Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2016 r. w Gliwicach

sprawy R. T. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. T. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 2 grudnia 2015 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu R. T. (1) emeryturę od dnia 25 września 2015 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonego R. T. (1) kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

(-) SSR del. M. K.

Sygn. akt. VIII U 208/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 grudnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu R. T. (1) prawa do emerytury w niższym wieku w oparciu o art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227z późn. zm.) w związku z tym, iż nie udowodnił on 25 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego i 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, że nie zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 12.10.1988 r do 31.12.1998 r, ponieważ w świadectwie pracy zakład wskazał stanowisko spawacz elektryczno gazowy- operator wózka widłowego, które nie jest wymienione wykazie. Organ rentowy nie uznał do ogólnego stażu, okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 25.09.1971rdo 30.04.1974 r, ponieważ w tym czasie ubezpieczony uczęszczał do szkoły, co uniemożliwiło wykonywanie tej pracy w co najmniej połowie wymiaru czasu pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany poprzez przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury. Podniósł, że łącznie z pracą w gospodarstwie rolnym posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy. W gospodarstwie pracował w okresach wakacyjnych oraz przez cały kwiecień 1974 r, gdyż nie zdawał matury i po obronie pracy jako technik ogrodnik wrócił do domu. Ubezpieczony podniósł także, że stanowisko operatora wózka było wyłącznie określeniem dodatkowej umiejętności dającej podstawę do wyższego wynagrodzenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony R. T. (1) urodzony w dniu (...) w dniu 22 września 2015 r złożył wniosek o emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony 60 lat ukończył (...)

Ubezpieczony nie jest członkiem OFE.

R. T. (1) uczęszczał do czteroletniego Państwowego Technikum Ogrodniczego w B., które ukończył 30 kwietnia 1974 roku. Do domu przyjeżdżał na weekendy oraz w okresie ferii i wakacji. Ubezpieczony wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym stanowiącym własność ojca ubezpieczonego R. T. (2). Gospodarstwo było położone w P.. Liczyło 0,9681 ha. W spornym okresie w gospodarstwie uprawiano zboża, ziemniaki. W gospodarstwie hodowano krowę, barany, owce, kury, króliki.

W gospodarstwie pracę wykonywał ubezpieczony razem z ojcem gdyż matka w tym okresie ciężko chorowała. Ojciec ubezpieczonego pracował zawodowo. Dorywczo w pracach w gospodarstwie pomagali także sąsiedzi i członkowie rodziny. Brat odwołującego jest od niego 3 lata młodszy a siostra 2 lata.

Pracując w gospodarstwie rolnym w okresie wakacyjnym: lipiec, sierpień ubezpieczony wykonywał prace polowe: siał, sadził, pracował przy żniwach, sianokosach. Plewił ziemniaki z chwastów, zbierał stonkę. Gospodarstwo nie było zmechanizowane. Nadto zajmował się hodowlą zwierząt i przygotowaniem paszy. W gospodarstwie w okresie wakacyjnym pracował średnio 6 godzin dziennie a w okresie sianokosów ponad 6 godzin. Zimą w okresie ferii, jego praca polegała przede wszystkim na karmieniu zwierząt, utrzymywaniu czystości w oborze. Ubezpieczony także doił krowę. Praca w gospodarstwie w okresie ferii zajmowała 6 godzin dziennie. Po zakończeniu nauki w Technikum ubezpieczony w kwietniu 1974 wrócił do domu i przez cały kwiecień, każdego dnia pracował w gospodarstwie. W okresie od dnia 02.09.1974 r do 31.10.1974 r ubezpieczony pracował w (...) Zjednoczeniu (...) „S.. Od 01.11.1974 r. do 10.12.1974 r. ubezpieczony pracował gospodarstwie rolnym rodziców. /dowód: zeznania świadków A. S. k 36, J. S. k 36, zeznania ubezpieczonego k 39/

W okresie od 19.01.1983 r. do 31.08.2000 r. ubezpieczony pracował w Przedsiębiorstwie (...) SA w G.. W okresie od dnia 12.10.1988 r. do dnia 31.121.1998 r. zajmował formalnie stanowisko spawacza elektryczno – gazowego – operatora wózka widłowego. Po ukończeniu kursu spawacza ubezpieczony wykonywał wyłącznie prace spawalnicze. Pracował na oddziale napraw wagonów towarowych. Jako spawacz pracował każdego dnia w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony nie wykonywał pracy operatora wózka widłowego. Kurs operatora wózka widłowego był niezbędny do uzyskania wyższej stawki zaszeregowania. /dowód: zeznania świadka G. K. 38, J. P. k 39, zeznania ubezpieczonego k 39/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej powołane dowody.

Zebrany materiał dowodowy Sąd uznał za kompletny i wystarczający do poczynienia ustaleń faktycznych oraz na rozstrzygnięcie sprawy. W szczególności Sąd dał w pełni wiarę zeznaniom świadków i zeznaniom ubezpieczonego, gdyż są spójne i wzajemnie się potwierdzają. Przesłuchani w postępowaniu świadkowie opisali zakres obowiązków odwołującego w gospodarstwie rolnym rodziców. Przy pracach rolniczych nie używano maszyn, gdyż gospodarstwo nie było zmechanizowane, co przekonuje, że odwołujący w okresie wakacyjnym i w okresie ferii zimowych świadczył osobiście pracę w gospodarstwie, w wymiarze przez świadków opisanym.

Również świadkowie G. K., J. P. spójnie zeznali, że ubezpieczony nie wykonywał pracy operatora wózka widłowego, a po ukończeniu kursu spawacza pracował wyłącznie jako spawacz, każdego dnia i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego, R. T. (1) zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie było ustalenie czy ubezpieczony posiada wymagane na dzień 1 stycznia 1999 r 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych i 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony domagał się zaliczenia do ogólnego stażu, okresu pracy gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia i okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) SA od 12.10.1988 r – 31.12.1998 r na stanowisku spawacza.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku

niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl 184 ust 2 ustawy emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W zakresie określenia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 ww. ustawy, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których ubezpieczonym przysługuje prawo do emerytury art. 32 ust. 4 odsyła do uregulowań Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zm.).

W myśl § 3 i 4 rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w załączonym do rozporządzenia wykazie A, nabywa prawo
do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

3. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Z kolei art. 10 ust. 1 powołanej ustawy wskazuje, iż przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2)przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Zgodnie z cytowanym wyżej przepisem okresy pracy w gospodarstwie rolnym – w warunkach tego przepisu – uwzględnia się w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresu wymaganego do przyznania emerytury.

W pierwszej kolejności Sąd wskazuje, że uwzględnieniu podlegają takie okresy wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, kiedy praca ta ma charakter stały a nie dorywczy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że przesłanką zaliczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym, o którym stanowi art. 10 ust. 1 pkt 3 tej ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jest znaczący dla funkcjonowania tego gospodarstwa wymiar czasu pracy, za który uważa się wymiar co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy. Zaliczeniu do okresów składkowych podlegają nie okresy jakiejkolwiek pracy rolniczej, a jedynie stała praca o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej w gospodarstwie, w którym osoba zainteresowana (domownik) zamieszkuje lub ma możliwość codziennego wykonywania w nim prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2011r., II UK 305/10, LEX nr 852557, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015r. I UK 292/14, Legalis Numer 1263220).

Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela również pogląd wyrażony
w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2014r. I UK 17/14 (LEX nr 1538420) gdzie wskazano, że przesłanka zaliczenia do okresów składkowych okresu pracy w gospodarstwie rolnym w ilości odpowiadającej co najmniej połowie pełnego wymiaru czasu pracy, wiąże się z poglądem, iż praca ta ma mieć charakter ciągły, co oznacza nastawienie ubezpieczonego na stałe świadczenie pracy w gospodarstwie rolnym (gotowość do jej świadczenia, dyspozycyjność) i odpowiadającą temu nastawieniu niezmienną możliwość skorzystania z jego pracy przez rolnika, a negatywną przesłanką staje się doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych czy wykonywanie w gospodarstwie rolnym prac o charakterze dorywczym, okazjonalnie i w wymiarze niższym od połowy pełnego wymiaru czasu pracy. Prawidłowa wykładnia art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) wymaga zatem gotowości (dyspozycyjności) do wykonywania pracy we wskazanym wyżej rozumieniu. W tym znaczeniu wykonywaniu pracy jedynie w okresach kilku czy nawet kilkunastodniowych przerw w realizacji obowiązków szkolnych z pewnością nie można natomiast przypisać cechy stałości, w związku z czym za pracę w gospodarstwie rolnym, o której mowa w powołanym przepisie, nie może być uznana pomoc o charakterze doraźnym, wykonywana jedynie w okresach krótkich przerw i zwolnień od zajęć szkolnych (vide również wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 kwietnia 2015r., III AUa 1104/14, Legalis Numer 1285449).

Ponieważ ubezpieczony uczęszczał do czteroletniego Państwowego Technikum Ogrodniczego w B., które ukończył 30 kwietnia 1974 r, a do domu przyjeżdżał wyłącznie na weekendy i w okresie wakacyjnym oraz w okresie ferii zimowych, uwzględnieniu podlegają wyłącznie dwu miesięczne okresy wakacyjne, kiedy ubezpieczony prace w gospodarstwie rolnym świadczył w sposób ciągły oraz okresy dwu tygodniowych ferii zimowych.

Według oceny Sądu postępowanie dowodowe wykazało, że odwołujący po ukończeniu 16 roku życia w dniu 25 września 1971 roku w okresie ferii zimowych i wakacyjnych wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym rodziców pracując w tym okresie co najmniej 6 godzin dziennie. Odwołujący osobiście zajmował się wszystkimi wchodzącymi w zakres pracy w tym gospodarstwie czynnościami, a to: hodowlą zwierząt i pracami polowymi. Przesłuchani w postępowaniu świadkowie opisali zakres obowiązków odwołującego w gospodarstwie, które – w ocenie Sądu – wyczerpywały wymiar pracy. Świadkowie potwierdzili, że ubezpieczony pracował przy żniwach, przy suszeniu siana, pomagał przy inwentarzu, karmił zwierzęta, pasł krowę, doił krowę 3 razy dziennie, wywoził obornik, a w okresie zimowym głównie zajmował się zwierzętami. Rodzice ubezpieczonego mieli krowę, 5 owiec, w okresie letnim około 15 owiec, kury, indyki, króliki, zatem zakres prac które trzeba było wykonać przy zwierzętach był szeroki.

Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego - "Przy ustaleniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, świadczonej przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, także w czasie wakacji szkolnych (art. 10 ust. 3 w związku z art. 6 ust. 2 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z FUS) - wyrok SN z dnia 19 grudnia 2000 r., sygn. akt: II UKN 155/00, OSNP 2002/16/394.

Oceniając ilość codziennej pracy wymaganej w gospodarstwie, strukturę upraw, ilość inwentarza, sytuację rodzinną (pracujący zawodowo ojciec, chora matka) wiek i ilość osób mieszkających w tym czasie w gospodarstwie, w okresach wakacji odwołujący był w pełni do dyspozycji rodziców i pracę w gospodarstwie świadczyć mógł w sposób odpowiadający omówionym wyżej kryteriom.

Reasumując powyższe rozważania podkreślić należy, że zaliczeniu podlega wyłącznie praca odwołującego w charakterze domownika na przestrzeni od ukończenia 16 roku życia tj. od 25 września 1971 r . w ciągu samych tylko dwumiesięcznych wakacji szkolnych i dwutygodniowych ferii zimowych tj, 2 tygodnie i 2 miesiące w 1972 r, 2 tygodnie i 2 miesiące w 1973 r i 2 tygodnie 1 miesiąc w 1974 r, gdyż ubezpieczony zakończył naukę wcześniej, nie zdawał matury i od kwietnia pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, co daje dodatkowo staż: 6 miesięcy i dwa tygodnie.

Dodatkowo do stażu ogólnego zaliczyć należy także prace w gospodarstwie rolnym rodziców od 01 listopada 1974 r.(ubezpieczony zakończył pracę 31.10.1974 r) i w gospodarstwie pracował do 10.12.1974 r., gdyż 11.12.1974 r podjął kolejne zatrudnienie, co daje dodatkowo 1 miesiąc i 10 dni.

Łącznie zatem do ogólnego stażu należy doliczyć ubezpieczonemu 7 miesięcy, 2 tygodnie i 10 dni.

Biorąc pod uwagę fakt, że ZUS zaliczył ubezpieczonemu do ogólnego stażu 24 lata 6 miesięcy i 25 dni, ubezpieczony osiągnął na dzień 01.01.1999 r wymaganych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

ZUS nie zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 12.10.1988 r. do 31.12.1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) SA w Z..

Z zebranego materiału dowodowego wynika natomiast, że w okresie tym ubezpieczony wykonywał pracę spawacza gazowego. Prace na tym stanowisku wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nigdy nie wykonywał pracy operatora wózka widłowego, a stanowisko operatora wózka widłowego, zamieszczane w dokumentacji pracowniczej obok stanowiska spawacza elektryczno- gazowego, służyło wyłącznie uzyskaniu wyższej stawki zaszeregowania. Ubezpieczony został skierowany na kurs kierowcy wózków, kurs ukończył ale pracy operatora wózka nigdy nie wykonywał. Bezpośredni przełożony ubezpieczonego J. P., zeznał, że nigdy nie zlecił mu tego rodzaju prac i jeśli ubezpieczony wykonywałby prace operatora wózka widłowego to na pewno wiedziałby o tym. Świadek potwierdził, że ubezpieczony po ukończeniu kursu spawacza wykonywał wyłącznie prace spawalnicze.

Ustalony w sprawie stan faktyczny pozwalał na przyjęcie, że ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych, ponieważ stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę wymienioną w wykazie A, dział XIV, poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tj prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo wodorowym,

Do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych należy zatem zaliczyć okres od 12.10.1988 r. do dnia 31.12.1998 r., co daje łącznie 10 lat 2 miesiące i 20 dni. Biorąc pod uwagę fakt, że ZUS uznał, że ubezpieczony udokumentował 5 lat, 2 miesiące i 11 dni pracy w warunkach szczególnych, należy uznać, że R. T. (1) posiada 15 letni staż pracy w warunkach szczególnych.

Według oceny Sądu postępowanie dowodowe wykazało w sposób jednoznaczny, że ubezpieczony ukończył 60 rok życia, i na dzień 31 grudnia 1998r. udowodnił łącznie ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, uzupełnionych o pracę w gospodarstwie rolnym, w tym ponad 15 lat pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach.

Z powyższych przyczyn, Sąd stwierdził, że R. T. (1) z momentem ukończenia 60 roku życia spełnia łącznie wszystkie warunków niezbędne do przyznania emerytury z obniżonego wieku, wynikających z treści art. 184, ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zmianami), a tym samym jego odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono w oparciu o art. 98 § 1 i 3 kpc. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego ustalona została w oparciu § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804).

(-) SSR del Magdalena Kimel