Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – SSO Anna Moskal

Protokolant: st. sekr. sądowy Stefania Wrzyszcz

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 1 lutego 2017 r. w Tarnobrzegu

na rozprawie

sprawy R. D.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – Oddział (...) w R.

o ustalenie istnienia ubezpieczenia społecznego rolników

na skutek R. D.

od Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – Oddział (...) w R.

z dnia 25 maja 2016 r. nr 1310 - (...).402.781.2016

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż ustala, że R. D. podlegała ubezpieczeniom społecznym rolników na wniosek: wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu oraz emerytalno – rentowemu w okresie od 1 kwietnia 2016r. do 8 czerwca 2016r.

Sygn. akt III U 543/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25.05.2016r. nr 1310 - (...).402.781.2016 na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 1 oraz art. 3a ust. 2 pkt 2 i art.3 ust.4, art. 8 ust. 1,2 i 2a i art. 17 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 20.12.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2016r. poz.277) Prezes KRUS stwierdził ustanie wobec R. D. ubezpieczenia społecznego rolników w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego, macierzyńskiego i emerytalno-rentowego od dnia 1.04.2016r. oraz ustanie obowiązku opłacania składek od wymienionego dnia.

Uzasadniając podał, że ubezpieczenie na wniosek ustaje od pierwszego dnia okresu, za który składka nie została opłacona. Wskazał, że równoznaczne z odstąpieniem od ubezpieczenia na wniosek jest nieopłacenie w terminie składki, chyba że rolnik obowiązany do jej opłacenia przed upływem terminu płatności, wystąpił o jej odroczenie albo nieopłacenie składki w terminie było skutkiem siły wyższej. Stwierdził, że skoro składkę za II kwartał 2016r. R. D. opłaciła po terminie płatności, który przypadał na 2.05.2016r. tj. w dniu 4.05.2016r. i jednocześnie nie wystąpiła z w/w wnioskiem, jej ubezpieczenie społeczne, jako rolnika na wniosek w pełnym zakresie, ustaje od 1.04.2016r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła R. D. wnosząc o jej zmianę
i stwierdzenie, że ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie oraz emerytalno-rentowe trwa nadal od 1.04.2016r.

W uzasadnieniu podała, że opłacenie składki po terminie było jednorazowym incydentem, niezależnym od niej. Wskazywała, że od 14.05.2014r. jest osobą ubezpieczoną w KRUS i do tej pory nigdy nie zdarzyło się jej spóźnić z opłaceniem składek na ubezpieczenia. Sytuacja zaistniała na przełomie kwietnia i maja 2016r. była wyjątkowa i związana z jej sytuacja zdrowotną. Podała, że w okresie od 29.04.2016r. do 3.05.2016r. była niezdolna do pracy i wysiłku z powodu problemów zdrowotnych, była osobą leżącą. Wyjaśniła, że jej mąż w tym okresie przebywał na delegacji, co uniemożliwiło dokonanie należnej wpłaty w wymaganym terminie. Nadmieniła ponadto, że przedmiotowa wpłata została dokonana w dniu 4.05.2016r., tj. najszybciej jak to było możliwe. Do odwołania załączyła zaświadczenie lekarskie z dni 29.04.2016r. potwierdzające niezdolność do pracy i wysiłku z powodu choroby w okresie od 29.04.2016r. do 3.05.2016r. z zapisem, że powinna leżeć.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 30.06.2016r. KRUS wniósł o oddalenie odwołania. Wskazał, że ponieważ odwołująca się R. D. była prawidłowo poinformowana o okolicznościach powodujących ustanie ubezpieczenia społecznego rolników na wniosek i nie złożyła w jakiejkolwiek formie wniosku o odroczenie terminu płatności, a także nie udowodniła, że naruszenie terminu do opłacania składki było skutkiem siły wyższej, decyzja organu rentowego stwierdzająca ustanie od dnia 1.04.2016r. ubezpieczenia względem niej jest prawidłowa.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawczyni R. D. urodziła się w dniu (...) jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 0,362 ha fizycznych i 0,2063 ha przeliczeniowych, położonego w gminie K., które nabyła na podstawie umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 19.03.2004r.

W dniu 14.05.2014r. zgłosiła się do ubezpieczenia w KRUS i na podstawie decyzji Prezesa KRUS z 16.05.2014r. została objęta ubezpieczeniem społecznym rolników na wniosek od dnia 14.05.2014r.

Decyzja o podleganiu ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia 16.05.2014r. zawierała pouczenie , iż rolnik jest zobowiązany do terminowego opłacania składek oraz , że nieopłacanie składek na ubezpieczenie społeczne rolników w terminie traktowane będzie jako odstąpienie od ubezpieczenia na wniosek, chyba, że przed upływem terminu płatności składki rolnik złoży podanie o jej odroczenie albo udowodni, że nieopłacenie składki w ustawowym terminie było wynikiem zaistnienia trudnych do przewidzenia i niezawinionych przez rolnika okoliczności ( punkt 4).

W pkt 6 pouczenia zawarta była informacja, że wpłaty składki można dokonać na poczcie lub w banku na rachunek jednostki terenowej KRUS.

Składkę na ubezpieczenie społeczne rolników za II kwartał 2016 roku ubezpieczona powinna była uiścić w terminie do dnia 30 kwietnia 2016r. Wpłaty dokonała w dniu 4 maja 2016 roku i nie wystąpiła z wnioskiem o jej odroczenie.

W dniu 29.04.2016r. zgłosiła się do przychodni z objawami rwy kulszowej, a po zbadaniu otrzymała zalecenia co do leczenia oraz zaświadczenie o niezdolności do pracy w okresie od 26.04.2016r. do 3.05.2016r. i skierowanie do Poradni Neurologicznej, gdyby dolegliwości nie ustąpiły.

Zaskarżoną decyzją z dnia 25.05.2016r. Prezes KRUS stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego, macierzyńskiego, emerytalno - rentowego R. D. od dnia 1 kwietnia 2016 roku, bowiem ubezpieczona nie uregulowała składki w ustawowym terminie płatności.

W dniu 9.06.2016r. R. D. ponownie zgłosiła się do ubezpieczenia w KRUS.

Decyzją z dnia 13.06.2016r. Prezes KRUS stwierdził podleganie R. D. ubezpieczeniom społecznym rolników w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego, macierzyńskiego, emerytalno - rentowego, na wniosek, od dnia 9.06.2016r.

(dowód:

- akta KRUS dotyczące wnioskodawczyni: zgłoszenie do ubezpieczenia z 14.05.2014r. k. 1, wniosek o objęcie ubezpieczeniem z 14.05.2014r. k.2, akt notarialny z 19.03.2004r. k.3-7, decyzja Prezesa KRUS z 16.05.2014r. k. 11, zgłoszenie do ubezpieczenia z 9.06.2016r. k.22, wniosek o objęcie ubezpieczeniem z 9.06.2016r. k.23

- zaświadczenie lekarskie z 28.04.2016r.).

Istota sporu w rozpoznawanej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy opóźnienie wnioskodawczyni w zapłacie składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne rolników winno było skutkować ustaniem wobec niej ubezpieczenia w okresie od 1.04.2016r. do 8.06.2016r.

Ubezpieczona przyznała, iż składkę na ubezpieczenie społeczne rolników za II kwartał 2016 roku uiściła po upływie terminu. Zdaniem Sądu Okręgowego, oceny wymagało więc, czy spóźnione opłacenie składki spowodowało skutek w postaci uznania, że nastąpiło odstąpienie od ubezpieczenia na wniosek, stosownie do art. 3 ust. 4 i 3a ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (DZ. U. z 2016r. poz.277), zwanej dalej ustawą.

Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1 ustawy, ubezpieczeniu podlega się z mocy ustawy albo na wniosek.

2. Jeżeli ustawa przewiduje objęcie ubezpieczeniem na wniosek, z wnioskiem o objęcie ubezpieczeniem może wystąpić zainteresowana osoba lub rolnik, na którego rachunek ta osoba pracuje.

2a. Objęcie ubezpieczeniem na wniosek następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony.

3. Osoba podlegająca ubezpieczeniu na wniosek może w każdym czasie odstąpić od ubezpieczenia, składając oświadczenie w tej sprawie.

4 . Równoznaczne z odstąpieniem od ubezpieczenia na wniosek jest nieopłacenie w terminie składki, chyba że rolnik obowiązany do jej opłacenia, przed upływem terminu płatności, wystąpił o jego odroczenie albo nieopłacenie składki w terminie było skutkiem siły wyższej.

Pojęcie "siła wyższa" nie zostało w ustawie zdefiniowane, jednak na podstawie ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego można przyjąć, że jest nią działanie zdarzenia zewnętrznego (leżącego poza osobą zobowiązaną), niemożliwego do przewidzenia wobec małego stopnia prawdopodobieństwa jego pojawienia się w określonej sytuacji i niemożliwego do zapobieżenia jego szkodliwym następstwom.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyrku z dnia 16.07.1998r. sygn. III. UKN 137/98 (OSNAPiUS 1999 Nr 14, poz. 467) stwierdził, że „Siłą wyższą w rozumieniu ustawy, poza zjawiskami przyrody (klęska żywiołowa), może być również wypadek przy pracy rolniczej lub inny wypadek, w wyniku którego dochodzi do całkowitej niezdolności do pracy lub nagła choroba o gwałtownym przebiegu, która uniemożliwia wykonywanie normalnych czynności”.

Stosownie do treści art. 3a ust. 1 ustawy, ubezpieczenie ustaje od dnia następującego po dniu, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie ubezpieczeniu, z zastrzeżeniem ust. 3.

2. Ubezpieczenie na wniosek ustaje także:

1) od dnia wskazanego w oświadczeniu ubezpieczonego, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym to oświadczenie zostało złożone Kasie, albo

2) od pierwszego dnia okresu ubezpieczenia, za który składka nie została opłacona.

3. Jeżeli wraz z ustaniem okoliczności uzasadniających podleganie ubezpieczeniu z mocy ustawy następują okoliczności uzasadniające objęcie ubezpieczeniem na wniosek, ubezpieczenie istniejące z mocy ustawy ustaje od dnia następującego po dniu, w którym ubezpieczonemu doręczono decyzję stwierdzającą ustanie ubezpieczenia z mocy ustawy.

Ubezpieczenie przewidziane we wskazanej ustawie może bądź być obowiązkowe, co wprost z niej wynika (niezależne od woli rolnika) - art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 1 ustawy, bądź też nastąpić na wniosek rolnika - art. 7 ust. 2 i 16 ust. 2.

W przypadku ubezpieczenia na wniosek, osoba, która mu podlega może od niego w każdym czasie odstąpić - art. 3 ust. 3 - składając stosowne oświadczenie w tej sprawie. Ustawa stwierdza również, że równoznaczne z odstąpieniem od ubezpieczenia na wniosek jest nieopłacenie w terminie składki, chyba że nieopłacenie składki w terminie było skutkiem siły wyższej - art. 3 ust. 4 ustawy.

Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy składki na ubezpieczenie opłaca się co kwartał. Termin płatności przypada ostatniego dnia pierwszego miesiąca danego kwartału, z zastrzeżeniem art. 50.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że ubezpieczona nie nosiła się z zamiarem odstąpienia od ubezpieczenia społecznego rolników. Opóźnienia nie kwestionowała, podając że wystąpiło z powodu jej sytuacji zdrowotnej na przełomie miesiąc kwietnia i maja 2016r. Wskazywała, że w okresie od 29.04.2016r. do 3.05.2016r. była niezdolna do jakiejkolwiek pracy i wysiłku, była osobą leżącą. Na potwierdzenie powyższych okoliczności przedłożyła zaświadczenie lekarskie z dnia 29.04.2016r, gdzie wpisano, że chora powinna leżeć. Wyjaśniła też, że przelewy zawsze robił mąż, który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie ubezpieczeń, ale w w/w okresie mąż przebywał na delegacji. Podała również, że wpłata została dokonana w dniu 4.05.2016r.ona sama nie posługuje się komputerem, nie korzysta z bankowości elektronicznej.

Na okoliczność ustalenia, czy stan zdrowia odwołującej się od 29.04.do 30.04.2016r. uniemożliwił jej wykonanie przelewu na rzez KRUS elektronicznie lub udanie się w tym celu do placówki bankowej lub pocztowej Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza internisty.

W opinii z dnia 22.11.2016r. biegły z zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii rozpoznał u wnioskodawczyni: dyskopatię L3/L4,L4/L5 i L5/S1, rwę kulszową lewostronną w wywiadzie jako choroby podstawowe oraz nadciśnienie tętnicze- okres początkowy jako choroby współistniejące i stwierdził, że stan zdrowia wnioskodawczyni od 29 do 30.04.2016r. uniemożliwił jej wykonanie przelewy bankowego na rzecz KRUS w placówce bankowej lub pocztowej. Jednocześnie biegła podała, że nie widzi przeszkód związanych ze stanem zdrowia, które uniemożliwiłyby odwołującej się dokonanie przelewu we wskazanych dniach drogą elektroniczną.

W uzasadnieniu podał, że wnioskodawczyni w dniu 29.04.2016r. zgłosiła się do lekarza rodzinnego w (...) CENTRUM (...) w N.. Podała, że w karcie leczenia ambulatoryjnego widnieje wpis z dnia 29.04.2016r. „ od kilku dni nasilone bóle w okolicy lędźwiowej lewej promieniujące do uda...”, zalecono leczenie ( O., T. w iniekcjach domięśniowych), otrzymała zaświadczenie o niezdolności do pracy w dniach 29.04.do 3.05.2016r. Zdaniem biegłego stan zdrowia odwołującej się uniemożliwił jej dokonanie przelewu na rzecz KRUS w placówce bankowej lub pocztowej, natomiast nie stwierdził on przeszkód związanych ze stanem zdrowia uniemożlwiających dokonanie przelewu drogą elektroniczną.

( dowód: opinia biegłego z 22.11.2016r. k.38)

Wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego pozwalają na stwierdzenie, że nieopłacenie przez wnioskodawczynie składki na ubezpieczenie za część II kwartału ( od 1.04 do 8.06) w terminie, a opłacenie jej dopiero w dniu 4.05. 2016r. nastąpiło z powodu okoliczności, które można uznać za siłę wyższą – nagłe zdarzenie uniemożliwiające poruszanie się.

Z opinii biegłego jednoznacznie wynika, że stan zdrowia odwołującej się uniemożliwił jej dokonanie przelewu na rzecz KRUS w placówce bankowej lub pocztowej. Żadna ze stron nie zgłaszała zastrzeżeń do opinii. Sąd nie znajdując podstaw do zakwestionowania opinii biegłego uznał ją za wiarygodną w tym zakresie.

Jednocześnie biegły nie stwierdził przeszkód związanych ze stanem zdrowia uniemożlwiających dokonanie przelewu drogą elektroniczną. Jednakże na rozprawie w dniu 1.02.2017r. odwołująca podała, że nie obsługuje bankowości elektronicznej, nie obsługuje komputera. W tym miejscu wskazać należy, że wnioskodawczyni nie ma obowiązku korzystania z takiej formy płatności, a zatem należy wziąć pod uwagę jedynie te formy płatności, które były dla niej dostępne, tj. przelew w placówce bankowej lub pocztowej.

Skoro – jak wynika z opinii biegłego- stan zdrowia uniemożliwił odwołującej dokonanie przelewu na rzecz KRUS w placówce bankowej lub pocztowej, to uznać należy, że nieopłacenie składki w terminie było skutkiem siły wyższej.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, iż R. D. podlegała ubezpieczeniom społecznym rolników na wniosek: wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu oraz emerytalno-rentowemu w okresie od 1.04.2016r. do 8.06.2016r. (od dnia 9.06.2016r. została ponownie objęta ubezpieczeniem na wniosek).