w stosownym terminie wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody (Tom 147 k. 29.037 – 29.038), to Sąd Okręgowy po myśli art. 46 § 1 k.k. winien był to uczynić. Natomiast Sąd I instancji nie dość, że - pomimo złożonego wniosku pokrzywdzonego - nie orzekł w przedmiocie obowiązku naprawienia szkody z art. 46 § 1 k.k., to w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia próżno szukać motywów takiej decyzji.

Na przeszkodzie orzeczeniu obowiązku naprawienia szkody na mocy art. 46 § 1 k.k.,
w tym konkretnym przypadku, nie stało orzeczenie wydane w innym postępowaniu tj. nakaz zapłaty w postepowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy w K. Wydział XIV Gospodarczy w dniu 24 sierpnia 2000r. w sprawie sygn. (...) którym zasądzono na rzecz Huty (...) S.A. (którego następcą prawnym jest (...) S.A.) od (...) sp. z o.o. kwotę 382.893,60 zł.

Klauzula antykumulacyjna z art. 415 § 5 zdanie drugie k.p.k. wymaga bowiem dla swego zastosowania zarówno tożsamości przedmiotowej, jak i tożsamości podmiotowej. O ile jeszcze tożsamość przedmiotowa jest w tym przypadku zachowana, o tyle brak jest tożsamości podmiotowej, a egzekwowanie tego roszczenia od oskarżonych P. C. i S. M. na podstawie przepisu art. 299 § 1 k.s.h. nie jest możliwe. Stąd też możliwe i konieczne było zasądzenie obowiązku naprawienia szkody na rzecz tego oskarżyciela posiłkowego, albowiem pozostali oskarżyciele nie zaskarżyli wyroku Sądu I instancji w tym zakresie.

Jednocześnie obowiązek naprawienia szkody orzeczony przez Sąd Apelacyjny,
z uwagi na zakres apelacji pełnomocnika i podniesione zarzuty, nie mógł przekroczyć kwoty szkody przyjętej w zaskarżonym wyroku tj. żądanej przez tego oskarżyciela posiłkowego kwoty 66.000,- zł.

Ponadto rację miał skarżący wyrok pełnomocnik zarzucając Sądowi I instancji brak orzeczenia w przedmiocie zwrotu na rzecz oskarżyciela posiłkowego wydatków poniesionych z tytułu ustanowienia zastępstwa procesowego, stąd też Sąd Apelacyjny, uwzględniając ilość terminów rozpraw, w których brał udział pełnomocnik, zasądził od obu oskarżonych po połowie kwotę 3.720 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w postepowaniu przed Sądem I instancji.

Poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne w części, w jakiej zostały zaaprobowane przez Sąd Apelacyjny, nie tylko w zakresie dotyczącym popełnionych przez oskarżonych P. C. i S. M. przestępstw, ale także i w zakresie okoliczności determinujących wymiar kary, są trafne, przekonywujące i w pełni zasługują na akceptację Sądu odwoławczego. Sąd meriti prawidłowo bowiem dostrzegł i ocenił wszystkie wpływające na wymiar kary okoliczności, a w tym okoliczności związane bezpośrednio
z popełnionymi przestępstwami, ich tłem i motywacją sprawców. Natomiast obniżenie lub modyfikacja niektórych kar jednostkowych przez Sąd Apelacyjny była jedynie wynikiem zawężenia czasokresu przestępstwa lub korektą podstawy prawnej wymiaru kary.

Z tych przyczyn uprawnionym jest stwierdzenie, iż wymierzone każdemu z oskarżonych kary jednostkowe są sprawiedliwe, a argumenty, jakie Sąd orzekający powołał w tym zakresie
w uzasadnieniu swojego wyroku, również w pełni zyskały aprobatę Sądu Apelacyjnego w tej części, a w której zaskarżone orzeczenie nie zostało uchylone.

Natomiast wymierzając na nowo kary łączne wobec oskarżonych P. C. i S. M., Sąd Apelacyjny rozważał przede wszystkim, czy pomiędzy poszczególnymi czynami, za które wymierzono kary, istnieje ścisły związek podmiotowy lub przedmiotowy, czy też związek ten jest dość odległy lub w ogóle go brak, co przemawiało za korzystnym lub niekorzystnym ukształtowaniem kary łącznej, oceniając te przesłanki odrębnie w stosunku do każdego z oskarżonych.

Sąd Apelacyjny uznał więc, iż tak określone - po ich reformacji w postępowaniu odwoławczym - wobec oskarżonych kary za poszczególne przestępstwa oraz kary łączne są adekwatne do stopnia społecznej szkodliwości czynów, a także winy oraz roli w przestępstwie każdego z oskarżonych i spełnią cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć
w stosunku do tych oskarżonych, a także w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Jednocześnie na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczono poszczególnym oskarżonym na poczet orzeczonych kar, okresy tymczasowego aresztowania w niniejszej sprawie.

W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy, orzekając o kosztach postępowania odwoławczego oraz zwrocie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) S.A.

Nie przesądzając w żadnym wypadku końcowych wniosków wyprowadzonych przez Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie, rozpoznając ponownie sprawę Sąd I instancji, będzie miał w polu widzenia potrzebę wyjaśnienia i rozważenia naprowadzonych wyżej okoliczności, które legły u podstaw kasatoryjnej części orzeczenia Sądu odwoławczego. Natomiast prowadząc na nowo przewód sądowy, w zakresie tych dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku, Sąd I instancji w bardzo szerokim zakresie winien skorzystać
z przewidzianej w przepisie art. 442 § 2 k.p.k. możliwości poprzestania na ich ujawnieniu, gdyż brak jest podstaw do podważania trafności rozważań Sądu meriti w tej części. Zgromadzony materiał dowodowy podda następnie wnikliwej analizie i ocenie, co pozwoli mu na dokonanie trafnych ustaleń faktycznych i prawidłowe wykazanie słuszności swego stanowiska.

SSA Grzegorz Wątroba SSA Aleksander Sikora SSA Grazyna Wilk