Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy w Gliwicach Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Joanna Zachorowska

Protokolant: Sylwia Pordzik

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016 roku w Gliwicach

na rozprawie sprawy z powództwa Ł. P. (1)

przeciwko R. P.

o zapłatę

1.  powództwo oddala;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 4 817 zł (cztery tysiące osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 4 800 zł (cztery tysiące osiemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSR Joanna Zachorowska

Sygn. akt I C 639/16

UZASADNIENIE

W dniu 30 grudnia 2015 roku Ł. P. (1) wniósł o zasądzenie od R. P. kwoty 11093,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 kwietnia 2010 roku. Ponadto zażądał zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

W uzasadnieniu wskazał, że pozwana wyegzekwowała od niego kwoty zasądzone nakazem zapłaty na podstawie powództwa, które zostało następnie oddalone. Odpadła więc przyczyna świadczenia, a pozwana stała się bezpodstawnie wzbogacona. Powód wezwał pozwaną do dobrowolnego zwrotu dochodzonej niniejszym pozwem kwoty, ale pozwana należności nie uregulowała.

Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Gliwicach dnia 1.2.2016 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczy, uwzględniając żądanie Ł. P. (1).

W sprzeciwie do nakazu R. P. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania. Stwierdziła, że powód nie wykazał, by pieniądze faktycznie zostały przekazane na rzecz pozwanej. Nadto nie cała kwota mogła być jej przekazana. Zgłosiła zarzut przedawnienia roszczenia. Dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi 3 lata. Ł. P. (1) jest oskarżonym w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Ł. P. (1) w piśmie procesowym z dnia 8.6.2016 roku wyjaśnił, że podstawą jego żądania jest art. 405 kc i następne. Przyznał, że udzielił pozwanej pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, ale działalność tą prowadził jako osoba fizyczna. Należność została wyegzekwowana z jego majątku osobistego. W chwili obecnej nie prowadzi działalności gospodarczej. Sprawa, w której wystawiono tytuł wykonawczy, toczyła się w wydziale cywilnym sądu.

Na rozprawie dnia 16.11.2016 roku strony stwierdziły, że pozwany w chwili obecnej nie prowadzi już działalności gospodarczej. Pozwana podkreśliła jednak, że nie oznacza to, że roszczenie w niniejszej sprawie nie jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach, działając na podstawie tytułu wykonawczego Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 9.7.2008 roku, wydanego w sprawie XIII Nc 2767/08 na wniosek wierzyciela R. P., wyegzekwował należność główną w wysokości 8000 zł, odsetki w kwocie 667,44 zł, koszty sądowe 1292 zł. Pobrał również koszty adwokackie w postępowaniu egzekucyjnym 300 zł oraz koszty egzekucji 833,66 zł. Łącznie dało to sumę 11093,10 zł. Na rzecz wierzyciela przekazano 10259,44 zł.

Powództwo będące podstawą wydania nakazu zapłaty w sprawie XIII Nc 2767/08 zostało następnie prawomocnie oddalone w dniu 22.4.2010 roku. Postępowanie toczyło się przed sądem cywilnym. W pozwie R. P. wskazała, że Ł. P. (2) posługuje się pieczątką firmową Firma Handlowa (...), a z zaświadczenia Burmistrza C. wynika, że prowadzi on działalność gospodarczą pod nazwa (...). W postępowaniu dowodowym tejże sprawy ustalono, że R. P. zawarła z Ł. P. (1) prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) dwie umowy o świadczenie pośrednictwa finansowego. W ich wyniku pozwana podpisała z (...) spółką z o.o. w W. dwie umowy pożyczek na łączną kwotę 200000 zł. Za pośrednictwo zapłaciła pozwanemu tytułem wynagrodzenia sumę 8000 zł. Kwoty pożyczki nie zostały powódce nigdy wypłacone.

Pieniądze z tytułu wynagrodzenia z umów o świadczenie pośrednictwa finansowego przekazywane były w punkcie znajdującym się w G. przy ul. (...). Pozwany reklamował swe usługi na budynku, w którym znajdował się lokal, jako udzielanie szybkich pożyczek i kredytów.

Dowody: zaświadczenie komornika, k. 8, 48, pozew w sprawie XIII Nc 2767/08, wyrok z dnia 10.12.2008 roku w sprawie II C 409/09 wraz z uzasadnieniem, wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 22.4.2010 r. w sprawie III Ca 255/10, przesłuchanie pozwanej, k. 59

W dniu 4.11.2010 roku R. P. w odpowiedzi na pismo Ł. P. (1) z dnia 28.10.2010 roku oświadczyła, że kwota 11093,10 zł nie zostanie zapłacona. Podała w nim, że została oszukana, a Ł. P. (1) winien zwrócić jej pieniądze w związku z niewykonaniem zlecenia.

Dowody: pismo pozwanej z dnia 4.11.2010 r., k. 27, zeznania pozwanej k. 57-58

Sąd oddalił wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z dokumentów znajdujących się w sprawie karnej, gdzie oskarżonym jest Ł. P. (1), gdyż nie mają one związku z niniejszym postępowaniem.

Sąd zważył, co następuje

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Art. 410 k.c. rozciąga obowiązek zwrotu także na świadczenie nienależne, precyzując w § 2, iż świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Jak wynika z przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach działając na podstawie tytułu wykonawczego Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 9.7.2008 roku, wydanego w sprawie XIII Nc 2767/08 na wniosek wierzyciela R. P., wyegzekwował należność główną w wysokości 8000 zł, odsetki w kwocie 667,44 zł, koszty sądowe 1292 zł. Pobrał również koszty adwokackie w postępowaniu egzekucyjnym 300 zł oraz koszty egzekucji 833,66 zł. Na rzecz wierzycielki przekazano 10259,44 zł. Powództwo będące podstawą wydania nakazu zapłaty w sprawie XIII Nc 2767/08 zostało następnie prawomocnie oddalone.

Na skutek wyegzekwowania należności przez komornika pozwana doznała przysporzenia majątkowego. Podkreślić należy, że w czasie egzekucji istniała podstawa prawna ku temu - egzekucja była prowadzona na podstawie nakazu zapłaty opatrzonego klauzulą wykonalności. Jednakże później, wraz z uprawomocnieniem się wyroku oddalającego powództwo, owa podstawa prawna dla świadczenia odpadła. W konsekwencji uzyskane przez pozwaną sumy nabrały charakteru świadczeń nienależnych, a powód był uprawniony do żądania ich zwrotu.

Zasadny jednak okazał się zarzut przedawnienia roszczenia podniesiony przez R. P..

Przepisy tytułu V księgi trzeciej kodeksu cywilnego (art. 405-414) regulujące instytucję bezpodstawnego wzbogacenia nie zawierają postanowień przewidujących inne terminy przedawnienia niż w art. 118 k.c. Zgodnie z nim jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi dziesięć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Zróżnicowanie terminów przedawnienia określonych w art. 118 k.c. nie zależy ani od charakteru podmiotu, któremu roszczenie przysługuje, ani od charakteru rozstrzyganej sprawy (cywilna "zwykła" czy gospodarcza), a wyłącznie od rodzaju roszczenia kwalifikowanego z punktu widzenia jego związku z określonym rodzajem działalności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1998 r., III CKN 9/98, nie publ. oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r., III CZP 63/01, OSNC 2002, nr 9, poz. 106). Jeśli zatem określony podmiot (z reguły przedsiębiorca) występuje z roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej, to roszczenie to podlega trzyletniemu przedawnieniu niezależnie od tego, czy kierowane jest ono w stosunku do innego przedsiębiorcy czy też osoby nie będącej przedsiębiorcą, w szczególności np. do konsumenta. Także roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, z którym występuje przedsiębiorca, może podlegać trzyletniemu przedawnieniu, jeśli roszczenie to pozostaje w związku z działalnością gospodarczą (wyrok SN z dnia 16 lipca 2003 r., V CK 24/02).

Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. W zasadzie jest bezsporne, że strona powodowa zawarła z pozwaną umowy o świadczenie usług finansowych jako przedsiębiorca. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, (…) a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Stosownie do art. 4 ust. 1 tegoż aktu przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Pozwany reklamował swe usługi jako udzielanie szybkich pożyczek i kredytów. Transakcje były zawierane w lokalu użytkowym przeznaczonym do prowadzenia tej działalności. Związek dochodzonego roszczenia z działalnością gospodarczą Ł. P. (1) należy uznać za oczywisty. Bez znaczenia jest fakt następczego zaprzestania takiej działalności. Sprawa o sygn. akt XIII Nc 2767/08 była prowadzona przed sądem cywilnym tylko dlatego, że sprawami gospodarczymi rozpoznawanymi przez sądy gospodarcze są jedynie sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej (art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych). R. P. statusu przedsiębiorcy w tym postępowaniu nie posiadała.

Po stronie pozwanej bezpodstawne wzbogacenie nastąpiło w chwili uprawomocnienia się wyroku oddalającego powództwo w sprawie, gdzie wcześniej wydano tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty i na tej podstawie wyegzekwowano należność, tj. dnia 22.4.2010 roku.

Zgodnie z art. 120 § 1 k.c. termin spełnienia świadczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia - jako nie oznaczony i nie wynikający z jego właściwości - biegnie niezwłocznie po wezwaniu. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 marca 1991 r., III CZP 2/91 (OSNCP 1991, nr 7, poz. 93). Ł. P. (1) pismem z dnia 28.10.2010 roku wezwał R. P. do zwrotu kwoty 11093,10 zł. W dniu 4.11.2010 roku R. P. oświadczyła, że kwota 11093,10 zł nie zostanie zapłacona. Pozew o zasądzenie od R. P. kwoty 11093,10 zł został do sądu wniesiony dnia 30 grudnia 2015 roku.

W myśl art. 117 § 2 kc po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Pozwana podniosła zarzut przedawnienia. Zarzut jest skuteczny, gdyż od wezwania R. P. do zapłaty (wezwanie doszło do pozwanej najpóźniej w dniu 4.11.2010 roku) do chwili dokonania czynności wniesienia powództwa o zapłatę (30.12.2015 roku), która przerywa bieg przedawnienia, minął okres ponad pięciu lat. Przedawnienia roszczenia nastąpiło w przedmiotowej sprawie po upływie okresu trzyletniego.

Stąd powództwo należało oddalić.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi powoda, zgodnie z odpowiedzialnością za wynik procesu. Na koszty procesu po stronie pozwanej złożyła się suma 4800 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

SSR Joanna Zachorowska