Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2016 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. sp.k. z siedzibą we W.

przeciwko G. D. i A. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda (...) sp. z o.o. sp.k. z siedzibą we W. od wyroku Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 7 września 2016r. sygn. akt I C 1136/15

Oddala apelację

SSO Elżbieta Iwona Cembrowicz SSO Alicja Wiśniewska SSO Cezary Olszewski

Sygn. akt: I. Ca. 499/16

UZASADNIENIE

Powódka (...) Sp. z o.o. Sp. k. we W. wytoczyła powództwo przeciwko G. D. i A. K., w którym domagała się zasądzenia solidarnie od pozwanych kwoty 12.485,87 zł z odsetkami umownymi w wysokości wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że jest ona nabywcą wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki nr (...) z dnia 4 czerwca 2012 r. Przedmiotowa wierzytelność stanowi sumę kapitału udzielonej przez (...) pożyczki, odsetek karnych naliczonych od: niespłaconych rat kapitałowych oraz, po dniu wymagalności roszczenia, od całości niespłaconego kapitału pożyczki.

Zgodnie z treścią w/w umowy zawartej pomiędzy zbywcą wierzytelności a W. B. pożyczka została udzielona na kwotę 10.000 zł. Zgodnie z umową przedmiotowa pożyczka miała być zwrócona w miesięcznych ratach. Strona powodowa wyjaśnia również, iż w przypadku powstania zadłużenia przeterminowanego, a takie ma miejsce zgodnie z § 24 pkt l Regulaminu (...) z chwilą niespłacenia kredytu lub jego raty w terminie, dokonywane przez pożyczkobiorców wpłaty są zaliczane przede wszystkim na pokrycie odsetek i kosztów, a dopiero w dalszej kolejności na kapitał pożyczki (bazę) - § 28 Regulaminu. Na podstawie § 28 w skład niespłaconej należności z tytułu umowy pożyczki wchodzą także koszty windykacji w tym opłaty za upomnienia oraz wezwania do zapłaty.

Powódka wskazał również, że dnia 12 kwietnia 2013 r. pożyczkobiorczyni zmarła, nie regulując należności wynikających z w/w umowy. Zgodnie z § 29 Regulaminu Udzielania Kredytów i P. w (...) im. F. S. roszczenie o zwrot pożyczki staje się wymagalne z dniem ustania członkostwa pożyczkobiorczyni, a takie ma miejsce w chwili śmierci. W konsekwencji spłata zadłużenia przechodzi na spadkobierców pożyczkobiorcy.

Kurator ustanowiony dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych nie zajął merytorycznego stanowiska w sprawie.

Wyrokiem z dnia 7 września 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt: I. C. 1136/15 Sąd Rejonowy w Ełku oddalił powództwo.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Dnia 4 czerwca 2012 r. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. w G. udzieliła B. W. pożyczki w kwocie 10.000 zł.

B. W. zmarła w dniu 12 kwietnia 2013 r., a pożyczka nie została spłacona.

Umową z dnia 30 grudnia 2014 r. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. w G. przelała pakiet wierzytelności na rzecz (...) Sp. z o.o. Sp. k. we W..

Pismami z dnia 22 kwietnia 2015 r. (...) Sp. z o.o. Sp. k. we W. wezwała córki B. G. D. i A. K. – do zapłaty wierzytelności wynikającej z pożyczki udzielonej B. W..

Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po B. W. nie zostało przeprowadzone.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlegało oddaleniu ze względu na brak procesowej legitymacji biernej po stronie pozwanych G. D. i A. K.. Powództwo o zapłatę żądanej kwoty z tytułu niespłaconej pożyczki zostało wytoczone przez powoda co najmniej przedwcześnie. Powód nie wykazał bowiem aby pozwane były spadkobiercami zmarłej dłużniczki B. W., tak aby można było stwierdzić przejście obowiązków spadkodawcy w myśl art. 922 § 1 k.c.

Dodatkowo Sąd ten wskazał, że do stwierdzenia praw do spadku niezbędne jest przeprowadzenie odpowiedniego postępowania sądowego w oparciu o przepisy art. 1025 i następne k.c. Z treści art. 1025 k.c. wynika, iż tylko sąd może stwierdzić nabycie spadku przez spadkobiercę, co skutkuje domniemaniem z art. 1025 § 2 k.c. Zdaniem Sądu Rejonowego, wskazywanie przez powoda spadkobierców poprzez załączenie kserokopii aktów stanu cywilnego córek dłużniczki i powoływanie się na odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego o dziedziczeniu ustawowym jest niewystarczającym środkiem dowodowym do stwierdzenia czy pozwane są spadkobiercami B. W..

Sąd Rejonowy zważył również, że zgodnie z art. 926 § 1 k.c. powołanie do spadku może wynikać bądź z ustawy bądź z testamentu. Również przy dziedziczeniu ustawowym spadkobiercami zmarłego niekoniecznie muszą być jego zstępni. Wszystkie te okoliczności są badane przez sąd w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, które to postępowanie może być również zainicjowane przez wierzyciela spadkodawcy (art. 1025 § 1 k.c.).

W ocenie Sądu Rejonowego powoływanie się na spadkobranie ustawowe z pominięciem stosownego postępowania o stwierdzenie praw do spadku jest niedopuszczalne i nie można uznać, aby pozwane w tym procesie posiadały bierną legitymację procesową, czy też żeby spoczywał na nich ciężar udowodnienia braku przymiotu spadkobiercy. Bowiem nawet przyznanie przez pozwanych faktu bycia spadkobiercą nie byłoby dla Sądu wystarczającym dowodem na przejście praw i obowiązków zmarłego dłużnika powoda, albowiem niezbędne jest w tym względzie wydanie przez sąd prawomocnego orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku, pomimo jedynie deklaratoryjnego charakteru takiego postanowienia.

Ponadto Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że powódka nie przedstawiła kompletnych dowodów na przejście na nią wierzytelności wobec pozwanych z tytułu umowy pożyczki zawartej przez B. W. z cedentem. Z umowy przelewu wierzytelności z dnia 30 grudnia 2014 r. wynika tylko ogólnie sprzedaż wierzytelności (o nieujawnionym składzie i wartości), które miały być określone w załączniku nr 1. Nie przedstawiono jednak żadnego załącznika do umowy, z którego by wynikało, że dochodzona od pozwanych wierzytelność objęta była umową. Powódka przedstawiła jedynie zestawienie, z którego nie wynika, aby był to załącznik do umowy przelewu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą we W., zarzucając Sądowi Rejonowemu:

1)  obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 931 § 1 k.c., art. 1015 § 1 i 2 k.c. oraz art. 922 § 1 k.c. w zw. z art. 6 k.c. przez ich niewłaściwą interpretację i błędne przyjęcie, że powódka nie wykazała legitymacji procesowej pozwanych bowiem nie przedłożyła postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, podczas gdy powódka wykazała, że pozwane to dzieci zmarłego pożyczkodawcy, a nadto, że nie złożyły one oświadczeń spadkowych w ustawowym terminie,

2)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c. przez ich pominięcie w przedmiotowej sprawie.

Wskazując na powyższe, powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa zgodnie z żądaniem pozwu, tj. zasądzenie od pozwanych solidarnie kwoty 12.485,87 zł wraz z odsetkami umownymi według zmiennej stopy procentowej, obowiązującej w danym okresie ustalonej przez Zarząd Kasy dla kredytów przeterminowanych, wynoszących czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na jej rzecz kosztów postępowania za I i II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy słusznie uznał, że w toku przedmiotowego postępowania powódka nie wykazała legitymacji biernej pozwanych. Nie można jednak podzielić stanowiska Sądu Rejonowego, iż wyłącznie postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (tudzież sporządzony przez notariusza akt poświadczenia dziedziczenia) są jedynymi środkami, przy pomocy których dowodzić można następstwo prawne po zmarłym.

Podkreślić należy, iż brak postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie uniemożliwia wystąpienia przez osobę trzecią przeciwko spadkobiercy na drogę sądową. Osoba trzecia, która nie rości sobie prawa do spadku, może wykazywać następstwo prawne po zmarłym wszelkimi środkami dowodowymi. W zakresie tym nie ma bowiem zastosowania reguła wynikająca z art. 1027 k.c. zgodnie z którą względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia. Zasada ta dotyczy bowiem wyłącznie sytuacji, gdy spadkobierca powołuje się wobec osoby trzeciej na swe prawa spadkowe z tytułu dziedziczenia, a nie sytuacji, w której osoba trzecia dochodzi roszczeń wobec spadkobiercy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1975 r. III CRN 102/75 OSNC 1976/6 poz. 139, LEX nr 1940). Brak jest zatem podstaw, aby przyjmować, iż powódka legitymację bierną pozwanych może wykazywać wyłącznie za pomocą postanowienia o stwierdzeniu spadku, bądź poświadczenia dziedziczenia.

Zarzuty apelacyjne nie zasługiwały jednak na uwzględnienie, albowiem powódka nie wykazała, aby pożyczkobiorca B. W. zmarła i tym samym pozwane należały do kręgu spadkobierców ustawowych, o których mowa w art. 931 § 1 k.c. i na nie przeszły prawa i obowiązki majątkowe zmarłej. W aktach niniejszej sprawy znajdują się wyłącznie odpisy skrócone aktów małżeństwa A. K. i G. D., brak jest jednak aktu zgonu B. W.. Na taki też dowód apelująca nie powoływała się w toku sprawy. Okoliczność, że B. W. zmarła wynika wyłącznie z jej twierdzeń. W ocenie Sądu Okręgowego, samo zaś twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.). Nie można zatem uznać, aby pozwane A. K. i G. D. posiadały legitymację bierną w niniejszej sprawie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną w całości.

SSO Elżbieta Iwona Cembrowicz SSO Alicja Wiśniewska SSO Cezary Olszewski