Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 października 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, iż okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych od 1 lutego 1991 roku do 31 stycznia 1992 roku, od 1 stycznia 1995 roku do 12 stycznia 1996 roku były doliczone do stażu pracy i podstawy wymiaru emerytury decyzją z dnia 10 września 2014 roku i podstawy wymiaru kapitału początkowego decyzją z dnia 21 kwietnia 2009 roku. Różnica w kwocie składek za 2000 rok między decyzją z dnia 4 sierpnia 2014 roku a decyzją z dnia 10 września 2014 roku wynika z błędnie przyjętej kwoty za okres niezdolności do pracy od 2 do 15 lutego 2000 roku, od 8 do 28 sierpnia 2000 roku, w decyzji z dnia 10 września 2014 roku kwota zasiłków została ustalona w prawidłowej wysokości. Do stażu pracy nie zaliczono okresu zatrudnienia od 14 maja 1997 roku do 1 września 1997 roku, bowiem w świadectwie pracy brak jest informacji czy ubezpieczona korzystała z zasiłków chorobowych, do stażu pracy nie zaliczono okresu od 22 kwietnia 1989 roku do 23 listopada 1990 roku jako urlopu wychowawczego, gdyż dziecko urodzone (...) ukończyło 4 rok życia i brak informacji, że jedno z dzieci było dzieckiem specjalnej troski.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona H. K. wniosła o ponowne przeliczenie emerytury.

Podała, że w świadectwie pracy za okres od 14 maja 1997 roku do 1 września 1997 roku, jest informacja, że nie korzystała z zasiłków chorobowych. Odnosząc się do niezaliczenia urlopu wychowawczego podała, że nie istnieją obecnie dokumenty pozwalające na wykazanie, że dziecko urodzone (...) było dzieckiem specjalnej troski. Wyjaśniła, iż tak długi urlop nie zostałby jej udzielony, gdyby dziecko nie było dzieckiem specjalnej troski. Nadto zarzuciła organowi rentowemu nieprawidłowe wyznaczenie 20 lat z całego okresu zatrudnienia, ponieważ zamiast 1974 roku ze wskaźnikiem 37,68 powinien być przyjęty rok 1988 ze wskaźnikiem 22,44, a zamiast 1983 roku ze wskaźnikiem 33,58 wybrano 1991 rok ze wskaźnikiem 26,84 oraz nieprawidłowe wyznaczenie kwoty podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, gdyż za 2000 rok powinna być kwota 22150,86 zł.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniosła o jego oddalenie.

Wskazała, iż decyzją z dnia 28 listopada 2014 roku częściowo uwzględniono żądanie ubezpieczonej, bowiem organ zaliczył do stażu pracy okres zatrudnienia od 14 maja 1997 roku do 31 sierpnia 1997 roku oraz okres urlopu macierzyńskiego od 13 marca 1985 roku do 27 czerwca 1985 roku. Nie został zaliczony okres urlopu wychowawczego od 22 kwietnia 1989 roku do 31 sierpnia 1991 roku to jest powyżej 4 roku życia dziecka, z uwagi na nieudowodnienie, że dziecko było specjalnej troski. Do ustalenia wysokości emerytury z art.53 uwzględniono dochody z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych. Podstawa wymiaru kapitału początkowego również została ustalona w sposób prawidłowy, do którego uwzględniono wynagrodzenie z 10 kolejnych lat kalendarzowych – 1974-1983, ze wskaźnikiem 56,03% oraz okresy składkowe 13 lat 11 miesięcy i dni, nieskładkowe 5 lat 3 miesiące i 15 dni.

Decyzją z dnia 28 listopada 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przeliczył emeryturę dla ubezpieczonej H. K. od 8 sierpnia 2014 roku, od ociągnięcia wieku emerytalnego.

Zakład wskazał, iż wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 55,52%, podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika podstawy wymiaru 55,52% przez kwotę bazową 3191,93 zł wynosi 1772,16 zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił okresy składkowe 253 miesiące (21 lat 1 miesiąc i 16 dni), okresy nieskładkowe ograniczone do 1/3 okresów składkowych 84 miesiące (7 lat i 16 dni).

Wysokość emerytury została obliczona w następujący sposób: 24%x3.191,93=766,06 zł; (253x1,3%):12x1772,16=485,75zł; (84x0,7%):12x1772,16 zł=86,84 zł, razem 1.228,65 zł. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Zakład wskazał, iż kwota składek zaewidencjonowanych na koncie wynosi 49015,49 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 252566,82 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 252,70 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wynosi 1193,44 zł ( (...),49+ (...),82):252,70. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art.26 w następujący sposób: ( (...),49+ (...),82):252,70. Wobec osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury w 2014 roku wysokość emerytury od 8 sierpnia 2014 roku wynosi 20% emerytury obliczonej na podstawie art.53 (267,72 zł) i 80% emerytury obliczonej na podstawie art.26 (954,75 zł), łącznie 1222,48 zł. Zakład wskazał, że doliczył do stażu pracy okres zatrudnienia od 14 maja 1997 roku do 31 sierpnia 1997 roku, okres urlopu macierzyńskiego od 15 marca 1985 roku do 27 czerwca 1985 roku. Wyjaśnił, iż kwota świadczenia uległa obniżeniu ponieważ w decyzjach z dnia 10 września 2014 roku i 7 października 2014 roku kwota zwaloryzowanych składek 54349,11 zł była zawyżona. Prawidłowa zwaloryzowana kwota to 49015,49 zł.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona wniosła o ponowne przeliczenie emerytury zarzucając organowi rentowemu:

1)  nieprawidłowe wyznaczenie 20 lat z całego okresu zatrudnienia gdyż zamiast 1974 roku ze wskaźnikiem 37,68 wybrano 1988 roku ze wskaźnikiem 22,44, zamiast 1983 roku ze wskaźnikiem 33,58 wybrano 1991 rok ze wskaźnikiem 26,84;

2)  nieprawidłowo wyznaczenie kwoty podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za 2000 rok powinna być kwota 22150,86 zł,

3)  obniżenie kwoty zwaloryzowanych składek.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniosła o jego oddalenie.

Postanowieniem z dnia 23 lutego 2015 roku oba odwołania zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia (k.6 akt VIII U 6/15).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona H. K. urodziła się (...).

W okresie od 5 maja 2001 roku do 31 maja 2012 roku i od 15 lipca 2010 roku do 30 czerwca 2014 roku ubezpieczona pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. (decyzje – k. 42 akt ZUS II plik, k.71, k.125, k.140 akt ZUS I plik)

Decyzją z dnia 21 kwietnia 2009 roku Zakład ustalił wysokość kapitału początkowego dla ubezpieczonej na kwotę 58931,73 zł. Do ustalenia wysokości kapitału Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w wysokości 283 zł (do obliczenia podstawy wymiaru przyjęto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych 1980-1989), wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 23,18%. Organ przyjął okresy składkowe 160 miesięcy (13 lat 4 miesiące i 5 dni), okresy nieskładkowe 61 miesięcy (w tym 3 miesiące i 25 dni oraz okres sprawowania opieki nad dziećmi 4 lata 9 miesięcy i 27 dni), współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 76,06 %. (decyzja – k.35 akt ZUS, III plik)

Decyzją z dnia 20 sierpnia 2014 roku Zakład ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego ubezpieczonej na kwotę 78140,92 zł. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony z 10 kolejnych lat kalendarzowych (1974-1983) wyniósł 56,03% (decyzja – k.46 akt ZUS III plik)

W dniu 8 lipca 2014 roku ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę. (wniosek – k.1 akt ZUS IV plik)

Decyzją z dnia 10 września 2014 roku Zakład ustalił dla ubezpieczonej okresową emeryturę kapitałową od 8 sierpnia 2014 roku (od dnia nabycia uprawnień do emerytury z FUS) na kwotę 35,88 zł. (decyzja – k.11 akt ZUS, IV plik)

Decyzją z dnia 10 września 2014 roku Zakład przyznał ubezpieczonej emeryturę od dnia 8 sierpnia 2014 roku. Do obliczenia emerytury Zakład przyjął kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie w wysokości 37217,05 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 248970,89 zł, średnie dalsze trwanie życia 252,70 miesięcy. Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1132,52 zł, a wraz z emeryturą kapitałową 1168,40 zł. Zakład nie podjął wypłaty emerytury jako świadczenia mniej korzystnego. (decyzja – k.13 akt ZUS, IV plik)

Decyzją z dnia 10 września 2014 roku Zakład przyznał ubezpieczonej emeryturę od dnia 8 sierpnia 2014 roku. Do obliczenia wysokości emerytury na podstawie art.53 ustawy o emeryturach i rentach przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (od 1975 roku 2008 roku) i wskaźnik wysokości podstawy wyniósł 54,98%, podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika podstawy wymiaru przez kwotę bazową wyniosła (3191,93 zł) wyniosła 1754,92 zł. Do obliczenia emerytury Zakład uwzględnił okresy składkowe 226 miesięcy (18 lat 10 miesięcy i 29 dni), okresy nieskładkowe ograniczone do 1/3 okresów składkowych 75 miesięcy (6 lat 3 miesiące 20 dni). Wysokość emerytury wynosi 1272,53 zł (24%x3.191,93=766,06 zł; (226x1,3%):12x1754,92=429,60 zł; (75x0,7%):12x1754,92 zł=76,87 zł). Do obliczenia wysokości emerytury na podstawie art.26 ustawy o emeryturach i rentach Zakład przyjął kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie w wysokości 54349,11 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 248970,89 zł, średnie dalsze trwanie życia 252,70 miesięcy. Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1200,32 zł. Wysokość emerytury wynosi 20% obliczonej na podstawie art.53 (254,51 zł) i 80% obliczonej na podstawie art.26 (960,26 zł), łącznie 1214,77 zł. (decyzja – k.15 akt ZUS, IV plik)

Pismem z dnia 29 września 2014 roku ubezpieczona wniosła o weryfikację emerytury kwestionując brak zaliczenia okresów zarejestrowania jako bezrobotnej oraz nieprawidłowe przyjęcie wynagrodzenia za 2000 rok, nieprawidłowe obliczenie okresów składkowych. (pismo – k.17 akt ZUS, IV plik)

Decyzją z dnia 7 października 2014 roku Zakład przeliczył ubezpieczonej emeryturę od dnia 8 sierpnia 2014 roku. Do obliczenia wysokości emerytury na podstawie art.53 ustawy o emeryturach i rentach przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (od 1975 roku 2008 roku) i wskaźnik wysokości podstawy wyniósł 55,22%, podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika podstawy wymiaru przez kwotę bazową wyniosła (3191,93 zł) wyniosła 1762,58 zł. Do obliczenia emerytury Zakład uwzględnił okresy składkowe 246 miesięcy (20 lat 6 miesięcy 14 dni), okresy nieskładkowe ograniczone do 1/3 okresów składkowych 82 miesiące (6 lat 10 miesięcy 5 dni). Wysokość emerytury wynosi 1320,04 zł (24%x3.191,93=766,06 zł; (246x1,3%):12x1762,58=469,73 zł; (82x0,7%):12x1762,58 zł=84,25 zł). Do obliczenia wysokości emerytury na podstawie art.26 ustawy o emeryturach i rentach Zakład przyjął kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie w wysokości 54349,11 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 248970,89 zł, średnie dalsze trwanie życia 252,70 miesięcy. Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1200,32 zł. Wysokość emerytury wynosi 20% obliczonej na podstawie art.53 (264,01 zł) i 80% obliczonej na podstawie art.26 (960,26 zł), łącznie 1224,27 zł. Do obliczenia wysokości emerytury Zakład nie uwzględnił okresu od 15 maja do 1 września 1997 roku z uwagi na brak informacji, czy ubezpieczona korzystała ze zwolnień lekarskich oraz okresu od 22 kwietnia 1989 roku do 23 listopada 1991 roku sprawowania opieki na dzieckiem przekraczającego długość przewidzianą w art.7 ust.5 ustawy o emeryturach i rentach. (decyzja – k.15 akt ZUS, IV plik)

Ubezpieczona w okresie od 4 maja 1987 roku do 23 listopada 1990 roku była zatrudniona w Przedsiębiorstwie (...) w Ł.. Ze świadectwa pracy wynika, że korzystała z urlopu wychowawczego w okresie od 26 października 1987 roku do 30 września 1988 roku. W punkcie 3 świadectwa dotyczącym urlopów wychowawczych dopisano daty od 22 kwietnia 1989 roku do 31 sierpnia 1991 roku. (świadectwo – k.33 akt ZUS)

W wyniku błędów oprogramowania (błędnych danych) Zakład przyjął początkowo błędną kwotę zwaloryzowanych składek – 54349,11 zł. Po naprawie danych – poprawnym przetworzeniu dokumentów, nastąpiło prawidłowe obliczenia zwaloryzowanych składek, które wynoszą 49015,49 zł. Błąd systemu dotyczył około 805 ubezpieczonych. Zawyżenie wysokości zwaloryzowanej składki i kapitału początkowego wynikało z dwukrotnego uwzględnienia tej samej kwoty składek przedawnionych na OFE – raz składki zostały uwzględnione w efekcie podwyższenia składki emerytalnej wskaźnikiem waloryzacji, drugi raz przez dodanie tych składek do podstawy waloryzacji. Składki te powinny być dodane tylko do ustaleń, bez wskaźnika korygującego. (wydruk – k.35 akt ZUS, mail – k.39 akt ZUS IV plik, pismo ZUS – k.98-99)

Wskaźnik wysokości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku dla ubezpieczonej jest najkorzystniejszy z 10 kolejnych lat kalendarzowych (1974-1983) i wynosi 56,03%. Kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 83.131,84 zł. Zwaloryzowany kapitał początkowy wynosi 264872,86 zł. Kwota zwaloryzowanych składek na III kwartał 2014 roku wynosi 49014,94 zł.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wynosi 55,52%. Wysokość emerytury ubezpieczonej wynosi 1261,44 zł. (opinia biegłej M. K. – k.121-128, k.144-147)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z ww. dokumentów, których strony w toku postępowania nie kwestionowały. Sąd uznał złożoną w sprawie opinię za jasną, kompletną. Biegła obliczyła wysokość emerytury ubezpieczonej oraz wysokość kapitału początkowego i waloryzacji. Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała wyliczeń biegłej pod względem poprawności arytmetycznej. Ubezpieczona wskazywała na brak podstaw do ustalenia ponownie wysokości kwoty zwaloryzowanych składek. Zdaniem ubezpieczonej kwota ta powinna wynosić tak jak wskazano w decyzjach z dnia 10 września 2014 roku i 7 października 2014 roku – 54349,11 zł, a nie tak jak w decyzji z dnia 28 listopada 2014 roku 49014,94 zł. Poza kwestionowaniem wysokości kwoty waloryzowanych składek ubezpieczona nie składała wniosków dowodowych, celem wykazania, iż organ rentowy nieprawidłowo określił tę kwotę na 49014,94 zł. Natomiast w toku postępowania Zakład wyjaśnił, iż ustalenie wysokości kwoty zwaloryzowanych składek w decyzjach z dnia 10 września 2014 roku i 7 października 2014 roku wynikało z błędu technicznego oprogramowania – błąd wynikał z dwukrotnego uwzględnienia tej samej kwoty składek przedawnionych na OFE – raz składki zostały uwzględnione w efekcie podwyższenia składki emerytalnej wskaźnikiem waloryzacji, drugi raz przez dodanie tych składek do podstawy waloryzacji. Składki te powinny być dodane tylko do ustaleń, bez wskaźnika korygującego.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Ubezpieczona sprecyzowała swoje stanowisko na rozprawie w dniu 20 lutego 2017 roku podając, iż jedyną okolicznością sporną jest błędne ustalenie kwoty zwaloryzowanych składek. Zdaniem ubezpieczonej kwota ta powinna wynosić 54349,11 zł, a nie 49014,94 zł.

Ubezpieczona kwestionowała początkowo również niezaliczenie jej okresu urlopu wychowawczego od 22 kwietnia 1989 roku do 31 sierpnia 1991 roku. W świadectwie pracy wystawionym przez ówczesnego pracodawcę ubezpieczonej Przedsiębiorstwo (...) w Ł. wynika, iż okres urlopu wychowawczego do 22 kwietnia 1989 roku do 31 sierpnia 1991 roku obejmuje okres już po zakończaniu stosunku pracy, który trwał do 23 listopada 1990 roku. Okres ten przekracza także okres urlopu wychowawczego z powodu opieki nad dzieckiem do 4 lat zaliczany, stosownie do treści art.7 ust.5a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, po.887) do okresu nieskładkowego. Ubezpieczona w toku postępowania nie wykazała, aby w tym czasie opiekowała się dzieckiem na które ze względu na jego stan fizyczny lub psychiczny przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny, co dałoby jej prawo do zaliczenia urlopu wychowawczego dodatkowo w granicach do 3 lat (art.7 ust.5b ww. ustawy).

Kolejnym zarzutem ubezpieczonej do zaskarżonych decyzji było przyjęcie przez Zakład niewłaściwego wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek za 2000 rok. Za 2000 rok Zakład przyjął podstawę wymiaru składek w prawidłowej kwocie 20742,75 zł. Wyjaśnił, iż podstawą wymiaru składek była kwota 13318,59 zł oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy i zasiłków chorobowych (w łącznej kwocie 7424,16 zł – wykaz zarobków – k.57 akt ZUS I plik).

Do ustalenia wysokości emerytury na podstawie art.53 ww. ustawy organ rentowy prawidłowo przyjął wynagrodzenie z 20 wybranych lat kalendarzowych z pominięciem 1974 roku, w którym wskaźnik podstawy wymiaru wynosił 15,70% oraz 1983 roku w którym wskaźnik podstawy wymiaru wynosił 16,79%. Brak jest podstaw do przyjęcia za te lata wskaźnika podstawy wymiaru obliczonego do kapitału początkowego, ponieważ art.174 ust.3b nie ma zastosowania do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalnych.

Ostatecznie w toku postępowania ubezpieczona skupiła się na kwestionowaniu ponownego ustalenia wysokości składek zaewidencjonowanych na koncie, podnosząc iż zmiana decyzji na jej niekorzyść jest niemożliwa.

Poza sporem pozostaje wysokość kapitału początkowego ustalonego na dzień 1 stycznia 1999 roku. Wskazać, iż wysokość kapitału początkowego została ustalona ponownie decyzją z dnia 30 lipca 2015 roku w związku z przeliczeniem okresów nieskładkowych opieki na dzieckiem 1,3% a nie 0,7% i kapitał początkowy wynosi 83131,84 zł. Na dzień wydania spornych decyzji 10 października 2014 roku i 28 listopada 2014 roku wysokość kapitału początkowego wynosiła 79269,52 zł. Wysokość kapitału początkowego była waloryzowana wskaźnikiem waloryzacji i na dzień wydania spornych decyzji wynosiła 252566,92 zł.

Zgodnie z treścią art.25 ust.1 ww. ustawy o emeryturach i rentach podstawę obliczenia emerytury o której mowa w art.24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego, do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art.173-175, z zastrzeżeniem ust.1a i 1b oraz art.185.

Składki zgromadzone na indywidualnych kontach podlegają corocznej waloryzacji od 1 czerwca każdego roku, począwszy od waloryzacji od 2000 roku. Waloryzowana jest kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia każdego roku. Ustalenie wskaźnika waloryzacji należy do Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Waloryzacja polega na pomnożeniu zaewidencjonowanych składek na koncie ubezpieczonego przez wskaźnik waloryzacji. (art.25 ust.3-5, ust.-12 ww. ustawy).

Z wyjaśnień organu rentowego wynika, iż we wrześniu 2014 roku dokonując obliczenia wysokości świadczenia dwukrotnie uwzględniono kwotę składek przedawnionych na OFE, stąd różnica w wysokości kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie w decyzjach z dnia 10 września 2014 roku i z dnia 7 października 2014 roku a decyzją z dnia 28 listopada 2014 roku. W 1999 roku kwota składek zgromadzonych na koncie ubezpieczonej wynosiła 4031,21 zł a kwota składek przedawnionych na OFE (...),82, zaś w 2000 roku kwota składek zgromadzonych na koncie wynosiła 2599,76 zł a kwota składek przedawnionych na OFE 972,24. Prawidłowo organ rentowy powinien za 1999 rok przyjąć kwotę składek podniesionych wskaźnikiem korygującym 4031,21 zł, a za 2000 rok 2599,76 zł, bez doliczania ponownie kwoty składek przedawnionych na OFE. Składki przedawnione na OFE zostały dodane do podstawy waloryzacji na skutek błędu technicznego oprogramowania.

Zgodnie z treściąart.114 ust.1 ww. ustawy prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody, lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Decyzją z dnia 7 października 2014 roku od której ubezpieczona nie złożyła odwołania ustalono kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 54349,11 zł. Kolejną decyzją z dnia 28 listopada 2014 roku organ przeliczając ponownie świadczenie ubezpieczonej ustalił inną kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 49015,49 zł. Zmiana ta spowodowała obniżenie wysokości świadczenia z kwoty (...),37 do kwoty 1222,48 zł. Niewątpliwie organ rentowy wydał decyzję z dnia 28 listopada 2014 roku na wniosek ubezpieczonej doliczając okres zatrudnienia od 14 maja do 31 sierpnia 1997 roku oraz okres urlopu macierzyńskiego, natomiast z urzędu dokonano zmiany kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji, gdyż kwota ta została błędnie obliczona na skutek błędu technicznego oprogramowania. Nie budzi również wątpliwości, iż prawidłowa kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 49015,49 zł.

Stosownie do treści art.114 ust.1 ww. ustawy przesłanką ponownego ustalenia uprawnień są okoliczności, które powinny być znane organowi rentowemu przy dochowaniu minimum staranności, które na skutek błędu organu rentowego nie zostały uwzględnione, chodzi o te błędy które wpłynęły na wadliwe nabycie prawa do emerytury (w niniejszej sprawie ustalenia jej wysokości).

Należy także wskazać, iż w prawie ubezpieczeń społecznych związanie sądu (a także organu rentowego) ostateczną decyzją nie ma charakteru bezwzględnego. Istnieje możliwość dokonania ponownych ustaleń warunkujących prawo lub wysokość przyznanego wcześniej świadczenia, jednak dopiero po spełnieniu przesłanek określonych w art.114 ust.1 ww. ustawy albo wskazanych w art.83a ustawy o z dnia 13 października 1998 roku systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.963). W sprawach dotyczących emerytur nie ma podstaw do sięgania po rozwiązania przewidziane w kodeksie postępowania administracyjnego. Wzruszenie decyzji organu rentowego w zakresie dotyczącym ubezpieczeń emerytalnych może następować wyłącznie na zasadach określonych w art.107-114 ww. ustawy o emeryturach i rentach.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie - wbrew stanowisku ubezpieczonej istniały podstawy do weryfikacji sumy składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji przy przeliczeniu emerytury.

Nie jest ponowną oceną dowodu w rozumieniu art.114 ust.1 ustawy wykrycie błędu technicznego polegającego dwukrotnym zaliczeniu przedawnionych składek na OFE. Trudno tu mówić bowiem o ocenie dowodu, w szczególności ocenie jego wiarygodności. W takim przypadku błędne dane wprowadzone do systemu nie opierają się na żadnym dowodzie (dokumencie), bo przecież nie odzwierciedlają one treści żadnego dokumentu. Skoro wprowadzone do systemu błędne dane nie opierają się na danym dokumencie, to tym samym trudno mówić o tym, że ma miejsce jego ponowna ocena. W takim przypadku mamy do czynienia z ujawnieniem nowej okoliczności w postaci stwierdzenia błędu w systemie i funkcjonowaniu w nim danych które nie mają oparcia w dokumentach ubezpieczonej. Ingerencja w takiej sytuacji w wysokość świadczenia przyznanego ubezpieczonej - poprzez wprowadzenie do systemu prawidłowych danych ma swoje ustawowe oparciu w art.114 ust.1 ww. ustawy. Przyjęcie odmiennej wykładni w przypadku tego rodzaju błędów, które mają charakter czysto techniczny i nie prowadzą merytorycznej odmiennej oceny dowodów - prowadziłoby do absurdalnych sytuacji, w której nawet rażąco zawyżona wysokość świadczenia nie podlegałby nigdy korekcie.

Jednak nawet wykrycie takiego błędu nie zawsze musi powodować korektę świadczenia na niekorzyść ubezpieczonego. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż w tym zakresie samo wykrycie błędu nie musi być wystarczające do jego korekty, wydana decyzja może bowiem tak istotnie wpływać na życie uprawnionego, iż nie będzie dopuszczalnym jej wzruszenie. Nie jest jednak zasadą, iż prawo do świadczenia czy do świadczenia w określonej wysokości ustalonej wadliwą decyzję nie będzie mogło być wzruszone, a ten w stosunku do kogo organ zważył wysokość świadczenia przez cały okres pobierania tego świadczenia będzie beneficjentem tej pomyłki. Europejski Trybunał Praw Człowieka w S. w swoim orzecznictwie dotyczących prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych objętych ochroną art.1 Protokołu nr (...) do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzony w P. 20 marca 1952 roku (Dz.U. z 1995 roku, nr 36, poz. 175) - również co do zasady nie kwestionuje dopuszczalności wzruszalności prawomocnych decyzji rentowych. Trybunał podkreśla przy tym, że w zakresie konstrukcji praw ekonomicznych i socjalnych ustawodawcy i sądom krajowym powinien zostać pozostawiony szeroki margines oceny tego, co leży w „interesie publicznym”. Organom władzy publicznej winno służyć prawo do weryfikacji błędów, i to nawet tych, które wynikają z własnych zaniedbań takich organów. Chodzi tu zarówno o to, aby nie dochodziło do bezpodstawnego wzbogacenia się przez osoby pobierające świadczenie, którym one nie powinny już przysługiwać, jak i to, że byłoby też rzeczą nieuczciwą względem innych osób korzystających z systemu zabezpieczenia społecznego, w szczególności tych osób, którym odmówiono przyznania świadczenia. Interes publiczny wymaga przy tym tego, aby alokacja środków ubezpieczonych była właściwa, czyli by trafiały one do osób, którym się one należą. Trybunał wskazuje, iż sądy krajowe powinny sięgnąć do art.1 Protokołu nr (...) do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz ustalić, czy pominięcie dowodów lub okoliczności zostało wywołane przez stronę, czy też stanowiło błąd Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a także wziąć pod uwagę czas, jaki upłynął od wydania decyzji stwierdzającej prawo do emerytury lub renty oraz ocenić proporcjonalność skutków ewentualnej ingerencji w świadczenie. W przypadku, gdy prawo do świadczenia zostało ustalone niezasadnie, ale nastąpiło to z przyczyn leżących wyłącznie po stronie organu rentowego lub innych podmiotów wykonujących funkcje publiczne, a ingerencja wiązałaby się z istotnymi, negatywnymi skutkami dla ubezpieczonego, w szczególności gdy jest wysoce prawdopodobne, iż ubezpieczony nie mógłby przystosować się do zmienionych okoliczności z uwagi na wiek, stan zdrowia lub sytuację rodzinną, należałoby uznać, że nowe dowody lub okoliczności nie miały wpływu na prawo do świadczenia i odmówić uchylenia wcześniejszej decyzji (wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 15 września 2009 roku w sprawie M. przeciwko Polsce, skarga nr (...), Legalis nr 168982). Trybunał wskazał, iż nie ulega też wątpliwości, iż jakościowe znaczenie ma zakres ingerencji w przyznane prawo do świadczenia, czym innym jest bowiem pozbawienie prawa do świadczenia w ogóle i tu kryteria oceny dopuszczalności winny być szczególnie wyostrzone, a czym innym jest zmniejszenie jego wysokości bez naruszenia istoty świadczenia. Nawet jednak w przypadku pozbawienia prawa do emerytury w wielu przypadkach Trybunał na tle emerytur błędnie przyznawanych w szeregu sprawach przeciwko Polsce nie stwierdzał naruszenia art.1 Protokołu, tak było m.in. w sprawach: z dnia 15 października 2013 roku skarga nr 967/06 w sprawie M. przeciwko Polsce, z dnia 15 października 2013 roku skarga nr (...), w sprawie R. przeciwko Polsce Legalis nr 1437682, z dnia 15 października 2013 roku skarga nr (...), w sprawie M. przeciwko Polsce Legalis nr 1437667, z dnia 15 października 2013 roku, skarga nr (...), w sprawie I. przeciwko Polsce Legalis nr 1437669, z dnia 26 listopada 2013 roku w sprawie Smoła przeciwko Polsce oraz z dnia 5 grudnia 2013 roku skarga nr (...) w sprawie M. przeciwko Polsce Legalis nr 1436885). Elementami uzasadnień takich decyzji Trybunału było stwierdzanie zgodności dokonanej ingerencji w prawo do emerytury z prawem i uzasadniony cel tej ingerencji, a za taki Trybunał uznaje także naprawę błędu organu. Naprawa takiego błędu leży też w interesie ubezpieczonych, z których składek tworzony jest fundusz emerytalny. Trybunał uznał, że nawet definitywne pozbawienie emerytury było dokonywane w uzasadnionym celu, jeżeli służyło temu, by kieszeń państwowa nie była wykorzystywana do finansowania bez żadnych ograniczeń czasowych niezasługujących na to beneficjentów. W ramach rozważań dotyczących tego czy pozbawienie emerytury nie narusza w odniesieniu do poszczególnych ubezpieczonych zasady proporcjonalności Trybunał zwracał przede wszystkim uwagę na to, czy organ rentowy żądał zwrotu wadliwe wypłaconego świadczenia, czy ubezpieczony posiada źródło dochodu po odebraniu emerytury oraz czy nie przyczynił się w jakimś stopniu do błędu organu.

Odnosząc powyższe do rozważania do niniejszej sprawy trzeba zauważyć przede wszystkim to, iż nie mamy do czynienia z pozbawieniem prawa do świadczenia lecz ze zmniejszeniem jego wysokości poprzez korektę błędu technicznego powstałego przy zaliczaniu kwoty składek przedawnionych na OFE i wyliczenie świadczenia według tych samych zasad obowiązujących wszystkich ubezpieczonych. Poza sporem jest też i to, iż organ rentowy nie żądał zwrotu nadpłaconej części świadczenia. Wysokość świadczenia ostatecznie uległa obniżeniu o kwotę 2,24 zł brutto.

Ubezpieczona nie może powoływać się na prawo do świadczenia w określonej wysokości z uwagi na błędną decyzję Zakładu, nie może również powoływać się na ochronę praw nabytych, bo prawidłowa kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 49015,49 zł a nie jak twierdzi ubezpieczona 54349,11 zł. Gdyby podzielić stanowisko prezentowane przez ubezpieczoną, to nie można by było nigdy naprawić zauważonego błędu, a wskazać należy, iż wypłacanie ubezpieczonej zawyżonego świadczenia nie może mieć miejsca w dalszym ciągu po wykryciu błędu w tym zakresie, nawet jeżeli nie nastąpił on z winy ubezpieczonej a profesjonalnej instytucji.

Reasumując odwołanie ubezpieczonej jako niezasadne podlega oddaleniu na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć ubezpieczonej, pouczając ją o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

6.03.2017 r.