Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2017 r.

Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie

Przewodniczący: SSR Aleksandra Konkel

Protokolant: (...)

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2017 r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko J. B. (1)

o zapłatę

1.  umarza postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 19.800 zł (dziewiętnaście tysięcy osiemset złotych);

2.  zasądza od pozwanej J. B. (1) na rzecz powódki M. S. kwotę 5.200 zł (pięć tysięcy dwieście złotych) wraz z odsetkami od dnia 29 maja 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. w wysokości odsetek ustawowych oraz od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty w wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie;

3.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4.  kosztami procesu obciąża powódkę w wymiarze 91% zaś pozwaną w wymiarze 9% pozostawiając szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi sądowemu.

I C 669/16

UZASADNIENIE

Powódka M. S. domagała się zasądzenia, nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, na swoją rzecz od pozwanej J. B. (1) kwoty 57.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 maja 2015 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazała, że powódka zawarła z M. B. (1) umowę pożyczki na kwotę 57.000 zł z terminem zwrotu wyznaczonym na dzień 28 maja 2015 r. Pożyczkobiorca zmarł w dniu 22 lutego 2015 r., zaś spadek po nim nabyła jego córka – pozwana J. B. (1) w całości. Pomimo upływu terminu płatności i skierowanego do pozwanej wezwania do zapłaty, pożyczka nie została zwrócona.

Zarządzeniem z dnia 30 listopada 2015 r. stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i sprawę skierowano do postępowania upominawczego.

Nakazem zapłaty z dnia 23 lutego 2016 r. referendarz sądowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwana wywiodła sprzeciw, domagając się oddalenia powództwa.

W uzasadnieniu wskazała, że pożyczka została w całości spłacona, przy czym w części spłata nastąpiła jeszcze za życia M. B. (1).

Pismem z dnia 30 maja 2016 r. powódka przyznała, że otrzymała od pozwanej kwotę 19.800 zł tytułem spłaty pożyczki i w tym zakresie cofnęła powództwo, zaprzeczając jednak otrzymaniu pozostałej części należności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. S. zawarła z M. B. (1), z którym pozostawała w związku konkubenckim, umowę pożyczki kwoty 57.000 zł z terminem spłaty w dniu 28 maja 2015 r. W razie opóźnienia zwrotu pożyczki strony przewidziały naliczanie odsetek ustawowych.

/okoliczność bezsporna, nadto dowód: umowa pożyczki, k.6-6v/

M. B. (1) spłacał dług wobec powódki przed terminem płatności wyznaczonym umową. W dniu 6 lipca 2013 r. spłacił kwotę 2.000 zł, zaś w okresie od 30 marca 2014 r. do 9 kwietnia 2014 r. - łącznie kwotę 30.000 zł.

/dowód: korespondencja mailowa, k.30-31; potwierdzenie wpłaty, k.65; potwierdzenia przelewów, k.27-29; przesłuchanie pozwanej J. B. (1), k.225-226, 228/

M. B. (1) zmarł w dniu 22 lutego 2015 r. zaś spadek po nim nabyła córka, J. B. (1) w całości, wprost.

/okoliczność bezsporna, nadto dowód: akt poświadczenia dziedziczenia, k.7-7v/

W dniu 27 maja 2015 r. matka pozwanej przesłała na rachunek bankowy powódki kwotę 19.800 zł tytułem całkowitej spłaty pożyczki zaciągniętej przez M. B. (1). Kwotę tę wyliczyła odejmując od kwoty pożyczki sumy kwot wpłat dokonanych powódce przez M. B. (1), dowody dokonania których znalazła po śmierci pożyczkobiorcy.

/dowód: potwierdzenie przelewu, k.26; zeznania świadka M. B. (2), k.59-60; przesłuchanie pozwanej J. B. (1), k.225-226, 228/

Powódka, wzywając pozwaną do zapłaty długu zaciągniętego przez ojca nie wskazywała kwoty, której zapłaty się domaga.

/dowód: przesłuchanie powódki M. S., k.236-238, 240; przesłuchanie pozwanej J. B. (1), k.225-226, 228/

Parafy na potwierdzeniu zwrotu pieniędzy sporządzonym na kopii umowy pożyczki, za wyjątkiem potwierdzenia zwrotu kwoty 2.000 zł w dniu 6 lipca 2013 r. (pozycja 1) nie są autentycznymi podpisami M. S..

/dowód: opinia biegłego sądowego J. B. (2) wraz z ustną opinią uzupełniającą, k.157-184, 223-225/

Sąd zważył, co następuje:

Na wstępie wskazać należy, iż zapłata na rzecz powódki kwoty 19.800 zł przed wytoczeniem powództwa obejmującego również i tę należność, była bezsporna, zaś powództwo – w tym zakresie – cofnięte. W konsekwencji, na podstawie art. 355 kpc Sąd postępowanie w zakresie tego żądania umorzył, o czym orzekł w punkcie 1 wyroku.

Stan faktyczny w sprawie niniejszej, który był częściowo niesporny, Sąd ustalił na podstawie dokumentów i kopii dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron jak również nie budziły wątpliwości Sądu co do swojej autentyczności i mocy dowodowej. Konstruując stan faktyczny Sąd uwzględnił dokument zawierający potwierdzenia wpłat gotówkowych wyłącznie w takim zakresie, w jakim, zgodnie z opinią biegłego grafologa, potwierdzenie otrzymania gotówki zostało podpisane przez M. S.. Jakkolwiek powódka pierwotnie kwestionowała, aby którekolwiek, widniejące na wskazanym dokumencie, podpisy pochodziły od niej i aby którąkolwiek ze wskazanych na dokumencie kwot otrzymała, w toku przesłuchania w charakterze strony przyznała, że pokwitowała odbiór kwoty 2.000 zł przy czym nie była to spłata pożyczki ale część ceny za sprzedany M. B. (1) samochód. Zważywszy na labilność twierdzeń powódki jak też okoliczność, że powyższe pokwitowanie zostało dokonane na kopii ostatniej strony umowy pożyczki i nie zawierało adnotacji z jakiego tytułu zwrot wskazanej kwoty nastąpił, Sąd uznał, że owa zwrócona powódce kwota 2.000 zł dotyczy zaciągniętej przez M. B. (1) pożyczki.

Podstawą ustaleń faktycznych Sąd uczynił również zeznania świadka M. B. (2) i pozwanej J. B. (3), uznając je za spójne z pozostałym materiałem dowodowym, logiczne i szczere. Zeznania powódki natomiast zasługiwały na wiarę w niewielkim jedynie zakresie, to jest w takim, w jakim pozostawały niesprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie albo nie były objęte sporem. Co do kwestii przelewów na łączną kwotę 30.000 zł powódka zaprzeczyła, jakoby dotyczyły one spłaty pożyczki wskazując – i to dopiero na etapie przesłuchania powódki w charakterze strony – że były to własne środki M. B. (1) przelewane na jej rachunek a następnie wypłacane i przekazywane mu w gotówce. Twierdzenia te Sądu nie przekonały, bowiem nie zostały poparte żadnymi dowodami obiektywnymi. Skoro powódka i M. B. (1) praktykowali tego rodzaju manewr mający chronić środki pożyczkobiorcy przed egzekucją na rzecz byłej żony oraz przed nim samym (bo mógłby je przepić) to strona powodowa powinna zaoferować dowody okoliczność tę wykazujące, np. wcześniejsze przelewy środków, zwłaszcza z okresu sprzed zawarcia umowy pożyczki oraz zbieżne czasowo dowody wypłaty z rachunku powódki. Co więcej, wskazane twierdzenia są niewiarygodne również z tego względu, że powódka zeznała, iż M. B. (1) wielokrotnie oferował jej zwrot części należności pytając, czy nie potrzebuje ona pieniędzy, na co powódka odpowiadała przecząco. Zdaniem Sądu, skoro zachodziła obawa, że M. B. (1) mógłby przeznaczyć posiadane pieniądze na alkohol to rezygnacja z przyjęcia oferowanego przez pożyczkobiorcę zwrotu części należności jest niewiarygodna.

Sama okoliczność, że przelewy zatytułowano „zasilenie” a nie „spłata pożyczki” nie mogą służyć uznaniu, że nie były dokonane tytułem spłaty. Zważywszy na bliskość i zaufanie pomiędzy stronami umowy pożyczki nie można wymagać oficjalnego charakteru rozliczeń między nimi. Co więcej, strona powodowa nie wykazała, aby od udzielonej pożyczki odprowadzony został należny podatek. Powyższe również przemawia za rezygnacją z określenia przelewu jako „zwrot pożyczki” celem zminimalizowania ryzyka poniesienia odpowiedzialności karnoskarbowej.

Wobec zaprzeczenia przez powódkę, jakoby adnotacje o zwrocie należności w łącznej kwocie 7.200 zł na kopii umowy pożyczki (k.65), uwzględnione przez stronę pozwaną w wyliczeniach kwoty należnej, jako wpłaty dokonane przez M. B. (1), Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego grafologa J. B. (2). Biegły stwierdził, że wyłącznie adnotacja znajdująca się pod numerem (...) pochodziła od powódki, natomiast adnotacje o numerach (...) jak również parafy, którymi adnotacje te opatrzono, nie pochodzą od M. S.. Ustalenia opinii biegłego J. B. (2) Sąd uwzględnił konstruując stan faktyczny, bowiem opinia sporządzona została przez osobę mającą duże doświadczenie i wiedzę z zakresu kryminalistycznych badań pisma ręcznego i podpisów, a jednocześnie osobę, co do bezstronności której trudno mieć wątpliwości. Opinia biegłego jest w ocenie Sądu jasna, logiczna i wewnętrznie niesprzeczna. Biegły prawidłowo zanalizował zgromadzony w sprawie materiał i wyciągnął z niego logiczne wnioski. Dodatkowo wyjaśnił, z jakich względów celowe było rozszerzenie tezy dowodowej o badanie wszystkich adnotacji i podpisów na kwestionowanym dokumencie, wskazując, że pozwala to na zwiększenie prawdopodobieństwa wydania opinii kategorycznej. Hipotezę autofałszerstwa przedmiotowych paraf przez powódkę biegły odrzucił uznając za mało prawdopodobną z uwagi na ilość i jakość ustalonych cech rozbieżnych pomiędzy parafami dowodowymi a materiałem porównawczym. Jakkolwiek opinia w tym zakresie nie była kategoryczna, zdaniem Sądu była stanowcza na tyle, że pozwoliła na wyeliminowanie teorii autofałszerstwa. Niezależnie od ustaleń biegłego wskazać należy, iż kwestionowany dokument znajdował się w posiadaniu M. B. (1) a nie powódki a nadto nie sposób doszukać się racjonalnej przyczyny dla jakiej M. S. miałaby podrabiać własny podpis na pokwitowaniu zwrotu środków na jej rzecz.

Sąd oddalił wniosek powódki o umożliwienie złożenia dowodów w postaci wydruków umowy sprzedaży samochodu oraz wyciągów z konta na okoliczność rozliczeń powódki z M. B. (1) uznając je za spóźnione tym bardziej, że nie zostały złożone wraz z wnioskiem o dopuszczenie ich jako dowód w sprawie. Dopuszczenie tychże dowodów wiązało by się zatem z koniecznością odroczenia rozprawy w sytuacji, gdy Sąd przeprowadził już wszystkie zaoferowane przez strony dowody i zamierzał zamknąć rozprawę. Zważyć należy, iż całość zarzutów, twierdzeń i dowodów strony pozwanej została zgłoszona w sprzeciwie od nakazu zapłaty, a zatem była znana stronie pozwanej już w dacie 6 maja 2016 r., to jest w dniu doręczenia pełnomocnikowi powódki odpisu sprzeciwu wraz z załącznikami. Tym samym, znany był stronie powodowej sposób wyliczenia należności celem spłaty brakującej kwoty (19.800 zł). Strona powodowa miała zatem dużo czasu na zaoferowanie dowodów na niezasadność zarzutów pozwanej i nieprawidłowość wyliczeń a w konsekwencji złożenie do akt sprawy dokumentów, które zaoferowała jako dowód dopiero na rozprawie w dniu 6 lutego 2017 r.

W myśl. art. 720 par. 1 kc, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy przeznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Kodeksowa definicja pożyczki wskazuje, że świadczeniem dającego pożyczkę jest przeniesienie na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Pożyczkodawca powinien udowodnić fakt zwarcia umowy pożyczki i spełnienie przez niego świadczenia, natomiast biorący pożyczkę powinien wykazać wykonanie swego świadczenia w postaci zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Rodzaj obowiązków, świadczeń stron umowy pożyczki determinuje rozkład ciężaru dowodu w ewentualnym procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki. (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20.09.2006 r., I Aca 394/06, LEX nr 298577).

Analiza zaoferowanego przez strony materiału dowodowego doprowadziła Sąd do przekonania, że pożyczka w kwocie 57.000 zł udzielona przez M. S. ojcu pozwanej J. B. (1) została spłacona do wysokości 51.800 zł. Żądanie pozwu w zakresie zapłaty różnicy pomiędzy kwotą pożyczoną a zwróconą, to jest 5.200 zł Sąd uznał za uzasadnione i wskazaną należność zasądził od pozwanej na rzecz powódki, o czym, na podstawie art.720 § 1 kc, orzeczono w punkcie 2 sentencji, w punkcie 3 oddalając roszczenie dalej idące. O odsetkach orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu od dnia 29 maja 2015 r. to jest od daty wymagalności pożyczki określonej w umowie. Nie ulega wątpliwości, że pozwana wiedziała o długu i terminie jego spłaty, skoro – za pośrednictwem matki – dokonała rozliczenia należności przed datą płatności pożyczki. Na skutek spadkobrania pozwana przejęła zobowiązania ojca, co było w sprawie okoliczności bezsporną, stąd termin płatności pożyczki przewidziany umową dotyczy również J. B. (1).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art.98 § 1 i 3 kpc w zw. z art.100 kpc i art.108 kpc, przy czym w zakresie powództwa cofniętego powódkę uznać należało za stronę przerywająca, co skutkowało ustaleniem, że powódka wygrała proces w 9%, przegrywając w 91%. Szczegółowe wyliczenie kosztów procesu Sąd pozostawił referendarzowi sądowemu.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...) G. (...) G. (...)

4.  (...)

5.  (...)