Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Patrycja Baranowska

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2017 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. O.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 21 czerwca 2016 roku, sygnatura akt XI GC 293/15

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 600,00 zł (sześciuset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VIII Ga 423/16

UZASADNIENIE

Powódka M. O. wniosła o zasądzenie od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwoty 3.060,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 2.430,20 zł od dnia 3 października 2014 r. do dnia zapłaty i od kwoty 629,85 zł od dnia 28 października 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazała, iż strony zawarły umowę zlecenia, na mocy której powódka zobowiązała się odebrać towar i dostarczyć go do miejscowości na W.. Pozwana była obowiązana do zapłaty za usługę. Wskazała, że pozwana usiłowała jednostronnie narzucić powódce zmianę postanowień umowy, czym doprowadziła do szkody po stronie powodowej, gdyż powódka nie była w stanie wykonać terminowo kolejnej umowy.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa i obciążenie powódki kosztami procesu. W uzasadnieniu przyznała, że podstawą umowy było jej zlecenie. Wskazała, że pracownica pozwanej została poinformowana przez kontrahenta o zmianie miejsca rozładunku. Wyjaśniła, że za zmianę części trasy zaproponowała powódce dodatkowe wynagrodzenie. Dodała, że informacja o zmianie miejsca rozładunku trafiła do powódki jeszcze przed przybyciem transportu w wyznaczone miejsce. Wskazała na brak swojej winy w opóźnieniu w odbiorze kolejnego ładunku. Dodatkowo, pozwana zgłosiła zarzut potrącenia z tytułu kosztów najmu magazynu oraz z tytułu kary umownej naliczonej za zbyt późne przesłanie dokumentów.

Wyrokiem z dnia 21 czerwca 2016 r. (sygn. akt XI GC 293/15) Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.578,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi od określonych kwot i dat (pkt I), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 504 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

W niniejszym postępowaniu Sąd Okręgowy nie przeprowadzał postępowania dowodowego. Apelujący nie złożył nowych wniosków dowodowych, nie było też podstaw do przeprowadzenia dowodów z urzędu. W tej sytuacji, zgodnie z art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku Sądu drugiej instancji powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Kontrola odwoławcza zaskarżonego wyroku doprowadziła do stwierdzenia, że wyrok został wydany po dokonaniu prawidłowych ustaleń faktycznych, a następnie przyjęciu właściwej podstawy prawnej. Sąd Rejonowy trafnie określił podstawę prawną zobowiązania pozwanej względem powódki o zapłatę, wskazując na zawarte w konwencji z dnia 19 maja 1956r o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) – Dz. U. z 1962 r., Nr 49 poz. 238 ze zm. regulacje dotyczące zasady zawierania i wykonywania umów przewozu. Z uwagi na fakt, że źródło sporu związane było z kwestią zmiany miejsca rozładunku słusznie Sąd I instancji przyjął, że fundament oceny roszczenia stanowił art. 12 wspomnianej konwencji CMR.

Zarzuty apelacji i argumentacja przytoczona na ich uzasadnienie nie podważają stanowiska, iż roszczenie strony powodowej oparte na przytoczonej podstawie prawnej okazało się uzasadnione w znacznej części.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów apelacyjnych, w pierwszej zaś kolejności do zarzutów o charakterze procesowym zaznaczenia wymaga, wbrew twierdzeniom apelującej, że Sąd Rejonowy nie przekroczył przy ocenie dowodów granic zakreślonych dyspozycją powołanego przepisu. Apelujący, który powołuje się na zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. winien wskazać, które z istotnych dowodów zostały pominięte, bądź które z nich zostały ocenione z naruszeniem zasad wynikających z art. 233 § 1 k.p.c. oraz na czym polegały błędy w ich ocenie. W niniejszej sprawie skarżąca dla uzasadnienia tego zarzutu, ograniczyła się w zasadzie do powtórzenia swojego stanowiska prezentowanego przed Sądem Rejonowym. W szczególności nie wykazała ażeby Sąd I instancji naruszył czy to zasady logicznego rozumowania, czy to doświadczenia życiowego, czy też pominął jakieś dowody, których przeprowadzenie mogłoby skutkować inną oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego. Jak słusznie podkreśliła powódka w odpowiedzi na apelację zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga nie polemiki, lecz wskazania, że sąd ten uchybił kryteriom oceny, zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd doniosłości (wadze) poszczególnych dowodów, ich odmiennej ocenie, niż ocena Sądu pierwszej instancji. Samo stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości, nie jest wystarczające. Wbrew twierdzeniem skarżącej Sąd I instancji uwzględnił wszystkie zawnioskowane dowody w szczególności zaś dowody z dokumentów w tym dowód w postaci pierwotnego zlecenia transportowego i zlecenia zmodyfikowanego. Przeprowadzone przez Sąd Rejonowy postępowanie obejmowało również wszystkie dowody osobowe, a zatem także zeznania J. F. w charakterze strony pozwanej. Sąd uwzględnił przy tym dowody w takim zakresie w jakim tworzyły one spójną całość z dokumentami, którym nadano znaczenie kluczowe. Powyższe wyjaśnienia zawarte zostały w pisemnych motywach wyroku Sądu Rejonowego, nie można podzielić zatem zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

W oparciu o zgromadzony materiał dowodowy trafnie ocenił Sąd Rejonowy postępowanie powódki jako zgodne z łączącą strony umową oraz przepisami prawa. W związku z tym zasadnie powódka domagała się zapłaty umówionego wynagrodzenia (przy niekwestionowanym jego obniżeniu z powodu przekroczenia umówionego terminu do złożenia dokumentów). Powódka prawidłowo wykonała przewóz, zgodnie z pierwotnie przyjętym zleceniem, bowiem żądanie zmiany od powódki miejsca wydania towaru było w okolicznościach niniejszej sprawy bezskuteczne. Pozwana - co nie było sporne - nie przedstawiła powódce oryginału listu przewozowego, nie spełniając tym wymogu zawartego w art. 12 ust. 5 lit a) konwencji CMR. Abstrahując od nietrafnych zarzutów pozwanej w tym względzie zaznaczenia jednak wymaga, że przewidziany w powołanym przepisie wymóg przedstawienia listu przewozowego przez osobę składającą przewoźnikowi oświadczenia w zakresie rozporządzania przesyłką odzwierciedlać ma funkcję legitymacyjną listu. Niewystawienie listu przewozowego nie jest jednak przeszkodą do rozporządzenia przesyłką przez nadawcę aż do momentu skorzystania przez odbiorcę z prawa określonego w art. 13 ust. 1 konwencji (por. orzeczenia B. z 27.01.1982 r., (...) 1985 R. S. 349). Przy założeniu, że przewidziany wymóg ma na celu przede wszystkim jednoznaczne wskazanie przewoźnikowi, który z uczestników procesu transportowego (nadawca czy odbiorca) uprawniony jest do rozporządzenia towarem w sytuacji gdy odbiorca nie przejął listu kwestia osoby uprawnionej do rozporządzania przesyłką nie powinna budzić wątpliwości. Niezależnie od powyższego trudno przyjąć, że zastosowanie winien mieć art. 14 konwencji CMR, w niniejszej sprawie nie zachodziła bowiem niemożność wykonania umowy przewozu na warunkach podanych w liście przewozowym. Przewoźnik winien zaś zwrócić się o wydanie stosownych instrukcji jedynie w przypadku zaistnienie przeszkód w przewozie. Tymczasem wcześniej uzgodnione warunki, w oparciu o które powódka podjęła się zlecenia były możliwe do spełnienia. Skoro pozwana nie mogła skutecznie zmienić wcześniej ustalonego miejsca rozładunku to niewątpliwie ostatecznie przewóz odbył się prawidłowo zgodnie z wytycznymi zawartymi w pierwotnym liście przewozowym.

Omawiany powyżej wymóg nie stanowi jedynego ograniczenia w zakresie prawa rozporządzania przesyłką. Skuteczność dyspozycji nadawcy jako wyjątek od zasady „ pacta sunt servanda” wyłączona jest gdy zachodzą okoliczności uniemożliwiające wykonanie świadczenia określone w dalszej dyspozycji art. 12 ust. 5 konwencji CMR. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dowodzi natomiast jakoby ziścił się warunek wynagrodzenia przewoźnikowi wszelkich kosztów i szkód związanych ze zmianą miejsca wydania towaru. Z pewnością - co w zasadzie nie było kwestionowane przez pozwaną zwłaszcza wobec twierdzeń o prowadzeniu negocjacji - zaproponowana przez nią kwota 50 euro nie mogła stanowić wspomnianego wyżej wyrównania wszelkich szkód i kosztów. Samo z zresztą twierdzenie o tym, że propozycja zapłaty 50 euro była stawką wyjściową nie znajduje potwierdzenia materiale dowodowym. Z założenia zresztą trudno przyjąć, że takowe negocjacje mogły być prowadzone, skoro powódka odmówiła uwzględnienia zmiany powołując się na konieczność podstawienia auta innemu klientowi, któremu obiecała powrót do kraju. Inaczej niż zeznawała J. F. (odmówiono wykonania dyspozycji nie podając żadnych argumentów) informację o przyczynach odmowy przyjęcia zmiany miejsca rozładunku D. O. przekazywał od razu B. J. za pomocą komunikatora oraz w korespondencji elektronicznej (spełniając warunek przewidziany w art. 12 ust 6 konwencji CMR). Ponadto powódka od początku nie wyrażała zgody na zaproponowaną cenę, pozwana zaś mimo prowadzonej dalej korespondencji nie złożyła kolejnej propozycji uwzględniającej zwiększenie kosztów. Na okoliczność, że kwota 50 euro była „punktem wyjścia do prowadzonych negocjacji” wskazywała wprawdzie prezes zarządu pozwanej J. F., z jej zeznań nie wynika jednak jakoby pertraktacje faktycznie były prowadzone. J. F. powołując się na późniejszą wymianę zdań i niewłaściwe zachowanie męża powódki nie wskazała jak przebiegały owe negocjacje, jakie warianty były rozważane i jakie zmiany ostatecznie pozwana zaoferowała. J. F. zaznaczyła przy tym, że dopłaty wobec zmiany miejsca rozładunku występują w przypadku wydłużenia trasy, a w niniejszej sprawie natomiast trasa uległa skróceniu. Z uwagi jednak na fakt samej zmiany pozwana poczuła się zobowiązana do dopłaty.

Przyjęciu zmiany miejsca wydania towaru sprzeciwiały się także warunki określone w art. 12 ust. 5 lit b) stanowiące przeszkodę w normalnej eksploatacji przedsiębiorstwa przewoźnika. Jak słusznie przyjął Sąd Rejonowy, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, wykonanie instrukcji przekazanej przez pozwaną przeszkadzało w normalnej eksploatacji przedsiębiorstwa powódki jako przewoźnika i przynosiło szkodę innym nadawcom. Zgodnie z pierwotnym zleceniem nr (...) rozładunek miał bowiem nastąpić w miejscowości o kodzie (...) w dniu 6 sierpnia 2014 r. w godzinach od 8 do 16. W zleceniu nr (...) przyjętym przez powódkę od R. R. C. wskazano adres załadunku 8800 N. z terminem wyznaczonym na dzień 6 sierpnia 2014 r. w godzinach od 8 do 17. W zleceniu jako kierowcę wskazano T. G. i numery jego auta. Okoliczność zawarcia tej umowy oraz jej niewykonania w terminie przez powódkę w zakresie podstawienia na załadunek, naliczenie kary oraz podstawienie ostatecznie innego pojazdu powódki wynika z dowodów z dokumentów oraz zeznań świadków zgłoszonych przez stronę powodową i zeznań powódki. Fakty te nie były zresztą sporne. Niesporne także było, ze miejscowości o kodzie (...) i 8800 dzieli odległość ok. 70 km. Tymczasem adres (...) U. gdzie miał być nowy rozładunek znajdował się ponad 350 km od miejsca kolejnego załadunku (miejscowość z kodem 8800). Zmiana miejsca wydania towaru dokonana przez pozwaną przy uwzględnieniu tych danych niewątpliwie zakłóciłaby normalną eksploatację przedsiębiorstwa powódki. Przy ocenie warunków prawidłowej eksploatacji przedsiębiorstwa powódki znaczenia miała więc nie odległość między pierwotnym i zmienionym miejscem wyładunku, a możliwość podjęcia kolejnego załadunku objętego odrębnym zleceniem.

W świetle powyższego skoro zmiana miejsca rozładunku nie była dopuszczalna i powódce co do zasady należne było umówione wynagrodzenie to nie mogło dojść do potrącenia kwoty 350 euro związanej z nienależytym wykonaniem przewozu poprzez nieuwzględnienie nowych instrukcji. Istota potrącenia polega bowiem na dokonaniu kompensacji, w sytuacji gdy dwie osoby są wzajemnie w stosunku do siebie dłużnikami i wierzycielami, by mogło dojść do potrącania muszą więc istnieć dwie wierzytelności (art. 498 § 1 kc). Powódce nie można przypisać odpowiedzialności za powstanie kosztów najmu magazynu wywołanych zmianą miejsca wyładunku a tym samym uwzględnić zarzutu potrącenia tych kosztów, co czyni nieskutecznym zarzut naruszenia art. 498 § 1 k.c.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 385 k.p.c. apelacja podlegała oddaleniu o czym orzeczono jak w sentencji.

Pozwana przegrała sprawę w postępowaniu apelacyjnym zatem zobowiązana jest do zwrotu powódce celowych kosztów procesu odnoszących się do wynagrodzenia pełnomocnika procesowego w postaci kosztów zastępstwa procesowego. Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego zapadło przy zastosowaniu przepisu art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 w zw. z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. urzędu w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804) w brzmieniu obowiązującym na dzień zainicjowania postępowania przed Sądem II instancji.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...),

3.  (...)