Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 sierpnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2016r. w S.

sprawy H. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

w związku z odwołaniem H. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 3 marca 2016 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i stwierdza, że brak podstaw do umorzenia postępowania;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz H. K. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sygn. akt III U 291/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 03.03.2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r. poz. 748 ze zm.) umorzył postępowanie w sprawie H. K. o emeryturę. Wskazał, iż zgodnie
z art. 116 ust 2 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r. poz.748 ze zm.) wniosek o emeryturę lub rentę może być wycofany, jednakże nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji. W razie wycofania wniosku postępowanie w sprawie świadczeń podlega umorzeniu. H. K. w dniu 15.02.2016r. złożyła podanie, którym cofnęła wniosek o emeryturę zgłoszony w dniu 26.10.2015r.

W toku postępowania w sprawie III U 49/16 z odwołania H. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 09.12.2015r., na rozprawie w dnu 10.03.2016r. wnioskodawczyni złożyła
do protokołu odwołanie od decyzji z dnia 03.03.2016r. w przedmiocie umorzenia postępowania. Odwołanie zostało przekazane do organu rentowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie
i zasądzenie od wnioskodawczyni zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i wskazał, iż ani ustawa o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ani Kodeks postępowania administracyjnego nie zawierają przepisów regulujących kwestie dopuszczalności odwołania oświadczenia o cofnięciu wniosku o emeryturę. Doktryna prawa administracyjnego wskazuje wyłącznie na dopuszczalność cofnięcia środka odwoławczego, podania lub innej czynności procesowej, a nie oświadczenia
o charakterze materialnym. Ponadto przepisy kodeksu postępowania cywilnego, mające zastosowanie w postępowaniu wywołanym wniesieniem odwołania od decyzji organu rentowego, przewidują wyłącznie dopuszczalność cofnięcia powództwa, odwołania, apelacji, a więc czynności procesowych.

Sąd ustalił, co następuje:

H. K. (ur. (...)) w dniu 26.10.2015r. złożyła wniosek
o emeryturę z powszechnego systemu ubezpieczeń. Wskazała w nim, że posiada prawo do emerytury rolniczej.

Z wyjaśnień odwołującej wynikało, iż przed złożeniem wniosku wielokrotnie była w placówce ZUS w A., w celu zasięgnięcia informacji nt. zasadności jej wniosku o emeryturę, czy może go złożyć i czy takie świadczenie zostanie
jej przyznane. Z podobnymi pytaniami zwracała się również do pracowników KRUS
i w obu instytucjach uzyskała zapewnienie, że prawo do emerytury jej przysługuje.

Decyzją z dnia 09.12.2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. przyznał odwołującej prawo do emerytury od dnia 01.10.2015r. Jednocześnie organ rentowy wstrzymał wypłatę świadczenia do momentu nadesłania przez nią oświadczenia, które ze świadczeń ma być jej wypłacane – z ZUS czy z KRUS.

H. K. złożyła odwołanie od powyższej decyzji , wskazując, iż jej zdaniem przysługuje jej prawo do wypłaty obu świadczeń emerytalnych (sygn. akt III U 49/16).

W dniu 20.01.2016r. organ rentowy wydał kolejną decyzję, tym razem ustalająca wysokość świadczenia poprzez uwzględnienie zwiększenia rolnego
i uchylającą decyzję z dnia 09.12.2015r.

W dniu 15.02.2016r. odwołująca złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek, w którym wskazała, iż wycofuje wniosek o emeryturę złożony w dniu 26.10.2015r. i prosi o zwrot dołączonej do niego dokumentacji, ponieważ chce ją przedłożyć w KRUS-ie.

Natomiast w sprawie III U 49/16 w dniu 04.03.2016r. (data wpływu do Sądu) pełnomocnik odwołującej w jej imieniu złożyła oświadczenie o cofnięciu oświadczenia o wycofaniu wniosku o emeryturę, wskazując, iż było ono przedwczesne
i spowodowane błędnym pouczeniem, iż jest ono dla niej korzystne. Swoje oświadczenie podtrzymała na rozprawie w dniu 10.03.2016r. Postanowieniem z dnia 10.03.2016r. Sąd Okręgowy w Suwałkach umorzył postępowanie w sprawie
III U 49/16, natomiast odwołanie od decyzji z dnia 03.03.2016r. przekazał do rozpoznania organowi rentowemu.

Organ rentowy złożył zażalenie na postanowienie o przekazaniu odwołania wnioskodawczyni od decyzji z dnia 03.03.2016r. Postanowieniem z dnia 15.04.2016r. zażalenie to zostało odrzucone przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku na mocy art. 373 kpc zw. z art. 397 §2 kpc. Zaskarżone postanowienie nie kończyło bowiem postępowania w sprawie i nie zostało wymienione w art. 394 §1 kpc jako zaskarżalne zażaleniem, ani też w żadnym innym przepisie szczególnym dotyczącym postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Sąd zważył, co następuje:

Jak stanowi art. 116 ust 2 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r. poz.748 ze zm.) wniosek o emeryturę lub rentę może być wycofany, jednakże nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji. W razie wycofania wniosku postępowanie w sprawie świadczeń podlega umorzeniu.

Natomiast w myśl art. 469 kpc Sąd uzna zawarcie ugody, cofnięcie pozwu, sprzeciwu lub środka odwoławczego oraz zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego.

Zakres dopuszczalności czynności dyspozytywnych w tego rodzaju postępowaniach szczególnych może się różnić. Niektóre bowiem ze wskazanych czynności odnoszą się tylko do postępowania w sprawach pracowniczych, gdyż np. art. 477 ¹² kpc nie dopuszcza zawarcia ugody w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, a niektóre należy interpretować rozszerzająco, gdyż cofnięcie pozwu odnieść należy do odwołania od decyzji organu rentowego. Natomiast roszczenie, które pracownik wyraża pozwem złożonym do Sądu, w przypadku ubezpieczonego wyraża się składanym do organu rentowego wnioskiem o przyznanie i wypłatę świadczenia.

W przypadku oświadczenia odwołującej o wycofaniu wniosku o emeryturę zgłoszonego w dniu 26.10.2015r. zdecydowało błędne przyjęcie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, iż nie jest ona uprawniona do wypłaty emerytury
z powszechnego systemu ubezpieczeń, z uwag na posiadanie przez nią prawa do emerytury rolniczej. Organ rentowy wychodził z założenia, iż wypłacie podlegało tylko jedno, wybrane przez nią świadczenie emerytalne. Takie założenie było nieprawidłowe i w efekcie doprowadziło do podjęcia przez odwołującą działań skutkujących wycofaniem wniosku o emeryturę z powszechnego systemu ubezpieczeń. Sekwencja zdarzeń, treść odwołania H. K. złożonego od decyzji z dnia 09.12.2015r. (sygn. akt III U 49/16) oraz jej wyjaśnienia złożone w sprawie niniejszej wskazują, iż pozostawała ona w przekonaniu, iż jest uprawniona do wypłaty obu emerytur tj. z ZUS i KRUS. Niedostateczna i być może błędna informacja, jaką uzyskała w biurze obsługi interesantów ZUS w efekcie doprowadziła do wycofania wniosku o emeryturę. Zdaniem Sądu, zrzeczenie się przez odwołującą prawa do emerytury w powszechnym systemie ubezpieczeń, gdyż tak należy traktować jej wniosek o wycofaniu wniosku o emeryturę, w tych okolicznościach spowodowało naruszenie słusznego interesu odwołującej. Samo wycofanie wniosku o emeryturę nastąpiło już na etapie toczenia się postępowania sądowego, ponieważ postępowanie przed organem rentowym w sprawie jej wniosku o emeryturę zostało nieprawomocnie zakończone. Nie ulega natomiast wątpliwości, iż organ rentowy obiema decyzjami – z dnia 09.12.2015r. i 20.01.2016r. wyraził swoje stanowisko, co do zasadności jej wniosku i procedowanie zakończył wydaniem decyzji, która następnie została zaskarżona przez odwołującą.

Obowiązkiem Sądu w sprawie niniejszej była kontrola oświadczenia odwołującej o wycofaniu wniosku o emeryturę, przy uwzględnieniu prawa materialnego regulującego meritum sporu w sprawie (por. postanowienie Sądu najwyższego z dnia 18.04.2007r. sygn. I UK 325/06; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15.03.2016r. sygn. III AUa 1038/15; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21.05.2015r. sygn. III AUa 483/13). Nie ulega bowiem wątpliwości, iż odwołująca spełniała warunki nie tylko do uzyskania prawa do emerytury w powszechnym systemie ubezpieczeń – czego najlepszym przykładem są decyzje ZUS z dnia 09.12.2015r. i 20.01.2016r., ale również spieniła warunki do wypłaty tego świadczenia, przy jednoczesnej wypłacie emerytury rolniczej, o czym stanowi art. 33 ust. 2a ustawy z dnia 20.12.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2015r. poz. 704 ze zm.). Potwierdzenia tego stanu prawnego odwołująca musiała szukać w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które pismem z dnia 06.04.2016r. potwierdziło powyższe (k. 9-10). W tych okolicznościach cofnięcie przez odwołującą wniosku o emeryturę należało uznać za naruszające jej słuszny interes i niedopuszczalne w myśl art. 469 kpc (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 04.09.2012r. sygn. I UK 141/12) .

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 kpc orzeczono, jak w punkcie 1.

O kosztach w punkcie 2 rozstrzygnięto podstawie art. 98 §1 i 3 kpc
w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. poz. 1804).

mt