Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Łodzi, II Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: p.o. SSO Katarzyna Bielczyk

Protokolant: st. sekr. sąd. Sylwia Nowakowska-Birke

po rozpoznaniu w dniu 31 sierpnia 2016 w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa W. S.

przeciwko E. F. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do W. S., w zakresie wierzytelności wynikającej z tytuły wykonawczego w postaci aktu notarialnego z dnia 22 kwietnia 2015 roku sporządzonego przez notariusza W. J. w Z., rep. (...)opatrzonego klauzulą wykonalności na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Pabianicach wydanego w dniu 18 września 2015 roku w sprawie o sygn. akt I Co 1387/15, umowę darowizny spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) położonego w K. przy ul. (...), pozostającego w zasobach K. Spółdzielni Mieszkaniowej w K., zawartą przez M. M. (1) i E. F. (1) w dniu
17 grudnia 2015 roku przed notariuszem J. S., rep. A
Nr (...),

2.  zasądza od E. F. (1) na rzecz W. S. kwotę 12.217 zł (dwanaście tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Łodzi, II Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Bielczyk

Protokolant: st. sekr. sąd. Sylwia Nowakowska-Birke

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2016 w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa W. S.

przeciwko E. F. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

w przedmiocie sprzeciwu pozwanej od wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 31 sierpnia 2016 roku

utrzymuje wyrok zaoczny w całości w mocy.

Sygn. akt II C 275/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 9 marca 2016 roku, wniesionym przeciwko E. F. (2), W. S. wniósł o uznanie za bezskuteczną wobec powoda umowy z dnia 17 grudnia 2015 roku, sporządzonej w formie aktu notarialnego Rep. (...), mocą której M. M. (1) darował pozwanej przysługujące mu spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), położone
w K. przy ul. (...). Nadto, powód zażądał zasądzenia zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniesiono, że powodowi przysługuje wobec M. M. (1) wierzytelność w wysokości 238.000 zł wraz z odsetkami za opóźnienie, wynikająca
z tytułu wykonawczego w postaci oświadczenia dłużnika o poddaniu się egzekucji, sporządzonego w formie aktu notarialnego z dnia 22 kwietnia 2015 roku, Rep.
A (...), opatrzonego klauzulą wykonalności nadana postanowieniem Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 18 września 2015 roku, w sprawie o sygn. akt I Co 1387/15. Prowadzone w oparciu o powyższy tytuł wykonawczy postępowanie egzekucyjne okazało się bezskuteczne. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, B. G., poinformował, że egzekucja może nie doprowadzić do zaspokojenia wierzyciela oraz, że dłużnik wyzbył się składnika majątkowego w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, dokonując w dniu 17 grudnia 2015 roku darowizny tego prawa na rzecz siostry. Czynność ta, o bezpłatnym charakterze, spowodowała niewypłacalność dłużnika. Jako podstawę prawną żądania wskazano art. 527 k.c., art. 529 k.c. i art. 528 k.c.

(pozew k. 3 - 4 )

E. F. (1) otrzymała odpis pozwu w dniu 23 marca 2016 roku. Nie złożyła odpowiedzi na pozew, ani nie stawiła się na rozprawie w dniu
27 czerwca 2016 roku. Wniosła o jej odroczenie podnosząc, że chce złożyć zeznania, ale nie zajęła merytorycznego stanowiska w sprawie. Uwzględniając wniosek pozwanej, Sąd odroczył rozprawę, wzywając stronę do osobistego stawiennictwa pod rygorem pominięcia dowodu z jej zeznań, pouczając po raz kolejny, że niestawiennictwo może zostać usprawiedliwione jedynie zaświadczeniem od lekarza sądowego (pierwsze pouczenie doręczono wraz
z odpisem pozwu). Na kolejnej rozprawie, w dniu 31 sierpnia 2016 roku pozwana nie stawiła się. Pismem z dnia 30 sierpnia 2016 roku wyjaśniła, że przebywa na zwolnieniu lekarskim i nie zdążyła uzyskać zaświadczenia od lekarza sądowego. Podniosła, że chce składać wnioski dowodowe oraz pisma, do których była zobowiązana, brać czynny udział w sprawie. Nie zajęła jednak stanowiska procesowego, nie złożyła jakichkolwiek wniosków dowodowych, ani pism procesowych pomimo upływu zakreślonych terminów. Zaświadczenie od lekarza sądowego nie zostało złożone na żadnym etapie postępowania, także w sprzeciwie od wyroku zaocznego, ani na kolejnej rozprawie.

(pouczenie k. 27,28, zwrotne poświadczenie odbioru k. 32, postanowienie – protokół rozprawy k. 44, pismo k. 62)

Wobec uznania nieobecności pozwanej za nieusprawiedliwioną, brakiem wniosku o rozpoznania sprawy pod nieobecność pozwanej, nie zajęciem stanowiska w sprawie oraz brakiem wniosków dowodowych, Sąd w dniu
31 sierpnia 2016 roku wydał wyrok zaoczny.

Wyrokiem tym Sąd Okręgowy w łodzi uznał za bezskuteczną w stosunku do W. S., w zakresie wierzytelności wynikającej z tytuły wykonawczego w postaci aktu notarialnego z dnia 22 kwietnia 2015 roku sporządzonego przez notariusza W. J. w Z., rep. (...), opatrzonego klauzulą wykonalności na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Pabianicach wydanego w dniu 18 września 2015 roku w sprawie o sygn. akt I Co 1387/15, umowę darowizny spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) położonego w K. przy ul. (...), pozostającego w zasobach K. Spółdzielni Mieszkaniowej w K., zawartą przez M. M. (1)
i E. F. (1) w dniu 17 grudnia 2015 roku przed notariuszem J. S., rep. A (...) oraz zasądził od E. F. (1) na rzecz W. S. kwotę 12.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

(wyrok zaoczny k. 69 )

W sprzeciwie od wyroku zaocznego z dnia 3 października 2016 roku E. F. (1) wniosła o uchylenie wyroku zaocznego z dnia 31 sierpnia 2016 roku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwana podniosła, że nie była świadoma zobowiązań ciążących na M. M. (1), poddaniu się przez niego egzekucji.

Na rozprawie w dniu 12 grudnia 2016 roku pełnomocnik pozwanej wniosła
o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(sprzeciw od wyroku zaocznego k. 76-77, protokó ł rozprawy k. 103, adnotacja 00:2 5:22 )

W odpowiedzi na sprzeciw pełnomocnik powoda wniósł o utrzymanie wyroku zaocznego w całości w mocy. Strona powodowa powołała się na treść art. 528 k.p.c. wskazując, iż w przypadku umowy o bezpłatnym charakterze, bez znaczenia pozostaje stan wiedzy osoby obdarowanej o pokrzywdzeniu wierzycieli. To czyni bezskutecznym odwoływanie się do domniemań wynikających z art. 527 § 3 i 4 k.p.c.

Na rozprawie w dniu 12 grudnia 2016 roku pełnomocnik powoda wniosła
o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

( odpowiedź na sprzeciw k. 90 , protokół rozprawy k. 103, adnotacja 00:25:22 )

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 kwietnia 2015 roku M. M. (1) oświadczył, zachowując formę aktu notarialnego, że zwarł z W. S. umowę poręczenia, na mocy której zobowiązał się do zapłaty zobowiązania dłużnika – S. spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w Z., wynikającego z umowy pożyczki kwoty 250.000 zł, której spłata przypadała na dzień 20 maja 2015 roku wraz z odsetkami na wypadek niewykonani zobowiązania. Strony zastrzegły dodatkowy tygodniowy termin dla poręczyciela na realizację świadczenia. M. M. (1), zabezpieczając realizację swojego zobowiązania, poddał się dobrowolnie rygorowi egzekucji z całego swojego majątku, zgodnie z art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c., do kwoty 280.000 zł w przypadku braku realizacji świadczenia przez dłużnika głównego
w terminie. Na rzecz wierzyciela zastrzeżono uprawnienie do wystąpienia o nadanie aktowi notarialnemu klauzuli wykonalności w terminie do grudnia 2020 roku.

( akt notarialny k. 8, zeznania powoda k. 43 odwr . – adnotacja 00:10:04)

W dniu 21 maja 2015 roku W. S. wezwał M. M. (1) do zapłaty w terminie 7 dni pod rygorem skierowania sprawy do postępowania egzekucyjnego. W dniu 27 lipca 2015 roku wierzyciel i dłużnik główny – S. Sp.
z o.o. w Z., reprezentowana przez M. M. (1), podpisali porozumienie. Dłużnik uznał dług do kwoty 250.000 zł należności głównej oraz zobowiązał się do ratalnej spłaty w kwotach nie mniejszych niż 2.000 zł miesięcznie. Brak wpłaty którejkolwiek z rat miał skutkować wszczęcie postępowania sądowego i egzekucyjnego.

(wezwanie k. 19, porozumienie k. 21, zeznania powoda k. 43 odwr . – adnotacja 00:10:04 ), zeznania świadka M. M. k. 102 odwr . – adnotacja 00:06:33)

Postanowieniem z dnia 18 września 2015 roku Sąd Rejonowy w Pabianicach nadał klauzulę wykonalności opisanemu aktowi notarialnemu, ograniczając odpowiedzialność dłużnika do kwoty 280.000 zł.

(nakaz postanowienie k. 10 )

W dniu 8 grudnia 2015 roku, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, działając na wniosek W. S., wszczął egzekucję przeciwko M. M. (1) w podstawi oparciu o opisany tytuł wykonawczy. Dokonano zajęć wierzytelności od spółek, urzędu skarbowego oraz rachunków bankowych. Pismem z dnia 16 lutego 2016 roku komornik poinformował wierzyciela o uzyskanej ze spółdzielni mieszkaniowej informacji,
iż dłużnik dokonał darowizny przysługującego mu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Natomiast w dniu 2 marca 2016 roku wystosował do wierzyciela informację o stanie egzekucji; dłużnik zatrudniony był na pół etatu, nie osiągał innych dochodów, posiadał udziały w spółce o wartości 5.000 zł, ale spółka nie prowadziła działalności. Nie posiadał samochodu. Zwrócił uwagę, że dłużnik oświadczył, że w ciągu ostatnich 5 lat nie wyzbywał się żadnej nieruchomości,
a więc zataił informację o nieodpłatnym zbyciu prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w K.. Komornik stwierdził brak ruchomości, które pozwoliłyby na zaspokojenie choćby kosztów postępowania egzekucyjnego. Deklaracja spłat po 1.000 zł miesięcznie była niewystarczająca na zaspokojenie nawet odsetek.

( zajęcia k. 14-16, 12,13, pismo k. 17, informacja k. 11, zeznania powoda k. 43 odwr. -44 – adnotacja 00:10:04 , zeznania świadka M. M. k. 102 odwr . – adnotacja 00:06:33 )

W mocy umowy darowizny, sporządzonej aktem notarialnym dnia 17 grudnia 2015 roku przed notariuszem J. S. za numerem Rep. A 12940/2015, E. F. (1) otrzymała od brata M. M. (1) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w K., na ul. (...), dla którego nie urządzono księgi wieczystej. Darowizna nastąpiła do majątku osobistego E. F. (1).

(kseroko pia wypisu umowy darowizny k. 50-52 (57-59), pismo spółdzielni k. 30, zeznania powoda k. 43 odwr. -44 – adnotacja 00:10:04 , zeznania pozwanej k. 103 odwr . – adnotacja 00:21:38 )

M. M. (1) nie posiada majątku pozwalającego na spłatę zadłużenia.

(zeznania świadka M. M. k. 102 odwr.-103 – adnotacja 00:06:33)

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o powołane dowody
z dokumentów, których treść i autentyczność nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Zeznania dłużnika potwierdziły okoliczności wynikające z dokumentów. Stan faktyczny był między stronami bezsporny. Pozwana nie kwestionowała istnienia wierzytelności powoda oraz faktu sporządzenia umowy darowizny.

Strona pozwana próbowała zwrócić uwagę na motywy dokonania umowy darowizny. Akcentowano, że zadecydowała o niej sytuacja rodzinna, a nie chęć wyprowadzenia majątku spod egzekucji przez dłużnika. Okoliczności te jednak,
w świetle prawnego uzasadnienia rozstrzygnięcia, pozostają bez wpływu na jego treść. Dlatego, tylko na marginesie należy zauważyć, iż z zeznań dłużnika wynika, że miał świadomość swojego zadłużenia wobec powoda. Nawet, jeśli w chwili przystąpienia do aktu notarialnego nie wiedział o wszczęciu egzekucji, to miał świadomość istnienia zadłużenia, nie realizowania warunków porozumienia dotyczącego ratalnej spłaty oraz dążeń wierzyciela do odzyskania długu (wezwania do zapłaty). Niezależnie od problemów w komunikacji, spłata zadłużenia obciąża dłużnika. Tymczasem z zeznań M. M. (1) wynikało, że zaniechanie spłaty miało wręcz celowy charakter (na skutek konfliktu związanego z maszynami, toczących się postępowań). Jednocześnie opisana sytuacja rodzinna poddaje
w wątpliwość wyjaśnienia rodzeństwa. Pozwana twierdziła, że miała w lokalu zamieszkać. Nigdy jednak tego nie uczyniła. Co więcej, z jej zeznań wynika, że nie podjęła jakichkolwiek działań, aby to uczynić. Tłumaczyła to sytuacją w rodzinie męża. Jednak nie podjęto także kroków, aby brat w związku z tym otrzymał mieszkanie z powrotem, czy miał możliwość zaspokojenia wierzyciela (choć mieszkanie przestało być pozwanej potrzebne). To oznacza, że podjęte działania
w sposób obiektywny doprowadziły jedynie do usunięcia tego składnika majątkowego spod egzekucji. Obciążającą okolicznością jest także okoliczność,
że w trakcie czynności komornika zataił fakt zawarcia umowy darowizny. To potwierdza celowość podjętych działań.

Istotne natomiast były zeznania dłużnika wskazujące na to, że nie posiada on majątku zapewniającego realizację świadczenia wobec powoda. Brak jakiegokolwiek majątku osobistego sprawia, że dłużnik jest niewypłacalny. Jednocześnie rozliczenia w formie rzeczowej (maszyny) – jak wyliczał sam M. M. (1) – nie gwarantują spłaty całego zadłużenia. Dłużnik przyznał także, że egzekucja nie doprowadziła do zaspokojenia wierzyciela.

W powyższym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 347 k.p.c. ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd wydaje wyrok, którym wyrok zaoczny w całości lub części utrzymuje w mocy albo uchyla go
i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Przepis art. 332 § 2 stosuje się odpowiednio.

W wyniku prawidłowo złożonego sprzeciwu proces powraca do pierwotnej fazy. Rozpoznanie sprawy na skutek sprzeciwu następuje według przepisów przed Sądem
I instancji, który wydał wyrok zaoczny. Sprzeciw od wyroku zaocznego, ze względu na jego restytutywny charakter, powoduje ponowne, pełne rozpoznanie sprawy przez Sąd
I instancji. W postępowaniu wywołanym wniesieniem sprzeciwu Sąd rozpoznaje sprawę, a nie ogranicza się tylko do rozstrzygnięcia kwestii zasadności zgłoszonych
w sprzeciwie zarzutów (Kodeks postępowania cywilnego. Tom I red. prof. dr hab.
K. P., r. wyd.: 2010 Wyd. C.H. B., wyd. 5).

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił przepis art. 527 k.c, statuujący instytucję skargi pauliańskiej.

Przyznaje on wierzycielowi uprawnienie do zaskarżania czynności dłużnika dokonanej
z pokrzywdzeniem wierzycieli. Zaskarżona może być czynność prawna, której skutkiem jest zmniejszenie majątku dłużnika: bądź dlatego, że z majątku coś ubyło, bądź dlatego, że do niego nie weszło to, co mogło i powinno wejść, gdyby czynność nie została dokonana. Przesłankami skargi paulińskiej są:

1.  pokrzywdzenie wierzycieli

2.  uzyskanie korzyści majątkowej przez osobę trzecią wskutek czynności prawnej dłużnika;

3.  działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli;

4.  wiedza lub możliwość – przy zachowaniu należytej staranności – dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią.

W niniejszej sprawie w drodze umowy darowizny M. M. (1) przekazał na rzecz swojej siostry E. F. (1) własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...). Czynność ta skutkowała bezpłatnym przysporzeniem do majątku pozwanej. Nie budzi także wątpliwości, iż w wyniku tych czynności prawnych majątek dłużnika został pozbawiony jedynego wartościowego składnika.

W postępowaniu opartym na skardze pauliańskiej powód, będący wierzycielem, winien wskazać fakt pokrzywdzenia; iż pozwany uzyskał od niego korzyść majątkową kosztem powoda, a powód na skutek wynikłej niewypłacalności dłużnika nie jest
w stanie zaspokoić się z majątku dłużnika odnośnie do swojej wierzytelności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2000 roku, V CKN 149/00).

W tym postępowaniu zostało wykazane, że M. M. (1) nadal pozostaje dłużnikiem strony powodowej. Jego przesłuchanie oraz informacje z postępowania egzekucyjnego wskazują, iż brak jest majątku, z którego wierzyciel mógłby się zaspokoić. Powód wykazał zatem również niewypłacalność dłużnika; nie jest możliwe prowadzenie skutecznego postępowania egzekucyjnego.

Tymczasem, jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 18.09.1998 r., III CKN 612/97 (OSNC 1999, nr 3, poz. 56), o niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. świadczy już m.in. bezskuteczność przeprowadzonej przeciwko niemu egzekucji, która – w odniesieniu do świadczeń pieniężnych – może być prowadzona z różnych, a zatem także tylko z niektórych składników majątku dłużnika. Jeżeli zatem egzekucja świadczenia pieniężnego przeprowadzona z jednej choćby części majątku okaże się bezskuteczna, jest to wystarczające do przyjęcia, że wykazana została w ten sposób niewypłacalność dłużnika zalegającego z zapłatą. Stanowisko takie znajduje podwójne uzasadnienie:
z jednej strony dłużnik może i powinien, dysponując innymi składnikami majątku, zapłacić egzekwowaną należność, co czyniłoby roszczenie pauliańskie bezprzedmiotowym, z drugiej zaś strony nie można wymagać od chcącego skorzystać
z tej ochrony wierzyciela, ażeby wszczynał kolejno wiele postępowań egzekucyjnych, mnożył swoje koszty, pokonywał przeszkody związane z samym ustaleniem, z jakich części składa się majątek dłużnika, i wreszcie przyjmował na siebie skutki niepowodzeń kolejnych egzekucji.

Należy również przypomnieć, że zgodnie z przyjętym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem, pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać nawet nie według chwili dokonania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, lecz według chwili jej zaskarżenia, oraz że wiążąca się z pokrzywdzeniem niewypłacalność dłużnika musi istnieć w chwili wystąpienia ze skargą pauliańską i w chwili orzekania przez Sąd (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22.3.2001 r., V CKN 280/00, z dnia 23.7.2003 r.,
II CKN 299/01, z dnia 29.6.2004 r., II CK 367/03).

Zatem w niniejszej sprawie, dla oceny pokrzywdzenia strony powodowej, miarodajny jest stan majątku dłużnika w chwili wytoczenia powództwa oraz
w chwili wydania zaskarżonego wyroku. Przesłuchanie M. M. (1) potwierdziło zarówno istnienie długu, jak i niemożność jego zaspokojenia w obecnym stanie majątkowym dłużnika. Dodatkowo, przebieg postępowania egzekucyjnego wskazuje, iż mimo podjętych działań, wierzyciel nie może uzyskać zaspokojenia.

W rozpoznawanej sprawie spełnione zatem zostały przesłanki wynikające
z przepisu art. 527 k.c. Uwzględnieniu powództwa sprzyjały także domniemania przewidziane w przepisach Kodeksu cywilnego.

Art. 528 k.c. stanowi, że w przypadku czynności o charakterze bezpłatnym, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Przepis ten stanowi zasadnicze ułatwienie w realizacji skargi pauliańskiej przez wierzyciela i jest uzasadnione bezpłatnym przysporzeniem – nabyciem do majątku składników bez poniesienia jakichkolwiek kosztów.

W tym wypadku, czynność darowizny ma taki właśnie charakter. To powoduje, że tracą znaczenie okoliczności związane ze stanem wiedzy osoby obdarowanej; bowiem
w sytuacji „gdy znajduje zastosowanie z art. 528 k.c. nie ma potrzeby stosowania domniemań z art. 527 § 3 i 4 k.c. (wniosek tych domniemań nie jest przesłanką skargi), a wnioski dowodowe zmierzające do obalenia tych domniemań podlegają oddaleniu, gdyż dotyczą faktów niemających znaczenia dla rozstrzygnięcia” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 lipca 2014 r., sygn. akt VI ACA 1655/13,
E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2016). „Już sam charakter bezpłatności powoduje, że nie muszą być spełnione żadne inne przesłanki, aby doszło do zaczepienia tej instytucji w ramach skargi pauliańskiej. Umowa darowizny zatem nie podlega, jak inne czynności odpłatne, szczególnej ochronie. Wręcz przeciwnie – zawsze może być zanegowana” (M. Jasińska, Komentarz do wybranych przepisów Kodeksu cywilnego [w:] M. Jasińska, Skarga pauliańska. Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika. Komentarz do art. 527–534 KC
i przepisów powiązanych (KRO, PrUpN, KPC, KK). Wyd. 2, Warszawa 2015).

W konsekwencji zastosowania tego artykułu, odpada obowiązek wykazania przez wierzyciela działania osoby trzeciej w złej wierze (wyrok Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z dnia 6 lutego 2014 r., sygn. akt I ACA 1114/13). Nie ma potrzeby obalania domniemania i czynienia ustaleń odnośnie do wiedzy pozwanej, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela w sytuacji, gdy norma art. 528 k.c. wyłącza przesłankę złej wiary po stronie osoby trzeciej w tych przypadkach, gdy wskutek zaskarżonej czynności osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie. W sytuacji z art. 528 k.c. nie ma więc potrzeby stosowania domniemań z art. 527 § 3
i 4 k.c. Do zaskarżenia tej czynności, zdziałanej pod tytułem darmym wystarczające jest spełnienie pozostałych przesłanek z art. 527 § 1 i 2 k.c. Skoro zatem pokrzywdzenie wierzycieli jest następstwem niewypłacalności dłużnika, stąd dla wykazania pokrzywdzenia wierzycieli wystarczające jest wykazanie niewypłacalności dłużnika (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21.3.2013 r., sygn. akt V ACA 828/12).

Reasumując powyższe rozważania, w niniejszej sprawie czynność darowizny nie korzysta z ochrony prawnej – dokonanie jej pod tytułem darmym powoduje zasadność niniejszego powództwa. Z tych względów Sąd – na podstawie art. 347 k.p.c. – utrzymał wyrok zaoczny w całości w mocy, uznając powództwo za zasadne.

Utrzymanie wyroku zaocznego w całości w mocy oznacza także przesądzenie rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Podstawę orzeczenia w tym zakresie stanowi art 98 k.p.c., statuujący zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. W sprawie nie zaistniały jakiekolwiek okoliczności szczególne, uzasadniające odstąpienie od tej podstawowej zasady procesowej. Świadczy o tym przebieg procesu, jak i merytoryczne uzasadnienie rozstrzygnięcia.

Zwraca przede wszystkim uwagę sposób prowadzenia postępowania przez pozwaną.
Na dwóch kolejnych rozprawach nie stawiła się i w żadnym z wypadków nie usprawiedliwiła w sposób należyty swojej nieobecności (mimo dwukrotnego pouczenia). Jednocześnie, mając świadomość treści pozwu od dnia 25 marca 2016 roku (k. 32), do dnia wydania wyroku zaocznego (31 sierpnia 2016 roku), a więc przez pięć miesięcy, nie zajęła stanowiska w sprawie, nie podniosła zarzutów, choć wiedziała o każdym terminie rozprawy i przed każdym z nich podnosiła, że chce uczestniczyć
w postępowaniu i zgłaszać wnioski. W ten sposób postępowanie i zaspokojenie wierzyciela dalej było odwlekane. Natomiast po złożeniu sprzeciwu E. F. (1) podnosiła okoliczności nie mające wpływu na treść rozstrzygnięcia
i nie zmodyfikowała swojego stanowiska; nie przystąpiła do jakichkolwiek prób ugodowych mimo, że wcześniej bezpłatnie przyjęła korzyść majątkową kosztem wierzyciela. Jeśli więc dowiedziała się o okolicznościach darowizny dopiero w toku sprawy, to miała jeszcze możliwość złagodzenia skutków, czego nie uczyniła. Wreszcie, jak wskazano w ocenie materiału dowodowego, okoliczności zawarcia umowy budzą szereg wątpliwości. Wskazywano, że pozwana miała w lokalu zamieszkać, ale nawet nie uczyniła jakichkolwiek kroków w celu znalezienia rodzicom innego miejsca zamieszkania. Zmiana jej sytuacji życiowej nie nakłoniła jej do zwrotu przedmiotu darowizny, choć nigdy z lokalu nie skorzystała. Nadto, zachowanie samego dłużnika, szczególnie w toku postępowania egzekucyjnego, wskazuje, że działanie miało charakter celowy. Jednocześnie strona pozwana nie wskazała jakichkolwiek innych szczególnych okoliczności, uzasadniających zmianę rozstrzygnięcia w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.