Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2013 r. w Lublinie

sprawy B. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 31 lipca 2013 r. sygn. akt VII U 417/13

oddala apelację.

III AUa 1054/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił decyzję pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. i ustalił wnioskodawczyni B. M. prawo do emerytury od dnia 19 grudnia
2012 r.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach
i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawczyni B. M. urodziła się w dniu (...) W dniu 14 grudnia 2012 r. złożyła wniosek o emeryturę, w treści którego zawarła oświadczenia, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz że nie pozostaje w stosunku pracy.

W oparciu o złożone dokumenty organ rentowy ustalił łączny staż ubezpieczeniowy wynoszący na dzień 1 stycznia 1999 r. - 22 lata 2 miesiące i 16 dni . Pozwany nie uwzględnił żadnego z okresów zatrudnienia wnioskodawczyni jako pracy w warunkach szczególnych, w tym okresów wymienionych w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 30 listopada 2000 r., wystawionym przez syndyka masy upadłości Zakładów Produkcji (...) z o.o. w Ł.. W świadectwie tym wskazano, że wnioskodawczyni będąc zatrudniona od 6 sierpnia 1976 r. do 30 listopada 2000 r. w okresach: od 9 sierpnia 1976 r. do 13 września 1981 r., od 6 lutego 1983 r. do 12 grudnia 1984 r., od
13 grudnia 1986 r. do 13 listopada 1991 r., od 27 grudnia 1991 r. do 6 grudnia 1992 r., od 20 grudnia 1992 r. do 22 kwietnia 1993 r., od 20 czerwca 1993 r. do 21 listopada 1993 r., od 27 grudnia 1993 r. do 15 sierpnia 1994 r., od 29 stycznia 1995 r. do 5 lipca 1995 r., od 23 lipca 1995 r. do 11 kwietnia 1996 r., od 9 czerwca 1996 r. do 9 marca 1997 r. oraz od 4 lipca 1997 r. do 30 września 2000 r. w pełnym wymiarze czasu wykonywała prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego, o jakich mowa w wykazie A, dział VII, poz. 14 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku obuwnika, wymienionym w wykazie A, dział VII, poz. 14, pkt 1-4 załącznika nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że B. M. rozpoczęła z dniem 9 sierpnia 1976 r. pracę w szwalni, zajmując się klejeniem przyszwy
i przyklejaniem do tego podszewki, smarowaniem języków butów klejem butaprenem, przyklejaniem gąbki. Praca odbywała się na taśmie, przy której pracowało ok. 50 osób.

W okresach od dnia 14 września 1981 r. do dnia 5 lutego 1983 r. oraz od 13 grudnia 1984 r. do 12 grudnia 1986 r. wnioskodawczyni korzystała z urlopów wychowawczych, natomiast w okresie pomiędzy urlopami wychowawczymi miała identyczny zakres obowiązków.

Po powrocie z urlopu wychowawczego, tj. od 6 lutego 1983 r., B. M. pracowała na oddziale kartonażu i zajmowała się produkcją pudełek na buty. Swoje obowiązki wykonywała na maszynie (...). Pudełka były klejone klejem bostik. Praca odbywała się warunkach zapylenia, przy dużym kurzu i w oparach kleju.

Z dniem 1 lipca 1993 r. B. M. powierzono stanowisko obuwnika w szwalni. Zajmowała się wówczas szyciem elementów sklejanych z użyciem klejów toksycznych. Warunki zatrudnienia nie zmieniły się aż do rozwiązania stosunku pracy.

Skarżąca korzystała z urlopów bezpłatnych w wymiarze: 20 dni w 1993 r.
i 2 dni w 1998 r.

Stosunek pracy został rozwiązany z dniem 30 listopada 2000 r. na mocy porozumienia stron.

Sąd Okręgowy obdarzył wiarą zeznania świadków B. C. i M. P., gdyż są logiczne i spójne. Zeznania złożone zostały przez osoby obce dla B. M. a okresy zatrudnienia wnioskodawczyni oraz świadków częściowo się pokrywają. Sąd miał również na uwadze dowody z dokumentów, znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawczyni.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie, przywołując przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 i 2 tej ustawy kobietom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęły okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz – w wersji obowiązującej do dnia
31 grudnia 2012 r. – także pod warunkiem rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

W świetle § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.
W świetle § 4 ust. 1 cyt. rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace
w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy zważył, że wnioskodawczyni ma ukończone 55 lat życia, nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego i na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymowała się co najmniej dwudziestoletnim okresem uprawniającym do świadczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe pozwoliło ustalić w sposób pewny, że wnioskodawczyni będąc zatrudniona w Zakładach Produkcji (...) Spółka z o.o. w Ł., wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych w następujących okresach:

1. od 6 sierpnia 1976 r. do 30 listopada 2000 r. w okresach: od 9 sierpnia 1976 r. do 13 września 1981 r. (4 lata,1 miesiąc i 4 dni ), od 1 lipca 1993 r. do 21 listopada 1993 r.( 4 miesiące i 21 dni ), od 27 grudnia 1993 r. do 15 sierpnia 1994 r. ( 7 miesięcy i 19 dni ), od 29 stycznia 1995 r. do 5 lipca 1995 r. ( 5 miesięcy i 7 dni ), od 23 lipca 1995 r. do 11 kwietnia 1996 r. ( 8 miesięcy i 19 dni ), od 9 czerwca 1996 r. do 9 marca 1997 r. ( 9 miesięcy ) oraz od 4 lipca 1997 r. do 30 września 2000 r. ( 1 rok, 5 miesięcy i 27 dni ) - prace polegające na klejeniu i wykańczaniu wyrobów przemysłu skórzanego, co odpowiada pracom opisanym w wykazie A, dział VII „w przemyśle lekkim”, poz. 14 „prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego” załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 r. oraz stanowisku „obuwnika – montażysty” wymienionemu
w wykazie A, dział VII, poz. 14, pkt 2 załącznika nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz.Urz. MPCiL z 1987 r., Nr 4, poz. 7);

2. od 6 lutego 1983 r. do 12 grudnia 1984 r. ( 1 rok, 9 miesięcy i 6 dni ), od 13 grudnia 1986 r. do 13 listopada 1991 r. ( 3 lata i 11 miesięcy ), od 27 grudnia 1991 r. do 6 grudnia 1992 r. ( 11 miesięcy i 9 dni ), od 20 grudnia 1992 r. do 22 kwietnia 1993 r. ( 4 miesiące i 2 dni ), od 20 czerwca 1993 r. do 30 czerwca 1993 r. ( 10 dni).
-obsługiwała wówczas maszynę, za pomocą której wykonywała pudełka z kartonów przy użyciu klejów toksycznych, co odpowiada pracom opisanym w wykazie A, dział VI „w leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym”, poz. 7 „prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne” załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. oraz stanowisku „operatora maszyn i urządzeń” wymienionemu w wykazie A, dział VI, poz. 7, pkt 1 załącznika nr 1 do cytowanego aktu resortowego.

Zsumowane okresy przekraczają wymagane 15 lat ( 15 lat, 6 miesięcy i 4 dni ) – licząc do dnia 31 grudnia 1998 r.

W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawczyni spełniła wszystkie przesłanki niezbędne do ustalenia jej prawa do emerytury. Z tych względów i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany organ rentowy zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1)  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 pkt 1 i art. 32 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 cyt. rozporządzenia poprzez ustalenie prawa do emerytury osobie, niespełniającej przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych;

2)  sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni wykonywała pracę w warunkach szczególnych przez okres wynoszący ponad 15 lat.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Apelujący nie kwestionował ustaleń Sądu zaliczających wnioskodawczyni do pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia w charakterze obuwnika, natomiast nie godził się z zaliczeniem okresu pracy na oddziale kartonażu. Praca ta wymieniona jest bowiem w wykazie A dziale VI tj. w leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym, zaś skarżąca wykonywała pracę w zakładach należących do przemysłu lekkiego, co uszło uwadze Sądu. Po odliczeniu pracy na oddziale kartonażu skarżąca nie legitymuje się 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, zatem nie nabyła prawa do emerytury.

Z tych względów pozwany uznawał apelację za uzasadnioną.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za konieczne uzupełnienie postępowania dowodowego poprzez przesłuchanie wnioskodawczyni na okoliczności związane z wykonywaniem pracy na oddziale kartonażu.

Każdego dnia rozpoczynając pracę na oddziale kartonażu wnioskodawczyni włączała maszynkę elektryczną i rozpuszczała nałożony do czajnika klej. Następnie włączała maszynę, do której ręcznie, z czajnika, wlewała klej. Skarżąca co kilka minut dolewała klej do maszyny. Maszyna, którą obsługiwała, sklejała pudełka do butów – wnioskodawczyni wkładała do maszyny zagięty karton a maszyna kleiła pudełko. Skarżąca doklejała pudełka, gdyż maszyna niedokładnie je sklejała a nadto naklejała na każde pudełko etykietę, posługując się pędzelkiem, którym nabierała klej z dzbanka. Na hali, w której skarżąca kleiła pudełka, znajdowała się też taśma produkcyjna, przy której uprzednio pracowała jako obuwnik.

Sąd Apelacyjny obdarzył wiarą zeznania wnioskodawczyni, gdyż są logiczne, spójne i nie zawierają sprzeczności.

Opierając się na ustaleniach faktycznych jak i rozważaniach prawnych poczynionych przez Sąd I instancji oraz na dodatkowym dowodzie, przeprowadzonym w postępowaniu apelacyjnym Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje zarówno ustalenia faktyczne jak i podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazaną przez Sąd I instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Zarzuty apelacji nie są trafne. Sąd Okręgowy nie poczynił ustaleń sprzecznych
z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Na etapie postępowania apelacyjnego sporny pozostał okres pracy wnioskodawczyni w zakładach (...) na oddziale kartonażu. Z zeznań skarżącej wynika, iż praca na tym oddziale polegała na obsługiwaniu maszyny sklejającej pudełka, nalewaniu do niej kleju, po uprzednim rozpuszczeniu, doklejaniu pudełek i naklejaniu etykiet. Rozpuszczanie kleju
w czajniku na zwykłej elektrycznej maszynce świadczy o wyjątkowo prymitywnych warunkach pracy, w których bezpośrednio narażone było zdrowie pracownika.

Skarżąca posługiwała się klejem „bostik”, który jest klejem rozpuszczalnikowym na bazie m.in. kauczuków i gumy naturalnej. Wykonywała pracę polegającą na użyciu kleju zawierającego rozpuszczalniki organiczne a zatem pracę wymienioną w wykazie A dziale VI poz. 7, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia. Fakt, że praca ta była wykonywana w zakładach należących do przemysłu lekkiego, zaś umieszczona jest w branży „leśnictwo, przemysł drzewny i papierniczy”, nie może wyłączać uprawnień wnioskodawczyni do emerytury, przewidzianej w art. 184 cyt. ustawy. Zawarte w wykazie A uszeregowanie prac w poszczególnych branżach ma charakter porządkujący i jednocześnie tworzy domniemanie, że pracownik wykonujący prace
w danej branży, wymienione w wykazie, pracował w warunkach szczególnych. Nie oznacza to jednak, że nie jest możliwe prowadzenie przez przedsiębiorstwo prac zaliczanych do różnych branż. W sprawie niniejszej zakłady (...) należały do branży przemysłu lekkiego ale jednocześnie część prac – produkcja pudełek do obuwia, mieści się w branży przemysłu papierniczego. Czysto formalistyczne potraktowanie przynależności przedsiębiorstwa do określonej branży oznaczałoby niemożność uznania za pracę w warunkach szczególnych pracy identycznej
z wykonywaną w innej branży, do której jednak formalnie przedsiębiorstwo nie należy. Tymczasem podstawowe znaczenie ma rodzaj wykonywanej pracy tj. pracy
o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 cyt. ustawy). Taka pracę, należącą do prac wymienionych w wykazie A wnioskodawczyni wykonywała.

W ocenie Sądu Apelacyjnego materiał dowodowy zebrany w sprawie wskazuje, że Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego wskazanego
w apelacji. Wnioskodawczyni w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w warunkach szczególnych (§ 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia), zatem legitymuje się wymaganym co najmniej 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych (§ 4 ust. 1 pkt 3 cyt. rozporządzenia). Tym samym spełniła wszystkie warunki nabycia prawa do emerytury, wymienione w treści art. 184 ust. 1 i 2 cyt. ustawy.

Mając powyższe względy na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną w trybie art. 385 k.p.c.