Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI U 1336/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2016 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 4 kwietnia 2016 r., znak: (...)

w sprawie: J. K.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. K. prawo do emerytury od dnia (...)r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt. VI U 1336/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 kwietnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku powołując się na art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz na rozporządzanie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. U uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony do dnia 1 stycznia 1999r. nie osiągnął 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie udowodnił 15 letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił ubezpieczonemu na dzień 1 stycznia 1999r. łączny staż ubezpieczeniowy wynoszący 24 lata 2 miesiące i 6 dni. Organ rentowy nie uwzględnił do stażu ubezpieczeniowego okresu od 20 stycznia 1972r. do 15 września 1974r., wskazując, iż ubezpieczony nie udokumentował pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, nie wykazał również czy w czasie uczęszczania do szkoły zawodowej przebywał w internacie, czy dojeżdżał. ZUS nie uwzględnił do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu od 1 kwietnia 1994r. do 31 października 1998r. oraz od 1 listopada 1998r. do 31 grudnia 1998r. na stanowisku spawacza, ponieważ tak sformułowana nazwa stanowiska pracy w świadectwie pracy w warunkach szczególnych nie odpowiada stanowisku podanemu w Wykazie A dział II poz. 78 oraz Dział XIV poz. 12,18 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

Odwołanie od tej decyzji złożył ubezpieczony J. K., który wniósł o jej zmianę. Wskazał, że w okresie od 1 kwietnia 1994r. do 31 października 1998r. oraz od 1 listopada 1998r. do 31 grudnia 1998r. a także w okresie od 1 czerwca 1982r. do 31 marca 1994r. pracował jako spawacz, otrzymywał do wynagrodzenia dodatek za pracę w warunkach szczególnych a także przysługiwało mu z tego tytułu mleko. Wskazał, że za ten najwcześniejszy okres nie zostało wystawione świadectwo pracy w warunkach szczególnych, ponieważ zakład pracy upadł. Jednocześnie ubezpieczony wskazał, że w czasie nauki w szkole zawodowej w okresie od 21 stycznia 1972r. do 15 września 1974r. nie przebywał w internacie, tylko dojeżdżał do niej pociągiem. Poza domem był godzinach od 7.00 do 13.00-14.00, w zależności od ilości godzin lekcyjnych, w pozostałym czasie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalanie, powołując argumenty, jak w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawach w dniach 9 sierpnia 2016r., 18 października 2016r. oraz 13 grudnia 2016r. strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony J. K. urodził się w dniu (...) 60 lat ukończył w dniu (...). Ubezpieczony nie był członkiem OFE.

Bezsporne.

W dniu 24 lutego 2016r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o przyznaniem prawa do emerytury w obniżonym wieku emertytalnym. Wniósł, żeby do ogólnego stażu ubezpieczeniowego doliczyć mu okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w czasie, kiedy odbywał naukę w szkole zawodowej, tj. od dnia 21 stycznia 1972r. do 15 września 1974r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w B. nie uwzględnił tego okresu, wskazując, iż ubezpieczony nie udokumentował pracy w pełnym wymiarze czasu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, nie wykazał również czy w czasie uczęszczania do szkoły zawodowej przebywał w internacie, czy dojeżdżał. W związku z powyżej, ZUS ustalił, że ogólny staż ubezpieczeniowy J. K. na dzień 31 grudnia 1998r. wyniósł jedynie 24 lata 2 miesiące i 6 dni dni, a zatem mniej niż 25 lat i odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury. Dodatkowo zakwestionowano również, aby ubezpieczony legitymował się 15 latami pracy w warunkach szczególnych.

Bezsporne, nadto dowód: decyzja z dnia 4.04.2016r.- k . 20 akt emerytalnych.

Ubezpieczony J. K. w (...) r. ukończył Szkolę Podstawową w W.. Pomagał już w tym czasie rodzicom w gospodarstwie położonym w W., w którym mieszkał z rodzicami i siostrami, a które miało obszar o wielkości 8,70 ha. Rodzice kupili to gospodarstwo w roku 1965r., byli z tego tytułu zadłużeni i nie stać ich było na zatrudnienie robotników najemnych. Ubezpieczony był najstarszy z rodzeństwa – miał jeszcze dwie siostry młodsze od niego o 2 i 3 lata. Od 1 września 1971r. do 7 czerwca 1974r. uczył się w (...) Szkole Zawodowej w B. zawodu ślusarz-mechanik. Uprawnienia spawacza zdobył w 1975 r. w czasie pracy w (...). W trakcie nauki w szkole zawodowej mieszkał nadal w gospodarstwie rodziców, dojeżdżając do szkoły pociągiem. Z gospodarstwa na stację było 4.5 km i potem 19 km do B.. Na stację dojeżdżał rowerem, wyjeżdżał z domu o godz. 6.30. W domu był najwcześniej po 13.00 lub najpóźniej po 15.00. W pierwszej klasie miał zajęcia praktyczne przez dwa dni a trzy dni trwała nauka w szkole. W drugiej i trzeciej klasie były trzy dni praktyki i trzy dni zajęć teoretycznych. W czasie wakacji ubezpieczony nie miał żadnych praktyk zawodowych, nie jeździł na obozy ani kolonie. Gospodarstwo rodziców składało się z domu mieszkalnego, zabudowań gospodarskich oraz pól i łąk. Hodowano następujące zwierzęta: 1 konia, 8 krów, 4, 5 sztuk bydła rzeźnego, 15 świń, kilkadziesiąt sztuk drobiu, w tym kaczki, gęsi i indyki oraz około 10 owiec. Gospodarstwo nie było zmechanizowane. W 1971 r. ojciec ubezpieczonego miał wypadek i około roku był całkowicie wyłączony z ciężkiej pracy a potem nie mógł wykonywać wymagających siły fizycznej cięższych prac, z uwagi na uszkodzone kolano i żebra oraz rekonwalescencję po operacji. W tym czasie ciężkie prace w gospodarstwie z uwagi na stan zdrowia ojca wykonywał głównie ubezpieczony. Mama i siostry ubezpieczonego zajmowały się domem i drobiem, pomagały też z pracach polowych. Rodzice uprawiali buraki, ziemniaki, zboża, były też łąki z trawą na siano dla bydła. Ubezpieczony przed szkołą nie wykonywał prac w gospodarstwie. Pracował po powrocie ze szkoły i zjedzeniu obiadu od ok. 15.00 do wieczora często do ok. 21.00. Zimą w gospodarstwie były następujące prace do wykonania: cięcie buraków, sieczki, ubijanie masła, wyrzucanie obornika, obrządek inwentarza, ścinanie drzewa w lesie na opał, przygotowywanie kiszonki, wywożenie obornika. Karmieniem i pojeniem zwierząt zajmował się ojciec. Od wiosny trzeba było obierać ziemniaki z kiełków, przebierać ziemniaki do sadzenia, wywozić obornik na pole, następnie było sadzenie ziemniaków, sianie zboża, sianokosy, żniwa, przecinka buraków, praca w sadzie. Czasami rodzice zwalniali ubezpieczonego ze szkoły, żeby jechał do lasu ciąć drzewo lub pracował w polu przy ziemniakach czy burakach, lub sianiu. W żniwach ubezpieczony pracował od rana do wieczora. Jesienią prace polowe polegały na sianiu, zbieraniu ziemniaków, przy wykopkach buraków. Praca trwała czasami trzy godziny, ale częściej 4, 5 godzin, latem z przerwami do późnego wieczora. Lekcje ubezpieczony i jego siostry odrabiali wieczorem po kolacji. Po skończeniu szkoły zawodowej ubezpieczony podjął pracę w B.. W dalszym ciągu pomagał po pracy ojcu w gospodarstwo, aż do roku 1982r. kiedy gospodarstwo przejęła jego młodsza siostra.

W spornym okresie tj. 21 stycznia 1972r. do 7 czerwca 1974r. ubezpieczony codziennie średnio przez co najmniej 4 godziny dziennie pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców.

Dowód: zeznania świadków: E. P., T. K. – zapis AV na płycie CD- k. 34 oraz 48 akt, dowód z przesłuchania stron ograniczony do ubezpieczonego- zapis AV na płycie CD- k. 48 oraz 34 i 53 akt.

Ubezpieczony w dniu 1 czerwca 1982r. zatrudnił się w Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku ślusarz spawacz w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony pracował tam do 31 marca 1994r. Następnie, począwszy od 1 kwietnia 1994r. do 31 maja 2004r. ubezpieczany zatrudniony był przez następcę prawnego (...) - Przedsiębiorstwo (...) S.C. w B., które powstało w miejsce zlikwidowanego Przedsiębiorstwa (...). Ubezpieczony nadal zatrudniony był na stanowisku spawacza w pełnym wymiarze czasu pracy. Uprawnienia spawacza ubezpieczony zdobył w 1975r. po ukończeniu kursu spawacza trwającego od 13.10.1975 r. do 22.11.1975r. Ubezpieczony nie korzystał z urlopów bezpłatnych. Okoliczność, że w angażu jako stanowisko pracy wpisane zostało ślusarz-spawacz spowodowane było tym, że ubezpieczony dzięki temu mógł otrzymać wyższą stawkę zaszeregowania. Ubezpieczony faktycznie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako spawacz przy spawaniu elektrycznym konstrukcji stalowych i gazowo instalacji CO w trakcie pracy w (...) - spawał wówczas elektrycznie konstrukcje stalowe związane z elementami do budowy kotłowni i innych urządzeń instalacji CO. Po upadku (...) z kolei, w trakcie zatrudnienia u następcy prawnego: PW (...) ubezpieczony zajmował się spawaniem kas pancernych. Były brygady, które składały kasy pancerne z elementów, które następnie ubezpieczony spawał elektrycznie. Sporadycznie wykonywał czynności ślusarza jak np. kasa nie była właściwie złożona, przy czym czynności takie zajmowały ubezpieczonemu kilka minut. Spawanie odbywało się na hali a duże elementy trzeba było spawać na zewnątrz. Były do wynagrodzenia płacone dodatki za pracę w warunkach szkodliwych, ubezpieczony dostawał mleko.

Dowód: świadectwo pracy- k. 1 akt osobowych, umowa o pracę- k. 40 akt osobowych, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 18.08.2004r. k. 3 akt osobowych, zeznania świadków: G. K. , Z. B. oraz M. O.- zapis AV na płycie CD k. 34 i 48 akt, oraz dowód z przesłuchania stron ograniczony do ubezpieczonego- zapis AV na płycie CD- k. 48 oraz 34 i 53 akt

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz aktach sprawy i aktach osobowych, prawdziwości których żadna ze stron nie kwestionowała, oraz na podstawie zeznań świadków E. P., T. K., G. K., Z. B. i M. O. oraz dowodu z przesłuchania ubezpieczonego J. K.. Sąd w całości dał wiarę przesłuchiwanym świadkom, albowiem ich zeznania było spontaniczne, szczere i zbieżne ze sobą. Twierdzenia świadków potwierdziły również zeznania ubezpieczonego, stąd też Sąd również i ten dowód uznał za przekonujący.

Biorąc pod uwagę tak ustalony stan faktyczny, Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184. ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (art. 184 ust 2). Zgodnie z treścią art.32 ust 1 cytowanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet.) Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w cytowanym wyżej przepisie, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Do pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mają zastosowanie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 z 1983 r., poz. 43.) które nadal zachowały moc na warunkach określonych w art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Warunkiem nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (w przypadku mężczyzn - w wieku 60 lat) jest posiadanie co najmniej 15 letniego stażu pracy w szczególnych warunkach na dzień 31 grudnia 1998r.

Organ rentowy zakwestionował zarówno przesłankę ogólnego stażu ubezpieczeniowego, jak i okoliczność, że ubezpieczony legitymuje się 15 latami pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie organu rentowego ogólny staż ubezpieczeniowy J. K. wynosił bowiem 24 lat 2 miesiące i 6 dni i nie mógł zostać uzupełniony o okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Organ rentowy argumentował, że ubezpieczony w tym samym czasie uczył się w szkole, której siedziba znajdowała się w B. i nie wykazał, aby mógł pracować w gospodarstwie w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego stwierdził jednak, że stanowisko to nie było uprawnione. Przypomnieć należy, że art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej daje możliwość uwzględnienia pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu przez ubezpieczonego 16 roku życia. Zgodnie z powołanym przepisem przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również, traktując jako okresy składkowe, przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Wcześniej analogiczne unormowanie zwarte było w art. 5 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw . Niewątpliwie, aby praca w gospodarstwie rolnym rodziców mogła zostać uznana za okres uzupełniający powinna być wykonywana przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy (a więc co najmniej w rozmiarze 4 godzin dziennie – a nie jak twierdził organ rentowy- w pełnym wymiarze czasu pracy). Praca ta musi mieć przy tym charakter stały, co oznacza gotowość (dyspozycyjność) do wykonywania pracy rolniczej, gdy wymaga tego sytuacja (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00 oraz wyrok z dnia 19 grudnia 2000 r., II UKN 155/00). W orzecznictwie zauważono, że stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Tym kryteriom zazwyczaj odpowiada praca domownika rolnika, który świadczy określone prace stale (codziennie) w wymiarze nie mniejszym niż połowa etatu (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1997 r., II UKN 96/96, z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00). Te wymogi spełnia w ocenie Sądu praca ubezpieczonego wykonywana w okresie od 21 stycznia 1972r. do 7 czerwca 1974r. w gospodarstwie rolnym rodziców. Ubezpieczony był wówczas uczniem Szkoły Zawodowej w B., zamieszkiwał zaś w miejscowości W., a odległość od szkoły nie była w tym przypadku barierą uniemożliwiającą stałą i codzienną pomoc w gospodarstwie, gdyż dojazd do szkoły pociągiem nie przekraczał kilkudziesięciu minut (19 km). Nie można więc utrzymywać, że np. codzienne dojazdy do szkoły nie czyniły ubezpieczonego dyspozycyjnym i uniemożliwiały pracę w wymiarze czasu przynajmniej połowy etatu. Przypomnieć bowiem należy, że dawniej większość ludzi zamieszkiwała na wsi i nie było rzeczą wyjątkową codzienne dojeżdżanie młodzieży z okolicznych wiosek do szkół w miastach. Infrastruktura transportowa była nieporównanie lepiej rozwinięta niż obecnie, gdyż nawet do najmniej zaludnionych obszarów wiejskich dojeżdżały pociągi bądź autobusy. Podkreślić również należy, że zgromadzony materiał dowodowy wskazuje na to, że w okresie intensywniejszych prac polowych, kiedy pomoc ubezpieczonego przez 4 godziny dziennie bałaby niewystarczająca, np. w porze wykopków czy konieczności dokonywania w lesie wyrębu drewna na opał - ubezpieczony nie chodził do szkoły, był zwalniany przez rodziców z zajęć, celem wykonywania prac w gospodarstwie. O faktycznym wkładzie ubezpieczonego w pracę w gospodarstwie rolnym rodziców świadczy okoliczność, że po skończeniu przez ubezpieczonego szkoły, kiedy podjął zatrudnienie, aż do czasu, póki młodsza siostra nie przejęła gospodarstwa, nadal po pracy pomagał ojcu w pracach gospodarskich, nawet gdy sam miał już własną rodzinę. W opinii Sądu jest to dowód tego, że ubezpieczony ciążący na nim obowiązek nauki musiał dzielić z pracą w gospodarstwie, i co więcej - udawało mu się to skutecznie robić.

Zatem stanowisko organu rentowego o braku możliwości stałej pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rodziców m.in. z racji nauki w B. nie zasługiwało na akceptację. W ocenie Sądu Okręgowego praca w gospodarstwie rolnym rodziców w powyższym okresie powinna zostać zaliczona do stażu ubezpieczeniowego jako okres uzupełniający i z tego powodu uznać należy za spełniony wymóg 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego przed 1 stycznia 1999 r.

Jeżeli zaś chodzi o przesłankę stażu pracy w warunkach szczególnych, Sąd Okręgowy wskazuje, że zgodnie z § 2 tego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia z 1983r. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Dodatkowo wskazać należy, że zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą wyłącznie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze i jego załączniki stanowią jedyną i właściwą podstawę do określenia, czy dane stanowisko pracy należy zaliczyć do stanowisk pracy, na których wykonywana jest praca w szczególnych warunkach. Ponadto dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy, rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08).

W przypadku, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczeń potwierdzających okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach z przyczyn od siebie niezależnych, art. 472 i 473 k.p.c. umożliwiają ustalenie tych okoliczności w drodze postępowania odwoławczego przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z ww. artykułami w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych każdy fakt mający wpływ na prawo do świadczenia lub jego wysokość może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Zaliczenie nie udokumentowanych, spornych okresów pracy w szczególnych warunkach do stażu pracy uprawniającego do wcześniejszej emerytury wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. Na podstawie powyższego nie ulega wątpliwości, że w postępowaniu o świadczenie emerytalno-rentowe dopuszczalne jest, jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z 27 maja 1985r. (III UZP 5/85), przeprowadzenie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy z powodu jego likwidacji lub zniszczenia dokumentów dotyczących zatrudnienia. Okres pracy w warunkach szczególnych można również ustalić w postępowaniu sądowym na podstawie akt osobowych pracownika.

Sąd w niniejszym postępowaniu dopuścił, na okoliczność pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach, dowód z zeznań ubezpieczonego oraz świadków – jego współpracowników. Zarówno zeznania świadków, jak i zgodny z nimi dowód z przesłuchania powoda, nie pozostawiły żadnych wątpliwości co do tego, że ubezpieczony pracując od 1 czerwca 1982r. do 31 marca 1994r. w Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku ślusarz spawacz, a następnie na stanowisku spawacza w okresie od 1 kwietnia 1994r. do 31 maja 2004r. w Przedsiębiorstwie (...) S.C. w B. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w szczególnych warunkach. Charakter i rodzaj prac wykonywanych przez ubezpieczonego w powyższym okresie odpowiada pracom, o jakich mowa w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze w dziale XIV poz. 12 - prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym. Postępowanie dowodowe wykazało jednocześnie, że czynności wykonywane w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia (prace ślusarskie) miały charakter incydentalny, krótkotrwały i uboczny, co nie podważa przesłanki stałości w wykonywaniu przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych.

Ocena stanu faktycznego niniejszej sprawy w kontekście przepisów art. 184 i 32 ustawy emerytalnej oraz § 8 rozporządzenia z 1983 r. pozwoliła zatem na przyjęcie, że ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki powstania prawa do emerytury od dnia ukończenia 60 roku życia.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu J. K. prawo do emerytury od dnia(...)., tj. od pierwszego od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszony został wniosek o przyznanie emerytury – zgodnie z art. 129. ust. 1. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W punkcie 2 wyroku, zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej Sąd z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak było podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, pomimo uwzględnienia odwołania ubezpieczonego. Ubezpieczony w toku postępowania przed organem rentowym nie przedłożył bowiem dokumentów potwierdzających rozmiar czasu, w jakim wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym rodziców, nie przedłożył również świadectw pracy w warunkach szczególnych za cały okres, kiedy prace takie wykonywał. Mając na uwadze sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym, jak również występujące ograniczenia dowodowe, do przyznania ubezpieczonemu prawa do żądanego świadczenia konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność wykonywania przez ubezpieczonego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców oraz wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych w spornych okresach.

SSO Ewa Milczarek