Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2016 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Z. D.

przeciwko Gminie S.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 31 maja 2016 r. sygn. akt I C 2105/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu treść:

„I. zasądza od pozwanej Gminy S. na rzecz powódki Z. D.:

a)  ustawowe odsetki od kwoty 2.847,54 zł od dnia 1 września 2012 r. do dnia 26 kwietnia 2013 r.;

b)  ustawowe odsetki od kwoty 2.847,54 zł od dnia 1 października 2012 r. do dnia 26 kwietnia 2013 r.;

c)  ustawowe odsetki od kwoty 2.847,54 zł od dnia 1 listopada 2012 r. do dnia 26 kwietnia 2013 r.;

d)  kwotę 26.309,32 zł (dwadzieścia sześć tysięcy trzysta dziewięć złotych 32/100) z ustawowymi odsetkami liczonymi:

- od kwoty 2.847,54 zł od dnia 1 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.847,54 zł od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.847,54 zł od dnia 1 lutego 2013 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 6.105,13 zł od dnia 1 marca 2013 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.202,13 zł od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.031,22 zł od dnia 1 maja 2013 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.031,22 zł od dnia 1 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 2.128,78 zł od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 3.268,22 zł od dnia 1 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty;

II. w pozostałej części powództwo oddala;

III. zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 1.987 zł tytułem kosztów procesu;

IV. nakazuje ściągnąć od powódki Z. D., z zasądzonego roszczenia, na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 6.225,60 zł tytułem brakującej części opłaty sądowej od pozwu;

V. nakazuje ściągnąć od pozwanej Gminy S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 1.556,40 zł tytułem brakującej części opłaty sądowej od pozwu.”

2. w pozostałej części apelację oddala;

3. zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 2.263,60 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

4. nakazuje ściągnąć od powódki Z. D., z zasądzonego roszczenia, na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 5.990,24 zł tytułem brakującej części opłaty sądowej od apelacji;

5. nakazuje ściągnąć od pozwanej Gminy S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 1.497,56 zł tytułem brakującej części opłaty sądowej od apelacji.

SSA Regina Kurek SSA Paweł Rygiel SSA Hanna Nowicka de Poraj

sygn. akt I ACa 1135/16

UZASADNIENIE

Powódka Z. D. domaga się zasądzenia od pozwanej Gminy S. kwoty 172.939,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi od wskazanych w pozwie kwot, za powołane okresy czasu. Z powołanej w pozwie podstawy roszczenia wynika, że powódka dochodzi zasądzenia odszkodowania, a jej szkoda polega na utracie dochodów z tytułu wynagrodzenia za pracę oraz świadczeń uzyskiwanych w związku z pracą, a to wobec wypowiedzenia jej stosunku pracy na skutek podjęcia przez Radę Miejską w S., z naruszeniem prawa, uchwały w sprawie przekształcenia Publicznej Szkoły Podstawowej wW.będącej w strukturze organizacyjnej Zespołu (...) Szkoła Podstawowa i Przedszkole wW..

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy powództwo oddalił i zasądził do powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 3.600 zł tytułem kosztów procesu.

Podstawą wyrokowania były następujące ustalenia faktyczne.

Z. D. była zatrudniona w Zespole (...) Szkole Podstawowej i Przedszkolu w W. na podstawie mianowania. W okresie od 27 lutego 2012 r. do 25 lutego 2013 r. korzystała z rocznego urlopu dla poratowania zdrowia.

W dniu 29 marca 2012 r. Rada Miejska w S. podjęła uchwałę nr(...), zgodnie z którą przekształciła z dniem 1 września 2012 r. (...) Szkołę Podstawową w W. będącą w strukturze organizacyjnej Zespołu (...) Szkole Podstawowej i Przedszkolu w W. o strukturze organizacyjnej obejmującej klasy I-VI, w szkołę o strukturze organizacyjnej obejmującej klasy I-III.

Pismem z dnia 22 maja 2012 r. Zespół (...) w W. wypowiedział powódce stosunek pracy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który miał upłynąć w dniu 31 sierpnia 2012 r. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano zmiany organizacyjne powodujące zmniejszenie liczby oddziałów, a tym samym liczby godzin w projekcie organizacyjnym Zespołu (...) Szkoła Podstawowa i Przedszkole w W.. Jako podstawę prawną wypowiedzenia wskazano art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela w zw. z uchwałą nr (...)Rady Miejskiej w S. z dnia 29 marca 2012 r. - brak możliwości dalszego zatrudnienia.

Powódka zainicjowała postępowanie przed Sądem Pracy, w którym domagała się uznania wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne, a następnie - wobec upływu okresu wypowiedzenia - domagała się przywrócenia jej do pracy. Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2012 r. Sąd Rejonowy w S. (sygn. akt IV P 98/12) oddalił przedmiotowe powództwo, a na skutek apelacji powódki Sąd Okręgowy w Kielcach (sygn. akt V Pa 19/13) wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2013 r. zmienił powyższy wyrok i zasądził od Zespołu (...) w W.na rzecz Z. D. kwotę 11.952,75 zł tytułem odszkodowania, stanowiącego równowartość trzymiesięcznego wynagrodzenia. Sąd Okręgowy przyznał rację powódce, iż w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia stosunek pracy nauczyciela jest chroniony, wobec czego wypowiedzenie jej stosunku pracy było wadliwe formalnie. Uznano jednak, że przywrócenie powódki do pracy nie byłoby celowe, skoro okres na jaki udzielono jej urlopu dla poratowania zdrowi zakończył się 25 lutego 2013 r. Stwierdzono również, że przywrócenie powódki do pracy w pełnym wymiarze godzin nie byłoby również możliwe z uwagi na sytuację jaka na skutek zmian organizacyjnych zaszła w pozwanej szkole.

Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w K. (sygn. akt II SA/Ke 565/13) stwierdził, że uchwała Rady Miejskiej w S. z dnia 29 marca 2012 r. nr (...) została wydana z naruszeniem prawa. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że niezgodność uchwały z prawem wynika z faktu, iż jej podjęcie nie zostało poprzedzone zawiadomieniem wszystkich rodziców uczniów o zamiarze przekształcenia szkoły co najmniej na 6 miesięcy przez terminem przekształcenia (co narusza art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty) oraz wskazania nieprawidłowej daty przekształcenia – 1 września 2012 r. zamiast 31 sierpnia 2012 r., co narusza art. 59 ust. 1 i 6 w zw. z art. 63 ustawy o systemie oświaty. Wojewódzki Sąd Administracyjny w K. orzekł o niezgodności uchwały z prawem, a nie o jej nieważność, gdyż upłynął rok od jej podjęcia. Skarga kasacyjna od tego wyroku został oddalona wyrokiem.

Sąd ustalił także, że po zakończeniu urlopu dla poratowania zdrowia, w lutym 2013 r. Z. D. zgłosiła dyrektorowi Zespołu (...) Szkoła Podstawowa i Przedszkole wW.gotowość do pracy. Otrzymała odpowiedź, iż stosunek pracy został z nią rozwiązany. Powódka poszukiwała pracy, jednak bezskutecznie. Przez okres 1 roku pobierała zasiłek dla bezrobotnych. Otrzymała odprawę w wysokości 14.807 zł.

Od dnia 1 września 2015 r. powódka podjęła zatrudnienie w(...)Szkole Podstawowej nr(...)w S.. Pracuje również dodatkowo w przedszkolu na 3/25. Otrzymuje wynagrodzenie w wysokości ok. 2.930 zł.

W tym, stanie rzeczy Sąd Okręgowy ocenił zgłoszone roszczenie jako nieuzasadnione, jako nie znajdujące oparcia w treści art. 417 § 1 k.c. i art. 417 ¹ § 2 k.c. Przytaczając treść przedmiotowych przepisów i dokonując ich wykładni Sąd I instancji wskazał, że w sprawie spełniona została przesłanka bezprawności działania strony pozwanej, a to wobec stwierdzenia, że sporna uchwała Rady Miejskiej w S. została wydana z naruszeniem prawa. Powódka poniosła także szkodę w postaci utraty zarobków w związku z wypowiedzeniem jej stosunku pracy, będącym następstwem podjęcia powołanej wyżej uchwały. Tym niemniej Sąd podkreślił, że nie każde bezprawne działanie władzy prowadzi do przyjęcia jej odpowiedzialności odszkodowawczej. Odpowiedzialność ta ograniczona jest tylko do takiej szkody, która pozostaje w normalnym związku przyczynowym z bezprawnym zachowaniem. Taki związek – w ocenie Sądu – nie zachodzi w niniejszej sprawie, skoro przyczyną stwierdzenia wydania spornej uchwały z naruszeniem prawa były błędy proceduralne, związane z niezawiadomieniem wszystkich rodziców w odpowiednim terminie o planowanym przekształceniu oraz ze wskazaniem nieprawidłowej daty przekształcenia. Kwestie te nie miały wpływu na merytoryczną treść uchwały. Dokonując zatem oceny, czy szkoda nastąpiłaby także wówczas, gdyby podjęta została uchwała zgodna z prawem, Sąd wskazał, iż także w przypadku wyeliminowania błędów formalnych uchwały miałaby ona taką samą treść. W konsekwencji ocenił, że stwierdzone uchybienia nie miały wpływu na treść decyzji, a więc pomiędzy szkodą powódki a bezprawnym zachowaniem strony pozwanej nie zachodzi adekwatny związek przyczynowy. Tym samym nie zostały spełnione przesłanki dla skutecznego dochodzenia roszczenia odszkodowawczego, określone art. 361 § 1 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.c.

Od powyższego orzeczenia apelację wniosła powódka, zarzucając:

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 361 § 1 w zw. z art. 417 ¹ § 2 w zw. z art. 417 § 1 k.c. przez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na uznaniu, że szkoda powinna być wywołana wadliwością uchwały, a nie jej treścią merytoryczną i samym faktem wydania, co w konsekwencji doprowadziło do uznania, że pomiędzy stwierdzona bezprawnością działania pozwanego polegającą na wydaniu uchwały nr(...)z dnia 29 marca 2012 r. a szkodą poniesioną przez powódkę nie występuje normalny związek przyczynowy;

- naruszenie przepisu art. 170 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. z art. 1 i 2 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, polegające na uznaniu, iż gdyby przy podejmowaniu uchwały wyeliminowano jej błędy formalne, to i tak zapadłaby uchwała tej samej treści, a stwierdzone uchybienia nie miały wpływu na treść decyzji;

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 361 § 2 w zw. z art. 361 § 1 k.c. polegające na jego niezastosowaniu, przez zaniechanie ustalania rozmiarów szkody prawnie relewantnej, polegającej na porównaniu rzeczywistego stanu dóbr poszkodowanej w chwili ustalania szkody ze stanem hipotetycznym, czyli takim, który by istniał gdyby konwalidowano niezgodną z prawem uchwałę przez wydanie uchwały zgodnej z prawem, obowiązującej jednak dopiero od dnia 31 sierpnia 2013r.

W uwzględnieniu podniesionych zarzutów apelująca powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postepowania za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Ustalenia dokonane w pierwszej instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. W istocie sprowadzają się one do powołania okoliczności niespornych, związanych z faktem podjęcia przez organ pozwanej gminy uchwały ocienionej przez sąd administracyjny jako naruszającej prawo oraz związanych z przyczynami rozwiązania z powódką stosunku pracy. Okoliczności te są wystarczające dla oceny istnienia i zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej wobec powódki.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela rozważania Sądu Okręgowego dotyczące podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym wykładni przepisów art. 417 i 417 ¹ k.c. W szczególności nie budzi wątpliwości, że w świetle treści art. 417 k.c. jednostki samorządu terytorialnego są kwalifikowane jako organy władzy publicznej w rozumieniu art. 77 Konstytucji RP. Nadto art. 417 ¹ k.c. reguluje odpowiedzialność za wyrządzenie szkody, której źródłem są czynności konwencjonalne organów władzy publicznej, przewidując m.in. w jaki sposób ma nastąpić stwierdzenie niezgodności z prawem tych czynności. W zakresie niezgodności z prawem aktów prawa miejscowego, w tym uchwał organu samorządu terytorialnego, właściwym postępowaniem jest postępowanie przed sądem administracyjnym. Dopiero „przedsąd” dokonany w tym postepowaniu umożliwia wytoczenie powództwa o naprawienie szkody. Stwierdzić zatem należy, że z ustalonego stanu faktycznego w oczywisty sposób wynika, że działanie strony pozwanej, polegające na podjęciu spornej uchwały, było bezprawne, skoro we właściwym postępowaniu stwierdzono, iż uchwała ta została podjęta z naruszeniem prawa.

Zważyć jednak należy, że obok niezgodności z prawem, przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej unormowanej w art. 417 i 417 ¹ k.c. jest szkoda i związek przyczynowy (art. 361 § 1 k.c.), a wykazanie tych przesłanek obciąża poszkodowanego (art. 6 k.c.). Przypomnieć zatem należy, że wedle twierdzeń powódki poniosła ona szkodę polegającą na utracie dochodów z tytułu wynagrodzenia za pracę oraz świadczeń uzyskiwanych w związku z pracą, a to wobec wypowiedzenia jej stosunku pracy na skutek przyjęcia przez Radę Miejską w S. spornej uchwały z naruszeniem prawa. Poza sporem przy tym pozostaje, że samo rozwiązanie z powódką stosunku pracy było konsekwencją przewidzianej tą uchwałą reorganizacji placówki szkolnej, w której była dotychczas zatrudniona. W konsekwencji, rozstrzygniecie sprawy zależy od oceny, czy pomiędzy bezprawnym działaniem polegającym na podjęciu spornej uchwały a wskazywaną przez powódkę postacią szkody występuje adekwatny związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1 k.c.

W związku z powyższym podkreślenia wymaga, że samo stwierdzenie, że uchwała została wydana z naruszeniem prawa wiąże sąd w zakresie przesądzenia o odpowiedzialności strony pozwanej. Nie przesądza natomiast w sposób wiążący o istnieniu normalnego związku przyczynowego pomiędzy wadliwą uchwałą a dochodzona szkodą, a dla stwierdzenia istnienia tej przesłanki niezbędne jest przeprowadzenie oceny, czy szkoda nastąpiłaby także wtedy, gdyby podjęto uchwałę zgodnie z prawem (tak Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 6 lutego 2004 r., II CK 433/02, lex nr 163987). W konsekwencji, dla dokonania przedmiotowej oceny niezbędne jest odwołanie się do stwierdzonych wadliwości spornej uchwały. Innymi słowy ocenie podlega, czy szkoda powódki w postaci utraconych dochodów nastąpiłaby także wówczas, gdyby stwierdzone wadliwości uchwały nie wystąpiły.

W tym miejscu stwierdzić należy bezprzedmiotowość argumentów podniesionych przez apelującą, odwołujących się do pojęcia tzw. przyczyny rezerwowej (causa superveniens). Powódka w apelacji ocenę skutków wydania spornej uchwały i przyczyny, dla których Sąd I instancji odmówił przyjęcia, że pomiędzy stwierdzoną szkodą a podjęciem wadliwej uchwały nie zachodzi związek przyczynowy, wiąże właśnie z pojęciem przyczyny rezerwowej. Tymczasem należy odróżnić badanie adekwatności związku przyczynowego od znaczenia prawnego wystąpienia przyczyny dodatkowej, zwanej także hipotetyczną, rezerwową lub zapasową. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 kwietnia 2010 r. (IV CSK 467/09, lex nr 653781), „zagadnienie dotyczące przyczynowości hipotetycznej związane jest z odpowiedzią na pytanie, czy pozwany o naprawienie szkody wyrządzonej z określonej przyczyny może skutecznie powołać się na to, że uszczerbek, o którego rekompensatę wystąpiono w pozwie, powstałby niewątpliwie także wtedy, gdyby obciążające pozwanego zdarzenie nie nastąpiło, a miało miejsce inne późniejsze zdarzenie, będące wobec późniejszej przyczyny tzw. przyczyną rezerwową lub zapasową (causa superveniens)”. Stąd Sąd Najwyższy przyjął, że „ badając możliwość zajścia w konkretnej sprawie tzw. przyczyny rezerwowej trzeba ustalić, czy w braku rzeczywiście zaistniałego zdarzenia szkodzącego, uszczerbek w majątku powoda nastąpiłby na skutek innych, hipotetycznych zdarzeń, których wystąpienie zostało wyeliminowane z powodu zajścia zdarzenia sprawczego”.

Z tego punktu widzenia ewentualną przyczyną rezerwową było objęte zarzutem strony pozwanej twierdzenie, że nawet przy braku podjęcia wadliwej uchwały powódka utraciłaby zatrudnienie, skoro od 2013 r. organem prowadzącym szkołę jest osoba fizyczna i wielce prawdopodobnym jest, że w sierpniu 2013 r. powódka utraciłaby pracę na skutek wypowiedzenia bądź nie przyjęcia zaproponowanych nauczycielom nowej szkoły gorszych warunków zatrudnienia i wynagrodzenia, czy też twierdzenie, że do podjęcia uchwały doszłoby i tak na koniec kolejnego roku szkolnego. Chodzi zatem o tego rodzaju zdarzenie, które nie stanowi elementu związku przyczynowego, ale niweczy jego prawną doniosłość.

Zgodzić się zatem należy z oceną Sądu Okręgowego, że dla stwierdzenia istnienia przesłanki normalnego związku przyczynowego pomiędzy wadliwą uchwałą a dochodzoną przez powódkę szkodą niezbędne jest zbadanie, czy szkoda nastąpiłaby także wtedy, gdyby podjęto uchwałę zgodną z prawem. W tym zakresie zatem odwołać się należy do przyczyn podważenia legalności uchwały Rady Miejskiej w S. z dnia 29 marca 2012 r. nr (...). Sąd administracyjny wskazał na dwa naruszenia prawa. Po pierwsze, niezgodność uchwały z prawem wynikała z jej podjęcia z naruszeniem trybu przewidującego zawiadomieniem wszystkich rodziców uczniów o zamiarze przekształcenia szkoły co najmniej na 6 miesięcy przez terminem przekształcenia (naruszenie art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty). Po drugie, uchybienie polegało na wskazaniu nieprawidłowej daty przekształcenia – 1 września 2012 r. zamiast 31 sierpnia 2012 r., co naruszyło art. 59 ust. 1 i 6 w zw. z art. 63 ustawy o systemie oświaty.

Odnosząc się do pierwszego z naruszeń podzielić należy ocenę Sądu I instancji o braku związku przyczynowego pomiędzy tego rodzaju wadliwością a szkodą będącą wynikiem podjęcia uchwały, związaną z rozwiązaniem z powódką stosunku pracy. Zważyć bowiem należy, że uchybienie strony pozwanej miało charakter proceduralny. Porównując zatem stan rzeczy związany z tą wadliwością uchwały ze stanem zgodnym z prawem, badaniu musi podlegać, czy szkoda nastąpiłaby także wówczas, gdyby procedowanie nad przekształceniem placówki szkolnej poprzedzone zostało zawiadomieniem rodziców uczniów o zamiarze przekształcenia w terminie ustawowym. Z okolicznościach faktycznych sprawy nie wynika, by przedmiotowe naruszenie miało jakikolwiek wpływ na fakt podjęcia spornej uchwały oraz jej treść. W szczególności nie zostało wykazane, jak też powódka nie podjęła obowiązku wykazania, że o ile zawiadomienie rodziców o zamiarze przekształcenia szkoły nastąpiłoby na co najmniej 6 miesięcy przed terminem przekształcenia, miałoby to jakikolwiek wpływ na podjęcie spornej uchwały. Zważyć należy, że – co wynika z uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 30 grudnia 2013 r. – przedmiotowe uchybienie polegało na niezawiadomieniu 2-ga rodziców (przy zawiadomieniu ich współmałżonków) oraz nieznacznym uchybieniu terminu w stosunku do części rodziców, jak też naruszenie to nie spowodowało reakcji osób uprawnionych, w tym nie zostało wykazane, by ktokolwiek z rodziców zakwestionował planowane i dokonane przekształcenie. Nie sposób zatem przyjąć, by wskazane uchybienie pozostawało w jakimkolwiek związku przyczynowym z podjęciem i treścią spornej uchwały.

Rację ma natomiast apelująca powódka, że odmiennie należy ocenić drugą ze stwierdzonych wadliwości. Z przepisów art. 59 ust. 1 i 6 w zw. z art. 63 ustawy o systemie oświaty wynika, że szkoła publiczna może zostać przekształcona z końcem roku szkolnego, który przypada na dzień 31 sierpnia danego roku kalendarzowego. Wskazanie w treści spornej uchwały, że przekształcenie następuje z dniem 1 września powoduje, iż ma ono miejsce już po rozpoczęciu nowego roku szkolnego, a tym samym przekształcenie nie mogło skutecznie nastąpić przed upływem tego kolejnego roku szkolnego. Porównanie zatem stanu zgodnego z prawem (podjęcie uchwały, w której by wskazano datę przekształcenia na dzień 31 sierpnia 2012 r.) ze stanem niezgodnym z prawem (podjęcie uchwały, w której wskazano datę przekształcenia po rozpoczęciu kolejnego roku szkolnego) prowadzi do konkluzji, iż przedmiotowa wadliwość pozostaje w związku ze skutkami bezprawnej czynności strony pozwanej. Skoro bowiem w uchwale przyjęto, że placówka oświatowa ma być przekształcona po rozpoczęciu nowego roku szkolnego, to skutki tego przekształcenia mogły nastąpić dopiero z dniem 31 sierpnia kolejnego roku tj. 2013. Tym samym strona pozwana ponosi odpowiedzialność za utratę dochodów powódki ze stosunku pracy za okres od jej zwolnienia (wrzesień 2012 r.) do końca sierpnia 2013 r.

W tej części zatem apelacja powódki jest – co do zasady – usprawiedliwiona. Nie może natomiast odnieść skutku w dalszej części, tak związanej przedmiotowo z wadliwością proceduralną spornej uchwały, a w konsekwencji z podnoszona szkodą za okres po sierpniu 2013 r.

Powódka, konstruując roszczenie, przyjęła za podstawę wyliczenia odszkodowania należności z tytułu wynagrodzenia, tzw. 13 pensję, świadczenie urlopowego i nagrodę jubileuszową – wszystkie należności w wysokości brutto. Następnie globalna sumę tych należności podzieliła przez 36 miesięcy, co dało kwotę miesięcznie 4.399,29 zł. Stąd – co do zasady – domaga się odsetek od tak wyliczonych kwot. Taki sposób wyliczenia nie jest właściwy, bowiem łączną kwotę odszkodowania winna stanowić suma należności, jakie w rzeczywistości uzyskałaby powódka za poszczególne miesiące.

Podstawowy spór w zakresie wysokości świadczeń przysługujących powódce dotyczył tego, czy mają to być świadczenia wyliczone netto czy brutto. W związku z tym wskazać należy, że z § 2 art. 361 k.c. wynika, że naprawienie szkody ma zapewnić całkowitą kompensatę doznanego uszczerbku. Szkoda obejmuje przy tym zarówno stratę poniesiona przez poszkodowanego, jak i pozbawienie korzyści, które poszkodowany mógłby uzyskać, gdyby nie wyrządzono mu szkody. Szkoda związana z utraconymi korzyściami ma zawsze charakter hipotetyczny i polega na braku spodziewanego powiększenia majątku poszkodowanego, spowodowanego zdarzeniem szkodzącym. Stąd obejmuje m.in. postać związaną z utratą zarobków. Uwzględniając, że kompensata szkody nie może prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia poszkodowanego, szkoda polegająca na utracie zarobków obejmuje kwotę, której poszkodowany był rzeczywiście pozbawiony. W związku z tym ta postać szkody ograniczona jest do wysokości utraconych dochodów netto z wykonywanej pracy. Zważyć bowiem należy, że szkoda związana z utratą zarobków obejmuje utratę dochodów, a nie przychodów.

W związku z powyższym Sąd Apelacyjny uzupełnił ustalenia Sądu Okręgowego poprzez wskazanie, że powódka, przed jej zwolnieniem, uzyskiwała miesięczne wynagrodzenie w wysokości 3.984,19 zł brutto tj. 2.847,54 zł netto. Powyższa kwota netto wynika z zalegającego w dołączonych do niniejszej sprawy aktach sprawy IV P 98/12 zaświadczenia wydanego przez pracodawcę (k.31).

W związku z powyższym, jako podstawę należnego powódce odszkodowania przyjęto kwotę 2.847,54 zł miesięcznie, za okres od września 2012 r. do sierpnia 2013 r. Od tej kwoty należy odjąć kwotę odszkodowania stanowiącego równowartość trzymiesięcznego wynagrodzenia , które zostało powódce przyznane wyrokiem Sądu Pracy w sprawie IV P 98/12 (V Pa 19/13). Sąd Apelacyjny przyjął zatem, że utracone dochody z tytułu zarobku zostały już skompensowane za okres 3-ch miesięcy, od września do listopada 2012 r. Tym niemniej roszczenie powódki za ten okres jest zasadne w zakresie odsetek ustawowych od daty wymagalności do daty zasądzenia odszkodowania przez Sąd Pracy. Stąd zasądzono od strony pozwanej odsetki ustawowe od kwot po 2.847,54 zł za okres – odpowiednio – od dnia 1 września, 2012 r., 1 października 2012 r. i 1 listopada 2012 r. do dnia 26 kwietnia 2013 r.

Następnie, od należnych powódce kwot z tytułu wynagrodzenia za poszczególne miesiące należy odjąć kwoty z tytułu świadczeń uzyskiwanych przez Z. D. w okresie od kwietnia do sierpnia 2013 r. Już w pozwie bowiem powódka podała, że w w/w okresie czasu uzyskiwała zasiłek, odliczając go od żądanych świadczeń za poszczególne miesiące. W sprawie nie została w sposób szczegółowy wykazana wysokość tych świadczeń. W związku z tym Sąd Apelacyjny, odwołując się do treści art. 322 k.p.c., ustalił ich wysokość poprzez odwołanie się do różnicy pomiędzy kwotami wskazywanymi przez powódkę jako należne jej miesięczne wynagrodzenie a kwotami za te miesiące wskazanymi w petitum pozwu. I tak Sąd ustalił, że za kwiecień 2013 r. powódce należy się kwota 2.002,13 zł, za maj i czerwiec 2013 r. - kwoty po 2.031,22 zł, za lipiec 2013 r. – kwota 2,128,78 zł i za sierpnień 2013 r. – kwota 2.174,29 zł.

Do należności za marzec 2013 r. doliczyć należało z kolei tzw. 13 pensję. Kwota brutto z tego tytułu tj. 4.580,25 zł nie była kwestionowana. Odwołując się do treści art. 322 k.p.c. Sąd przyjął, iż tego tytułu powódka uzyskałaby kwotę netto w wysokości 3.257,59 zł. Łącznie zatem za marzec 2013 r. powódce należy się kwota 6.105,13 zł.

Zasadne było także żądanie powódki w zakresie świadczenia urlopowego i kwotę 1.093,93 zł doliczono do świadczenia należnego za sierpień 2013 r. - łącznie zatem za ten miesiąc powódce należy się kwota 3.268,22 zł.

Powódka cofnęła pozew w zakresie kwoty z tytułu wysługi lat.

Nie było zasadne stanowisko strony pozwanej domagające się odliczenia od należnego powódce odszkodowania kwoty uzyskanej przez nią odprawy. Zważyć bowiem należy, że na skutek dokonanej reorganizacji szkoły i tak doszłoby do rozwiązania stosunku pracy z powódką. Tym samym powódce należałaby się odprawa, tyle tylko, że działanie strony pozwanej zgodne z prawem skutkowałoby rozwiązaniem tego stosunku pracy z dniem 31 sierpnia 2013 r.

Podsumowując, powódce należy się łącznie kwota 26.309,32 zł, stanowiąca sumę należności: 2.847,54 zł za grudzień 2012 r., 2.847,54 zł za styczeń 2013 r., 2.847,54 zł za luty 2013 r., 6.105,13 zł za marzec 2013 r., 2.202,13 zł za kwiecień 2013 r., 2.031,22 zł za maj 2013 r., 2.031,22 zł za czerwiec 2013 r., 2.128,78 zł za lipiec 2013 r. i 3.268,22 zł za sierpień 2013 r. Od kwot za poszczególne miesiące należne są powódce odsetki ustawowe, stosownie do treści art. 481 k.c.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

Zmieniając rozstrzygnięcie w zakresie kosztów procesu Sąd Apelacyjne zważyć, że powódka wygrała proces jedynie w ok. 20 %. Stąd, odwołując się do treści art. 100 k.p.c., zasadne było rozdzielenie tych kosztów w stosunku 20:80. Łącznie koszty procesu poniesione przez strony wyniosły 8.065 zł, z czego powódka – 4.465 zł (część opłaty od pozwu – 865 zł i opłata tytułem wynagrodzenia pełnomocnika – 3.600 zł), a strona pozwana 3.600 zł (opłata wynagrodzenia pełnomocnika). Przy stosunkowym rozdzieleniu kosztów powódkę obciążą kwota 6.452 zł (80 % z 8.065 zł), a stronę pozwaną kwota 1.613 zł (20 % z 8.065 zł). W konsekwencji różnicę pomiędzy kwotami obciążającymi każdą ze stron a kosztami przez tą stronę poniesionymi wynosi 1.987 zł i kwota ta została zasądzona od powódki na rzecz strony pozwanej.

Brakującą częścią opłaty sądowej od pozwu (7.782 zł) obciążono obie strony w stosunku, w jakim każda z nich odpowiada za wynik procesu (art. 113 ust.1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c.)

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., przyjmując stosunkowe rozdzielenie tych kosztów w relacji 20-80. Na koszty poniesione przez strony składają się: 832 zł poniesione przez powódkę z tytułu części opłaty od apelacji i kwoty po 4.050 zł z tytułu opłat wynagrodzenia pełnomocnika, ustalone zgodnie z § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800) oraz zgodnie z § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804). Łącznie zatem koszty te wyniosły 8.932 zł, z czego stronę pozwaną obciążą kwota 1.786,40 zł (20 %), a powódkę kwota 7.145,60 zł (80 %). Różnica pomiędzy kosztami poniesionymi a obciążającymi każdą ze stron wynosi 2.263,60 zł i kwota ta została zasądzona od powódki na rzecz strony pozwanej.

Brakującą częścią opłaty sądowej od apelacji (7.487,80 zł) obciążono obie strony w stosunku, w jakim każda z nich odpowiada za wynik postepowania (art. 113 ust.1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c.).

SSA Regina Kurek SSA Paweł Rygiel SSA Hanna Nowicka de Poraj