Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. P. jest prezesem zarządu oraz jedynym wspólnikiem (...) sp. z o.o. w W..

dowody: okoliczność znana sądowi z urzędu - vide odpis z KRS k. 33 - 37

Spółka (...) zajmowała się między innymi sprowadzaniem z C. do Polski obuwia i tekstyliów sprzedawanych przez amerykańską spółkę (...) z siedzibą w W.. Towar ten miał charakter tzw. stockowy, tj. zalegał w magazynach, a przy transakcjach dotyczących tego towaru istotna była jego ogólna ilość (waga, objętość), a nie konkretny rodzaj, rozmiar, marka, model czy fason.

dowody: zeznania świadków M. K. k. 205v - 207v, J. W. k. 207v - 209

Na zlecenie spółki (...) do Polski przypłynęły cztery kontenery tego towaru:

1.  (...)

Kontener mający według zgłoszenia z dnia 12 marca 2014 r. zawierać damskie sandały z cholewkami i podeszwami z tworzywa sztucznego, w ilości 11.286 sztuk (1.881 kartonów po 6 sztuk), o łącznej wartości 8.464,50 USD. Został poddany kontroli w (...) G., która wykazała, że zawiera on 34.156 par obuwia damskiego z tworzywa sztucznego. Na prośbę C. E. wystawca faktury dokonał jej korekty, w nowym dokumencie wskazując, że przedmiotem sprzedaży było 34.156 par obuwia po 0,25 USD za parę, co dało zbliżoną wartość łączną towaru (8.539 USD). Jak wyliczono, należności publicznoprawne związane z importem nadwyżki, tj. 22.870 par obuwia wyniosły: cło 8.727 zł, VAT - 13.955 zł.

dowody: protokół z rewizji celnej k. 2, spis i opis rzeczy k. 10, protokół oględzin k. 14 - 15, pismo I. LLC k. 41 - 43, zeznania świadków I. G. k. 200v - 201, M. G. k. 201 - 201v, 24, W. W. k. 204v, M. L. k. 202v - 203, D. D. k. 203 - 203v, M. J. k. 205 - 205v, M. K. k. 205v - 207v, J. W. k. 207v - 209, dane znane sądowi z urzędu, potwierdzone protokołem taryfikacji celnej k. 16,

2.  (...)

Kontener, mający według zgłoszenia z dnia 28 kwietnia 2014 r. zawierać koszule męskie bawełniane, w ilości 11.640 sztuk oraz swetry męskie w ilości 46.200 sztuk, o łącznej wartości 6.444 USD. Został poddany kontroli w (...) G., która wykazała, że zawiera on 83.905 koszulek męskich. Jak wyliczono, należności publicznoprawne związane z importem nadwyżki tj. 26.065 sztuk koszulek męskich wyniosły: cło 938 zł, VAT - 2.014 zł.

dowody: protokół z rewizji celnej k. 55, spis i opis rzeczy k. 60, protokół oględzin k. 67 - 68, zeznania świadków I. G. k. 200v - 201, M. L. k. 202v - 203, D. D. k. 203 - 203v, M. J. k. 205 - 205v, M. K. k. 205v - 207v, J. W. k. 207v - 209, dane znane sądowi z urzędu, potwierdzone protokołem taryfikacji celnej k. 65

3.  (...)

Kontener, mający według zgłoszenia z dnia 28 kwietnia 2014 r. zawierać spodnie męskie 750 szt, majtki męskie 20.800 szt., obrusy 6.880 szt., biustonosze 21.900 szt., skarpetki damskie 63.000 szt., portfele 6.580 szt., czapki 50.400 szt., imitację biżuterii 18.400 szt., legginsy 9.720 szt., bokserki plażowe 12.960 szt., apaszki 11.600 szt. Został poddany kontroli w (...) G., która wykazała, że poza wyżej wymienionymi towarami zawiera on 89.566 sztuk majtek męskich, 39.108 sztuk majtek damskich, 237.430 sztuk skarpetek [stopek], 4.254 spodni typu legginsy, 40.160 sztuk opasek plastikowych, 21.180 sztuk topów i pasów wyszczuplających, 1.384 sztuk strojów kąpielowych, 588 par spodni męskich, 688 par spodni damskich, 200 sztuk breloków, 10 sztuk lamp typu halogen i 33 sztuk wieszaków, których nie było w zgłoszeniu. Jak wyliczono, należności publicznoprawne związane z importem wyżej wymienionej nadwyżki towaru wyniosły łącznie: cło 5.616 zł, VAT - 14.269 zł.

protokół z rewizji celnej k. 83, spis i opis rzeczy k. 90, protokół oględzin k. 92 - 94, zeznania świadków I. G. k. 200v - 201, B. B. k. 202 - 202v, M. L. k. 202v - 203, D. D. k. 203 - 203v, M. J. k. 205 - 205v, M. K. k. 205v - 207v, J. W. k. 207v - 209, dane znane sądowi z urzędu, potwierdzone protokołem taryfikacji celnej k. 108,

4.  (...)

Kontener, mający według zgłoszenia z dnia 28 kwietnia 2014 r. zawierać legginsy damskie 8.100 szt., okulary przeciwsłoneczne 21.300 szt., wieszaki 3.000 szt., majtki damskie 9.000 szt., obrusy 6.806 szt., biustonosze 3.600 szt., spodnie męskie 875 szt., skarpety damskie 37.800 szt., portfele 8.760 szt., apaszki 10.000 szt., czapki 5.330 szt., koszule chłopięce 1.200 szt., koszulki damskie 400 szt., swetry damskie 300 szt., sztuczna biżuteria 16.800 szt., akcesoria wędkarskie 420 szt. Został poddany kontroli w (...) G., która wykazała, że poza w/w towarami zawiera on 4.140 sztuk majtek damskich, 26.870 sztuk skarpetek [stopek], 13.058 sztuk okularów, 3.530 sztuk biustonoszy, 2.488 sztuk swetrów damskich, 2.534 sztuk koszul damskich, 369 sztuk kurtek damskich, 111 sztuk poduszek, 652 sztuk spódnic, 2.639 sztuk strojów kąpielowych, 22.167 sztuk krawatów, 3.648 sztuk kamizelek męskich, 695 sztuk kurtek męskich, 360 sztuk kąpielówek, 260 sztuk piżam, 18 sztuk rol materiału, 52 par spodni damskich oraz 180 sztuk narzut na łóżko, których nie było w zgłoszeniu. Jak wyliczono, należności publicznoprawne związane z importem wyżej wymienionej nadwyżki towaru wyniosły łącznie: cło 2.730 zł, VAT - 12.218 zł.

protokół z rewizji celnej k. 121, spis i opis rzeczy k. 123, protokół oględzin k. 142 - 143, zeznania świadków B. B. k. 202 - 202v, A. P. k. 203v - 204, D. D. k. 203 - 203v, M. J. k. 205 - 205v, M. K. k. 205v - 207v, J. W. k. 207v - 209, dane znane sądowi z urzędu, potwierdzone protokołem taryfikacji celnej k. 141

(...) sp. z o.o. upoważniła do wszelkich działań przed organami celnymi, w związku z importem w/w towarów, spółkę (...) sp. z o.o. Pracownicy tej spółki dokonali zgłoszeń celnych oraz uczestniczyli w procedurach kontrolnych. W żadnej z tych czynności nie brał osobiście udziału A. P..

dowody: zeznania świadków M. L. k. 202v - 203, A. P. k. 203v - 204, D. D. k. 203 - 203v, M. J. k. 205 - 205v, M. K. k. 205v - 207v, J. W. k. 207v - 209

Postępowanie w sprawie było prowadzone w trybie postępowania w stosunku do osób nieobecnych, A. P. nie ustosunkował się do postawionego mu zarzutu i nie złożył wyjaśnień. Natomiast działający w imieniu spółki (...) sp. z o.o. pełnomocnicy uiścili wszystkie należności publicznoprawne, naliczone w związku z ujawnieniem nadwyżek towaru w zgłoszonych do odprawy celnej kontenerach. Uprzednio dokonali także zgłoszeń celnych nadwyżek towarów, lecz dokumenty te nie zostały przyjęte przez organy celne. Naczelnik Urzędu Celnego w G. wydał wprawdzie decyzje w sprawie określenia podatku VAT oraz długu celnego, związanego z nadwyżką towaru w postaci obuwia damskiego, jednakże następnie uchylił je.

dowody: potwierdzenia wpłat k. 194 - 197, sprostowania k. 184 - 192, zeznania świadków M. K. k. 205 - 207v, J. W. , decyzje k. 222 - 229

Sąd zważył, co następuje:

Przeprowadzone postępowanie dowodowe, w szczególności zeznania świadków i dokumenty nie dostarczyły podstaw do przypisania A. P. popełnienia zarzucanego mu przestępstwa skarbowego.

Przechodząc do szczegółowego omówienia każdego z dowodów zaoferowanych przez strony, należy na wstępie podkreślić, że postępowanie w niniejszej sprawie toczy się według przepisów procedury karnej w wersji zmienionej ustawami z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 25 października 2013 r.) oraz z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 20 marca 2015 r.), wprowadzających model procesu kontradyktoryjnego. W procesie tym ciężar dowodzenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia spoczywa na stronach procesu. W szczególności, ciężar wykazania, że zachowanie oskarżonego wyczerpało znamiona przestępstwa spoczywa tylko i wyłącznie na oskarżycielu (z niewielkimi wyjątkami, przewidzianymi w przepisie art. 167 § 1 zd. trzecie kpk). Jeżeli oskarżyciel nie sprosta temu wymaganiu, zapadnie wyrok uniewinniający; sąd, pełniący w procesie rolę bezstronnego arbitra, nie będzie przeprowadzał dowodów z urzędu, chyba że zajdzie wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Wśród komentatorów nie ma zgody co do tego, w jakich sytuacjach mamy do czynienia z powyższym „wyjątkowym wypadkiem” powodującym konieczność dopuszczenia dowodu z urzędu; wskazuje się, że chodzi o dowód, którego przeprowadzenie jest obligatoryjne, a żadna ze stron nie wnosi o jego przeprowadzenie (np. dowód z opinii sądowo - psychiatrycznej, gdy zachodzą wątpliwości co do poczytalności oskarżonego albo wywiad środowiskowy w sytuacji, o której mowa w art. 214 § 2 kpk), albo też o dowód, którego nieprzeprowadzenie spowodowałoby konieczność wydania orzeczenia rażąco niesprawiedliwego (w rozumieniu art. 440 kpk, np. gdy Sąd dostrzega, że dany dowód mógłby doprowadzić do uniewinnienia oskarżonego, a oskarżony ani obrońca nie wnoszą o jego przeprowadzenie).

W tym kontekście należy stwierdzić, iż oskarżyciel niewątpliwie wykazał okoliczności objęte dwiema postawionymi przez siebie tezami dowodowymi:

a)  zaistnienie nadwyżki towaru w czterech wyżej opisanych kontenerach oraz ustalenie rodzaju i ilości tego towaru,

b)  dokonanie zgłoszeń celnych za pośrednictwem agencji (...) oraz współpracy tej agencji ze spółką (...).

Powyższe zostało ustalone na podstawie nie budzących wątpliwości co do ich wiarygodności zeznaniami świadków, będących funkcjonariuszami celnymi bądź pracownikami agencji (...): I. G., M. G., W. W., B. B., M. L., D. D., A. P., M. J., a także J. W. i M. K.. Szczegółowe omawianie ich zeznań jest zbędne, bowiem okoliczności, na które zeznawali, pozostają bezsporne. Treść zeznań świadków potwierdziły nadto zaoferowane przez oskarżyciela dokumenty w postaci protokołów z rewizji celnej, spisów i opisów rzeczy, protokołów zatrzymania rzeczy, protokołów oględzin. Na marginesie, dla rzetelności czynionych ustaleń przydatna byłaby także analiza dokumentów źródłowych - zgłoszeń celnych, faktur, dokumentów nadania ( bill of lading), dokumentów pakowania ( packing list) - które słusznie znalazły się w aktach sprawy, jednakże żadna ze stron nie wniosła o dopuszczenie z nich dowodu, w związku z czym Sąd nie mógł się na nich oprzeć, ani bezpośrednio ustalając na ich podstawie stan faktyczny, ani weryfikując przy ich pomocy wiarygodność i rzetelność innych dowodów.

Natomiast trzecia z tez postawionych przez oskarżyciela publicznego - wykazanie współpracy agencji (...) z prezesem C. E. A. P., na okoliczność której mieli być przesłuchani świadkowie J. W. i M. K., nie została udowodniona. Świadkowie ci wprawdzie potwierdzili, że agencja (...) przyjęła zlecenie i wykonywała szereg usług na rzecz (...) sp. z o.o., ale żaden z nich nie wspomniał, by miał jakikolwiek bezpośredni kontakt z A. P.. Świadkowie w swoich zeznaniach mówiąc o kontrahencie używali określeń „podmiot”, „klient”, „firma”, nie precyzując, od kogo konkretnie otrzymywali dokumenty lub wytyczne, z kim uzgadniali poszczególne decyzje, kto działał w imieniu spółki (...). Żaden ze świadków nie wskazał, by kiedykolwiek rozmawiał bezpośrednio z A. P. (zwłaszcza że jak wynika z jednego z notarialnych upoważnień, znajdującego się w aktach sprawy, oskarżony, będący obywatelem Łotwy, nie włada językiem polskim).

Tym samym, na ewentualną odpowiedzialność oskarżonego za przestępstwo skarbowe, związane z importem towaru znajdującego się w opisanych wyżej czterech kontenerach, może wskazywać tylko i wyłącznie fakt, iż to A. P. jest jedynym członkiem (prezesem) zarządu spółki, która sprowadziła towar. Informacja ta zawarta jest w odpisie z Krajowego Rejestru Sądowego, o przeprowadzenie dowodu z którego to dokumentu oskarżyciel zresztą w ogóle nie wnosił, lecz można uznać, że dane zawarte w publicznym rejestrze są Sądowi znane z urzędu. Nie można jednak domniemywać, że skoro oskarżony jest jedyną osobą uprawnioną do samodzielnej reprezentacji spółki, to właśnie on, osobiście i bezpośrednio, zajmował się wszelkimi sprawami związanymi z omawianym importem towaru z C.. Nie da się bowiem wykluczyć, że A. P. zlecił zawarcie kontraktów i nadzorowanie ich realizacji innej osobie fizycznej lub prawnej, dokładnie tak, jak zlecił agencji (...) wykonanie wszystkich czynności niezbędnych do odprawy celnej towaru w Polsce. W szczególności, podkreślić należy, że w toku postępowania w żaden sposób nie wykazano, ani nawet tego nie uprawdopodobniono, że to A. P. zlecił swojemu kontrahentowi - zbywcy towaru - załadowanie do kontenerów większej ilości i innego asortymentu towarów, aniżeli wykazano w dokumentacji.

Powyższe ustalenie wydaje się kluczowe w świetle faktu, iż dla przypisania odpowiedzialności karnoskarbowej z tytułu art. 86 § 3 kks w zb. z art. 54 § 2 kks w zw. z art. 6 § 2 kks oraz art. 7 § 1 kks koniecznym jest wykazanie umyślności działania sprawcy. Przypomnieć należy, iż stosownie do treści art. 4 § 1 kks, przestępstwo skarbowe można popełnić umyślnie, a także nieumyślnie, jeżeli kodeks tak stanowi. Natomiast zarówno z przepisu art. 86 § 3 kks jak i z art. 54 § 2 kks nie wynika, aby penalizowane było działanie nieumyślne. W przypadku wskazanych przestępstw nie jest zatem możliwe przypisanie ich popełnienia temu, kto co prawda zrealizuje określone w przepisie czynności, lecz uczyni to nieumyślnie (przykładowo w wyniku niedbalstwa czy lekkomyślności).

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela w tym zakresie pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy (vide: postanowienie SN z dnia 23 maja 2002 r., V KKN 426/00, OSNKW 2002, nr 9-10, poz. 81), który stwierdził, iż wymagana przez przepisy kodeksu karnego skarbowego jako warunek odpowiedzialności karnej umyślność zachowania sprawcy odnosząc się do przestępstw i wykroczeń z zakresu obowiązków podatkowych, nie może być wywodzona z samego faktu zaistnienia znamion strony przedmiotowej danego czynu skarbowego. Nie można jej domniemywać, lecz należy ją udowodnić. Dodatkowo, na gruncie art. 54 kks owa umyślność musi przybrać formę zamiaru bezpośredniego, kierunkowego, co także należy wykazać.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy trzeba stwierdzić, iż przypisanie oskarżonemu popełnienia zarzuconego mu przestępstwa skarbowego wymagałoby wykazania, że A. P. świadomie zlecił przywiezienie z zagranicy towar, którego nie wykazał w zgłoszeniu celnym, tj. że był świadom, iż w kontenerze znajduje się więcej towaru, aniżeli wyszczególniono w fakturach, a następnie nie ujawnił tej informacji organom podatkowym, by uchylić się od zapłaty podatku. Jak wskazano wyżej, założenie, że A. P. dokładnie wiedział, ile i jaki rodzaj towaru rzeczywiście załadowano w C. do kontenerów jest założeniem całkowicie dowolnym, hipotezą, nie popartą żadnymi dowodami, bazującą jedynie na subiektywnym przekonaniu organów celnych wypływającym z doświadczenia zawodowego. Żaden z przesłuchanych świadków nie miał wiedzy na temat tego, kto konkretnie zawarł w imieniu spółki (...) umowy sprzedaży, na mocy których towar został przetransportowany na polski obszar celny, jaka była dokładnie treść tej umowy, w szczególności, czy wartość zakupionego towaru była wyliczana w odniesieniu do ilości sztuk poszczególnych przedmiotów, czy też globalnie, za daną partię towaru. Co więcej, ani świadkowie, ani inne dowody nie dają odpowiedzi na pytanie, czy A. P. był obecny przy załadunku towaru w C. i wiedział, jaka ilość i rodzaj towaru jest pakowana do kontenera. Jedynie na marginesie można wskazać - choć wobec niezgłoszenia przez żadną ze stron wniosku o dopuszczenie dowodu z tego dokumentu, nie może on mieć znaczenia procesowego - że z treści dokumentów nadania towaru ( bill of lading) wynika, że pierwotnie, w momencie pakowania, odbiorcą towarów wcale nie miała być firma (...) lecz PPHU (...) sp. z o.o. w L. oraz (...) na Cyprze, które wskazano jako stronę zawiadamianą o transporcie (notify party) na dokumencie nadania towaru przez chińskiego nadawcę (shipper). Wszystko to sugeruje, iż spółka (...) prawdopodobnie kupiła ten towar w momencie, gdy znajdował się on już na statku, zatem prezes tej spółki nie miał jakiejkolwiek możliwości weryfikacji zawartości kontenerów i musiał zaufać w tym zakresie zapewnieniom sprzedawcy. Co istotne, towar, o którym mowa, był tzw. towarem stockowym, sprzedawanym przez podmioty, które wyprzedają go masowo, nie chcą ponosić kosztów jego magazynowania, bez względu na rodzaj, fason, rozmiar czy markę produktu, w rozliczeniu na jednostki wagi czy objętości. Z tego powodu wysoce prawdopodobnym jest, że A. P. w momencie kupna towaru nie miał pojęcia o tym, co dokładnie otrzyma, kupował przysłowiowego „kota w worku”, kontenery zawierające bliżej nieokreślone tekstylia i obuwie. Z drugiej strony, cena towaru była niezwykle atrakcyjna, przykładowo, para sandałów kosztowała w przeliczeniu 1 zł, a męski sweter 0,46 zł, zatem ryzyko związane z niedostatkiem wiedzy o faktycznym przedmiocie transakcji było rekompensowane niską ceną i możliwością uzyskania znaczącego zysku. Skoro jednak A. P. nie wiedział, jaka ilość i rodzaj produktów znajduje się w kontenerach, a zgłoszenia celne - od których przecież się nie uchylał - oparł na dokumentacji otrzymanej od sprzedawcy towaru, w której rzetelność nie miał powodu wątpić, to nie można zarzucić mu, że świadomie i umyślnie wprowadził w błąd organy celne i podatkowe. Warto także podkreślić, że po wykryciu nieprawidłowości spółka (...) w pełni współpracowała z organami celnymi, od razu zadeklarowała wolę pokrycia dodatkowych kosztów i uiszczenia wszelkich podatków i ceł, co zresztą niezwłocznie uczyniła, gdy tylko uzyskała informację o wysokości należności, których zapłaty dochodzi urząd celny. Niewątpliwie, nie jest to zachowanie typowe dla przemytników, nawet tych, którzy stwarzają pozory prowadzenia działalności gospodarczej.

Dodatkowo, należy zaznaczyć, że - jak wskazano wyżej - zarzuconego oskarżonemu czynu nie można dopuścić się nieumyślnie, przez lekkomyślność czy niedbalstwo. Nie mają zatem znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy sugestie oskarżyciela, jakoby oskarżony, w sytuacji, gdy nie był pewny zawartości kontenera, powinien zlecić jego rewizję wstępną. Rewizja wstępna jest instytucją, którą w praktyce wykorzystuje się rzadko, trudno stwierdzić, jakie szczególne wydarzenie miałoby skłonić oskarżonego do jej przeprowadzenia akurat w tej sytuacji. Przeprowadzenie tej czynności wiązałoby się ze znacznymi kosztami - przeliczenie tej ilości towaru, przy zaangażowaniu wielu osób, zajęło kontrolerom wiele dni, zatem trzeba by było za to zapłacić może nawet więcej, niż wart był sam towar. W końcu, nawet gdyby uznać, że rewizja wstępna była wskazana, a oskarżony jej zaniechał, byłoby to jedynie niedbalstwo z jego strony, a nie przejaw umyślności w działaniu.

Wreszcie, należy wyrazić wątpliwość, czy rzeczywiście w realiach sprawy można mówić o narażeniu należności publicznoprawnych na uszczuplenie. Przyjmując za udowodniony fakt, iż towar, o którym mowa, był towarem stockowym, a jego wartość była rozliczana w oparciu o jednostki wagi bądź objętości, a nie sztuki czy opakowania zbiorcze danego produktu, to należności te de facto zależały wyłącznie od łącznej ceny, jaką spółka (...) zapłaciła za daną partię towaru, a nie od ilości sztuk produktów. Za ujawnioną „nadwyżkę” towaru spółka (...) nie uiściła sprzedawcy żadnej dodatkowej opłaty, choć ją przecież otrzymała; zapłaciła jedynie uzgodnioną z góry cenę partii produktów znajdującej się w kontenerze. Podstawa opodatkowania czy nałożenia cła nie zmieniła się zatem po kontroli przeprowadzonej przez funkcjonariuszy celnych, podobnie jak jedynie kosmetycznej zmianie uległa łączna wartość towaru wykazana w sprostowanej przez wystawcę fakturze.

W tym stanie rzeczy, zdaniem Sądu, nie ma podstaw, by uznać A. P. winnym popełnienia przestępstwa skarbowego.

Zasądzić również należało od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. C. kwotę 1.476 zł tytułem kosztów obrony świadczonej na rzecz oskarżonego z urzędu, w tym 276 zł tytułem podatku VAT. Niewątpliwie bowiem za świadczoną przez obrońcę z urzędu obronę należy mu się wynagrodzenie, o którego zasądzenie wnosił obrońca w toku rozprawy. Przy ustalaniu jego wysokości Sąd wziął pod uwagę etap postępowania, na którym obrońca został ustanowiony, tryb i ilość terminów rozpraw, których brał udział.

W ostatnim punkcie uzasadnianego wyroku, Sąd wobec uniewinnienia oskarżonego, na mocy art. 113 § 1 kks w zw. z art. 626 § 1 kpk i art. 632 pkt 2 kpk kosztami procesu w sprawie obciążył Skarb Państwa.