Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lutego 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR A. B.

Protokolant: sekretarz sądowy P. O.

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2017 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko Gminie Ł. Zarządowi Lokali Miejskich w Ł.

o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu

ustala, że M. S. wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...) po matce J. S. (1) zmarłej w dniu 11 lutego 2014 roku.

Sygn. akt II C 928/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 17 listopada 2015 roku, skierowanym przeciwko Miastu Ł. Administracji Zasobów Komunalnych Ł. w Ł., M. S. wniósł o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...) po zmarłej w dniu 11 lutego 2014 roku najemczyni – matce powoda.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że mieszkał na stałe z matką od września 2008 roku, jednak w miejscu zamieszkania bywał jedynie w soboty i niedziele, gdyż pracował jako kierowca. Wskazał, że prowadził wspólne z matką gospodarstwo domowe i mieszkał z nią aż do jej śmierci. Wskazał również, iż przebywał w Zakładzie Karnym, po opuszczeniu którego znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Powód wniósł o zwolnienie go z opłat i kosztów sądowych

(pozew – k. 2)

Postanowieniem z dnia 14 grudnia 2015 roku, Sąd zwolnił powoda M. S. od kosztów sądowych w postaci opłaty od pozwu, oddalając jego wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w pozostałej części.

(postanowienie – k. 11)

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu. Wskazał, że powód nie udowodnił należycie przesłanek uzasadniających wstąpienie w stosunek najmu po zmarłej J. S. (1). Podniósł, że przeprowadzony po śmierci najemczyni lokalu – na zlecenie pozwanego - wywiad środowiskowy nie wykazał w sposób jednoznaczny okoliczności zamieszkiwania powoda w lokalu mieszkalnym numer (...) położonym w Ł. przy ulicy (...)

(odpowiedź na pozew k. 13-15 )

W toku dalszego postępowania strony pozostały przy dotychczasowych stanowiskach.

(protokół elektroniczny rozprawy z dnia 9 lutego 2017r. – k. 117-120)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. S. (1) była najemczynią lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...). Zmarła dnia 11 lutego 2014 roku. M. S. to jej syn.

(okoliczności bezsporne )

M. S. do lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...) wprowadził się wraz z matką J. S. (1) oraz bratem J. w 1974 roku. W 1978 toku powód ożenił się z A. Ł. i zamieszkał wraz z nią w lokalu mieszkalnym numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...).

Wyrokiem z dnia 29 października 2007 roku wydanym w sprawie XII C 1324/07 Sąd Okręgowy w Łodzi rozwiązał związek małżeński A. Ł. z domu Ł. i M. S..

(zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 9 lutego 2017r. k. 118-119, kopia wyroku rozwodowego k. 114, zaświadczenie o zameldowaniu k. 115 , zeznania świadka W. A. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 15 lutego 2016r. k. 87 , zeznania świadka D. S. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 15 lutego 2016r. k. 39 )

Po rozwodzie powód przebywał przez pewien okres czasu w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował. Po powrocie z Wielkiej Brytanii do Polski nie wrócił do mieszkania żony, od września 2008 roku zamieszkał z matką J. S. (1). Wprowadzając się do mamy powód przywiózł należący do niego płaski telewizor L.-owy, kino domowe, pościel i rzeczy osobiste. Z uwagi na fakt, że mieszkanie zajmowane wcześniej przez J. S. (1) składa się z dwóch pokoi, powód zajął mniejszy pokój, a J. S. (1) zajęła większy pokój. W mieszkaniu znajdowały się rzeczy powoda, miedzy innymi sprzęt do odtwarzania muzyki. W okresie czasu do września 2008 roku do śmierci J. S. (1) oraz w okresie późniejszym lokal mieszkalny numer (...) położony w Ł. przy ul. (...) był dla powoda jedynym centrum życiowym. W tym lokalu powód nocował, prał, gotował, kąpał się, robił w nim zakupy dla siebie i matki. W tym okresie czasu jedynie czasami sypiał u konkubiny mieszkającej w tym samym bloku, z którą rozstał się na około rok przed śmiercią matki.

(zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 9 lutego 2017r. k. 118-119 , zeznania świadka W. A. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 15 lutego 2016 roku k. 87, zeznania świadka D. J. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 30 maja 2016r. k. 56 , zeznania świadka M. B. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 15 lutego 2016 roku k. 38-39 , zeznania świadka D. S. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 15 lutego 2016r. k. 39 , zeznania świadka M. Z. w protokole elektronicznym rozprzwy z dnia 30 maja 2016r. k. 58-59 )

Powód zawsze pracował jako kierowca na tirach i dużych samchodach specjalizowanych w budownictwie. Pracował w kraju i za granicą. Pracował w różne dni tygodnia i w różnych godzinach. Zdarzało się że wyjeżdżał na trasy w środku nocy, aby na rano być w miejscu docelowym. Często wyjeżdżał nad ranem w poniedziałek i wracał w piątek późno w nocy lub dopiero w sobotę. Często powoda nie było w miejscu zamieszkania 5-6 dni w tygodniu. Do końca 2012 roku powód pracował w firmie (...), która mieściła się 5 minut drogi od mieszkania powoda przy ul. (...).

(zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 9 lutego 2017r. k. 118-119 , zeznania świadka D. J. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 30 maja 2016r. k. 56 , zeznania świadka D. S. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 15 lutego 2016r. k. 39 , zeznania świadka H. A. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 30 maja 2016r. k. 59-60 )

J. S. (1) była często odwiedzana przez drugiego z jej synów – J.. Przychodził on w odwiedziny do matki prawie codziennie, jadał u niej obiady, odwiedzał kolegów. Po wprowadzeniu się do matki M. S. poznał znajomych jego brata i jego mamy, którzy dla niego byli „dziwni”. Osoby te zachowywały się głośno, zakłócały porządek, zanieczyszczały klatkę schodową i windę. J. S. (2) zmarł przed matką.

(zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 9 lutego 2017 r. k. 118-119, zeznania świadka I. K. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 30 maja 2016r. k. 57-58, zeznania świadka J. D. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 12 września 2016r. k. 82-83, zeznania świadka P. O. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 12 września 2016r. k. 85, zeznania świadka P. A. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 12 września 2016r. k. 84-85)

Na około pół roku przed śmiercią J. S. (1) jej stan zdrowia się pogorszył, cierpiała na demencję starczą, miała problemy z pamięcią, chodziła po klatce i nie mogła trafić do własnego mieszkania, trzęsły jej się ręce.

(zeznania świadka I. K. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 30 maja 2016r. k. 57-58; zeznania świadka J. M. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 12 września 2016r. k. 81-82 , zeznania świadka P. A. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 12 września 2016r. k. 84-85)

M. S. w okresie czasu od maja do października 2014 roku przebywał w Zakładzie Karnym, gdzie odbywał karę pozbawienia wolności. Podobnie w Zakładzie Karnym przebywał w przez 8 miesięcy w 2015 roku.

(zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 9 lutego 2017r. k. 118-119 , zeznania świadka D. S. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 15 lutego 2016r. k. 39 ; zeznania świadka I. K. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 30 maja 2016r. k. 57-58 )

Od 2010 roku adresem korespondencyjnym powoda był adres na ul. (...). Ten adres był przez niego podawany pracodawcom, w tym D. J. (2). Taki adres podał jako adres do korespondencji w chwili podpisywania umowy rachunku bankowego w (...) Banku (...) w dniu 14 października 2008 roku.

(kopia umowy rachunku bankowego k. 116; zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 9 lutego 2017r. k. 118-119, zeznania świadka D. J. w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 30 maja 2016r. k. 56)

Powód do chwili obecnej mieszka w lokalu mieszkalnym numer (...) położonym w Ł. przy ul. (...) w Ł., jest to jego centrum życiowe, nie ma żadnego innego lokalu w którym mógłby zamieszkać.

(zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 9 lutego 2017r. k. 118-119)

Pismem z dnia 8 kwietnia 2014 roku strona pozwana odmówiła M. S. wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...), z uwagi na fakt, że przeprowadzony na jej zlecenie wywiad środowiskowy nie potwierdził fakt stałego zamieszkiwania powoda z matką do chili jej śmierci.

(pismo z dnia 8.04.2-14r. k. 17)

Z powództwa Zarządu Lokali Miejskich przeciwko M. S. toczy się przed tutejszym Sądem Rejonowym sprawa o eksmisję, która pozostaje zawieszona do czasu prawomocnego zakończenia przedmiotowego postępowania.

(okoliczność bezsporna)

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony na podstawie powołanych wyżej dowodów w postaci zeznań świadków, przesłuchania powoda, któremu Sąd w pełni dał wiarę, a także złożonych do akt sprawy dokumentów oraz ich kserokopii.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka M. B. (2) w zakresie w jakim wskazała ona, że na około rok przed śmiercią J. S. (1) powoda nie było przez niecały rok. Zeznania świadka w tym zakresie pozostają w sprzeczności z zeznaniami powoda, które Sąd uznał za wiarygodne, a ponadto stoją one w sprzeczności z zeznaniami świadków: W. A. (2), D. S. (2), M. Z., D. J. (2). Co więcej, jak wynika z ustalonego przez Sąd stanu faktycznego w sprawie, do końca 2012 roku powód pracował w firmie świadka D. J. (2). Wtedy zwykle nie było go w miejscu zamieszkania przez 5-6 dni w tygodniu. Zwykle wychodził bardzo wcześnie rano, a wracał późnymi wieczorami lub w weekendy. Świadek mogła powoda po prostu nie widywać w tym okresie czasu w domu. Tym bardziej, że świadek sama wskazała, że mniej więcej od 2008 roku widywała powoda częściej niż uprzednio, gdyż zamieszkał on u matki na około 5 lat przed jej śmiercią.

Sąd w ustaleniach faktycznych pominął zeznania świadka E. Z. i I. N., gdyż nie wnoszą one nic do sprawy.

Jeśli chodzi o zeznania świadków J. M., J. D., P. A., P. O., to stały się one podstawą ustaleń faktycznych Sądu w zakresie okoliczności pobocznych do faktu zamieszkiwania powoda w lokalu mieszkalnym numer (...) położonym w Ł. przy ulicy (...), gdyż żaden w powyżej wymienionych świadków nie był w stanie potwierdzić, czy powód mieszkał czy nie mieszkał z matką w okresie bezpośrednio poprzedzającym śmierć J. S. (1). Świadkowie ci albo nie posiadali szczegółowej wiedzy na ten temat, albo się tą kwestia w ogóle nie interesowali. Ponadto, szereg okoliczności o jakich wspominali świadkowie podczas przesłuchania pozostaje obojętny z punktu widzenia merytorycznego rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powód wnosił o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...) po zmarłej najemczyni J. S. (1).

Normy polskiego prawa cywilnego, poza kilkoma wyjątkami, w zasadzie nie dają podstawy do konstruowania żądania w postaci ustalenia stosunku prawnego lub prawa. Taką normą ogólną, mającą w swej podstawowej treści sens materialnoprawny, choć umieszczoną w kodeksie postępowania cywilnego, jest art. 189 k.p.c., zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. W świetle powołanego przepisu, interes prawny stanowi przesłankę merytoryczną powództwa o ustalenie stosunku prawnego lub prawa. Decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda, że wymieniony w powództwie stosunek prawny lub prawo istnieje bądź nie istnieje. Drugą przesłanką merytoryczną takiego powództwa jest wykazanie przez powoda prawdziwości jego twierdzeń o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje czy też nie istnieje.

Powszechnie przyjmuje się, iż interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. zachodzi wówczas, gdy z obiektywnego punktu widzenia istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa, która może zostać usunięta na skutek wydania wyroku przez sąd.

Przykładem powództwa o ustalenie opartego na art. 189 k.p.c. jest powództwo o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu.

Orzeczenie w tym przedmiocie ma charakter deklaratywny – wstąpienie w stosunek najmu następuje z mocy prawa, z chwilą zgonu najemcy. Wyrok Sądu w tych sytuacjach stanowi jedynie potwierdzenie tego faktu. Zasadność powództwa podlega badaniu na podstawie przepisów obowiązujących w dacie zgonu najemcy ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2002 r., sygn. akt III CZP 36/02, opubl. OSNC z 2003 roku, Nr 4, poz. 45).

Stosownie do treści art. 691 § 1 k.c., w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Zgodnie z § 2 art. 691 k.c., osoby wymienione w § 1 wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. Natomiast, w razie braku osób wymienionych w § 1 stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa (§ 3 art.691 k.c.). Przytoczonych przepisów nie stosuje się w razie śmierci jednego ze współnajemców lokalu mieszkalnego (art. 691 § 5 k.c.).

W doktrynie i orzecznictwie powszechnie reprezentowany jest pogląd, że powód, który wnosi o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu na podstawie art. 691 k.c. powinien wykazać także istnienie interesu prawnego w rozumieniu art.189 k.p.c., a więc wykazać, że powstała taka sytuacja prawna, w której doszło do wątpliwości, czy przysługuje mu przymiot najemcy danego lokalu (wynikający z art. 691 k.c.), czy też nie i dlatego konieczne jest potwierdzenie istnienia tego stosunku przez sąd w wyroku ( tak m.in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 listopada 1996 roku, III CZP 115/96, OSNC 1997 rok, nr 4, poz.35).

Powszechnie przyjmuje się, iż żądanie ustalenia wstąpienia w stosunek najmu jako roszczenie procesowe nie ulega przedawnieniu ( tak również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lutego 2002 roku, (...) 527/00, OSNC 2002 rok, nr 12, poz.159).

Katalog uprawnionych wskazany w przepisie art. 691 k.c. jest zamknięty – jest to wyliczenie enumeratywne, nie dające możliwości dalszej interpretacji. Nie jest możliwa wykładnia rozszerzająca w tym zakresie.

Przesłanką pozytywną zastosowania powołanej regulacji jest także stałe zamieszkiwanie z najemcą w przedmiotowym lokalu w chwili jego śmierci. Pojęcie „stałego zamieszkiwania” zostało sprecyzowane w judykaturze jako zamieszkiwanie w konkretnym mieszkaniu, w określonej miejscowości z zamiarem stałego pobytu, wyrażonym przez to, że w tym mieszkaniu i w tej miejscowości skupia się życie osobiste i działalność osoby bliskiej najemcy ( tak wyrok SN z dnia 6 maja 1980 roku, sygn. akt III CRN 61/80, opubl. Monitor Prawniczy z 1994 r., Nr 9, poz. 273).

Mieszkanie to stanowić musi miejsce ześrodkowania jej życiowej działalności, centrum jej spraw życiowych, przy czym stan ten musi trwać do chwili śmierci najemcy ( tak między innymi Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 marca 1981 roku, III CRN 30/81, Monitor Prawniczy 1994 roku, nr 9, poz. 273, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 stycznia 1981 roku, III CRN 314/80, OSNC 1981 rok, nr 6, poz.119, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 1980 roku, III CRN 230/80, Monitor Prawniczy 1994 rok, nr 9, poz. 273, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 maja 1980 roku, III CRN 61/80, Monitor Prawniczy 1994 rok, nr 9, poz. 273).

W myśl powołanego przepisu, nie są wymagane obecnie żadne inne warunki wstąpienia w stosunek najmu, w szczególności konieczność sprawowania opieki nad najemcą, czy zameldowania w lokalu.

W niniejszej sprawie wszystkie przesłanki wstąpienia w stosunek najmu zostały spełnione. Powód wykazał, że posiada interes prawny w ustaleniu wstąpienia w stosunek najmu po zmarłej matce, gdyż strona pozwana poinformowała go o braku podstaw do wydania pozytywnej decyzji dotyczącej ustalenia jego wstąpienia w stosunek najmu po matce, wezwała go do opróżnienia spornego lokalu i wystąpiła na drogę sądową z pozwem o eksmisję.

Nie kwestionowanym było, że powód jest synem J. S. (1), która była najemczynią spornego lokalu.

Powód udowodnił także fakt stałego zamieszkiwania z najemcą do chwili jej śmierci. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż przedmiotowy lokal stanowił centrum życiowe powoda, w którym posiadał swoje rzeczy osobiste, miał swój pokój. Oceny tej nie może zmieniać charakter pracy powoda i fakt, iż często przebywał on poza miejscem zamieszkania przez 5 a nawet 6 dni w tygodniu. Zawsze jednak wracał do mieszkania zajmowanego wraz z matką. Tak jak wskazał: prał, gotował, kapał się, robił zakupy w weekendy. Podobnie oceny tej nie może zmieniać fakt, że czasem powód nocował w konkubiny mieszkającej w tym samym bloku co jego matka, z którą jednak rozstał się na około rok przed śmiercią J. S. (1).

Nadal powód jednak pozostawał w lokalu numer (...) przy ulicy (...) z zamiarem stałego pobytu. Ten adres wskazywał jako adres zamieszkania i adres do korespondencji pracodawcom i w banku. W mieszkaniu tym skupiało się jego życie osobiste. Pomimo dwukrotnych pobytów w Zakładzie Karnym po śmierci matki, M. S. nadal mieszka w tym lokalu i chce w nim mieszkać nadal. Nie posiada innego centrum życiowego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 189 k.p.c. ustalił, iż powód wstąpił w stosunek najmu przedmiotowego lokalu po matce J. S. (1) zmarłej w dniu 11 lutego 2014 roku.