Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

10 stycznia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący – sędzia sądu rejonowego Jacek Modras

Protokolant – sekretarz sądowy Justyna Wiśniewska

po rozpoznaniu na rozprawie 10 stycznia 2017 r. w Nowym Dworze Mazowieckim

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

o zapłatę

I.  pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy (...) w W.28 stycznia 2003 r. do sygn. (...), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem tamtego sądu rejonowego z 4 stycznia 2010 r., sygn. (...), w części – to jest co do kwoty 7.437,40 zł (siedem tysięcy czterysta trzydzieści siedem złotych czterdzieści groszy);

II.  w pozostałej części oddala powództwo;

III.  nie obciąża powoda kosztami procesu;

IV.  nakazuje ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim 889 zł (osiemset osiemdziesiąt dziewięć złotych) tytułem brakującej części opłaty od pozwu.

Sygn. akt I C 930/16

UZASADNIENIE

wyroku z 10 stycznia 2017 r.

I.  Stanowiska stron

W pozwie z 23 sierpnia 2016 r. powód M. P. („powód”) domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty wydanego 28 stycznia 2003 r. w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy (...) w W., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem tamtego sądu z 4 stycznia 2010 r., w części dotyczącej powoda, ponad 3.600 zł i w części dotyczącej odsetek.

W uzasadnieniu powód twierdził, że pierwotny wierzyciel – S. (...) w W. („S.”) zbyła wierzytelność z nakazu zapłaty na rzecz spółki (...), sp. z o.o. w S. („pozwana”) 22 października 2004 r. Obecnie Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w N. M. G. („komornik”) na podstawie opisanego wyżej tytułu wykonawczego prowadzi egzekucję m.in. przeciwko powodowi. Powód podniósł, że (a) dysponuje zaświadczeniem wydanym przez S., że na 16 października 2009 r. jego zadłużenie wynosiło jedynie 3.600 zł, nadto S. zrzekła się odsetek, zatem dług został już spłacony, że (b) część odsetek się przedawniła, że (c) odsetki są wygórowane, sprzeczne ze znowelizowanym art. 359 § 2 ^{( 1)} k.c., i że (d) wg powoda kwota zadłużenia została spłacona, gdyż za radą S. wpłacał jej raty kredytu mimo przelewu, a S. przekazywała je pozwanej, ale nie wiadomo, na jakiej podstawie. Powód wnosił, aby sąd zobowiązał pozwaną do udokumentowania, jakich wpłat powód dokonał dobrowolnie do S..

Pozwana w odpowiedzi na pozew (k. 26–32) uznała powództwo do 7.437,40 zł i wniosła o oddalenie powództwa w pozostałej części, jak również o zasądzenie kosztów postępowania na podstawie art. 101 k.p.c.

W uzasadnieniu pozwana oświadczyła, że uznała powództwo do wysokości dobrowolnych wpłat. Pozwana zarzuciła, że zaświadczenie S. nigdy nie zostało jej okazane, dotyczy innej umowy (nie zgadzał się numer), nadto S. na skutek przelewu utracił możliwość zwolnienia dłużnika z jakiejkolwiek części długu. Co się tyczy przedawnienia, to mogłoby ono dotyczyć jedynie odsetek za okres sprzed 3 grudnia 2006 r. (3 grudnia 2009 r. złożony został wniosek o nadanie klauzuli wykonalności), ale odsetki za ten okres zostały spłacone, zanim powód podniósł zarzut przedawnienia. W ramach powództwa przeciwegzekucyjnego nie można natomiast zmieniać wysokości prawomocnie zasądzonych odsetek.

II.  Ustalenia sądu

28 stycznia 2003 r. Sąd Rejonowy (...) w W.wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym do sygn. (...), w którym nakazał M. J., R. Ł. oraz powodowi, aby solidarnie zapłacili S. 7.413,29 zł wraz z odsetkami w wysokości 50% od 20 grudnia 2002 r. do dnia zapłaty oraz koszty postępowania.

Postanowieniem z 4 stycznia 2010 r., sygn. akt (...), tamtejszy sąd nadał klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty na rzecz pozwanej.

(dowód: tytuł wykonawczy w aktach komornika o sygn. (...))

S. wszczęła postępowanie egzekucyjne, które jednak zostało zakończone postanowieniem z 10 grudnia 2004 r. na podstawie art. 823 k.p.c.

(dowód: odpis postanowienia z 10 grudnia 2004 r., k. 43)

Umową cesji z 22 października 2004 r. S. zbył wierzytelność z tytułu wykonawczego na rzecz pozwanej.

(dowód: kopia umowy przelewu, k. 9)

16 października 2009 r. S. wystawiła zaświadczenie, zgodnie z którym jej wierzytelność w stosunku do powoda, wynikająca z umowy pożyczki nr (...) z 22 kwietnia 2002 r. wynosiła 3.600 zł. S. oświadczył również, że od tej kwoty nie były i nie będą naliczane odsetki.

(dowód: kopia zaświadczenie, k. 11)

3 grudnia 2009 r. pozwana nadała w urzędzie pocztowym wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na swoją rzecz.

(dowód: odpis wniosku i książki nadawczej, k. 45–46).

1 marca 2010 r. do kancelarii Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w O. I. Z. wpłynął wniosek pozwanej o wszczęcie egzekucji, datowany na 19 lutego 2010 r. Obecnie to postępowanie prowadzi Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w N. M. G..

(dowód: wniosek o wszczęcie egzekucji w aktach komornika o sygn. (...))

Do 2 sierpnia 2016 r. wszystkie wpłaty (i dobrowolne, i te uzyskane za pośrednictwem komornika) pozwana zaliczała na poczet odsetek. Od 2 kwietnia 2010 r. do 2 sierpnia 2016 r. wpłaty te wyniosły 23.678,04 zł.

(dowód: raport spłaty, k. 58–65)

Dobrowolne wpłaty na poczet zadłużenia wyniosły 7.437,40 zł.

(okoliczność bezsporna)

Od samego powoda do 7 lipca 2016 r. komornik wyegzekwował 13.408,93 zł.

(dowód: kopia zaświadczenia, k. 10)

Na 7 listopada 2016 r. zadłużenie wynikające z tytułu wykonawczego wynosiło 7.413,29 zł należności głównej i 23.776,43 zł odsetek.

(dowód: informacja o stanie zaległości, k. 93)

Stan faktyczny sąd ustalił na podstawie złożonych przez strony odpisów i kserokopii dokumentów. Żadnemu z nich sąd nie odmówił mocy dowodowej, żadna też ze stron nie kwestionowała wartości dowodów złożonych przez stronę przeciwną.

III.  Podstawa prawna wyroku

Podstawę prawną żądania powoda stanowi art. 840 § 1 k.p.c. Przepis ten stanowi, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne.

Żaden jednak z zarzutów powoda nie był skuteczny. Należy podkreślić, że już w pozwie przeciwegzekucyjnym powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu (art. 843 § 3 k.p.c.). Sąd rozważał zatem tylko zarzuty zgłoszone w pozwie.

Co się tyczy zaświadczenia wydanego przez S., to nie można odmówić racji argumentom pozwanej, że w 2009 r. S. nie była już wierzycielem. Od 2004 r. wierzycielem była pozwana i tylko ona mogła zwolnić powoda z długu w całości lub w części (art. 508 k.c.). Wszelkie oświadczenia S. dotyczące zadłużenia, wydane w 2009 r., były bezskuteczne. Powód nie wykazał, by S., wydając zaświadczenie, był umocowany do działania w imieniu wierzyciela, czyli pozwanej. Sama pozwana temu przeczyła. Również treść umowy przelewu nie dawała podstaw do uznania, że S. zachowała prawo do dysponowania długiem i zwalniania powoda z jakiejkolwiek jego części.

Odsetki, jako świadczenia okresowe, przedawniają się z upływem 3 lat (art. 118 k.c.). Dotyczy to również odsetek zasądzonych w wyroku na przyszłość (art. 125 § 1 k.c.). Ponieważ pierwsze postępowanie egzekucyjne zostało umorzone na podstawie art. 823 k.p.c., nie doszło do przerwania biegu przedawnienia w rozumieniu art. 123 k.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003 r., sygn. II CK 113/02, SIP Legalis). Do przerwania biegu przedawnienia doszło dopiero 3 grudnia 2009 r., bowiem wniosek o nadanie klauzuli wykonalności wywiera taki skutek (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.). Można zatem rozważać przedawnienie odsetek sprzed 3 grudnia 2006 r. (a więc „starszych” niż 3 lata na chwilę złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności). Tyle, że nieskuteczny jest zarzut przedawnienia w stosunku do wierzytelności już zaspokojonej. Wierzyciel (pozwana) miał prawo zaliczać wszelkie wpłaty na poczet odsetek, zgodnie z art. 451 § 1 k.c., i to najdawniej wymagalnych (art. 451 § 3 k.c.). Gdy powód podniósł zarzut przedawnienia, odsetki sprzed 3 grudnia 2006 r. były już spłacone. Od 20 grudnia 2002 r. do 2 grudnia 2006 r. odsetki w wysokości 50% od 7.413,29 zł wyniosły 14.653,94 zł, tymczasem zanim powód podniósł zarzut przedawnienia, wierzyciel otrzymał ponad 23 tys. zł. W związku z tym zarzut przedawnienia był nieskuteczny.

Co do zarzutu naruszenia art. 359 § 2 ¹ k.c., przepis ten (ograniczający wysokość odsetek) wszedł w życie 20 lutego 2006 r. Należało rozważyć, czy ma zastosowanie do czynności prawnych dokonanych przed tą datą. Siłą rzeczy odsetki umowne, jakie zasądzono od powoda w nakazie zapłaty z 28 stycznia 2003 r., musiały wynikać z jeszcze wcześniejszej czynności prawnej.

Po pierwsze należy zauważyć, że obecnie wysokość odsetek wynika już nie z czynności prawnej, ale z prawomocnego orzeczenia sądu (nakazu zapłaty).

Po drugie, art. 5 ustawy z 7 lipca 2005 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1316), którą dodano do kodeksu cywilnego przepisy dotyczące odsetek maksymalnych, wyraźnie stanowi, że przepisy tej ustawy stosuje się do czynności prawnych dokonanych po jej wejściu w życie. Brak jest zatem podstaw w tej sprawie do ingerowania w treść prawomocnego rozstrzygnięcia i zmiany zasądzonych na rzecz pozwanego odsetek z odsetek umownych na odsetki maksymalne (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2013 roku, sygn. akt I ACa 908/12, http://orzeczenia.katowice.sa.gov.pl). Słusznie zarzuciła strona pozwana, że powództwo przeciwegzekucyjne w żadnym razie nie może prowadzić do ponownego osądzenia sprawy.

Przepis art. 359 § 2 ¹ k.c. może co prawda stanowić punkt odniesienia przy dokonywaniu oceny, czy konkretne odsetki umowne z czynności zawartej przed 20 lutego 2006 r. mieściły się w dozwolonej stronom swobodzie kształtowania treści stosunku prawnego, czy też nie. Jest to jednak dopuszczalne na etapie postępowania rozpoznawczego. Jeśli sprawa jest już prawomocnie zakończona, nie można zarzutów merytorycznych podnosić w ramach powództwa przeciwegzekucyjnego (zob. uzasadnienie Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2007 roku, sygn. akt IV CSK 320/07).

Sąd Najwyższy podkreślał też, że wejście w życie nowych przepisów prawnych, w świetle których inaczej zostały unormowane sporne zagadnienia rozstrzygnięte prawomocnym tytułem wykonawczym, nie jest w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. zdarzeniem uzasadniającym pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, chyba że nowy przepis wyraźnie stwierdza wygaśnięcie wcześniej ustalonych zobowiązań (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1972 roku, sygn. akt II CR 385/72).

Co się tyczy wpłat na poczet wierzytelności, to dłużnik nie może żądać od wierzyciela żądać, by ten je udokumentował. Po to wprowadzono pokwitowanie (art. 462 k.c.), by to dłużnika w razie sporu obciążał dowód wpłaty. Skoro dłużnik twierdzi, że spełnił zobowiązanie, to powinien to udowodnić (art. 6 k.c.), a nie przerzucać ów ciężar na wierzyciela.

W świetle powyższych argumentów powództwo sąd rejonowy uwzględnił tylko w takiej części, w jakiej uznał je wierzyciel, czyli do 7.437,40 zł. Uznaniem powództwa sąd był związany (art. 213 § 2 k.p.c.), brak było bowiem podstaw, by uznać, że było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa. W pozostałej części powództwo należało oddalić.

Gdyby stosować podstawowe reguły dotyczące kosztów procesu, powód winien ponieść je w całości. Co do części, w jakiej pozwany uznał powództwo, podstawą byłby art. 101 k.p.c. W przypadku powództwa przeciwegzekucyjnego nie można przed jego wytoczeniem spełnić świadczenia (nawet ograniczenie egzekucji nie pozbawia tytułu wykonawczego wykonalności, następuje to dopiero na podstawie orzeczenia sądu). Pozwana przy pierwszej czynności uznała natomiast powództwo w części. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone, zatem powód winien ponieść koszty procesu na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Sąd uznał jednak, ze zachodzą szczególne okoliczności z art. 102 k.p.c. i odstąpił od obciążenia powoda kosztami. Sąd wziął tu pod uwagę, że na koszty strony pozwanej składały się jedynie koszty wynagrodzenia pełnomocnika, którego nakład pracy w postępowaniu nie był znaczny (pełnomocnik złożył jedynie odpowiedź na pozew, nie wziął udziału w rozprawie bez usprawiedliwienia). Powód wobec znacznego zadłużenia (odsetki w wysokości 50% rocznie) poszukiwał możliwości poprawienia swojej sytuacji, czego efektem jest niniejsza sprawa. Powód miał subiektywne przekonanie o słuszności powództwa. Sprawa nie była skomplikowana, a przedłużyła się jedynie na skutek sprawdzenia wartości przedmiotu sporu. Sąd wziął też pod uwagę, że dla strony pozwanej – jednej z czołowych instytucji na krajowym rynku wierzytelności – koszty wynagrodzenia pełnomocnika stanowią sumę niewielką, tymczasem dla powoda byłaby to poważna kwota, jeśli zważyć, że nadal musi spłacać zadłużenie.

Na skutek ustalenia przez sąd wartości przedmiotu sporu (k. 94) powstał obowiązek uiszczenia brakującej części opłaty (art. 130 ³ § 2 k.p.c. – sąd sprawdził wartość przedmiotu sporu już po wysłaniu odpisu pozwu). Powód nie uiścił brakującej części (889 zł) na wezwanie, zatem należało tę kwotę rozliczyć w wyroku. Powinien ponieść ją powód, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

(...)

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)