Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w O. w VII Wydziale Karnym Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Firkowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Monika Tymosiewicz

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Jolanty Jankowskiej

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2016 r.

sprawy T. M. ( M. ), ur. (...) w B., syna T. i W. z domu S.

oskarżonego z art. 222§1 kk w zb z art. 224§2 kk w zw. z art. 11§2 kk w zw. z art. 64§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w O. z dnia 1 lipca 2016 r., sygn. akt (...)

I zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że:

- uchyla rozstrzygniecie z pkt. II sentencji o karze łącznej pozbawienia wolności,

- w ramach rozstrzygnięć z pkt. I a i b sentencji przy zastosowaniu art.37a kk w miejsce orzeczonych tam kar pozbawienia wolności na podstawie art.34§1 a pkt.1 kk i art.35§1 kk orzeka wobec oskarżonego T. M. za czyn z pkt. I aktu oskarżenia karę 1 ( jednego ) roku i 6 ( sześciu ) miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 ( trzydziestu ) godzin w stosunku miesięcznym a za czyn z pkt. II aktu oskarżenia orzeka karę 4 ( czterech ) miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 ( trzydziestu ) godzin w stosunku miesięcznym,

- na podstawie art.85§1 i 2 kk oraz art.86§1 i 3 kk orzeka wobec oskarżonego karę łączną 1 ( jednego ) roku i 6 (sześciu ) miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 ( trzydziestu ) godzin w stosunku miesięcznym,

II w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze,

IV zasądza od Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego K. P. kwotę 420 ( czterysta dwadzieścia ) zł tytułem opłaty za obronę z urzędu oskarżonego T. M. wykonywanej w postępowaniu odwoławczym oraz kwotę 96,60 (dziewięćdziesiąt sześć złotych i sześćdziesiąt groszy ) zł tytułem podatku od towarów i usług od tej opłaty.

Sygn. akt 1013/ 16

UZASADNIENIE

T. M. został oskarżony o to, że:

I w dniu 17 listopada 2015 r. w M., gm. O., na drodze nr (...) naruszył nietykalność cielesną funkcjonariuszy policji sierż. szt. M. G., kopiąc go w lewą nogę na wysokości kolana powodując zaczerwienienie na nodze i zadrapania naskórka na dłoniach, oraz funkcjonariusza policji st. sierż. P. S., uderzając go rękoma po całym ciele powodując zadrapania naskórka na dłoniach podczas i w związku z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych, ponadto w czasie i miejscu jak wyżej zastosował przemoc w postaci szarpania za umundurowanie oraz kopanie w różne części ciała oraz popychanie wobec funkcjonariuszy policji sierż. szt. M. G. i st. sierż. P. S. w celu zmuszenia ich do zaniechania prawnej czynności służbowej w postaci odstąpienia od zatrzymania kierowania rowerem w stanie nietrzeźwości, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne,

tj. o czyn z art. 222 § 1 kk w zb. z art. 224 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk;

II w miejscu i czasie j.w. słowami wulgarnymi, powszechnie uznanymi za obelżywe znieważył funkcjonariuszy policji sierż. szt. M. G. i st. sierż. P. S. podczas i w związku z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne,

tj. o czyn z art. 226 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk.

Sąd Rejonowy w O. wyrokiem z dnia 1 lipca 2016 r. w sprawie (...)

I oskarżonego T. M. uznał za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów i za skazał go:

a/ za czyn z pkt I na podstawie art. 222§1 kk w zb. z art. 224§2 kk w zw. z art. 11§2 kk w zw. z art. 64§1 kk, opierając wymiar kary na art. 224§1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, na karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

b/ za czyn z pkt II na podstawie art. 226§1 kk w zw. z art. 64§1 kk na karę 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności;

III na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego karę łączną 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności.

Powyższy wyrok w całości na korzyść oskarżonego zaskarżył jego obrońca i zarzucił mu:

1/ obrazę przepisów prawa materialnego, a konkretnie art. 28 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks kamy (Dz. U. z 1997r.Nr 88 poz. 553 z późn. zm.), dalej: k.k., poprzez niezastosowanie tego przepisu w okolicznościach, w których oskarżony pozostawał w usprawiedliwionym błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego, albowiem dokonujący zatrzymania funkcjonariusze Policji byli- w czasie przeprowadzania czynności zatrzymania- nieumundurowani, a ponadto zajechali oskarżonemu drogę nieoznakowanym samochodem, a zatem- mając na względzie miejsce przeprowadzania powyższych czynności (teren niezabudowany)- uznać należy, iż oskarżony, odpierając podjęte przez funkcjonariuszy Policji kroki zmierzające do jego zatrzymania oraz podejmując próbę ucieczki, pozostawał w błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego;

2/ obrazę przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia, a konkretnie:

a/ art. 5 § 2 k.p.k., poprzez niepowzięcie przez Sąd pierwszej instancji uzasadnionych

wątpliwości co do rozbieżności w zeznaniach świadków P. S. oraz M. G., w zakresie przebiegu zatrzymania oskarżonego w dniu 17 listopada 2015r., polegających na innym opisie tego zdarzenia w ramach sporządzonych przez wskazanych funkcjonariuszy Policji notatek służbowych, innym zaś w toku zeznań złożonych przed Sądem;

b/ art. 7 k.p.k. w związku z art. 410 k.p.k., poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodu z zeznań świadków P. S. oraz M. G. i uznanie, iż pomimo zaistniałych rozbieżności w tych zeznaniach oraz braku innych dowodów, istnieją uzasadnione podstawy do skazania oskarżonego za zarzucane mu czyny;

c/ art. 424 § 1 i 2 k.p.k., poprzez sporządzenie uzasadnienia, które z uwagi

na lakoniczność nie pozwala na właściwą ocenę przebiegu rozumowania Sądu zmierzającego do skazania oskarżonego;

3/ na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k., błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegający na przyjęciu przez Sąd, iż oskarżony, w chwili zatrzymania, siedząc w samochodzie funkcjonariuszy Policji, kopnął w głowę P. S., podczas gdy wskazany funkcjonariusz Policji nie wspominał o tym fakcie w sporządzonej po zatrzymaniu notatce służbowej, zaś wskazał na tę okoliczność dopiero w toku zeznań składanych przed Sądem, a ponadto zadanie przez oskarżonego uderzenia nogą w głowę pokrzywdzonego z pozycji siedzącej i przy uwzględnieniu osobistych możliwości oskarżonego nie jest możliwe.

Ponadto, z daleko posuniętej ostrożności procesowej, na podstawie art. 438 pkt 4 k.p.k., zarzucił wyrokowi rażącą niewspółmiemość orzeczonej wobec oskarżonego kary 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy- przy założeniu, że oskarżony podlega odpowiedzialności karnej- okoliczności popełnienia czynu wskazują, iż orzeczona kara jest zbyt surowa.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów, względnie- w przypadku nie podzielenia przez Sąd zarzutu opisanego w pkt II ppkt 1 apelacji o orzeczenie kary o charakterze wolnościowym, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w O..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego zasługuje na uwzględnienie jedynie w stopniu skutkującym zmianą wyroku na korzyść oskarżonego w zakresie rodzaju kary.

Na wstępie stwierdzić trzeba, że zgromadzone w sprawie dowody Sąd meriti poddał wszechstronnej analizie i ocenie, zgodnie z dyrektywami określonymi w art. 4 k.p.k. Także przeprowadzone w oparciu o tę analizę wnioskowanie jest logiczne, zgodne z przesłankami wynikającymi z art. 7 kpk i przekonująco uzasadnione w pisemnych motywach skarżonego wyroku. Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji wnikliwe zweryfikował tezy aktu oskarżenia w granicach niezbędnych dla ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia winy i kwalifikacji prawnej zarzucanego oskarżonemu czynu. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynikają powody rozstrzygnięcia o winie oskarżonego, a Sąd Okręgowy w pełni podziela przedstawioną tam argumentację. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji prawidłowo, w oparciu o zebrany materiał dowodowy ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie, który nie budzi żadnych wątpliwości.

Przede wszystkim zwrócić należy uwagę, iż twierdzenia i wnioski w uzasadnieniu apelacji sprowadzają się do polemiki z dokonanymi przez Sąd Rejonowy ustaleniami. W judykaturze wielokrotnie podkreślano (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1998 r., V KKN 104/98, Prok. i Pr. 1999, z. 2, poz. 6 i z dnia 23 lipca 2003 r., V KKN 375/02, Lex nr 80278), że przeprowadzona w sprawie ocena dowodów pozostaje pod ochroną normy art. 7 k.p.k. wówczas, gdy przekonanie sądu jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie umotywowane w uzasadnieniu wyroku.

Dokonana przez Sąd odwoławczy analiza oceny dowodów przeprowadzonych przez Sąd I instancji upoważnia do stwierdzenia, iż została ona przeprowadzona przez ten Sąd z uwzględnieniem reguł zawartych w art. 4 k.p.k. i art. 410 k.p.k. - jest ona wszechstronna, nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów i nie zawiera błędów faktycznych bądź logicznych. Sąd orzekający, rozstrzygając o winie bądź niewinności obwinionego, kieruje się własnym, wewnętrznym przekonaniem, nieskrępowanym żadnymi ustawowymi regułami dowodowymi, a przekonanie to pozostaje tak długo pod ochroną art. 7 k.p.k., dopóki nie zostanie wykazane, że sąd I instancji oparł swe przekonanie o winie oskarżonego bądź na okolicznościach nieujawnionych w toku przewodu sądowego, bądź też ujawnionych w toku przewodu sądowego, ale ocenionych w sposób sprzeczny ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1974 r. w sprawie Rw 618/74, OSNKW 3-4/1975, poz. 47, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1990 r. w sprawie WRN 149/90, OSNKW 7-99/991, poz. 41, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 1996 r. w sprawie II KRN 199/95, OSN PiPr 10/1996, poz. 10), co w sprawie niniejszej nie ma miejsca.

Wskazać zatem należy, że Sąd Rejonowy przeprowadził prawidłową analizę wyjaśnień oskarżonego, zeznań pokrzywdzonych i pozostałych dowodów oraz w oparciu o zebrany materiał dowodowy odtworzył przebieg zdarzenia. Zasadnie zatem Sąd I instancji dał wiarę twierdzeniom funkcjonariuszy M. G. i P. S. opisujących zachowanie oskarżonego. Brak jest bowiem jakichkolwiek podstaw do podważenia zeznań tych świadków, którzy szczerze podawali o okolicznościach dotyczących zdarzenia. Wymienieni funkcjonariusze z racji pełnienia swojej funkcji i będąc osobami obcymi dla oskarżonego nie mieli powodu, aby zeznawać fałszywie. Analiza twierdzeń pokrzywdzonych wskazuje na to, że nie pomawiali oni oskarżonego lecz rzetelnie przedstawili na czym polegało zachowanie T. M., który ich nie tylko znieważył ale stosował wobec niuch przemoc w postaci kopania i oraz uderzania rękoma i szarpania za mundury. Powyższe relacje są pełne i jasne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą logiczną całość. Powyższego w żaden sposób nie może zmienić odwoływani się przez skarżącego do treści notatników służbowych albowiem uczynione tam zapiski są jedynie informacją o dowodzie a Sad I instancji prawidłowo oparł swoje ustalenia na dowodach w postaci zeznań policjantów. Jeśli zaś chodzi o odwołanie się do stwierdzenia o kopnięciu przez oskarżonego pokrzywdzonego P. S. w głowę, to zauważyć należy, że to zachowanie nie było objęte zarzutem. Tym samym Sąd Rejonowy również w sposób trafny ocenił wyjaśnienia oskarżonego, nie dając im wiary w zakresie popełnionego przez oskarżonego czynu i przebiegu zdarzenia, uznając je za sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym, w szczególności z zeznaniami wymienionych świadków. Podkreślenia przy tym wymaga, że w istocie T. M. z uwagi na swój stan związany ze znacznym spożyciem alkoholu faktycznie niewiele pamiętał z przebiegu zdarzenia- k.25 odw.

W świetle powyższych prawidłowych ustaleń faktycznych Sądu I instancji nie zasługują na podzielenie twierdzenia o niewinności oskarżonego wywiedzione w apelacji obrońcy oskarżonego.

Chybiony jest także zarzut związany z rzekomą obrazą prawa materialnego. Podkreślić bowiem należy, że z niebudzących wątpliwości zeznań funkcjonariuszy wynik, że tak oskarżony znał nieumundurowanych policjantów jak i oni znali go z widzenia. O powyższym dodatkowo świadczy tak wulgarne zwrócenie się przez oskarżonego do P. S. w nawiązaniu do miejsca wcześniejszej pracy – k.26, k.43 oraz wnioski płynące z odpisu wyroku Sadu Rejonowego w O. z dnia 9 października2013 r. w sprawie (...)– k.53-54 w zborze A. Tym samym w żaden sposób nie można przyjąć, że T. M. pozostawał w błędzie cod o okoliczności stanowiącej znamię czyny zabronionego. Pomimo bowiem tego, że funkcjonariusze poruszali się nieoznakowanym pojazdem i nie byli w mundurach oskarżony doskonale zadawał sobie sprawę, że czynności są przeprowadzane przez policjantów, którzy co istotne także wypowiedzieli do niego słowa „stój policja”.

Natomiast uwzględnić należało wyrażony w uzasadnieniu apelacji zarzut dotyczący rażącej surowości orzeczonej wobec oskarżonego bezwzględnej kary pozbawienia wolności. W ocenie Sądu Okręgowego orzeczona kara łączna 8 miesięcy pozbawienia wolności za popełnione przez oskarżonego czyny jest zbyt surowa, jeśli uwzględni się nie tylko faktyczny stopień społecznej szkodliwości czynów i oraz stopień zawinienia T. M., ale również zasady wymiaru kary określone w przepisie art.53 k.k.

Zgodnie z art. 53 § 2 k.k. wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków , rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.

W niniejszej sprawie należy przede wszystkim odnieść się do tego, iż T. M. wprawdzie nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu, jednakże w postepowaniu przygotowawczym faktycznie nie negował stawianych mu zarzutów, do których nie mógł się ustosunkować z uwagi na stan nietrzeźwości. Ponadto na uwadze należy mieć to, że policjanci wskazali, że celem ich działania było w istocie zatrzymanie nietrzeźwego rowerzysty z uwagi na zgłoszenie od innego kierowcy.

Zatem pomimo tego, że oskarżony był wcześniej karany i to za tożsame czyny, to w ocenie Sądu Okręgowego możliwe i celowe było w niniejszej sprawie orzeczenie wobec niego kary łagodniejszego rodzaju jaką jest kara miesięcy ograniczenia wolności połączona z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne. Uwzględniając powołane okoliczności zdarzenia i faktyczne skutki zachowania oskarżonego, właściwości i warunki osobiste T. M. i postawę oskarżonego wynikającą z subiektywnej oceny jego zachowania, orzeczone kary ograniczenia wolności: jednostkowe i łączna będą dla niego wystarczająco dolegliwe i winny odzwierciedlić społeczną szkodliwość czynów i stopień zawinienia oskarżonego oraz spełnić wobec wymienionego cele wychowawcze jak również właściwie ukształtować świadomość prawną społeczeństwa. Nadto kara ta winna skutkować unikaniem w przyszłości przez oskarżonego naruszeń porządku prawnego. Oczywistym jest przy tym, że w żaden sposób nie można zaakceptować nagannego zachowania T. M.. Jednakże uznać należy, że tym razem lepszym „narzędziem” do wdrożenia oskarżonego do przestrzegania reguł prawnych będzie wykonywanie pracy na rzecz społeczeństwa niż jego od niego izolacja.

Mając powyższe na uwadze zaskarżony wyrok zmieniono w ten sposób, że

- uchylono rozstrzygniecie z pkt. II sentencji o karze łącznej pozbawienia wolności,

- w ramach rozstrzygnięć z pkt. I a i b sentencji przy zastosowaniu art.37a kk w miejsce orzeczonych tam kar pozbawienia wolności na podstawie art.34§1 a pkt.1 kk i art.35§1 kk orzeczono wobec oskarżonego T. M. za czyn z pkt. I aktu oskarżenia karę 1 ( jednego ) roku i 6 ( sześciu ) miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 ( trzydziestu ) godzin w stosunku miesięcznym a za czyn z pkt. II aktu oskarżenia orzeka karę 4 ( czterech ) miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 ( trzydziestu ) godzin w stosunku miesięcznym,

- na podstawie art.85§1 i 2 kk oraz art.86§1 i 3 kk orzeczono wobec oskarżonego karę łączną 1 ( jednego ) roku i 6 (sześciu ) miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 ( trzydziestu ) godzin w stosunku miesięcznym i w pozostałej części utrzymano go w mocy - art. 437 § 2 k.p.k., art. 438 pkt.1- 4 k.p.k.

Na podstawie art. 624§1 kpk zwolniono oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze uznając, że przemawiają za tym względy słuszności.

Ponadto zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego K. P. kwotę 420 (czterysta dwadzieścia) zł tytułem opłaty za obronę z urzędu oskarżonego wykonywaną w postępowaniu odwoławczym oraz kwotę 96,60 (dziewięćdziesiąt sześć złotych i sześćdziesiąt groszy) tytułem podatku od towarów i usług od tej opłaty.