Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Janina Kacprzak

Sędziowie: SSA Lucyna Guderska

SSO del. Beata Michalska (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2013 r. w Łodzi

sprawy K. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 6 grudnia 2012 r., sygn. akt: VIII U 2317/12;

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym) w ten tylko sposób, że przyznaje K. W. prawo do emerytury od 1 czerwca 2012 roku;

2.  umarza postępowanie apelacyjne w pozostałej części.

Sygn. akt III AUa 197/13

UZASADNIENIE

Decyzją 17 maja 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił K. W. prawa do emerytury w obniżonym wieku , ponieważ nie osiągnął wymaganego wieku 60 lat, nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach oraz nie udokumentował rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą na rzecz, którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem ustalenia prawa do emerytury

W odwołaniu, złożonym 4 czerwca 2012 r., K. W. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury oraz zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia: od 25 lipca 1970r. do 14 maja 1972r., od 9 sierpnia 1974r. do 31 stycznia 1978r., od 17 maja 1978r. do 15 marca 1983r. oraz od 10 lutego 1984r. do 30 kwietnia 1989r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie odwołania, przytaczając argumentację, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 6 grudnia 2012r., wydanym w sprawie VIII U 2317/12 , zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał K. W. prawo do emerytury od 24 maja 2012r. (pkt 1 wyroku) oraz zasądził od ZUS na rzecz odwołującego kwotę 120 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ( pkt 2 ).

Powyższe orzeczenie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne:

K. W.,ur. (...), złożył wniosek o emeryturę w dniu 27 kwietnia 2012 r.

Wnioskodawca udokumentował ponad 25 lat ogólnego stażu pracy (25 lat, 9 miesięcy i 21 dni). Organ rentowy uznał za udowodnione 3 miesiące i 3 dni okresów pracy w warunkach szczególnych od 2 maja do 3 sierpnia 1974 r. w Zakładach (...) w Ł..

Jak ustalił Sąd Okręgowy, wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł. od 25 lipca 1970 r. do 3 sierpnia 1974r. Od początku okresu zatrudnienia do 15 maja 1972 r. wykonywał pracę na stanowisku konserwatora maszyn i urządzeń - smarownika. Jego praca polegała na smarowaniu maszyn na oddziale produkcyjnym tkalni. Wnioskodawca zajmował się konserwacją krosien i maszyn na zgrzeblarni. Jak ustalił Sąd I instancji, na hali panowało zapylenie, hałas i wysoka temperatura. Następnie od 9 sierpnia 1974 r. do 31 stycznia 1978 r. wnioskodawca pracował w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. , wykonując pracę maszynisty ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych na stanowisku maszynisty spychacza. Wnioskodawca pracował na budowach, obsługiwał ciężki sprzęt budowlany, spychacze o nazwie mazurek gąsienicowy. Każdy z pracowników miał przydzieloną maszynę.

W dalszej kolejności Sąd I instancji ustalił, że K. W. pracował od 17 maja 1978 r. do 15 marca 1983 r. i od 10 lutego 1984 r. do 30 kwietnia 1989 r. w Zakładzie P.Z.R.B. i U.S. (...), wykonując prace maszynisty ciężkich maszyn budowlanych na stanowisku maszynisty spycharki. Wnioskodawca obsługiwał spychacz, dużą maszynę gąsienicową zaliczaną do sprzętu ciężkiego o nazwie S.. Sąd Okręgowy dokonał ustaleń stanu faktycznego na podstawie dokumentów z okresu pracy w Zakładach (...) w Ł., w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. oraz w Zakładzie P.Z.R.B. i U.S. (...). Sąd czynił także ustalenia w oparciu o zeznania świadków K. P., M. Ś., J. Z. oraz wnioskodawcy. Sąd uznał zeznania za wiarygodne jako spójne, jasne, logiczne, kompletne, uzupełniające przedłożoną dokumentację i oświadczenia, wskazujące na okres i charakter wykonywanej przez K. W. pracy w spornym okresie czasu pracy.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia powołano treść art. 184 ust. 1 w związku z art.32 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2009, Nr 153, poz. 1227 z późniejszymi zmianami), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27m ( 25 lat dla mężczyzn). Sąd Okręgowy wskazał też na treść art.184 ust. 2 , w myśl którego emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Dodatkowo powołano § 2 ust. 1 i §4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 Nr 8, poz. 43) , zgodnie z którym okresami pracy, uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, wymienionym w wykazie A, stanowiącym załącznik do w/wym. rozporządzenia.

W ocenie Sąd Okręgowego, w okresie od 25 lipca 1970 r. do 15 maja 1972 r. ( 1 rok, 9 m-cy, 21 dni) w Zakładach (...) w Ł. wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace na stanowisku konserwatora maszyn i urządzeń, objętym wykazem prac w szczególnych warunkach – wykaz A, dział VII poz. 2 oczyszczanie i ostrzenie walców zgrzeblarek oraz poz. 4 prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Dodatkowo powołano przepisy resortowe - zarządzenie Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 r., w którym w wykazie A, dziale VII, pod poz.4 , pkt 47 jest wskazane stanowisko konserwatora maszyn i urządzeń oraz pod poz. 2 pkt 2 - konserwatora maszyn i rządzeń (zgrzeblarek).

Ponadto Sąd Okręgowy uznał, że w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 9 sierpnia 1974 r. do 31 stycznia 1978 r. ( 3 lata, 5 miesięcy i 23 dni) , jak też w trakcie zatrudnienia w Zakładzie P.Z.R.B. i U.S. (...) od 17 maja 1978 r. do 15 marca 1983 r. (4 lata i 10 m-cy) i od 10 lutego 1984 r. do 30 kwietnia 1989 r ( 5 lat, 2 m-ce i 20 dni). Wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę maszynisty ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, na stanowisku ujętym w wykazie A, dziale V , poz. 3 stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia. Sąd Okręgowy ustalił , że wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy z dniem 31 maja 2012r. Uwzględniając ponadto fakt ukończenia 60 lat , Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał K. W. prawo do emerytury, poczynając od (...)r. (daty osiągnięcia wieku emerytalnego). O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej Sąd orzekł w oparciu art. 98 k.p.c. w zw. z § 12 ust 2 w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

W ustawowym terminie wyrok w całości zaskarżył organ rentowy i zarzucił mu naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (t. jedn. Dz. U. z 2009r., nr 153, poz. 1227) poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i ustalenie prawa do emerytury od dnia, w którym ubezpieczony pozostawał w stosunku pracy. Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sadowi I instancji.

W uzasadnieniu swojego stanowiska apelujący podniósł ,że z niespornych ustaleń faktycznych w sprawie wynika, iż K. W. rozwiązał stosunek pracy z dniem 1 czerwca 2012r. Mimo to, Sąd I instancji ustalił prawo do emerytury od dnia ukończenia 60 roku życia wbrew treści art.184 ust.2, w brzemieniu obowiązującym do 31 grudnia 2012r.

Organ rentowy w uzasadnieniu apelacji podniósł jednocześnie , że nie kwestionuje ustaleń Sądu I instancji w zakresie okoliczności wykonywania przez wnioskodawcę w spornych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach objętych wykazem prac w szczególnych warunkach . Ponieważ okresy te wynoszą łącznie ponad 15 lat, w rezultacie apelujący nie podważał ustaleń Sądu I instancji co do tego ,że odwołujący spełnił przesłanki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Apelujący wywodził natomiast, że wyrok wymagał zaskarżenia wobec ustalenia uprawnień w dacie, w której wnioskodawca nie rozwiązał stosunku pracy, przez co nie została spełniona jedna z podstawowych przesłanek wymienionych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ze złożonego do akt świadectwa pracy wynika bowiem, że wnioskodawca rozwiązał umowę o pracę w dniu 31 maja 2012r., a zatem łączne spełnienie warunków mogło nastąpić nie wcześniej niż od 1 czerwca 2012r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługiwała na uwzględnienie w zakresie, w jakim zarzucała naruszenie prawa materialnego . W pierwszej kolejności należy jednak zauważyć, że wniesiona apelacja zawiera zasadnicze sprzeczności między przedmiotem zaskarżenia, wskazanym na wstępie oraz wnioskami , a jej uzasadnieniem i podniesionymi zarzutami. Organ rentowy zaskarżył wyrok w całości, wnosił o jego zmianę i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Jednakże z treści uzasadnienia apelacji i podniesionych zarzutów wynika bezspornie ,że przedmiotem zaskarżenia jest wyłącznie rozstrzygnięcie Sądu w zakresie ustalonej daty przyznanego świadczenia i naruszenie art.184 ust. 2 cyt. ustawy. Ponadto pełnomocnik organu rentowego na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym złożyła oświadczenie o ograniczeniu zakresu zaskarżenia do daty przyznania emerytury. Uwzględniając podniesione zarzuty apelacji, odnoszące się wyłącznie do błędnego określenia w wyroku Sądu I instancji daty ustalonego prawa do emerytury oraz mając na względzie stanowisko apelującego zaprezentowane na rozprawie, na podstawie art. 391§2 k.p.c. umorzono postępowanie apelacyjne w zakresie, w jakim pełnomocnik organu rentowego ograniczył zakres wniesionej apelacji ( pkt 2 wyroku) .

Zgodnie z art. 184 ust.2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227), w brzemieniu obowiązującym do 31 grudnia 2012r., emerytura w obniżonym wieku przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Wymóg rozwiązania stosunku pracy, jako jeden z warunków do nabycia emerytury w obniżonym wieku, został uchylony dopiero na mocy art.1 pkt 20 ustawy z 11 maja 2012r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. z 2012r., Nr 637 ). Zgodnie z art. 22 tej ustawy, weszła ona w życie od 1 stycznia 2013r. Tym samym uzasadniony jest zarzut apelującego, iż Sąd I instancji błędnie przyznał K. W. prawo do emerytury od daty ukończenia 60 lat , tj. od 24 maja 2012r. w sytuacji, gdy poza sporem jest ,że do 31 maja 2012r. pozostawał on w stosunku pracy ( świadectwo pracy –k. 18 akt) . Rację ma apelujący, że spełnienie wszystkich przesłanek do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku, zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ziściło się w dniu 1 czerwca 2012r.

W rezultacie na podstawie art.386§ 1 k.p.c. oraz art.184 ust.2 cyt. ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2012r., należało zmienić zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten tylko sposób, że przyznać K. W. prawo do emerytury od daty ustania stosunku pracy, tj. od 1 czerwca 2012r. ( pkt 1 wyroku) .