Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lutego 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2017 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa Województwa (...)

przeciwko (...) Spółce z o.o. (...) w (...) Spółce z o. o. w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 22 marca 2016 r. sygn. akt I C 1667/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w pkt I zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 109.800 zł (sto dziewięć tysięcy osiemset) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lutego 2012 r. do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałym zakresie;

b)  w pkt II zasądza od powoda solidarnie na rzecz pozwanych kwotę 886,74 tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  oddala apelację powoda w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od powoda solidarnie na rzecz pozwanych kwotę 3.721,94 zł tytułem zwrotu kosztów w instancji odwoławczej.

(...)

UZASADNIENIE

Powód Województwo (...) wniósł o zasądzenie od pozwanych O. A. (...), reprezentowaną w Polsce przez (...) spółkę z o.o. (...), oraz (...) spółki z o.o. w B. solidarnie kwoty 1.927.168,12 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 13 maja 2011 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, iż w dniu 24 października 2008 r., w wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego, powód zawarł z pozwanymi, działającymi w ramach (...), umowę, której przedmiotem miało być sporządzenie analizy siedmiu przedstawionych przez powoda lokalizacji planowanego lotniska regionalnego, a następnie na podstawie sporządzonej analizy miało nastąpić wytypowanie trzech najkorzystniejszych lokalizacji planowanego lotniska regionalnego, dla których pozwani mieli przygotować raport o oddziaływaniu na środowisko. Pozwani zobowiązali się ponadto do opracowania projektu wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...), opracowania projektu wniosku o uzyskanie dofinansowania ze środków Unii Europejskiej dla projektu polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...) - w części dotyczącej zagadnień związanych z oddziaływaniem na środowisko, zorganizowania i przeprowadzenia w porozumieniu z powodem kampanii informacyjnej o planowanym przedsięwzięciu oraz świadczenia powodowi pomocy w postępowaniu administracyjnymi o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...).

Przedmiot umowy został odebrany przez w dniu 13 października 2009 r. Na podstawie uzyskanych od pozwanych dokumentów będących przedmiotem umowy, powód złożył wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...). (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B. wydał w dniu 16 kwietniu 2010 r. decyzję ustalającą środowiskowe uwarunkowania dla przedsięwzięcia polegającego na budowie L. (...) dla Województwa (...). Decyzja ta została zaskarżona przez, organizacje ekologiczne i osoby fizyczne. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska decyzją z dnia 5 stycznia 2011 r. uchylił przedmiotową decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Powód twierdził, iż Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska w uzasadnieniu swej decyzji wskazał na szereg braków, zaniedbań i nieprawidłowości w wykonanym przez pozwanych raporcie. Wobec powyższego powód bezskutecznie wzywał, pozwanych do poprawienia raportu w zakresie wskazanych uchybień prze Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. W związku z tym następnie pismem z dnia 4 maja 2011 r. wezwał pozwanych do zapłaty sumy, będącej przedmiotem żądania niniejszego pozwu.

Według powoda umowa łącząca go z pozwanymi była umową rezultatu, której celem było uzyskanie decyzji środowiskowej. Z uwagi na treść decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska uchylającej decyzję (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w B. oraz fakt odmowy poprawienia przez pozwanych dokumentów będących przedmiotem umowy, powód dochodzi od pozwanych wskazanej w pozwie sumy, stanowiącej odszkodowanie za nienależyte wykonanie zobowiązania. Na kwotę dochodzoną pozwem składa się wartość opracowań i usług nienależycie wykonanych przez pozwanego będących przedmiotem jego zobowiązania, tj. kwota 1.862.508,12 zł wynikająca z umowy z dnia 24 października 2008 r. Koszty poniesione przez powoda na powyższe opracowania, wobec błędów popełnionych przez pozwanych, stanowią szkodę wynikającą z nienależytego wykonania zobowiązania. Wobec braku osiągnięcia celu jakiemu miały służyć te opracowania, wymagane jest ponowne ich sporządzenie i ponownie poniesienie z tego tytułu kosztów. W dochodzonej kwocie mieści się również całość wydatków poniesionych przez powoda z tytułu umowy z dnia 15 września 2010 r. dotyczącej opracowania programu funkcjonalno-użytkowego inwestycji. Wydatki te wyniosły 64.660 zł. Tym samym łączna kwota wynosi 1.927.168,12 zł.

Pozwani O. A. (...), reprezentowany w Polsce przez (...) sp. z.o.o. (...), oraz (...) sp. z o. o. w B. wnieśli o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów postępowania.

Pozwani twierdzili, iż żądania zawarte w pozwie są bezpodstawne. Nie zgodzili się z zarzutem nienależytego wykonania umowy z dnia 24 października 2008 r. Podkreślili, że umowa została wykonana należycie z dochowaniem staranności wymaganej od profesjonalisty, a powód w pozwie nie dość, że nie wykazał powstania szkody, to tym bardziej nie wykazał, że powstała szkoda jest wynikiem zawinionego działania pozwanych, co stanowi przesłankę odpowiedzialności odszkodowawczej określoną w art. 471 kc. W trakcie wykonywania przedmiotu umowy powód, będący organem samorządowym zobowiązanym do dochowania szczególnej dbałości w zakresie wykonywania zawartych w trybie zamówienia publicznego umów, nie zgłosił żadnych zastrzeżeń co do sposobu wykonywania umowy, jak również co do wyników i treści opracowań przedłożonych przez pozwanych. Powód również przed złożeniem wniosku do (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w B. nie zwracał się do pozwanych, w ramach rękojmi, o poprawę przekazanych dokumentów. Zdaniem organu I instancji wniosek wraz z raportem były wykonane prawidłowo pod względem formalnym i merytorycznym. Stał się on podstawą do wydania „pozytywnej" decyzji środowiskowej. Również Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska w treści swojej decyzji nie stwierdził braków w zawartości przygotowanych przez pozwanych dokumentów i nie stwierdził ich niezgodności z przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska wskazał natomiast na uchybienia proceduralne w trakcie wydawania decyzji przez (...) Dyrektora Ochrony Środowiska. Dokumentom przygotowanym przez pozwanych ograny nie zarzuciły niezgodności z prawem.

Pozwani wskazali, iż uchylenie decyzji organu I instancji nie stanowi dowodu nienależytego wykonania umowy. Ich zdaniem umowa łączącą strony jest umową starannego działania, a nie umową zobowiązującą do osiągnięcia określonego rezultatu. W umowie (...)zobowiązało się do dołożenia należytej staranności w zmierzaniu do ustalonego celu z tym, że osiągnięcie celu pozostaje poza treścią stosunku zobowiązaniowego. Przedmiot umowy nie obejmował obowiązku uzyskania decyzji środowiskowej. Podkreślili, iż zobowiązanie rezultatu nakłada na dłużnika powinność osiągnięcia oznaczonego z góry, sprecyzowanego rezultatu, który powinien zostać określony wprost w treści zobowiązania. Takiego sprecyzowania w treści zawartej umowy nie ma. Tym samym pozwani nie odpowiadają za uzyskanie lub nie przez powoda decyzji środowiskowej.

Pozwani zaprzeczyli również, iż odmawiali poprawienia dokumentów w sposób zgodny z umową. Zdaniem pozwanych powód nie wykazał skutecznie odmowy poprawy dokumentów. Żaden organ nie wskazał w sposób wiążący potrzeby i zakresu ewentualnych poprawek. Podkreślili, iż zgodnie z zasadami kodeksu postępowania administracyjnego decyzja wydana w tej sprawie przez organ II instancji nie wiąże wnioskodawcy a organ I instancji, który wydał uchyloną decyzję. Warunkiem koniecznym, aby przystąpić do ewentualnych prac poprawkowych było wskazanie przez właściwy organ braków w przedłożonym wniosku. Organem, który określi braki był (...) Dyrektor Ochrony Środowiska. Był to organ, który miał wskazać ostateczny zakres ewentualnych prac poprawkowych. Pozwani podali, iż nie mogą uznać za prawidłowe rozumowanie powoda, że organem tym jest organ II instancji. Wskazali, iż jeżeli organ I instancji wyda postanowienie o konieczności uzupełnienia wniosku pozwani wykonają takie uzupełnienie. Tym samym, zdaniem pozwanych, twierdzenie powoda o odmowie dokonania poprawek przez pozwanych było bezzasadne.

Pozwani wskazali też, iż nie kwestionowali konieczności uzupełnienia czy zmiany raportu zgodnie z procedurą zawartą w postanowieniu § 6 ust 5 umowy. Uzupełnienie czy poprawienie raportu nie było przyznaniem się pozwanych do nienależytego wykonania umowy, a wykonywaniem obowiązków umownych przewidzianych w umowie.

Pozwani zwrócili również uwagę na zachowaniem powoda przed organem II instancji, które określili jako całkowicie bierne. Wskazali, iż powód nie wniósł żadnych uwag do opinii biegłego, nie przedstawił żadnych argumentów, które miałyby na celu wykazanie, iż decyzja wydana przez (...) Dyrektora Ochrony Środowiska jest prawidłowa i zgodna z obowiązującym prawem. Powód nie konsultował swojego stanowiska z pozwanymi, jak również nie informował o przebiegu postępowania przed organem II instancji.

Pozwani zakwestionowali także wysokość poniesionej szkody przez powoda. Podkreślili, że całość przedstawionych opracowań nie jest bezwartościowa dla powoda. Podnieśli również, iż nie mogą odpowiadać za działania powoda jakim jest zawarcie przez niego umowy z dnia 15 września 2010 r. dotyczącej opracowania programu funkcjonalno-użytkowego inwestycji.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 22 marca 2016 roku oddalił powództwo i obciążył powoda kosztami procesu na rzecz pozwanych.

Według ustaleń tego Sądu w dniu 1 kwietnia 2008 r. zarząd Województwa (...) podjął uchwałą nr (...) w sprawie przyjęcia Indykatywnego Wykazu Indywidualnych (...) Kluczowych do Regionalnego Programu Operacyjnego "Województwa (...) na lata 2007-2013. Jednym z projektów było wybudowanie w województwie (...), przy udziale środków z Regionalnego Programu Operacyjnego "Województwa (...) na lata 2007-2013, lotniska regionalnego użytku publicznego kodu (...)z drogą startową o długości minimum 2000 m. Wartość projektu w 2008 r. oszacowana została wstępnie na kwotę 53.357.552, natomiast po weryfikacji w 2010 roku ustaloną ją na kwotę 493.013.200,36 zł. Przed przystąpieniem do realizacji Projektu (...) (...) w B., będące wojewódzką jednostką samorządową, wytypowało siedem potencjalnych wariantów lokalizacji lotniska, tj.: wariant I-P.-K.-K. (gm. Z.); wariant II-Ż.-P.-K. (gm. Z.); wariant III-Ż.-P.-K. (gm. Z.); wariant IV-S.-S.-B. (gm.T.); wariant V-T. (gm. M.); wariant VI-K. (m. B.) oraz wariant VII-T.-N. (gm. Z.).

Z uwagi na parametry techniczne planowanego lotniska (zakładaną długość pasa startowego) powód zobowiązany był z mocy prawa, m.in. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573 z późn. zm.) sporządzić raport o oddziaływaniu na środowisko planowanego przedsięwzięcia. Wobec wymogu sporządzenia raportu wskazane przez powoda lokalizacje miały zostać wstępnie poddane ocenie między innymi pod względem przyrodniczym, społecznym, technicznym i ekonomicznymi. Celem planowanej analizy wielokryterialnej miało być wytypowanie trzech najkorzystniejszych lokalizacji, dla których ostatecznie sporządzony zostałby wymagany prawem raport.

Z uwagi na specjalistyczny charakter wyżej wymienionych opracowań powód podjął decyzję o zleceniu ich opracowania firmie eksperckiej mającej doświadczenie w sporządzaniu tego typu dokumentów. W tym celu ogłosił przetarg nieograniczony.

W dniu 24 października 2008 r., w wyniku przeprowadzonego postępowania udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego, powód zawarł z pozwanymi, działającymi w ramach(...), umowę Nr (...).

Zgodnie z § 1 umowy pozwani zobowiązali się opracować analizę wielokryterialną oraz raport oddziaływania na środowisko dla lotniska regionalnego dla Województwa (...).

Ponadto w ramach umowy pozwani, zgodnie z § 2, zobowiązali się również: opracować projekt wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...), opracować projekt wniosku o uzyskanie dofinansowania ze środków Unii Europejskiej dla tego projektu polegającego - w części dotyczącej zagadnień związanych z oddziaływaniem na środowisko, zorganizować i przeprowadzić w porozumieniu z powodem kampanię informacyjną o planowanym przedsięwzięciu oraz świadczyć powodowi pomoc w postępowaniu administracyjnymi o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację tego przedsięwzięcia.

Strony ustaliły ostateczny termin wykonania zamówienia na dzień 1 grudnia 2009 roku (§ 7 ust. 1 umowy).

Łączne wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy ustalono na kwotę 1.862.508,12 zł. Szczegółową kalkulację kosztów zawarto w załączniku nr 2 do umowy. Zgodnie z nim na łączną wartość umowy składały się kwoty: 1.428.517,52 zł z tytułu opracowania analizy wielokryterialnej dla 7 potencjalnych lokalizacji lotniska, 219.600 zł z tytułu opracowania raportu oddziaływania na środowisko, 36.600 zł za opracowanie projektu wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, 61.000 zł za opracowanie projektu wniosku aplikacyjnego o uzyskanie dofinansowania dla projektu - w części dotyczącej zagadnień związanych z oddziaływaniem na środowisko oraz 116.790,60 zł na organizację i przeprowadzenie w porozumieniu z powodem kampanii informacyjnej o planowanym przedsięwzięciu.

Zgodnie z warunkami umowy zawartymi w załączniku do umowy analiza wielokryterialna powinna zawierać część społeczną z uwzględnieniem aspektów hałasu lotniczego w ciągu dnia i nocy (wpływu na zdrowie ludzi, ograniczeń w zabudowie wynikających z prawą lotniczego, istniejącego i planowanego zagospodarowania terenu, potencjalnych konfliktów społecznych), część przyrodniczą ze szczególnym uwzględnieniem obszarów podlegających ochronie na mocy ustawy o ochronie przyrody oraz gatunków podlegających ochronie gatunkowej i obszarów Natura 2000 oraz pozostałe aspekty środowiska (wody podziemne i powierzchniowe, gleby, klimat zanieczyszczenia powietrza, geologię i rzeźbę, rośliny i zwierzęta nie objęte ochroną gatunkową), część infrastrukturalną obejmującą między innymi analizę istniejącej i planowanej infrastruktury zwłaszcza w zakresie czasu i kosztów dojazdu, budowy nowych dróg, część techniczną uwzględniającą między innymi możliwości realizacji i ewentualnej rozbudowy portu lotniczego zwłaszcza w kontekście pozyskania gruntów na realizację inwestycji w ujęciu kosztowym i czasowym, część ekonomiczną z uwzględnieniem wstępnych danych na temat kosztów realizacji inwestycji, zabezpieczeń środowiska, czasu dojazdu, kosztów pozyskania gruntów, itp. oraz podsumowanie, w którym na podstawie zgromadzonych danych oraz wynikających z nich w nich wniosków wskazane zostaną trzy najbardziej korzystne / optymalne warianty lokalizacji lotniska regionalnego spośród siedmiu badanych lokalizacji.

Analiza wielokryterialna miała być opracowana na podstawie „Koncepcji programowo-przestrzennej-techniczno-technologicznej regionalnego lotniska dla Województwa (...) o kodzie referencyjnym (...)", którą powód zobowiązał się dostarczyć pozwanym do dnia 30 listopada 2011 r. Do sporządzenia analizy wielokryterialnej powód nie wymagał od pozwanych przeprowadzenia szczegółowych badań przyrodniczych. Analiza wielokryterialna powinna zostać opracowana w taki sposób by stanowiła podstawę do opracowania analizy opcji w studium wykonalności.

Pozwani zobowiązali się do wykonania raportu o oddziaływaniu na środowisko porównawczo dla trzech wariantów, wskazanych w analizie wielokryterialnej. Na potrzeby raportu pozwani mieli wykonać i opracować wyniki badań przyrodniczych (inwentaryzacja przyrodnicza) ze szczególnym uwzględnieniem obszarów i gatunków chronionych, zwłaszcza ptaków. Badania te powinny obejmować okres przelotów jesiennych w 2008 i lub w 2009 roku oraz przeloty wiosenne i okres lęgowy w 2009 roku. W przypadku gdyby przedsięwzięcie mogło potencjalnie oddziaływać na obszar Natura 2000 pozwani zobowiązani byli do wykonania inwentaryzacji przyrodniczej terenów z uwzględnieniem występowania gatunków zagrożonych (dyrektywa Ptasia, dyrektywa Siedliskowa, gatunki i siedliska chronione, Polska Czerwona Księga Roślin i Polska Czerwona Księga Zwierząt, SPEC3).

W ramach opracowywanego raportu o oddziaływaniu na środowisko pozwani zobowiązani byli do zidentyfikowania, oszacowania ilościowego i oceny istotność potencjalnych zagrożeń i skutków środowiskowych związanych z realizacją każdego z analizowanych wariantów budowy lotniska regionalnego oraz dokonania waloryzacji oddziaływań przedsięwzięcia na środowisko.

Odbiór poszczególnych opracowań, miał być potwierdzony przez upoważnionych przedstawicieli obu stron na podstawie protokołów, zdawczo-odbiorczych. Podpisany protokół zdawczo-odbiorczy, zawierający określenie tytułu opracowania i datę jego przekazania zgodnie z postanowieniami umowy poświadczał jedynie fakt jego dostarczenia powodowi. Powód w ciągu 14 dni kalendarzowych od daty sporządzenia protokołu zdawczo-odbiorczego był zobowiązany potwierdzić zgodność otrzymanego opracowania z wymogami umowy lub w uzasadnionych przypadkach złożyć oświadczenie ustalające braki w otrzymanym opracowaniu. Nie złożenie oświadczenia w terminie poczytywane miało być za uznanie otrzymanego opracowania jako spełniające wymogi umowy.

W przypadku stwierdzenia przez organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...) braków w przedłożonym przez powoda wniosku sporządzonego na podstawie projektu opracowanego przez pozwanych, w tym braków w dołączonych do wniosku dokumentach opracowanych przez pozwanych, pozwani zobowiązani byli poprawić te dokumenty i przedłożyć powodowi w terminie uzgodnionym między stronami (§ 6 ust. 5 umowy).

W ramach realizacji przedmiotu umowy (...) opracowało „Analizę wielokryterialną lokalizacji lotniska regionalnego dla Województwa (...)", „Raport o oddziaływaniu na środowisko planowanego lotniska regionalnego dla Województwa (...)".

Przedmiot umowy został odebrany przez powoda w dniu 13 października 2009 r. Z treści protokołu wynikało, iż upoważniony do odbioru przedstawiciel powoda K. D. Biura (...) Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...) potwierdził właściwe i terminowe wykonanie zamówienia zgodnie z mową, a mianowicie raportu o oddziaływaniu na środowisko planowanego lotniska regionalnego dla Województwa (...)” wraz z załącznikami, częścią rysunkową CD z dokumentacją fotograficzną oraz dwujęzycznym streszczeniem niespecjalistycznym; projektu wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia wraz ze stosownymi załącznikami oraz projektu wniosku o dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej dla projektu polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...) - w części środowiskowej. Protokół potwierdzał także zorganizowanie i przeprowadzenie przez (...) kampanii informacyjno-konsultacyjnych o planowanym przedsięwzięciu.

Na podstawie zgromadzonych danych oraz wynikających z nich wniosków pozwani wskazali trzy najbardziej korzystne/optymalne warianty lokalizacji lotniska regionalnego, na pierwszym miejscu wskazując lokalizację T.. Powód dokonał wyboru wariantu S.-S.-B. (gm. T.) jako wariantu inwestorskiego, z uwagi iż został on wskazany przez pozwanych jako najkorzystniejszy z uwagi na łączne najmniejsze negatywne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze.

Na podstawie uzyskanych od pozwanych dokumentów będących przedmiotem umowy, powód w dniu 18 września 2008 roku złożył wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...).

W trakcie postępowania administracyjnego pozwani sporządzili dodatkowo odpowiedz(...) na uwagi i wnioski zgłoszone do „Raportu o oddziaływaniu na środowisko planowanego lotniska regionalnego dla Województwa (...)" w ramach udziału społeczeństwa w ochronie środowiska" z dnia 17 grudnia 2009 r. oraz „Uwagi(...)odnoszące się do zagadnień poruszanych na spotkaniu 24 lutego 2010 r.

(...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B. wydał w dniu 16 kwietniu 2010 r. decyzję ustalającą środowiskowe uwarunkowania dla budowy L. (...) dla Województwa (...). W decyzji określając rodzaj i miejsce realizacji przedsięwzięcia wskazał, iż planowane przedsięwzięcie obejmuje budowę lotniska regionalnego zapewniającego obsługę ruchu mieszkańców północno-wschodniej Polski. W wariancie inwestorskim inwestycja będzie zlokalizowana w województwie (...), w powiecie (...), w gminie T., w okolicach wsi S.-S.-B.. Przedsięwzięcie usytuowane będzie w odległości około 21 km w kierunku północno-wschodnim od centrum B. i około 3,5 km na wschód od T..

Decyzja ta została zaskarżona przez organizacje ekologiczne i osoby fizyczne. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska decyzją z dnia 5 stycznia 2011 r. uchylił przedmiotową decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska dążąc do ustalenia stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie oraz korzystając z dyspozycji zawartej w art. 136 kpa, powołał biegłego celem wykonania ekspertyzy. Przedmiotem ekspertyzy była dodatkowa ocena w zakresie jakości informacji przedstawionych przez wnioskodawcę dotyczących wpływu przedsięwzięcia na obszary Natura 2000, w szczególności przyjętej metodyki badań terenowych awifauny, kompletności zgromadzonego materiału dowodowego, a także poprawności przeprowadzonych analiz i wniosków wyciągniętych na podstawie zebranych informacji. Dokument opracowany przez eksperta - M. S. włączono do materiału dowodowego.

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska w uzasadnieniu decyzji wskazał na szereg braków, zaniedbań i nieprawidłowości w wykonanym przez pozwanych raporcie. Z treści uzasadnienia decyzji wynika również, że analiza została dokonana w oparciu o niewłaściwą metodologię badań, co doprowadziło do błędnych, a przynajmniej nie dających się zweryfikować wniosków.

Z uwag Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska zwartych w decyzji wynika, że: pozwani w swoim raporcie ograniczyli badania przelotu ptaków jedynie do terenu planowanego lotniska. Brak jest analizy wpływu planowanego przedsięwzięcia na właściwy stan ochrony przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000, opartej na pełnowartościowym materiale dowodowym, istnieje ogromne prawdopodobieństwo zaistnienia kolizji z ptakami, loty samolotów będą powodowały poważnego naruszenia cyklu życiowego gatunków ptaków, obiekt lotniskowy na trasie wędrówek ptaków stwarza zagrożenie zarówno dla ptaków jak i bezpieczeństwa ruchu lotniczego, bardzo niewielkie odległości dzielące planowane lotnisko w S. od obszarów Natura 2000 (rzędu 2 do 8 km) nie gwarantują w żaden sposób, że negatywne oddziaływania nie wystąpią, raport powinien zatem ujmować wszystkie obszary Natura 2000 w zasięgu przewidywanego oddziaływania przedsięwzięcia, nieudowodniony został brak wpływu lotów przecinających szlaki migracji ptaków na gatunki chronione w obszarach Natura 2000 i parkach narodowych, wątpliwości organu II instancji budził zakres i metodyka wykonanej inwentaryzacji awifauny migracyjnej, stwierdzono brak informacji o liczbie jednostkowych serii obserwacyjnych w ciągu dnia, brak danych o wielkości stad przelatujących ptaków, nie przeprowadzono analiz w stosunku do migrantów dalekodystansowych, w przeprowadzonej inwentaryzacji pominięto a priori okresy inne niż okresy najintensywniejszych przelotów dalekodystansowych, nie wiadomo jaki obszar został w rzeczywistości objęty badaniami, brak było opracowania wykorzystania przestrzeni powietrznej przez lęgowe gatunki ptaków, nie odniesiono się do wpływu lokalizacji inwestycji na najbliższe obszary Natura 2000, w których gatunki awifauny mogą stanowić przedmiot ochrony, przeprowadzone badania ssaków z uwagi na zastosowaną metodykę, mogła nie dostarczyć reprezentatywnych wyników, brak zastosowania odłowów drobnych ssaków, jako podstawowej metody badania tej grupy zwierząt, sprawiało, że zaprezentowane dane przedstawiają wysoki poziom ogólności i opierają się w dużej mierze na przypuszczeniach, stwierdzono błędy w przeprowadzeniu badań płazów, tj. termin rozpoczęcia inwentaryzacji był zbyt późny, w przeprowadzonej ocenie oddziaływania niemal zupełnie pominięte zostały gady i owady, niewyjaśnione pozostały oddziaływania generowane podczas procedur dolotu, lądowania oraz startu samolotów, tym bardziej, że budowa lotniska w miejscu otoczonym niemal w każdym kierunku obszarami Natura 2000, znajdującymi się w odległościach od 2 do 8 km, może powodować, z uwagi na wykonywanie lotów na niewielkiej wysokości nad poziomem terenu, znaczące negatywne oddziaływania, w szczególności na koncentrację ptaków, powodując ich płoszenie.

Poza tymi zarzutami organ odwoławczy zwrócił również uwagę na niepoczynienie przez (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B. wyjaśnień zmierzających do sprecyzowania przedmiotu wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, tj. ustalenie, czy na terenie objętym wnioskiem będzie w przyszłości realizowana budowa lotniska sportowego oraz brak wskazania w przedmiotowej decyzji adekwatnych działań naprawczych wynikających z art. 82 ust 1 pkt 2 lit. a w związku z art. 3 pkt 8 i art. 75 ust. 3 prawa o ochronie środowiska.

Zdaniem Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska nawet przedłożone przez inwestora na etapie postępowania odwoławczego opracowanie dotyczące procedur startu i lądowania nie pozwalało na dokonanie właściwej i kompleksowej oceny ich oddziaływania na środowisko, w tym na obszary Natura 2000, a także oszacowanie realnego ryzyka dla pasażerów lądujących i startujących samolotów. Dokument ten jest kluczowym elementem procedury oceny oddziaływania na środowisko i winien być opracowany i poddany analizie już na etapie postępowania prowadzonego przez organ I instancji. Organ pierwszej instancji, rozpoznając sprawę ponownie, powinien podjąć wszelkie kroki niezbędne do dokładnego ustalenia stanu faktycznego, tj. określenia jaki jest wpływ przedsięwzięcia na środowisko, w tym na obszary Natura 2000 i jakie wymagania powinny być spełnione, aby w przypadku jego realizacji zminimalizować skutki negatywnego wpływu czynników szkodliwych. W tym celu niezbędnym było sprecyzowanie przedmiotu wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i objęcie jego pełnego zakresu oceną oddziaływania na środowiska, (tj. ustalenie czy w zakres przedsięwzięcia będzie wchodziła budowa lotniska sportowego); przeprowadzenie wymaganej przepisami wspólnotowymi i krajowymi oceny oddziaływania na środowisko, w tym na obszary Natura 2000, opartej na właściwie wykonanej i kompleksowej inwentaryzacji przyrodniczej w szczególności monitoringu ptaków, obejmującego swoim zakresem zarówno cały teren lotniska jak i obszary startów i lądowań; przeprowadzenie kompleksowej oceny zagrożenia ruchu lotniczego związanego z wykorzystywaniem przestrzeni powietrznej przez ptaki w odniesieniu do opracowanych procedur startów i lądowań, jako składowej warunkującej wybór lokalizacji planowanego lotniska; przeanalizowanie możliwości zastosowania art. 34 ustawy o ochronie przyrody, określającego przesłanki i warunki do wykonania kompensacji przyrodniczej w stosunku do obszarów Natura 2000 oraz określenie precyzyjnych działań minimalizujących, a także działań kompensacyjnych.

Organ rozstrzygający w II instancji stwierdził, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów prawa procesowego oraz materialnego, w szczególności art. 7, 10, 77, 80 art. 107 § 3 kpa oraz art. 33 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody, art. 6 ust. 2 prawa o ochronie środowiska, art. 59 ust. 1 pkt 1 ustawy POŚ w związku z niewłaściwym zastosowaniem art. 82 ust 2 tej ustawy, art. 82 ust. 1 pkt 2 lit. a oraz art. 85 ust. 2 pkt 1 lit a prawa ochrony środowiska. Wady te uzasadniały uchylenie zaskarżonej decyzji oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, z uwagi na konieczność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w znacznej części.

W dniu 27 grudnia 2010 r. powód wezwał (...) do udzielenia odpowiedzi na wszystkie uwagi i wnioski sformułowane przez biegłego powołanego w postępowaniu administracyjnym M. S.. W odpowiedzi pozwani stwierdzili wskazali, że zarzuty i wnioski biegłego są błędne i mogące wprowadzić w błąd Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Wskazali, że opracowanie biegłego nie zawiera odpowiednich danych źródłowych, których posiadanie było niezbędne dla celów ustalenia stanu faktycznego, materiał dowodowy opiera się na błędnych założeniach teoretycznych, które pomijają lub błędnie charakteryzują specyficzne uwarunkowania środowiskowe terenu, którego dotyczy przedsięwzięcie, dokumentacja udostępniona przez organ II instancji nie dowiodła, iż biegły posiada niezbędne doświadczenie terenowe w obszarze, którego dotyczy koreferat, uwagi biegłego wskazują na pominięcie istotnych informacji będących w posiadaniu (...), co doprowadzało do wyciągania nieprawidłowych wniosków odnośnie wiedzy i metod pracy (...), biegły nie zapoznał się z historycznymi materiałami źródłowymi, które poza badaniami terenowymi posłużyły do wyciągania wniosków w raporcie, biegły dokonał zmiany brzmienia wielu fragmentów materiału źródłowego oraz doprowadził do niedopuszczalnej zmiany brzmienia danych (...), co zaowocowało sformułowaniem błędnych wniosków, analiza biegłego ma charakter bardzo teoretyczny, bazuje na stereotypowych danych, często mających swe uzasadnienie w publikacjach z innych państw, kontynentów, i stref klimatycznych, co podważa przydatności materiału teoretycznego, jako dowodu służącego określeniu stanu faktycznego, biegły oraz organ II instancji nie przedstawili ponadto żadnych dokumentów, że biegły jest całkowicie niezależny, i nie pozostaje w kontaktach biznesowych lub towarzyskich ze stronami postępowania. (...) natomiast zgodziło się z biegłym, że potrzebna jest dodatkowa analiza kolizyjności samolotów z ptakami, lecz pozostało na stanowisku, iż jest to możliwe jedynie w świetle faktycznych, i zgodnych z prawem procedur Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej.

W dniu 19 stycznia 2011 r. odbyło się spotkanie powoda z pozwanymi poświęcone ustalenia działań, które miały zostać podjęte w celu uzyskania przez powoda ostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...). W jego trakcie (...) zobowiązało się do dnia 31 stycznia 2012 r. poprawić raport poprzez dostosowanie jego treści do wymogów wynikających z przepisów prawa polskiego i wspólnotowego biorąc pod uwagę postanowienia wynikające z decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r. Warunkiem dotrzymania wskazanego wyżej terminu miało być przekazanie (...) do dnia 28 lutego 2011 r. przez powoda procedur startów i lądowań dla alternatywnych lokalizacji lotnisk, tj. w T. i N.. (...) w terminie do dnia 27 stycznia 2011 r. miało przekazać powodowi informację nt. zakresu danych dotyczących procedury startu i lądowania dla alternatywnych lokalizacji lotnisk; (...) będzie wymagało jedynie tej części procedury, która zawiera niezbędne dane do przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, włączając wszystkie obszary Natura 2000 wskazane w decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, w tym oceny potencjalnej możliwości kolizji samolotu z ptakami oraz kwestii płoszenia ptaków. Podstawą do określenia zakresu danych miały być informacje zawarte w dokumencie zatytułowanym „Plan organizacji ruchu lotniczego dla planowanego lotniska regionalnego Województwa (...) o kodzie referencyjnym (...), które planuje się zlokalizować w rejonie wsi S., S., B. w gminie T. oraz w jego rejonie ze wskazaniem sposobów uniknięcia kolizji z ruchem prowadzonym z istniejących już sąsiednich lotnisk, który to dokument powód przekazał (...) w dniu 19 stycznia 2011 r. Ponadto (...) zobowiązało się do przygotowania części merytorycznej projektu skargi na decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r., a ponadto wyraziło gotowość udziału w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w W.. (...) zobowiązało się do dnia 26 stycznia 2011 r. ustosunkować się do wniosku powoda w sprawie reprezentowania go przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w W. w związku z zamiarem zaskarżenia przez Województwo (...) decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. (...) miało przedstawić do dnia 15 lutego 2011 r. wstępną informację nt. prac które muszą być wykonane w celu dostosowania raportu do wymogów określonych w decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011r., a które zdaniem (...) wykraczają poza zakres objęty umową z dnia 24.10.2008 r., wraz z podaniem szacunkowej ich wartości. Z kolei powód związku z wątpliwościami i zastrzeżeniami zgłoszonymi przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w zakresie organizacji lotniska sportowego, oceny następstw wynikających z ruchu powietrznego małych samolotów i helikopterów oraz prowadzenia operacji lotniczych w nocy zobowiązał się do przedstawienia swojego stanowiska w ww. sprawach w terminie do dnia 27 stycznia 2011 r. Ponadto powód zobowiązał się podjąć działania mające na celu pozyskanie dodatkowych procedur startu i lądowania w celu ułatwienia (...) przeprowadzenia badań niezbędnych do opracowania nowej (poprawionej) wersji raportu.

Powód pismem z dnia 24 stycznia 2011 r. wezwał pozwanych do wykonania działań zadeklarowanych na spotkaniu w dniu 19 styczniu 2011 r. W wezwaniu zobowiązał pozwanych do opracowania projektu skargi na decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r., w sposób umożliwiający Województwu (...) jej zaskarżenie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. w terminie do dnia 31 stycznia 2011 r. Jednocześnie zaproponował, aby (...) reprezentowało Województwo (...) w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w przedmiotowej sprawie. Powód wezwał pozwanych również do niezwłocznego podjęcia prac mających na celu poprawę raportu o oddziaływaniu na środowisko planowanego lotniska regionalnego dla Województwa (...) w taki sposób aby spełniał on wszystkie wymogi określone dla tego typu dokumentów w przepisach prawa polskiego i wspólnotowego. Wskazał jednocześnie, iż przy poprawianiu raportu należy wziąć również pod uwagę postanowienia wynikające z powołanej wyżej decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Powód informując pozwanych, że projekt budowy lotniska regionalnego ma być współfinansowany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (...), które muszą być rozliczone do końca 2015 r., zobowiązał (...)do przedłożenia poprawionego raportu do dnia 31 grudnia 2011 r.

Pozwani ustosunkowując się do pismem z dnia 26 stycznia 2011 r. wskazali, iż gotowi są wspierać powoda od strony merytorycznej w zakresie przygotowania skargi, jak również świadczyć pomoc w postępowaniu administracyjnym o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Podkreślili, iż obszerne wyjaśnienia merytoryczne mogące stanowić podstawę do przygotowania skargi przekazali przed spotkaniem, które miało miejsce w dniu 19 stycznia 2011 roku. Ponadto wskazali, iż wysłali je także w dniu 14 stycznia 2011 r. pocztą elektroniczną. Pozwani podali, iż się nie podejmą reprezentacji Województwa (...) w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym, zaznaczając jednocześnie, że oferują powodowi współpracę z jego prawnikami. Podali, że składanie skargi nie byłoby celowe, wskazując na czas trwania postępowania sądowego i trudny do przewidzenia tok zdarzeń po rozpatrzeniu skargi. Podkreślili, iż niezależnie od faktu złożenia skargi, działania związane z oceną oddziaływania na środowisko musiałyby być równolegle prowadzone, jeśli celem powoda jest uzupełnienie oceny oddziaływania o zagadnienia projektowanych procedur lotniczych, lotów nocnych czy kwestię zmiany obszaru lotniska we wskazanym przez niego terminie. Pozwani wskazali, iż podjęli pilne działania zmierzające do właściwego zaadresowania zasygnalizowanych przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska zagadnień. Jednakże obecnie liczą na ich doprecyzowanie przez(...), gdyż niektóre z nich nie są jasno zdefiniowane i mają charakter uznaniowy. Gdy tylko znane będzie stanowisko (...), jak również pozwani uzyskają dodatkowe wyjaśnienia i dokumenty, prace przez nie warunkowane będą mogły być właściwie zaprojektowane.

W dniu 31 stycznia 2011 r. pozwani zaproponowali rozważenie ewentualnego wyłączenia N. i zastąpienia ich Ż. (tj. Wariant II Ż.- P.-K. gm. Z.). Pozwani wskazali, iż C. nie mogą być wariantem środowiskowym i nie są też realnym wariantem alternatywnym.

Powód, zgodnie z ustaleniami z dnia 19 stycznia 2011 r., zlecił opracowanie procedur startu i lądowania dla 3 wariantów lokalizacji lotniska specjaliście ds. lotniczych. W piśmie z dnia 9 lutego 2011 r. ekspert ds. lotniczych wskazał, iż wariantowa lokalizacja (...) L. (...) na północ od wsi C. S. i T. umiejscawia lotnisko wewnątrz strefy (...) sektor I- (ograniczonego ruchu ze względu na operacje wojskowe). W dalszej części pisma zaznaczył, iż sumując dostępność strefy (...) w sektorach D,E,F i G jest bardzo ograniczona co de facto wyklucza możliwość prawidłowego funkcjonowania regionalnego portu lotniczego.

Powód w pismem z dnia 15 lutego 2011 r. zobowiązał pozwanych do udzielenia odpowiedzi na to czy w ramach poprawiania raportu poprzez dostosowanie jego treści do wymogów wynikających z przepisów prawa polskiego i wspólnotowego, biorąc pod uwagę postanowienia wynikające z decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r. pozwani przeprowadzą bez dodatkowego wynagrodzenia badania ptaków w obszarze wyznaczonym izofoną 45dB, przelotów ptaków w rejonie w którym samolot będzie znajdował się na wysokości od 0 do 500 m nad powierzchną gruntu, w jaki sposób pozwani zamierzają naprawić swój błąd polegający na zaproponowaniu lokalizacji lotniska w rejonie wsi N. w związku z ustanowioną strefą (...) sektor F?

W odpowiedzi pozwani pismem z dnia 18 lutego 2011 roku przedstawili powodowi ujednoliconą ofertę (...) dotyczącą zakresu dodatkowych prac związanych z raportem z oceny oddziaływania na środowisko. W ofercie wskazali, iż w ramach poprawy raportu zobowiązują się wykonać prace dotyczące flory, owadów, grzybów i porostów, zimowisk i przelotów nietoperzy, badanie kolizyjności ptaków z samolotami oraz inne prace kameralne. Jednocześnie pozwani podali, iż pozostałe badania w zakresie wskazanym przez powoda wykonają odpłatnie jako prace dodatkowe. Pozwani wskazali, iż inwentaryzację gniazdowania ptaków w obszarze od 500m od ogrodzenia do granicy izofony 45 dB wskazanej w raporcie wykonają za kwotę 309.000 zł, zaś badanie kolizyjności ptaków z samolotami dla wysokości do 500 m na poziomem terenu za kwotę 378.000 zł. Badania przyrodnicze dla lokalizacji K. w miejsce N. pozwani wycenili na kwotę 70.000 zł. Pozwani podkreślili, iż zakres usługi objętej kontraktem nie obejmował doradztwa w zakresie lotnictwa, przy wszystkich zastrzeżeniach związanych z oczywistym powiązaniem prac (...)ze sprawami lotniczymi. Ani zakres usługi ani specjalności powołanych ekspertów nie wskazywały na taką intencję zamawiającego. Wskazali, iż kiedy na początku wykonywania usługi zwracali się o możliwość zmian pewnych ustaleń podjętych w opracowaniu S./P. otrzymali jednoznaczną instrukcję, że to opracowanie, w przekazanej formie, ma stanowić punkt wyjściowy dla ich analiz. Podali, że przyjęli to opracowanie w dobrej wierze i podnoszony argument dostępności przestrzeni powietrznej nad lokalizacją N., jest ich zdaniem co najmniej niezasadny.

W wyniku kolejnych rozmów prowadzonych przez strony pozwani złożyli nową propozycję pismem z dnia 10 marca 2011 r. zakładającą objęciem nowym wnioskiem o wydanie decyzji środowiskowej jedynie lokalizacji T. i K.. Pozwani wskazali, iż od połowy lutego 2011r. prowadzą na swój koszt obserwacje przyrodnicze. Obejmują one terytorialnie lokalizację T. i K., a w odniesieniu do grup zwierząt obejmują cykliczny monitoring potencjalnych i faktycznych skupisk ptaków migrujących, w tym stad gęsi, analizę tras migracji wczesnowiosennej herpetofauny, identyfikację zimowisk nietoperzy. Jednocześnie podali, iż w wypadku braku uzgodnionej decyzji ze strony powoda, co do kontynuowania prac, będą zmuszeni zakończyć je w dniu 21 marca 2011. Pozwani ponownie wskazali, że nie popełnili błędu uwzględniając w wynikach analizy wielokryterialnej także lokalizację N. ponieważ wykonując umowę przyjęli, przekazane przez powoda, opracowanie (...). Zrobili to w dobrej wierze, szczególnie że umowa zawarta między stronami nie obejmowała analiz lotniczych, a z przeprowadzonych przez nich rozmów z (...) wynikało, że nie ma przeszkód w lokalizowaniu lotniska cywilnego w obszarze tej strefy.

Odnosząc się do zawartości raportu pozwani wskazali, że decyzja organu II instancji w postępowaniu o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla lokalizacji lotniska regionalnego w Województwie (...) uchyliła decyzję organu I instancji nie tylko z powodu braku pewności, odnośnie możliwości definitywnego wnioskowania o nieistotnie negatywnym wpływie na środowisko (choć organ I instancji uzyskał wystarczającą pewność), ale również z powodu uchybień proceduralnych. Pozwani podali, iż biorąc pod uwagę nowe okoliczności dotyczące wycofania dotychczasowego wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji (...) Dyrektora Ochrony Środowiska oraz przygotowanie przez powoda pełnych procedur lotniczych, loty helikopterów, loty nocne, loty sportowe na głównym pasie startowym, zmiana prognozy ruchu, ewentualne zmiany lokalizacji ogrodzeń, silne i przeciągające się protesty społeczne, a także możliwość skorzystania z tzw. „specustawy lotniskowej” (ustawy z 12 lutego 2009r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego), po rozmowach przeprowadzonych z powodem dnia 4 marca 2011r. podzielili zdanie powoda, że konieczne jest nowe podejście do inwestycji polegające na odstąpieniu od lokalizowania lotniska w N. i S. i objęciu nowym wnioskiem o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji w dotychczasowej lokalizacji T. i nierozpatrywanej dotychczas lokalizacji K.. Wskazali, iż analiza zakładająca wejście w życie „specustawy lotniskowej” wskazywała na wyraźne wzmocnienie wariantu K. szczególnie w modelu społeczno – przyrodniczym, w którym lokalizacja ta wyprzedza zarówno lokalizację S. w gminie T. jak i N.. Podkreślili, iż lokalizacja K. może nawet stanowić lepszą alternatywę dla lokalizacji T.. Jednakże wybór tej lokalizacji zależy przede wszystkim od preferencji inwestora i wizji rozwoju B. i jego okolic, a więc także głosu społecznego. Pozwani wskazali, że ocena oddziaływania i sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko dla lokalizacji K. jest zamówieniem o charakterze dodatkowym do zamówienia objętego umową z 2008r. W przypadku tego zamówienia spełnione są ustawowe przesłanki uzasadniające udzielenie zamówienia w trybie określonym w art. 67 ust. 1 pkt 5 prawa zamówień publicznych. Pozwani wskazali też, iż sporządzenie raportu dla lokalizacji K. nie było objęte zakresem zamówienia podstawowego. Wykonanie kompleksowych badań, analiz, prac dla nowej lokalizacji jest w istocie rozszerzeniem zakresu uprzednio udzielonego zamówienia i jako takie nie może być objęte przedmiotem umowy pierwotnej. Pozwani wskazali, iż zarówno przyczyny techniczne, proceduralne jak również gospodarcze, przemawiają za udzieleniem zamówienia dodatkowego(...). W ramach umowy o zamówienie dodatkowe wykonaliby dla lokalizacji K. prace związane z inwentaryzacją środowiska i pozostałymi analizami oddziaływań, które stanowią różnicę między możliwymi do wykorzystania badaniami i analizami wykonanymi na potrzeby analizy wielokryterialnej w ramach umowy z 2008 roku, a pracami wykonanymi na potrzeby raportu o oddziaływaniu na środowisko dla pojedynczej lokalizacji, przekazanego do powoda, a także takie analizy jak prace dotyczące flory, prace dotyczące owadów, prace dotyczące grzybów i porostów, prace dotyczące zimowisk nietoperzy, korytarze migracji ssaków, nietoperzy, oceny wpływu hałasu do izofony 45 dB na płoszenie ptaków dla nowej procedury lotniczej, prace kameralne związane z wykonaniem raportu o oddziaływaniu na środowisko dla tej lokalizacji, konsultacje społeczne przed złożeniem wniosku o decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, w postaci organizacji spotkania na terenie gminy oraz analizy ankiet otrzymanych od mieszkańców po spotkaniu (analogicznie jak miało to miejsce dla lokalizacji T.), badanie kolizyjności z ptakami do wysokości maksymalnie 500 metrów nad ziemią dla podstawowej procedury lotów na wprost, dodatkowe badania gniazdowania i przelotów ptaków szponiastych na obszarze zamkniętym odległością 2 km od granic pasa startowego. Natomiast prace dodatkowe dla obu lokalizacji T. i K. dotyczyłyby analizy rozprzestrzeniania zanieczyszczeń dla nowych prognoz ruchu i procedur wskazanych przez Państwa, analizy hałasu dla nowej procedury i nowych prognoz ruchu wraz z badaniem tła hałasu, badania skupisk ptaków w promieniu do 30 km od lotniska na potrzeby oceny przecinania się korytarzy migracji ptaków z trasami lotu samolotów wynikającymi z przyjętych procedur lotniczych, uwzględnienia zmian w terenie jakie mogły zajść od czasu wykonywania wcześniejszych prac (np. wybudowanie nowych domów, dróg, itp.), karty informacyjnej przedsięwzięcia dla dwóch lokalizacji, redakcji spójnego raportu o oddziaływaniu na środowisko dla obu lokalizacji, nowego wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Wartość prac dodatkowych pozwani oszacowali na kwotę 633.000 zł netto. Jednocześnie pozwani poinformowali, iż oczekują na przekazanie procedur lotniczych dla wszystkich lokalizacji branych przez powoda pod uwagę dla nowego raportu z oceny oddziaływania, które umożliwiłyby wykonanie nowego raportu do 31 stycznia 2012r.

Końcowo pozwani wskazali, iż opracowany w 2009 r. wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji wraz z załącznikami, w szczególności raportem o oddziaływaniu na środowisko, stał się nieaktualny oraz - wobec wycofania tegoż wniosku z procedury administracyjnej zmierzającej do uzyskania decyzji bezprzedmiotowy. Podkreślili, iż w tym stanie wniosek wraz z raportem obejmującym lokalizacje przyszłego lotniska w miejscowościach S., T., N. nie może być dalej przedmiotem procedowania przez Zamawiającego i Wykonawcę. Zdaniem pozwanych okoliczność opracowania nowego wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji, wraz z nowym raportem o oddziaływaniu na środowisko obejmującym lokalizacje T. i K., uzasadnia zrzeczenie się przez obie strony umowy dochodzenia ewentualnych roszczeń związanych z wykonaniem umowy w zakresie dotyczącym pierwotnego wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wraz z załącznikami, czego pozwani oczekiwali.

W związku zakończeniem negocjacji i nieosiągnięciem w ich wyniku porozumienia w celu ustalenia sposobu usunięcia wad w raporcie powód na mocy § 6 ust. 5 umowy wezwał pozwanych do poprawy raportu w zakresie braków tego dokumentu wskazanych w decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r. w sposób odpowiadający obowiązującym przepisom prawa, a w szczególności ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) oraz umowy z dnia 24 października 2008 r. Powód podał, iż jego zdaniem przemawiają one za uznaniem, że raport został opracowany wadliwie i wymaga poprawy. Ponadto powód opierając się ponownie na treści uzasadnienia decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 roku uznał, iż również analiza jest obarczona wadami powodującymi, że wnioski sformułowane na jej podstawie, tj. wskazanie wariantów IV, V i VII jako najkorzystniejszych z punktu widzenia lokalizacji lotniska, wymagają zweryfikowania w takim zakresie w jakim stanowiły pierwotną podstawę do założeń przyjętych do opracowania raportu. W związku z powyższym, niezależnie od wezwania wykonawcy do poprawy raportu, nie wyłączając jego ponownego opracowania, powód zwrócił uwagę na konieczność weryfikacji ustaleń zawartych w analizie w taki sposób, by wnioski z niej wynikające nie pozostawały w sprzeczności z treścią poprawionego raportu. Powód wskazał jednocześnie, iż podtrzymuje stanowisko zaprezentowane w trakcie spotkania w dniu 14 lutego 2011 r. i potwierdzone w piśmie z dnia 15 lutego 2011 r., oraz powtórzone podczas spotkania w dniu 25 lutego 2011 r. oraz 17 marca 2011 r., co do konieczności przeprowadzenia przez pozwanych w ramach poprawy raportu, między innymi, badania ptaków w obszarze wyznaczonym izofona 45 dB oraz badania przelotów ptaków w rejonie, w którym samolot będzie znajdował się na wysokości od 0 do 500 m nad powierzchnią terenu. Powód podał że obowiązek przeprowadzenia tych badań wynika wprost z przyjętej przez pozwanych i opisanej w raporcie metodologii badań jak również z danych zawartych w tym dokumencie, a odnoszących się zarówno do kwestii hałasu jak i tras przelotu samolotów. Powód zwrócił pozwanym uwagę, że ewentualna odmowa poprawienia raportu i niepodjęcie się weryfikacji wyników analizy spowoduje, że dokumenty te, z punktu widzenia celu dla którego były opracowywane, staną się bezużyteczne, a co za tym idzie nieprzydatne powodowi, który będzie tym samym uprawniony na podstawie cytowanego art. 471 k.c. do żądania od pozwanych naprawienia szkody spowodowanej niewykonanie zobowiązania z § 6 ust. 5 umowy, a także żądania naprawienia szkody wynikającej z nienależytego wykonania pozostałych zobowiązań z tej umowy.

W odpowiedzi na to wezwanie pozwani pismem z dnia 1 kwietnia 2011 r. wyrazili pełną gotowość uzupełnienia dokumentów w okolicznościach wynikających z postanowień § 6 ust. 5 umowy. Pozwani zwrócili jednak uwagę, że ich zdaniem § 6 ust. 5 umowy mówi o sytuacji, w której braki w opracowanych dokumentach stwierdzone są przez organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Wskazali, iż organem właściwym do wydania przedmiotowej decyzji, zgodnie z art. 75 ust. 1 pkt 1 I lit. e) ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199. poz. 1227 ze zm.) jest (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B. i niezwłocznie po otrzymaniu jego postanowienia o konieczności uzupełnienia raportu powrócą do prac, zgodnie z § 6 ust. 6 zawartej umowy. Pozwani wskazali jednocześnie, że mogliby przystąpić do poprawy raportu wcześniej, bez oczekiwania na postanowienie (...) Dyrektora Ochrony Środowiska i w zakresie opisanym przez powoda w piśmie z dnia 28 marca 2011 r., ale musiałoby to się wiązać z zawarciem dodatkowego porozumienia pomiędzy stronami umowy, precyzującego zakres uzupełnień oraz znoszącego uregulowania § 6 ust. 5 umowy.

W odpowiedzi powód jeszcze raz wezwał pozwanych do realizacji § 6 ust. 5 umowy łączącej strony. Nie odrzucił złożonej przez pozwanych propozycji zawarcia porozumienia, jednakże wskazał, iż uchylenie skutków § 6 ust. 5 umowy nie jest możliwe w świetle art. 140 ust. 1 i 2 ustawy prawa zamówień publicznych. W związku z tym wskazał, iż oczekuje na przedstawienie wstępnego projektu porozumienia. Powód wskazał jednocześnie, że w przypadku uchylenia decyzji przez organ wyższego stopnia, stosownie do art. 138 § 2 k. p. a., organ ten uchylając decyzję i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania organowi I instancji, wskazuje, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. W konsekwencji nie ulega wątpliwości, że wskazane w decyzji Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska braki raportu i dokumentów towarzyszących złożonemu wnioskowi stanowią okoliczności, które (...) Dyrektor Ochrony Środowiska będzie musiał wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrywaniu sprawy. Tym samym wstrzymywanie się z poprawieniem raportu i pozostałych dokumentów do czasu wydanie postanowienia przez organ I instancji jest niecelowe i nie służy ustaleniu zakresu działań niezbędnych do usunięcia braków Raportu. W związku z powyższym powód wskazał, iż oczekuje na rzetelne określenie w treści porozumienia zakresu prac obejmujących usunięcie wszelkich sygnalizowanych w decyzji wadliwości ustaleń raportu. Nieujęcie w jego treści któregokolwiek z zastrzeżeń decyzji w ocenie Zamawiającego stanowić będzie o uchylaniu się przez (...)od wykonania zobowiązań z § 6 ust. 5 i 6 umowy, a w konsekwencji uzasadniać odpowiednie roszczenia odszkodowawcze

Powód w piśmie z dnia 4 maja 2011 r. wskazał, iż stoi na stanowisku, że (...) jako profesjonalista, mający zgodnie ze złożonym oświadczeniem, doświadczenie w opracowywaniu „raportów środowiskowych” jest, a przynajmniej powinien być w stanie, samodzielnie przeanalizować decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i podjąć działania zmierzające do usunięcia braków stwierdzonych w Raporcie. Stwierdził, że (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B., w odpowiedzi na jego wystąpienie z dnia 20 stycznia 2011 r. poinformował, że zakres raportu dla przedsięwzięć z tzw. I grupy określony jest w art. 66 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. nr 199, poz. 1227 ze zm.) i niezależnie od innych przeszkód wynikających z zaskarżenia decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, postanowienie wskazujące na zakres niezbędnych prac obejmujących usunięcie braków i błędów raportu nie może być przez ten organ wydane. Tym samym stanowisko(...), które warunkuje poprawę raportu od określenia zakresu tych prac przez organ właściwy do wydania decyzji nie jest uzasadnione. Upatrywanie konieczności określenia przez organ takiego zakresu, zdaniem powoda, nie mogło być inaczej traktowane jak tylko działanie na zwłokę, przeczące artykułowanej w pismach gotowości do wykonania zobowiązań wynikających z § 6 ust. 5 i 6 umowy nr (...)z dnia 24 grudnia 2008 r. W konsekwencji niewskazania przez pozwanych jednoznacznego terminu uzupełnienia raportu (usunięcia braków), a jedynie odwołanie się do 15 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w B., które nie może i nie będzie wydane, powód uznał jako działanie polegające na uchylaniu się od wykonania ciążących na nim zobowiązań w odpowiednim czasie, co rodzi po stronie(...) odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu nienależytego wykonania umowy. Mając powyższe na uwadze powód wezwał pozwanych do zapłaty kwoty 1.963.402,12 zł tytułem odszkodowania na tle nienależytego wykonania umowy z dnia 24 grudnia 2008 r. Wskazał, iż na powyższą kwotę składa się wartość poniesionych przez powoda nakładów na opracowanie analizy wielokryterialnej dla 7 potencjalnych lokalizacji lotniska regionalnego dla województwa (...) w kwocie 1.428.517,52 zł brutto, opracowanie raportu oddziaływania na środowisko w kwocie brutto 219.600 zł, projeku wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...) w kwocie 36.600 zł brutto, opracowanie projekt wniosku aplikacyjnego o uzyskanie dofinansowania dla projektu polegającego na budowie lotniska regionalnego dla województwa (...) - w części dotyczącej zagadnień związanych z oddziaływaniem na środowisko w kwocie 61.000 zł brutto, organizację i przeprowadzenie w porozumieniu z zamawiającym kampanii informacyjnej o planowanym przedsięwzięciu w kwocie 116.790,60 zł brutto. Ponadto w żądanej kwocie zawiera się również kwota 36.234 złotych stanowiące 20% kosztów dotychczas poniesionych przez zamawiającego z tytułu wykonania umowy z dnia 6 października 2010 r., której przedmiotem było opracowanie dla Projektu pn. Budowa lotniska regionalnego dla Województwa (...) o kodzie referencyjnym (...) analiza ruchu wraz z prognozą ruchu, business case, studium wykonalności projeku, prezentacja multimedialna przedmiotu zamówienia dla celów promocji projektu, wypełniony projekt wniosku o dofinansowanie projektu wraz z załącznikami. Ponadto powód wskazał, iż w żądanej kwocie odszkodowania zawiera się również całość wydatków poniesionych przez powoda z tytułu umowy z dnia 15 września 2010 r., dotyczącej opracowania programu funkcjonalno-użytkowego, tj. kwota 64.660 zł, gdyż całość opracowania odnosi się do lokalizacji wskazanej w raporcie jako najkorzystniejszej, tzn. do lokalizacji lotniska regionalnego w rejonie wsi S., a które wobec błędności ustaleń raportu będzie musiało być ponownie wykonane dla lokalizacji wskazanej na podstawie nowego raportu.

Skargę na Decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r. wniosły osoby fizyczne w zakresie części jej uzasadnienia, jako niezgodnej z obowiązującymi przepisami prawa. W toku postępowania swoje stanowisko w sprawie wskazujące na konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji przedstawił również inny uczestnik postępowania. Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wyrokiem z dnia 26 marca 2013r., sygn. akt IV SA/Wa 422/11, oddalił skargę w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska (...) dla Województwa (...) w okolicach wsi S. - S. - B., gm. T.. Na powyższe rozstrzygnięcie skargę kasacyjną złożyła (...)z siedzibą w W.. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 4 listopada 2014r. sygn. 11 OSK 1894/13, oddalił skargę kasacyjną.

Następnie Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska pismem z dnia 3 sierpnia 2015r. zwrócił Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska w B. akta przedmiotowej sprawy. (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B. pismem z dnia 25 sierpnia 2015r. zwrócił się do Marszałka Województwa (...) z zapytaniem czy podtrzymuje swój wniosek z dnia 18 września 2009r. w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na „budowie L. (...) dla Województwa (...) w okolicach wsi S.-S.-B., gm. T.”. Zarząd Województwa (...) pismem z dnia 15 września 2015r. poinformował, iż wycofuje wniosek z dnia 18 września 2009r. o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na „budowie L. (...) dla Województwa (...) w okolicach wsi S. - (...) B., gm. T.”. Wobec powyższego (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B. decyzją z dnia 23 października 2015 r. umorzył w całości prowadzone na wniosek Zarządu Województwa (...) z dnia 18.09.2009r. postępowanie administracyjne w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na „budowie L. (...) dla Województwa (...) w okolicach wsi S. - S. - B., gm. T.”.

W lipcu 2011 roku powód przeprowadził kolejne postępowanie o zamówienie publiczne w celu sporządzenia nowego raportu oddziaływania na środowisko dla lotniska regionalnego dla Województwa (...). W dniu 4 marca 2014 roku (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B. wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego użytku publicznego w województwie (...), zlokalizowanym na terenie gminy M. w rejonie wsi T., P. i T.. W dniu 24 stycznia 2014 r. Sejmik Województwa (...) przyjął stanowisko w sprawie wyrażenia poparcia dla decyzji Zarządu Województwa zgodnie z którą budowa lotniska regionalnego nie będzie priorytetem w nowej perspektywie finansowej i nie znajdzie się na liście najważniejszych planowanych inwestycji transportowych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa (...). Następnie w dniu 24 kwietnia 2014r. Zarząd Województwa (...) przyjął uchwałę w sprawie zakończenia z dniem 30 kwietnia 2014 r. realizacji projektu pn. „Budowa lotniska regionalnego użytku publicznego w województwie (...) - etap I faza projektowa".

Sąd Okręgowy w dalszej kolejności wskazał na treść § 6 ust. 5 umowy z dnia 24 października 2008 r., zgodnie z którym w przypadku stwierdzenia przez organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...) braków w przedłożonym przez powoda wniosku sporządzonym na podstawie projektu opracowanego przez pozwanych, w tym braków w dołączonych do wniosku dokumentach opracowanych przez pozwanych, pozwani zobowiązani byli poprawić te dokumenty i przedłożyć powodowi w terminie uzgodnionym między stronami.

Sad Okręgowy przychylił się do stanowiska prezentowanego przez stronę pozwaną, iż organem właściwym do wydania decyzji środowiskowej a tym samym właściwym do wskazania zakresu uzupełnienia raportu sporządzonego przez pozwanych w myśl obowiązujących przepisów prawa był (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B.. Wynika to z art. 75 ust. 1 pkt 1 I lit. e) ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199. poz. 1227 ze zm.) W związku z tym nieuzasadnione jest twierdzenie powoda, że braki wskazane w uzasadnieniu decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2001 r. wiązały pozwanych. Powyższa decyzja wiązała jedynie organ I instancji. Zalecenia organu odwoławczego zawarte w orzeczeniu wydanym na podstawie art. 138 § 2 KPA wiążą organ pierwszej instancji jedynie co do obowiązku wyjaśnienia okoliczności w nich wskazanych, zaś sposób przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego co do istnienia tych okoliczności i ocena dowodów w tym celu uzyskanych należy do wyłącznej kompetencji organu pierwszej instancji. Organ odwoławczy, przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, nie tylko nie może w jakikolwiek sposób narzucać temu organowi treści rozstrzygnięcia, lecz także nie może w inny sposób, niż tylko przez wskazanie okoliczności, jakie organ pierwszej instancji powinien wziąć pod rozwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy, wpływać na zakres postępowania wyjaśniającego przed organem pierwszej instancji. Adresatem decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska był organ I instancji. Organ II instancji w treści uzasadnienie decyzji szczegółowo wskazał wytyczne dla organu I instancji prowadzące do dokładnego ustalenia stanu faktycznego, tj. określenia jaki jest wpływ przedsięwzięcia na środowisko, w tym na obszary Natura 2000 i jakie wymagania powinny być spełnione, aby w przypadku jego realizacji zminimalizować skutki negatywnego wpływu czynników szkodliwych. Powyższe wytyczne były skierowane do (...) Dyrektora Ochrony Środowiska, nie zaś do powoda czy pozwanych. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska wskazał, iż w trakcie ponownego rozpoznania sprawy przez organ I instancji niezbędne będzie sprecyzowanie przedmiotu wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i objęcie jego pełnego zakresu oceną oddziaływania na środowiska, (tj. ustalenie czy w zakres przedsięwzięcia będzie wchodziła budowa lotniska sportowego); przeprowadzenie wymaganej przepisami wspólnotowymi i krajowymi oceny oddziaływania na środowisko, w tym na obszary Natura 2000, opartej na właściwie wykonanej i kompleksowej inwentaryzacji przyrodniczej w szczególności monitoringu ptaków, obejmującego swoim zakresem zarówno cały teren lotniska jak i obszary startów i lądowań; przeprowadzenie kompleksowej oceny zagrożenia ruchu lotniczego związanego z wykorzystywaniem przestrzeni powietrznej przez ptaki w odniesieniu do opracowanych procedur startów i lądowań, jako składowej warunkującej wybór lokalizacji planowanego lotniska; przeanalizowanie możliwości zastosowania art. 34 ustany o ochronie przyrody, określającego przesłanki i warunki do wykonania kompensacji przyrodniczej w stosunku do obszarów Natura 2000 oraz określenie precyzyjnych działań minimalizujących, a także działań kompensacyjnych, wynikających z art. 82 ust. 1 pkt 2 lit a prawo o ochronie środowiska w związku z art. 3 pkt 8 i art. 75 ust. 3 ustawy prawa o ochronie środowiska, adekwatnych do szkód wyrządzonych w środowisku w związku z realizacją przedsięwzięcia.

Zdaniem Sądu Okręgowego powyższe wskazuje, iż wnioski oraz zalecenia Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska były kierowane do organu I instancji nie zaś do pozwanych, czy powoda. Tym samym nie ma racji powód twierdząc, iż decyzja (...) stanowiła podstawę do wezwania pozwanych do poprawienia raportu. Przede wszystkim w uzasadnieniu decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r. nie ma sprecyzowanego zakresu w jakim należało poprawić raport.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż w obrocie gospodarczym powinno się stosować bardziej rygorystyczne wymagania odnośnie sporządzania umów. Badanie zgodnego zamiaru stron będących profesjonalistami, odmiennego co do istotnych postanowień umowy, od tekstu pisemnego godziłoby w bezpieczeństwo obrotu. Nie można przy zastosowaniu reguł wykładni oświadczeń woli stron dokonywać ustaleń całkowicie sprzecznych z treścią spisanego dokumentu.

Sąd Okręgowy przyjął, że żądanie przez powoda od pozwanych poprawy Raportu oparte na treści decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 roku było przedwczesne i niezasadne, biorąc pod uwagę zapisy umowy oraz etap procedury administracyjnej. Powód pismem z dnia 15 września 2015 r. wycofał wniosek z dnia 18 września 2009r. o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na „budowie L. (...) dla Województwa (...) w okolicach wsi S. - (...) B., gm. T.”. Wobec powyższego (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B. decyzją z dnia 23 października 2015 roku umorzył w całości prowadzone na wniosek Zarządu Województwa (...) z dnia 18 września 2009 r. postępowanie administracyjne w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na „budowie L. (...) dla Województwa (...) w okolicach wsi S. - S. - B., gm. T.”. Tym samym powód swoim działaniem uniemożliwił pozwanym dopełnienia obowiązków polegających na poprawieniu dokumentacji w sposób zgodny z postanowieniami umowy. Powód cofając wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach doprowadził do zakończenia postępowania administracyjnego bez jego merytorycznego rozstrzygnięcia. W tej sytuacji nie istnieje już możliwość, aby uprawniony organ, którym zgodnie z łączącą strony umową był (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w B. mógł wskazać pozwanym zakres w jakim należy dokonać poprawienia dokumentacji opracowanej przez pozwanych.

Według Sądu Okręgowego nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż powód w czerwcu 2011 r. wszczął kolejne postępowania o zamówienie publiczne, którego przedmiotem było opracowanie raportu o oddziaływaniu na środowisko dla planowanego lotniska regionalnego użytku publicznego w Województwie (...). W tym kontekście Sąd ten uznał, iż to powód pozorował działania mające na celu poprawienie raportu nie zaś pozwani. Świadczy o tym treść pisma powoda z dnia 24 stycznia 2011r., w którym powód wezwał pozwanych do przedłożenia poprawionego raportu do dnia 31 grudnia 2011r., bez przedłożenia pozwanych dodatkowych procedur startu i lądowania, bez których niemożliwym było prawidłowe zaprojektowanie prac terenowych dla ustalenia potencjalnych oddziaływań na środowisko. Ponadto w dniu 14 stycznia 2014r. Zarząd Województwa (...) podjął decyzje o usunięciu projektu budowy lotniska z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (...) na lata 2014-2020, zaś w dniu 24 kwietnia 2014 r. Zarząd Województwa (...) przyjął uchwałę w sprawie zakończenia z dniem 30 kwietnia 2014 r. realizacji projektu pn. „Budowa lotniska regionalnego użytku publicznego w województwie (...) - etap I faza projektowa". Zarówno uchwała jak i decyzja zostały przyjęte w czasie, kiedy nadal toczyły się postępowania administracyjne o wydanie decyzji środowiskowej dla lotniska regionalnego. Powyższe dowodzi, iż powód od chwili podjęcia powyższych decyzji zupełnie utracił zainteresowanie poprawieniem Raportu przez pozwanych.

Zdaniem Sądu Okręgowego zachowania pozwanych nie można oceniać jako odmowy poprawienia dokumentów w sposób zgodny z zapisami wiążącej strony umowy. Pozwani przez cały okres deklarowali ze swojej strony gotowość do ewentualnego poprawienia wykonanych dokumentów zgodnie z procedurą określoną w § 6 ust. 5 umowy. Zatem ich zachowania nie można określić jako pozornego. Było to zachowanie zgodne z łączącą strony umową.

Sąd Okręgowy przyznał rację pozwanym, iż żaden organ nie wskazał w sposób wiążący potrzeby i zakresu ewentualnych poprawek. Zgodnie z łączącą strony umowy warunkiem koniecznym, aby pozwani przystąpili do ewentualnych prac poprawkowych było wskazanie przez organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacje przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...) braków w przedłożonym wniosku. Organem, który określi braki w myśl przepisów prawa był (...) Dyrektor ochrony Środowiska w B.. Nieuzasadnione było twierdzenie powoda, że braki wskazane w uzasadnieniu decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2001 roku wiązały pozwanych. Powyższa decyzja wiązała organ I instancji, a nie pozwanych. Ponadto decyzja ta jedynie w sposób pośredni odnosiła się do raportu opracowanego przez pozwanych. Treść decyzji nie zawierała zakresu niezbędnych uzupełnień raportu, wskazywała jedynie przyczyny, dla których Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska podjął określone rozstrzygnięcie. Pozwany od chwili wydania decyzji przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska niezmiennie deklarował wolę wypełnienia obowiązków umownych, co jednak było możliwe dopiero od chwili wydania przez (...) Dyrektora Ochrony Środowiska odpowiednich zaleceń i przekazaniu ich pozwanym przez powoda. Decyzja o umorzeniu postępowania w całości nie rozstrzyga merytorycznie sprawy - wydanie takiej decyzji zamyka drogę do konkretyzacji praw i obowiązków stron i kończy bieg postępowania w określonej instancji administracyjnej.

Zdaniem Sądu Okręgowego w obecnej sytuacji powoływanie się przez powoda na błędy i braki wskazane przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska jest niezasadne i bezprzedmiotowe. Wskutek działania powoda, pozwani nie mają obecnie możliwości podjąć czynności na mocy § 6 ust. 5 umowy o z dnia 24 października 2008 r. polegających na uzupełnieniu dokumentów, w tym uzupełnienia informacji stwierdzonych przez organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...). Powód wycofując wniosek pozbawił pozwanych możliwości uzupełnienia dokumentów.

Sąd Okręgowy w dalszej kolejności wskazał, iż powód swoje roszczenie oparł na art. 471 kodeksu cywilnego. Zdaniem tego Sądu powód nie wykazał i nie udowodnił, że pozwani nie wykonali lub wykonali nienależycie zobowiązania wynikające z umowy z dnia 24 października 2008 r. Powód ograniczył swoją inicjatywę dowodową jedynie do bezkrytycznego przytoczenia sformułowań uzasadnienia decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r. Natomiast biorąc pod uwagę treść zawartej umowy z dnia 24 października 2008 r. i porównując jej zakres i sposób wykonania przedmiotu umowy z jej rzeczywistym wykonaniem przez pozwanych nie można uczynić wobec nich zarzutu nienależytego jego wykonania jedynie bazując na treści decyzji Generalnego Dyrektora Ochrona Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r. Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał na czym polegało działanie pozwanych sprzeczne z umową, które doprowadziło do jej nienależytego jej wykonania, zaś to na powodzie spoczywał obowiązek prawny wykazania takich okoliczności. Strona powodowa nie dokonała samodzielnej oceny prawidłowości wykonania obowiązków przez pozwanych, ale oparła się tylko i wyłącznie na twierdzeniach organu (a w praktyce na treści opinii biegłego przywołanej w uzasadnienia decyzji), nie odnosząc się żaden sposób do tego czy w świetle zawartej umowy przytoczone w decyzji twierdzenia są merytorycznie uzasadnione. Ponadto powyższa opinia biegłego nie mogła stanowić dowodu z opinii biegłego w postępowaniu sądowym. Tym samym dowody na okoliczność nienależytego wykonania umowy przez pozwanych sprowadzały się w zasadzie do samych twierdzeń powoda. Ponadto decyzja Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska zawiera również pozytywną ocenę raportu o oddziaływaniu na środowisko planowanego lotniska regionalnego dla Województwa (...). Ten fakt przeczy twierdzeniem pozwu, zgodnie z którymi cała umowa została przez pozwanych wykonana w sposób nienależyty. Na podstawie raportu powód uzyskał pozytywną decyzje środowiskową wydaną przez (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w B.. Powyższe wyklucza twierdzenie, iż cała umowa został wykonana przez pozwanych w sposób nienależny. Ponadto opracowanie analizy i raportu było jedynie częścią przedmiotu umowy. Pozwani podpisując umowę zobowiązali się oprócz opracowania analizy i raportu opracować projekt wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...), opracować projekt wniosku o uzyskanie dofinansowania ze środków Unii Europejskiej dla projektu polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...) - w części dotyczącej zagadnień związanych z oddziaływaniem na środowisko, zorganizować i przeprowadzić w porozumieniu z powodem kampanię informacyjną o planowanym przedsięwzięciu, świadczyć powodowi pomoc w postępowaniu administracyjnymi o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...). Za powyższe czynności umowa przewidywała oddzielne wynagrodzenie. Natomiast zarzuty powoda sformułowane w pozwie ograniczają się tylko i wyłącznie do opracowanej analizy wielokryterialnej oraz raportu oddziaływania na środowisko dla lotniska regionalnego dla Województwa (...).

Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał i nie udowodnił, iż umowa w pozostałym zakresie została niewykonane lub wykonana nienależycie. Stosownie do reguły dowodowej wynikającej z art. 6 kc to na powodzie występującym z roszczeniem odszkodowawczym ciążył dowód wykazania przesłanek roszczenia. Powinien on zatem udowodnić istnienie i rozmiar szkody, fakt, że szkoda powstała w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwanych oraz związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą. Powód zarzucając pozwanym nienależyte wykonanie przedmiotu umowy, odwołując się w tym zakresie jedynie na treść decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r., zarzucił pozwanym, iż nie wykonali prac, do których de facto, biorąc pod uwagę treść łączącej strony umowy nie byli zobowiązani. Z treści decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska wynika, iż błędem pozwanych miał być brak przeprowadzenie badań migracji ptaków w okresie zimowym oraz w oraz w okresie letnim, w miesiącach czerwiec- lipiec. Zgodnie z pkt. II. 4 i 5 opisu przedmiotu zamówienia do umowy powód nie wymagał do sporządzenia analizy wielokryterialnej przeprowadzenia szczegółowych badań przyrodniczych. Analiza wielokryterialna powinna zostać opracowana tak, by stanowiła podstawę do opracowania analizy opcji w studium wykonalności. Ponadto czas w jakim miało zostać sporządzona analiza, z góry uniemożliwiał sporządzenie badań szczegółowych. Zgodnie z treścią pkt 3.4. załącznika nr 1 do umowy pozwani na potrzeby raportu mieli wykonać i opracować wyniki badań przyrodniczych obejmujące okres przelotów jesiennych w 2008 i lub w 2009 r. oraz przeloty wiosenne i okres lęgowy w 2009 r. Tym samym zgodnie z umową nie byli zobowiązani do przeprowadzenia badań migracji ptaków w okresie zimowym oraz w oraz w okresie letnim i dlatego powoływanie się przez powoda na powyższy brak było bezpodstawne.

W związku z tym ograniczenie się powoda w dowodzeniu nienależytego wykonania umowy przez pozwanych, jedynie do powołania się na treść uzasadnienia decyzji Generalny Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r., w ocenie Sądu Okręgowego, było niewystarczające i doprowadziło w rezultacie do zarzucenia pozwanym braków raporcie, które w kontekście zapisów umowy w żaden sposób nie można za takowe uznać. Powód nie może obecnie twierdzić, że poniósł szkodę majątkową skoro dobrowolnie wycofał wniosek z dnia 18 września 2009 r. o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na „Budowie L. (...) dla Województwa (...) w okolicach wsi S.-S.-B., gm. T. w trakcie trwania procedury, a więc w trakcie wykonywania obowiązków umownych przez pozwanych wynikających z umowy z dnia 24 października 2008 r. i doprowadził do umorzenia postępowania administracyjnego. Również podjęcie przez Zarząd Województwa (...) uchwały w sprawie zakończenia z dniem 30 kwietnia 2014 r. realizacji projektu pn. „Budowa lotniska regionalnego użytku publicznego w województwie (...) - etap I faza projektowa" powoduje, iż w obecnej sytuacji trudno mówić o szkodzie powoda powstałej w wyniku nienależytego wykonania umowy przez pozwanych. Powód utożsamiał szkodę z niemożliwością wykorzystania dokumentacji sporządzonej przez pozwanych w celu uzyskania pozytywnej decyzji środowiskowej. Wskazał, iż zwykłym i oczywistym następstwem działania dłużnika nienależycie wykonującego zobowiązanie jest nieprzydatność efektów jego pracy do zakładanych celów. Jednakże powód własnym działaniem doprowadził do sytuacji, w której niemożliwe staje się poprawienie raportu, zaś raport sporządzony przez pozwanych jest mu zbędny. Tym samym cel jakim było uzyskanie ostatecznej i prawomocnej decyzji środowiskowej nie został osiągnięty wskutek działań powoda, zaś obecnie nie może stwierdzić, że efekty pracy pozwanych są nieprzydatne do zakładanych celów.

Zdaniem Sądu Okręgowego analiza postanowień umowy z dnia 24 października 2008 r. regulujących obowiązki pozwanych wskazywała, iż umowa łącząca strony była umową o dzieło. Jednakże nie można podzielić twierdzenia powoda, iż z treści umowy wynika, iż była jednocześnie umową rezultatu, którym było uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na budowie lotniska regionalnego dla Województwa (...). Rezultat nie należał do treści zobowiązania łączącego strony. Przedmiotem umowy było opracowanie dokumentów, które miały być pomocne w dążeniu do osiągnięcia rezultatu, lecz jego osiągnięcie pozostawało poza treścią umowy. Pozwani nie mieli wpływu na wybór 7 lokalizacji wskazanych przez powoda, bowiem był to katalog zamknięty, który wynikał z opisu przedmiotu zamówienia. Pozwani byli zobowiązani wybrać najbardziej korzystną lokalizację z lokalizacji wskazanych przez powoda. Powyższe neguje twierdzenie, iż pozwani byli zobowiązani swym działaniem uzyskać rezultat w postaci pozytywnej decyzji środowiskowej. W ramach przedmiotu umowy pozwani mieli przeanalizować z góry narzucone lokalizacje. Celem przygotowanych dokumentów nie było wskazanie lokalizacji bez żadnych negatywnych oddziaływań, gdyż w przypadku przedmiotowej umowy było to nie możliwe. Inwestycja o skali budowy lotniska nie mogła bowiem pozostawać bez jakichkolwiek oddziaływań na środowisko. Celem raportu było wskazanie lokalizacji o mniejszym negatywnym oddziaływaniu na środowisko od wariantów pozostałych, co zdaniem Sądu Okręgowego raport przedstawiał.

W konkluzji Sąd ten wskazał, iż cofnięcie przez powoda wniosku o wydanie decyzji środowiskowej i wydania przez regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w B. decyzji o umorzeniu w całości prowadzonego na wniosek Zarządu Województwa (...) z dnia 18 września 2009r. postępowania administracyjnego w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na „budowie L. (...) dla Województwa (...) w okolicach wsi S. - S. - B., gm. T.” przedmiotowe powództwo było bezzasadne. Powód swoim zachowaniem uniemożliwił pozwanym poprawienie sporządzonego przez nich raportu w sposób zgodny z postanowieniami łączącej strony umowy. Skierowane przez powoda wezwanie do uzupełnienia dokumentów sporządzonych przez pozwanych w obliczu postanowień umowy należało uznać za przedwczesne, zaś dalsze zachowanie powoda za uniemożliwiające pozwanym wykonanie ciążących na nich obowiązków zgodnie z zapisami łączącej strony umowy. Ponadto powód w trakcie postępowania nie udowodnił nienależytego wykonania przedmiotu umowy przez pozwanych. Powód poprzestał jedynie na odniesieniu się do błędów wskazanych w decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r., nie wykazując żadnej inicjatywy dowodowej w tym zakresie. Zdaniem Sądu Okręgowego oparcie twierdzenia o nienależytym wykonaniu umowy jedynie na treści uzasadnienia organu II instancji jakim był Generalny Dyrektora Ochrony Środowiska było niewystarczające.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu określoną w art. 98 k.p.c. Apelację od tego wyroku wywiódł powód. Zaskarżył go w całości i zarzucił Sądowi Okręgowemu:

I.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodów przeprowadzonych w sprawie, polegającą na:

1)  błędnej wykładni umowy z dnia 24 października 2008 r. łączącej strony z niewłaściwym zastosowania reguł interpretacyjnych wynikających z art. 65 K.c., skutkiem czego Sąd błędnie ustalił, że:

a)  zgodnie z § 6 ust. 5 umowy Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska nie był organem właściwym do stwierdzenia braków w sporządzonej przez pozwanych dokumentacji, a zakres w jakim należy dokonać poprawienia Raportu oddziaływania na środowisko mógł wskazać wyłącznie (...) Dyrektor Ochrony Środowiska, w konsekwencji pozwani nie byli zobowiązani do poprawy tej dokumentacji nawet pomimo stwierdzenia licznych nieprawidłowości przez organ odwoławczy,

b)  zgodnie z § 6 ust. 5 umowy łączącej strony żądanie poprawy Raportu oddziaływania na środowisko sformułowane przez powoda było przedwczesne i niezasadne z uwagi na to, że nieprawidłowości nie wskazał organ właściwy w myśl przywołanego postanowienia umownego,

c)  wykonanie Raportu oddziaływania na środowisko jako dzieła charakteryzującego się właściwościami pozwalającymi na uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji, nie było treścią zobowiązania pozwanych, a osiągnięcie tych właściwości jako rezultatu umowy o dzieło nie był częścią zobowiązania pozwanych z umowy,

d)  zgodnie z § 6 ust. 5 umowy łączącej strony żądanie poprawy Raportu oddziaływania na środowisko nie miało swojej podstawy w rozszerzonych na mocy tego postanowienia uprawnieniach z rękojmi i gwarancji należytego wykonania dzieła, zgodnie z art. 556 K.c., art. 577 K.c. i 558 § 1 K.c. w zw. z art. 638 § 1 i 2 K.c.,

2)  niepełnej i nieobiektywnej ocenie materiału dowodowego sprawy, czego wyrazem były komentarze i oceny wyrażane na rozprawie, nacechowane negatywnym stosunkiem do strony powodowej oraz wskazujące na przyjęcie przez Sąd stanowiska co do istoty sprawy przed jej rozstrzygnięciem, polegające na:

a)  niestosownych i ironicznych komentarzach osobistych wobec W. Województwa przesłuchiwanego za stronę powodową,

b)  niestosownych i ironicznych komentarzach wobec pełnomocnika powoda;

c)  niestosownych i wykraczających poza kognicję Sądu dywagacjach na temat rzekomej rozrzutności publicznych pieniędzy przez powoda oraz ironicznych komentarzach pod adresem pracowników powoda;

d)  agresywnym sposobie przesłuchania w charakterze strony powodowej A. W. Województwa (...), podnoszeniu głosu na przesłuchiwaną, wywieraniu nacisku na przesłuchiwaną w celu uzyskania z góry założonej przez Sąd odpowiedzi, ironicznych i niestosownych uwagach pod adresem W. oraz Urzędu Marszałkowskiego,

e)  ironicznych i niestosownych komentarzach w stosunku do powoda, które następowały bezpośrednio po wypowiedziach pełnomocnika pozwanego i stanowić miały ich stronnicze wzmocnienie,

f)  rażącym kontraście pomiędzy tonem i sformułowaniami stosowanymi przez Sąd wobec osób przesłuchiwanych za stronę pozwaną, a osobą przesłuchiwaną za powoda, wskazującym na nie zachowanie nawet pozorów bezstronności Sądu,

3) błędnych ustaleniach faktycznych przyjętych jako podstawa wyroku, a mianowicie:

a) uznaniu, że żaden organ nie wskazał w sposób wiążący potrzeby i zakresu ewentualnych poprawek w wykonanych przez pozwanych opracowaniach, a w szczególności że w decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011 r. nie ma sprecyzowanego zakresu w jakim należałoby poprawić dokumentację wykonaną przez pozwanego, podczas gdy z literalnej treści decyzji (nie wymagającej dodatkowych wyjaśnień i zrozumiałej wynikały obszary, w których pozwani dopuścili się błędów i zaniechań i które w konsekwencji wymagają poprawy,

b)  uznaniu, iż w sprawie niniejszej nie wskazano pozwanym zakresu uzupełnienia i poprawy opracowań, podczas gdy wynikało to nie tylko z treści decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, ale również pism powoda wzywających do usunięcia wad. w szczególności pisma powoda z dnia 24 stycznia 2011 r., w którym powód sygnalizował konieczność poprawy Raportu oddziaływania na środowisko w sposób zgodny z treścią decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, oraz pisma powoda z dnia 20 marca 2011 r. (oba załączone do pozwu) w którym wyczerpująco wskazano zakres uzupełnienia i poprawy Raportu zarówno wynikający z decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, jak i innych wskazywanych okoliczności.

c)  uznaniu, że zachowania pozwanych nie można określić, jako odmowy poprawy oraz pozorowania woli poprawy opracowań, a także uznaniu, że pozwani przez cały okres sporny wyrażali gotowość do poprawienia wykonanych dokumentów zgodnie z umową, podczas gdy z dowodów przeprowadzonych w sprawie, w szczególności korespondencji stron oraz stanowiska prezentowanego na rozprawie wynikało, że pozwani nie podjęli żadnych realnych i skutecznych czynności zmierzających do uzupełnienia i poprawy opracowań i faktycznie nie zamierzali poprawiać Raportu oddziaływania na środowisko z uwagi na kwestionowanie stanowiska Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, a ich stanowisko na tym tle było jedynie deklaratywne (pozorowane),

d)  uznaniu, że powód, w przeciwieństwie do pozwanych, pozorował działania mające na celu osiągnięcie skutku w postaci poprawienia przez pozwanych Raportu oddziaływania na środowisko, podczas gdy z materiału dowodowego sprawy wynika, iż powód wielokrotnie wzywał pozwanych do podjęcia stosownych czynności i dopełnił wszelkich ciążących na nim w świetle umowy obowiązków,

e)  uznaniu, że powód od chwili podjęcia decyzji o usunięciu „Projektu budowy lotniska regionalnego" z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa (...) na lata 2014-2020 i zakończenia realizacji etapu I - faza projektowa budowy lotniska, zupełnie utracił zainteresowanie poprawieniem opracowań przez pozwanego, podczas gdy okoliczność ta nie miała istotnego znaczenia dla sprawy, wobec nie wykonywania przez pozwanych ciążących na nich zobowiązań począwszy od ich wezwania do należytego wykonania umowy, a także nie przesądzała o niemożliwości wykorzystania opracowań wykonanych przez pozwanych w innym okresie i z innych środków oraz nie czyniła nieważnym, czy nieistniejącym zobowiązania pozwanych do należytego wykonania umowy,

f)  uznaniu, że powód uniemożliwił pozwanym dopełnienia obowiązków umownych polegających na poprawie dokumentacji i doprowadzenie jej do stanu zgodnego z umową, poprzez cofnięcie wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji, podczas gdy stan zaniechania pozwanych na tym tle występował już przed wytoczeniem powództwa, a winę za całkowite poniechanie obowiązku poprawy opracowań wynikającego z § 5 ust. 6 umowy łączącej strony ponoszą wyłącznie pozwani.

g)  uznaniu, iż roszczenie powoda jest przedwczesne i powinno być wytoczone dopiero po prawomocnym zakończeniu postępowania w przedmiocie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, podczas gdy takie rozumowanie prowadziłoby do wniosku, że powód pozbawiony byłby ochrony prawnej, gdyż jego roszczenie wywodzone z umowy o dzieło uległoby przedawnieniu stosownie do art. 646 K.c.

II.  naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 232 K.p.c. w zw. z art. 3 K.p.c., art. 6 K.p.c., art. 127 K.p.c., art. 207 K.p.c., art. 217 K.p.c., art. 224 K.p.c., art. 232 K.p.c., art. 258 K.p.c. oraz 299 K.p.c. poprzez niezasadne oddalenie wniosku dowodowego powoda o dopuszczenie i przeprowadzenie przez Sąd dowodu z zeznań świadków L. M. i B. B. (na okoliczność przebiegu spotkania stron w dniu 19 stycznia 2011 r. na którym byli obecni świadkowie, w szczególności ustaleń dotyczących sposobu i zakresu poprawy Raportu oddziaływania na środowisko przez pozwanych) oraz J. D. (na okoliczność podstaw wyboru wariantu lokalizacji lotniska z uwzględnieniem uwagi i sugestii pozwanych oraz na okoliczność współpracy pomiędzy stronami na etapie realizacji umowy) z uwagi na termin ich złożenia, podczas gdy potrzeba przeprowadzenia zawnioskowanych dowodów wynikła dopiero z konieczności ustosunkowania się do nowych okoliczności podnoszonych przez pozwanych w pismach z dnia 7 stycznia 2016 r. oraz 19 stycznia 2016 r. a także zeznań złożonych na rozprawie w dniu 12 stycznia 2016 r.,

III.  naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 6 K.c. poprzez uznanie, iż powód nie sprostał ciążącemu na nim ciężarowi dowodowemu i nie wykazał w dostateczny sposób zaistnienia w niniejszej sprawie przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej - kontraktowej, podczas gdy z dowodów przeprowadzonych w sprawie, w szczególności treści prawomocnej decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska wynika niezaprzeczalny fakt nienależytego wykonania umowy przez pozwanego

IV.  naruszenie art. 138 K.p.a. w zw. z art. 16 K.p.a. w zw. z art. 244 § 1 K.p.c. i art. 252 K.p.c. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że braki Raportu oddziaływania na środowisko stwierdzone przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska wiążą wyłącznie organ I instancji i w żadnej mierze nie wskazują na wadliwość wykonania opracowań przez pozwanych, a wnioski i uwagi organu odwoławczego dotyczą wyłącznie organu I instancji, w okolicznościach gdy pozwani nie wykazali niezgodności z prawdą ustaleń zawartych w decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

V.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1)  art. 471 K.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu, że w sprawie powód nie wykazał zaistnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, w szczególności faktu nienależytego wykonania umowy przez pozwanych,

2)  art. 75 ust. 1 pkt 1 lit. e) w zw. z art. 127 ust. 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 353) poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że organem właściwym do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji jest wyłącznie organ I instancji tj. (...) Dyrektor Ochron Środowiska, a decyzje organu odwoławczego nie wiążą innych podmiotów, w tym stron postępowania, poza organem I instancji.

Na podstawie tych zarzutów powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Powód ponadto wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie przez Sąd Apelacyjny dowodu z zeznań świadków:

1) L. M. oraz B. B. - na okoliczność przebiegu spotkania stron w dniu 19 stycznia 2011 r. na którym byli obecni świadkowie, w szczególności ustaleń dotyczących sposobu i zakresu poprawy Raportu przez pozwanych po negatywnej decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i deklarowanej gotowości do poprawy Raportu oddziaływania na środowisko poprzez dostosowanie jego kształtu do obowiązujących przepisów prawa polskiego i unijnego i z uwzględnieniem uwag i wytycznych Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska,

2) J. D. - na okoliczność podstaw wyboru wariantu lokalizacji lotniska z uwzględnieniem uwagi i sugestii pozwanych oraz na okoliczność współpracy pomiędzy stronami na etapie realizacji umowy, sposobu wykonywania zadań przez pozwanych, reakcji pozwanych na negatywną decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i deklaracji dot. ewentualnej poprawy wykonanych opracowań, przebiegu i rezultatu spotkań powoda z pozwanymi w okresie od wydania negatywnej decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska do dnia wniesienia powództwa,

Pozwani domagali się oddalenia tej apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest częściowo uzasadniona.

Sąd Apelacyjny uznał apelację strony powodowej za częściowo uzasadnioną.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny uznał za konieczne odniesienie się do zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego, które rzutują na ostateczny kształt podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. W tym względzie Sąd Apelacyjny uwzględnił zarzut apelacji odnoszący się do naruszenia przez Sąd I instancji art. 217 kpc poprzez oddalenie wniosku dowodowego strony powodowej dotyczącego przeprowadzenia dowodów z zeznań świadków B. B., L. M. oraz J. D.. Sąd Apelacyjny miał bowiem na uwadze to, że postępowanie w niniejszej sprawie zostało wszczęte w dniu 10 października 2011r., a więc przed zmianą kodeksu postępowania cywilnego dokonana ustawą z dnia 16 września 2011r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych ustaw (Dz. U. nr 233, poz. 1381), która weszła w życie z dniem 3 maja 2012r. Art. 9 ust. 1 tej ustawy stanowi zasadę, iż przepisy tej ustawy stasuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia w życie. W związku z tym omawiany wniosek dowodowy powinien być oceniony w kontekście art. 217 kpc w poprzednim brzmieniu, który w § 2 uprawniał do pominięcia wniosków dowodowych jedynie w razie wyjaśnienia spornych okoliczności lub jeżeli strona powoływała dowody jedynie dla zwłoki. Takie przypadki w niniejszej sprawie nie miały miejsca i dlatego Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe poprzez przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków na rozprawie apelacyjnej w dniu 10 lutego 2017r. Zeznania te stanowią podstawę do dokonania dodatkowych ustaleń faktycznych dotyczących przebiegu spotkania stron w dniu 19 stycznia 2011r., ustaleń wówczas przez nie poczynionych i realizacji tych ustaleń, a także relacji między stronami począwszy od zawarcia między nimi przedmiotowej umowy z dnia 24 października 2008r. do chwili wniesienia powództwa w niniejszej sprawie. Większość zarzutów zawartych w apelacji strony powodowej dotyczy naruszenia przepisów prawa procesowego to jednak decydujące znaczenie mają te zarzuty, które odnoszą się do oceny charakteru zawartej przez strony umowy, wykładni postanowień tej umowy oraz sposobu jej wykonywania przez strony. W tym miejscu należy podkreślić, iż Sąd Apelacyjny w postępowaniu apelacyjnym, zgodnie z art. 378 § 1 i 382 kpc, ma obowiązek rozpoznać sprawę na nowo, opierając na materiale zgromadzonym w postępowaniu pierwszo-instancyjnym oraz w postępowaniu odwoławczym. Skarżący w swej apelacji przede wszystkim zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 65 kc. Zgodnie z § 2 tego przepisu w umowach należy przede wszystkim badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się jej dosłownym brzmieniu. Na gruncie tego uregulowania przyjmuje się kombinowaną metodę wykładni, opartą na kryterium subiektywnym i obiektywnym. Stosowanie tej do czynności prawnych obejmuje dwie fazy. W pierwszej fazie sens oświadczeń woli ustala się mając na uwadze rzeczywiste ukonstytuowanie się znaczenia między stronami, co oznacza, że za wiążący uznaje się sens oświadczenia woli, w jakim zrozumiała go zarówno osoba składająca, jak i odbierająca to oświadczenie. Decydująca jest zatem rzeczywista wola stron. Jeżeli się okaże, że strony nie przyjmowały tego samego znaczenia oświadczenia woli, konieczne jest przejście do drugiej, obiektywnej fazy wykładni, w której właściwy dla prawa sens oświadczenia woli ustala się na podstawie normatywnej, czyli tak, jak adresat sens ten rozumiał i rozumieć powinien. Za wiążące uznaje się w tej fazie takie rozumienie oświadczenia woli, które jest wynikiem starannych zabiegów interpretacyjnych. Jeżeli chodzi o oświadczenia woli ujęte w formie pisemnej, wyrażone w dokumencie, to sens tych oświadczeń ustala się, przyjmując za podstawę wykładni przede wszystkim tekst dokumentu. W procesie jego interpretacji podstawowa rola przypada językowym regułom znaczeniowym (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 czerwca 1995r., III CZP 66/95- OSNIC 12/95, poz. 168).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego analizę umowy stron uwzględniać powinno także odwołanie się do art. 56 kc, zgodnie z którym czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone lecz także te wynikające z ustawy, zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. W związku z tym uregulowaniem wyjaśniono, że treść czynności prawnej należy odróżnić od treści stosunku prawnego, który dana czynność kreuje, albo w ramach którego jest dokonywana. Pierwsza jest tylko jednym z czynników kształtujących treść stosunku prawnego, obok ustawy, zasad współżycia społecznego, ustalonych zwyczajów, a niekiedy także innych zdarzeń prawnych takich jak orzeczenie sądu, decyzja administracyjna, inna czynność prawna (Komentarz do art. 56 kc pod. red. M. Gutowskiego, sip.legalis.pl). Sąd Apelacyjny kierując się zasadami zawartymi w tych uregulowaniach oraz treścią pisemnej umowy stron z dnia 24 października 2008r. doszedł do wniosku, iż zawarta przez strony umowa była w istocie tzw. umową mieszaną - w przeważającej części umową o dzieło - art. 627 kc (a więc umową rezultatu), zawierała ona także element umowy o świadczenie usług - art. 750 kc (umowy starannego działania). W literaturze przedmiotu oraz w orzecznictwie sądowym wyjaśniono, że umowy mieszane mogą być zbiorami różnorodnych umów, w których występuje element połączenia treści występujących w innych umowach, najczęściej nazwanych. Gdy chodzi o przepisy mające być zastosowane do takich umów to w przypadku gdy mamy połączenie równorzędne elementów różnych rodzajów zobowiązań, do każdego ze świadczeń wypadnie zastosować właściwe dla niego przepisy (System Prawa Prywatnego,T.5, sip.legalis.pl, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 października 2007r., I ACa 400/07- Legalis nr 96277). Odnosząc to do okoliczności niniejszej sprawy należy zauważyć, że pozwane (...) zobowiązało się do opracowania konkretnego, materialnego rezultatu w postaci dokumentów składających się z analizy wielokryterialnej, raportu oddziaływania na środowisko dla lotniska regionalnego dla Województwa (...), a także opracowania projektu wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach tej inwestycji, projektu wniosku o uzyskanie dofinasowania. Przedmiot tych świadczeń jest analogiczny do przedmiotu umowy dotyczącej prac projektowych, co do której wyjaśniono, że stanowi swoistego rodzaju umowę o dzieło, której przedmiot stanowi dzieło o charakterze niematerialnym, jednak ucieleśniający się w postaci fizycznie utrwalonego śladu wykonanej przez przyjmującego zamówienie aktywności. Tym dziełem niematerialnym jest określony rezultat pracy umysłowej w postaci określonej koncepcji, będącej sumą poszczególnych rozwiązań, wyrażona w sposób, która ją fizycznie utrwala, tak że można z niej korzystać również wtedy, gdy twórca przestał już wywierać wpływ na stworzone przez siebie działo (Prawo umów w obrocie gospodarczym, Wyd. C.H. Beck 2001, str. 909). Umowa o dzieło jest umową o „rezultat usługi” i w jej przypadku niezbędne jest, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Celem umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego w niej rezultatu, a nie czynność, która przy dochowaniu należytej staranności ma do niej doprowadzić (Komentarz do art. 627). Dlatego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, wymienione wyżej świadczenia uregulowane w umowie stron, należy zakwalifikować w ramach umów o dzieło. Jedynie zawarte w umowie zobowiązanie do zorganizowania i przeprowadzenie kampanii informacyjnej o tym przedsięwzięciu przejawia w większym stopniu cechy umowy oświadczenie usług w rozumieniu art. 750 kc niż umowy o dzieło. Natomiast z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika niekonsekwencja Sądu I instancji w powyższym zakresie, który wprawdzie umowę stron kwalifikuje jako umowę o dzieło, lecz następnie podkreśla zobowiązanie pozwanych jako zobowiązanie starannego działania, a nie rezultatu. Jednak według Sądu Apelacyjnego umowa stron w zasadniczej części podkreśla materialny (realny) aspekt zobowiązania pozwanych sprowadzający się od konkretnych efektów w postaci opracowania określonych dokumentów. Zatem pozwani są odpowiedzialni względem powoda przede wszystkim za to, że te dokumenty zostały opracowane i mu dostarczone. Z okoliczności sprawy wynika, iż to nastąpiło w marcu 2009r., kiedy to powód odebrał od pozwanych analizę wielokryterialną, nie zgłaszając do niej żadnych merytorycznych uwag (wcześniej nie kwestionował zastosowanej przez pozwanych metodologii opracowania), a w dniu 13 października 2009r. także odebrał raport oddziaływania na środowisko i pozostałe dokumenty, również nie wnosząc merytorycznych uwag, lecz potwierdził właściwe i terminowe wykonanie zamówienia. Także przeniesienie przez pozwanych na rzecz powoda praw autorskich dotyczących opracowań analizy i raportu przemawia za tym, żeby w tym zakresie umowę stron traktować jako umowę o dzieło, ponieważ dotyczy konkretnego rezultatu, efektu zobowiązania pozwanych. W tym miejscu podkreślić należy, iż w przedmiotowej umowie pozwani nie zobowiązali się do tego, że sporządzone przez nich dokumenty zapewnią powodowi uzyskanie pozytywnej decyzji środowiskowej. Takie zobowiązanie nie zostało w umowie zamieszczone, tym niemniej należy wskazać, iż zgodnie z art. 355 § 2 kc zaciągnięte przez nich zobowiązanie powinno być wykonane z uwzględnieniem zawodowego charakteru ich działalności gospodarczej, a ponadto pozwani w § 3 umowy zapewnili o swoich odpowiednich kwalifikacjach oraz możliwościach w tym zakresie. Zatem powinni oni byli dołożyć szczególnej staranności przy realizacji obowiązków umownych. Jednak nie można uznać, jak podchodzi do tego strona powodowa, że opracowania pozwanych miały spowodować osiągnięcie celu jakim było uzyskanie ostatecznej, pozytywnej decyzji środowiskowej dla wskazanej lokalizacji w wariancie inwestorskim. Pozwani bowiem wykonania takiego zobowiązania nie byli w stanie zagwarantować albowiem uzależnione to było od wielu okoliczności, a na niektóre z nich nie mogli mieć wpływu (np. ograniczenia wynikające z sąsiedztwa obszaru Natura 2000).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego przedmiot umowy stron, która miała „mieszany” charakter, ze swej istoty nie był jednorodny i integralny. Składał się on z kilku świadczeń (elementów), z których najważniejszymi były analiza wielokryterialna oraz raport oddziaływania na środowisko. Strona powodowa w trakcie całego postępowania w niniejszej sprawie traktuje oba opracowania jako nierozłączną całość, w której wadliwość jednego bezpośrednio przedkłada się na wadliwość drugiego. Sąd Apelacyjny nie podziela tego stanowiska. Przede wszystkim należy stwierdzić, że są to fizycznie oddzielne opracowania, dostarczone powodowi w półrocznym odstępie czasu, różniące się zakresem (analiza jest szersza bo dotyczy siedmiu lokalizacji ocenianych pod względem trzydziestu kryteriów, a raport trzech lokalizacji), według umowy stron analiza w przeciwieństwie do raportu nie wymagała przeprowadzenia badań przyrodniczych, treść analizy wynikała z postanowień umownych, natomiast treść raportu wynikała z ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199, poz. 1227 ze zm.). W konsekwencji jedynie raport podlegał ocenie w ramach postępowania administracyjnego dotyczącego wydania decyzji środowiskowej. Zdaniem Sądu Apelacyjnego powyższe oznacza, że raport i analiza to są dwa odrębne opracowania, różniące się między sobą pod względem treści i przeznaczenia, podlegające różnym kryteriom oceny. Skuteczne zakwestionowanie raportu, z uwagi przede wszystkim na jego węższy zakres, niejako „automatycznie” nie oznaczało merytorycznej wadliwości analizy. Okoliczności niniejszej sprawy wskazują, iż w toku postępowania administracyjnego, w decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska został zakwestionowany tylko raport, który został dołączony do wniosku powoda o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji lotniskowej. Decyzja ta została podtrzymana przez sądy administracyjne w dalszym toku postępowania. Zdaniem Sadu Apelacyjnego, odmiennie niż to uznał Sąd I instancji, ma w sprawie istotne znaczenie dla oceny prawidłowości opracowania przez pozwanych raportu. Oznacza to, że raport ten zawierał, szeroko omówione w motywach zaskarżonego wyroku, błędy i braki wskazane w uzasadnieniu decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, które należało poprawić i uzupełnić aby uzyskać pozytywną decyzję środowiskową. W tym miejscu należy odwołać się do art. 170 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, który stanowi o pozytywnym aspekcie prawomocności materialnej orzeczenia sądowego w postaci jego mocy wiążącej. Moc wiążąca jest taką cechą, która oznacza obowiązek przyjęcia przez wszystkie kategorie podmiotów wymienionych w/w przepisie (w tym i inne sądy), że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak zostało przyjęte w prawomocnym wyroku sądu administracyjnego. Z uwagi na stopień skomplikowania oraz wielopłaszczyznowość obrotu prawnego, orzeczenie sądu może stanowić zagadnienie wstępne dla rozstrzygnięcia innej sprawy, np., cywilnej. Przesądzenie we wcześniejszym wyroku kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, że w postępowaniu późniejszym ta kwestia nie może być już w ogóle badana ze względu na ograniczenie dowodzenia faktów, objętych prejudycjalnym orzeczeniem (P. Szustakiewicz: Komentarz do art.170 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sip.legalis.pl). Zdaniem Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie należy uznać, iż wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 listopada 2014r., wydany w sprawie II OSK 1894/14, miał dla niniejszej sprawy charakter prejudycjalny albowiem odnosił się do kwestii zasadniczej dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, mianowicie w uzasadnieniu tego wyroku na str. 44 jednoznacznie za organem odwoławczym stwierdzono, że informacje z raportu oraz opracowania dotyczące procedur startu i lądowania nie pozwalały na dokonanie właściwej i kompleksowej oceny oddziaływania zamierzenia inwestycyjnego na środowisko, w szczególności na obszary Natura 2000. Konstatacja ta skutkowała oddaleniem skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 26 marca 2013r., IV SA/WA 422/11. W tym miejscu należy dodać, iż ostatecznie nie została podważona decyzja kasatoryjna Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011r. podważająca w znacznym zakresie raport opracowany przez pozwanych. W orzecznictwie sądowym utrwalone jest zasada, zgodnie z którym sąd w postępowaniu cywilnym nie jest uprawniony do kwestionowania decyzji administracyjnej, w szczególności pod względem jej merytorycznej zasadności, i jest nią związany także wówczas, gdy w ocenie sądu decyzja jest wadliwa (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 czerwca 2008r., I UK 376/07, OSNAPUiS 2009/21-21/295 i cytowane tam orzecznictwo). Zdaniem Sądu Apelacyjnego istotne w niniejszej sprawie też jest to, że pozwani zobowiązali się poprawić raport poprzez dostosowanie jego treści do wymogów wynikających z przepisów prawa polskiego i wspólnotowego biorąc pod uwagę postanowienie wynikające z decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 5 stycznia 2011r. w czasie spotkania w dniu 19 stycznia 2011r. Umowa stron w § 6 ust. 5 określała tryb postępowania w tym względzie wskazując na działania właściwego organu, tym niemniej trzeba zauważyć, iż to same strony, mając na uwadze ograniczone ramy czasowe możliwości sfinansowania inwestycji lotniskowej, podjęły czynności mające na celu zintensyfikowanie działań zmierzających do dostosowania się do wskazań sformułowanych przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w decyzji kasatoryjnej. Mianowicie pozwani, jak już o tym była wyżej mowa, zobowiązali się do poprawy raportu do końca stycznia 2012r., pod warunkiem że powód dostarczy pozwanym brakujące dokumenty dotyczące procedury lądowania i startu w dwóch lokalizacjach, bez którym niemożliwe było wykonanie zaleceń Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska określających zakres badań przyrodniczych wokół lotnisk. Z przebiegu ostatniej rozprawy apelacyjnej, w szczególności oświadczeń stron i ich pełnomocników procesowych, oraz złożonych do akt pism wynika, że obie strony nie zrealizowały swoich zobowiązań obwiniając się nawzajem, z jednej strony o działania pozorowane w tym względzie (tak powód oceniał zachowanie pozwanych), a z drugiej strony oczekując na działania (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w nieokreślonej, odległej przyszłości, realizującego wytyczne Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (taką postawę reprezentowali pozwani). W ostatecznym rezultacie, także na skutek przedłużającego się postępowania sądowo-administracyjnego, raport nie został poprawiony, a powód w 2015r. cofnął wniosek o wydanie decyzji środowiskowej. W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że obie strony doprowadziły do tego, że przedmiotowy raport w rozsądnym i odpowiednim dla planowej inwestycji nie został uzupełniony i poprawiony. Mianowicie pozwani opracowali raport obarczony błędami wskazanymi w uzasadnieniu decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i nie poprawili go, natomiast powód nie współdziałał z nimi i nie dostarczył brakującej dokumentacji. Okoliczności te nie były w sposób odpowiedni brane pod uwagę przez Sąd I instancji, a mają one istotne znaczenia dla oceny zasadności powództwa w tym zakresie. Wynikają one z materiału dowodowego sprawy, to jest z pisemnego protokołu spotkania stron w dniu 19 stycznia 2011r., w którym uczestniczyli ich reprezentanci, oraz z wyjaśnień świadków złożonych na rozprawie apelacyjnej w dniu 10 lutego 2017r., w szczególności z zeznań świadka J. D.. Z dowodów tych wynika, że pozwani nienależycie wykonali umowę w części dotyczącej raportu zakwestionowanego przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (art. 471 kc), zaś powód przyczynił się do powstania szkody nie podejmując dodatkowych działań związanych ze skompletowaniem pełnej dokumentacji (art. 362 kc). W literaturze przedmiotu przyjmuje się, iż możliwe jest na podstawie art. 362 kc obniżenie odszkodowania z powodu przyczynienia się poszkodowanego wierzyciela do powstania lub zwiększenia szkody, będącej następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika. Podstawę obniżenia odszkodowania stanowi zachowanie wierzyciela, które ma niekiedy wpływ na możliwość prawidłowego wykonania zobowiązania przez dłużnika. W takiej sytuacji wyłonić się może problem powstania (niepowstania) odpowiedzialności ex contractu. Znaczenie w tej kwestii ma brak realizacji przez wierzyciela obowiązku współdziałania przy wykonaniu zobowiązania (art. 354 § 2 kc). Jeśli spełnienie tej powinności było istotną przesłanką właściwego wykonania zobowiązania, to uchybienie wierzyciela w tym zakresie może być przyczyną uwolnienia dłużnika od odpowiedzialności ex contractu (K. Pietrzykowski: Komentarz do kc, t. I, 2015, s. 1176). Przedstawione stanowisko uzasadnia dopuszczalność częściowego uwolnienia pozwanych od odpowiedzialności kontraktowej względem powoda za wadliwy raport. Zdaniem Sądu Apelacyjnego szkoda powoda polega zaś na tym, że uiścił on konkretne wynagrodzenie za raport zawierający błędy i braki, który ostatecznie okazał się nieprzydatny do jakiegokolwiek przeznaczenia. Powód chcąc uzyskać pozytywną decyzję środowiskową zobligowany będzie opracować kolejny raport, z którym wiązać się będą kolejne koszty. W tym miejscu należy odwołać się do trafnego poglądu, zgodnie z którym szkodą w rozumieniu art. 361 §2 kc jest wszelki uszczerbek dotykający osobę bez prawnego uzasadnienia, wyrażający się w różnicy pomiędzy stanem majątku poszkodowanego, jaki istniał i mógłby w normalnej kolei rzeczy istnieć, wytworzyć się, a stanem, jaki powstał skutkiem zdarzenia wywołującego zmianę. Ogólnie rzecz ujmując, jest to uszczerbek, który następuje w majątku uprawnionego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach, I ACa 132/05, Legalis nr 72622).

W związku z tym Sąd Apelacyjny doszedł do wniosku, iż powód poniósł szkodę we wskazanym zakresie. Skoro zapłacił pozwanym za nieprzydatny raport kwotę 219.600 zł, to przy uwzględnieniu 50% przyczynienia się powoda do powstania szkody zasadne było na podstawie art. 471 kc w związku z art. 141 ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2015r., poz. 2164) żądanie powództwa co do kwoty 109.800 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lutego 2012r., to jest od chwili upływu terminu do poprawienia i uzupełnienia raportu. Zasądzając to odszkodowanie Sąd Apelacyjny kierował się art. 322 kpc.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z art. 481 §1 kc. Zasądzono je od dnia 1 lutego 2012r., to jest z upływem terminu, w którym pozwani zobowiązali się w dniu 19 stycznia 2011r. poprawić raport. Powód wcześniej, albowiem pismem z dnia 4 maja 2011r. wzywał ich do zapłaty świadczeń będących przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie, a pozwani z końcem stycznia 2012r. mieli pełną świadomość ich nierealizowania. Sąd Apelacyjny miał w tym względzie na uwadze najnowsze stanowisko orzecznictwa dotyczące zasad uwzględniania odsetek za zobowiązania odszkodowawcze, zgodnie z którym odsetki ustawowe za opóźnienie w odniesieniu do takich zobowiązań pełnią tą samą funkcję, co regulacja art. 363 § 2 kc, kompensując spadek wartości należności pieniężnej wywołanej spadkiem cen czy też kompensując negatywne konsekwencje finansowe wynikające z pozbawienia możliwości czerpania korzyści z należnego świadczenia pieniężnego. Data miarodajna dla ustalenia rozmiarów szkody jest w tym przypadku zarazem najwcześniejszą możliwa datą początku naliczania odsetek. (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2016r., I CSK 685/15- Lex nr 2151461, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 września 2016r/ I ACa 295/16, Lex nr 2136977).

Reasumując, Sąd Apelacyjny nie zgodził się z Sądem I instancji, iż powód cofając wniosek o wydanie decyzji środowiskowej uniemożliwił pozwanym poprawienie raportu. Z okoliczności sprawy wynika, iż to sami pozwani dostrzegali potrzebę podjęcia wcześniejszych działań i deklarowali zamiar poprawy (uzupełnienia) raportu, lecz do tego nie doszło na skutek braku współdziałania stron. W konsekwencji powód poniósł szkodę w w/w wysokości ponieważ dysponuje opracowaniem nieprzydatnym do osiągnięcia celu przewidzianego w umowie stron. W pozostałym zakresie powództwo i apelacja były nieuzasadnione. Jak już o tym była wyżej mowa przedmiot umowy stron nie był jednorodny, integralny. Składały się na niego kilka świadczeń, które charakteryzowały się odrębnością. Relacja analizy wielokryterialnej do raportu oddziaływania na środowisko dla lotniska regionalnego została już wyżej omówiona. Podkreślić dodatkowo należy, iż właściwa ocena analizy wielokryterialnej wymagała wiadomości specjalnych, a powód zgodnie z regułą dowodową z art. 6 kc, nie przejawił w tym względzie aktywności procesowej. Gdy chodzi o pozostałe świadczenia - opracowanie projektów o wydanie decyzji środowiskowej, o uzyskanie dofinasowania z środków Unii Europejskiej oraz przeprowadzenie kampanii informacyjnej - to także charakteryzowały się odrębnością od pozostałych zobowiązań. Powód w trakcie całego, wieloletniego procesu, nie podjął nawet próby wykazania by zostały one spełnione wadliwie, natomiast w świetle choćby protokołu odbioru z dnia 13 października 2009r. wynika, że nie miał do nich żadnych zastrzeżeń.

Brak było podstaw do uwzględnienia pozostałych roszczeń wskazanych w wezwaniu powoda do zapłaty z dnia 4 maja 2011 roku (kosztów poniesionych w wykonaniu umowy z dnia 6 maja 2010 roku oraz opracowania programu funkcjonalno-użytkowego) ponieważ roszczenia te nie pozostają w związku z przedmiotem niniejszej sprawy.

O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z zasadami przewidzianymi w art. 98 i 100 kpc.

(...)