Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka Z. K. w dniu 6 sierpnia 2014 roku ( data prezentaty) złożyła do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W. pozew o ustalenie treści stosunku prawnego i zobowiązań z umowy kredytu przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W., wnosząc o:

I ustalenie, że w ramach zawartej pomiędzy powódką a pozwanym (...) Bank S.A. z siedzibą w W. umowy o kredyt Nr (...) z dnia 22 grudnia 2011 r.:

1.  niewiążące powódkę są wszystkie postanowienia umowy w przedmiocie ubezpieczenia na życie w wysokości 16.537,10 zł w szczególności § 2 ust. 4 pkt 1, § 5 ust. 3 pkt 2;

2.  udzielona kwota kredytu, o której mowa w § 1 ust. 1 i § 5 ust. 1 wyniosła 40.000 zł, a nie 56.537,10 zł.

II ustalenie – w drodze opinii biegłego sądowego z zakresu bankowości – przy uwzględnieniu zmian warunków umowy o kredyt Nr (...) z dnia 22 grudnia 2011 r., o których mowa w pkt I ust. 1 i 2 pozwu:

1.  prawidłowej wysokości należnych odsetek, o których mowa w § 5 ust. 3 pkt 1 umowy,

2.  prawidłowej wysokości całkowitej kwoty do zapłaty przez kredytobiorcę na dzień
22 grudnia 2011 r., o której mowa w § 5 ust. 2 umowy;

3.  prawidłowego harmonogramu spłaty przez powódkę kredytu przy uwzględnieniu dotychczasowych warunków spłaty w tym m. in. równych 117 rat płatnych w terminach zgodnie z obowiązującymi w toku trwania umowy harmonogramu spłaty pożyczki;

4.  nadpłaty lub zaległości powódki w spłacie kredytu według stanu na dzień wydania opinii;

III zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W wykonaniu zobowiązania Sądu do sprecyzowania żądania pkt II pozwu w piśmie z dnia 12 września 2014 roku powódka wskazała, iż wnosi o ustalenie należnych odsetek w wysokości 23.965,07 zł, ustalenie całkowitej kwoty do zapłaty w wysokości 63.965,07 zł, ustalenie harmonogramu spłaty kredytu w 117 równych miesięcznych ratach po 546,71 zł z terminami płatności zgodnymi z harmonogramami spłat obowiązującymi w trakcie trwania umowy, tj. płatnymi w terminach wskazanych w piśmie powódki /pismo z 12 września 2014 r. k. 56-58/. Jako wartość przedmiotu sporu powódka wskazała kwotę 73.495,39 zł obliczoną jako suma kwoty 16.537,10 zł ustalonej dla pkt I żądania pozwu oraz kwoty 56.985,29 zł ustalonej dla pkt II żądania pozwu (suma różnicy pomiędzy wysokością całkowitej kwoty do zapłaty wskazanej w umowie a żądaną w pozwie – 48.345,24 zł oraz żądanej kwoty ustalenia nadpłaty w spłacie kredytu 8.640,05 zł) /pismo z 10 października 2014 r. k. 64/.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż wszystkie postanowienia umowy kredytowej w przedmiocie ubezpieczenia na życie należy uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, mające na celu obejście prawa i niedozwolone jako nieuzgodnione indywidualnie w sposób kształtujący prawa i obowiązki powódki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy. Powódka wskazała, iż narzucono jej obowiązek przystąpienia do ubezpieczenia, a koszty ubezpieczenia zostały ustalone w rażącej wysokości. Ponadto powódka wskazała, iż została obciążona podwójnymi kosztami ubezpieczenia.

W dniu 13 maja 2015 roku (data prezentaty) pozwany (...) Bank S.A. w W. złożył odpowiedź na pozew, wnosząc o oddalenie powództwa w całości /odpowiedź na pozew k. 96-101/.

W uzasadnieniu w/w stanowiska pozwany wskazał, iż powódka nie kwestionuje faktu zawarcia z pozwanym umowy o kredyt nr (...) z dnia 22 grudnia 2011 r., a zatem bezsporny jest fakt istnienia po stronie powódki zobowiązania do spłaty zadłużenia wynikającego z powyższej umowy kredytowej. W ocenie pozwanego powództwo zasługuje na oddalenie w całości ze względu na sformułowanie żądania pozwu. Powódka wniosła bowiem o ustalenie treści stosunku prawnego w oparciu o art. 189 kpc. Jednocześnie podnosi, że z uwagi na niezobowiązywanie zapisów dotyczących ubezpieczenia wysokość jego zobowiązania kredytowego wobec (...) Banku S.A. jest inna niż wskazana w umowie kredytowej. W takim stanie rzeczy zatem właściwe byłoby wystąpienie z roszczeniem o świadczenie lub o ukształtowanie stosunku prawnego, co znajduje odzwierciedlenie w jednolitym orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Zdaniem pozwanego stanowisko strony powodowej, zgodnie z którym powódka została bez jakiejkolwiek podstawy prawnej obciążona kosztami ubezpieczenia na życie w podwójnej wysokości, nie znajduje oparcia w rzeczywistym stanie sprawy. Zgodnie zaś
z § 1 umowy kredytowej kwota udzielonego kredytu w łącznej wysokości 56.537,10 zł została rozdysponowana zgodnie z odrębną dyspozycją powódki stanowiącą załącznik do umowy kredytowej. Na podstawie w/w dyspozycji uruchomienia kredytu dokonano przelewu jednorazowej opłaty z tytułu zwrotu kosztów ubezpieczenia na życie w kwocie 16.537,10 zł. Według pozwanego było to jedyne zdarzenie, w związku z którym środki powódki zostały zaliczone na poczet ubezpieczenia na życie. Natomiast fakt zdefiniowania opłaty za ubezpieczenie jako części składowej kosztu kredytu nie skutkowało ponownym obciążeniem powódki tą opłatą. Pozwany wskazał także, że całkowita kwota do zapłaty, o której wspomniano w pozwie to suma wszystkich środków pieniężnych, które bank udostępnia kredytobiorcy wraz z wszelkimi kosztami, zaś zgodnie z § 5 ust. 2 umowy kredytowej
nr (...) całkowita kwota do zapłaty przez powódkę wynosi 112.310,31 zł. Na powyższą kwotę składa się całkowita kwota kredytu w wysokości 56.537,10 zł oraz całkowity koszt kredytu, który na dzień zawarcia umowy wynosił szacunkowo 55.732,21 zł (należne odsetki umowne w wysokości 39.236,11 zł oraz opłata z tytułu zwrotu kosztów ubezpieczenia w wysokości 16.537,10 zł).

Odnosząc się do zarzutu sprzeczności postanowień umowy kredytowej w przedmiocie ubezpieczenia na życie z zasadami współżycia społecznego, pozwany wskazał, iż w sprawie nie występował po stronie powoda obowiązek przystąpienia do ubezpieczenia. Powód miał możliwość wyboru oferty kredytu wraz z ubezpieczeniem na życie lub bez takiego ubezpieczenia.

W piśmie z 30 czerwca 2015 roku powódka dokonała modyfikacji powództwa poprzez jego rozszerzenie, żądając uznania dokonanego przez pozwanego pismem z dnia
19 września 2014 r. wypowiedzenia umowy o kredyt Nr (...) z dnia 22 grudnia 2011 r. za nieważne, ustalenia nadpłaty po stronie powódki w spłacie w/w kredytu na dzień 25 października 2014 r. w kwocie 8.640,05 zł – modyfikując żądanie z pkt II ust. 4 pozwu, a także wniosła o przekazanie zmienionego powództwa właściwemu miejscowo Sądowi Okręgowemu ze względu na wartość przedmiotu sporu wynoszącą 112.311,00 zł /pismo
k. 131-133/.

Postanowieniem z dnia 2 lipca 2015 roku Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy
w W. I Wydział Cywilny stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i przedmiotową sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie jako Sądowi właściwemu /postanowienie k. 144/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 grudnia 2011 r. powódka Z. K. zawarła z pozwanym (...) Bankiem S.A. w W. umowę o kredyt nr (...). Na mocy powyższej umowy powódce został udzielony kredyt w wysokości 56.537,10 zł, który powódka zobowiązała się spłacić w 117 równych ratach kapitałowo-odsetkowych. Zgodnie z § 1 umowy środki w wysokości 56.537,10 zł zostały przekazane powódce zgodnie z odrębną dyspozycją, stanowiącą załącznik do umowy. Z kwoty kredytu została pobrana składka ubezpieczenia na życie w kwocie 16.537,10 zł /umowa o kredyt k. 20-27, dyspozycja uruchomienia kredytu k. 32, deklaracja zgody pożyczkobiorcy na objęcie ubezpieczeniem
k. 33, formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego k. 34-37/.

W piśmie z dnia 20 maja 2014 r. powódka wezwała pozwanego do uznania wszystkich postanowień umowy kredytowej w przedmiocie ubezpieczenia na życie za niewiążące oraz ustalenia właściwej wysokości całkowitej kwoty do zapłaty oraz należnych odsetek /pismo z 20 maja 2014 r. k. 12-15/. W odpowiedzi zawartej w piśmie z dnia
11 czerwca 2014 r. pozwany nie uznał stanowiska powódki /pismo z dnia 11 czerwca 2014 r. k. 10/.

W piśmie z dnia 19 września 2014 roku pozwany (...) Bank S.A. w W. dokonał wypowiedzenia umowy o kredyt z uwagi na nieuregulowanie przez powódkę zaległości z tytułu spłaty kredytu z dniem 26 października 2014 roku.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie zgodnych twierdzeń stron oraz całokształtu zebranego materiału dowodowego, pism procesowych, dowodów z dokumentów złożonych do akt sprawy w toku postępowania.

Dokumenty zgromadzone w sprawie Sąd uznał za wiarygodne, gdyż nie były kwestionowane przez strony, a Sąd nie znalazł podstaw, by podważyć ich wiarygodność z urzędu. Treść dokumentów oraz pism procesowych stron wzajemnie się uzupełniała oraz dała Sądowi możliwość ustalenia w sposób nie budzący wątpliwości stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

W zaistniałym stanie faktycznym i prawnym Sąd Okręgowy oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego jako zmierzający do przewlekłości postępowania.

Sąd zważył, co następuje.

Materialno-prawną podstawą wniesionego powództwa jest art. 189 k.p.c.

Zgodnie z treścią art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Oznacza to, że dla zastosowania w/w przepisu konieczne jest wykazanie istnienia dwóch przesłanek, a mianowicie: istnienia określonego stosunku prawnego oraz interesu prawnego.

W doktrynie przyjmuje się, że interes prawny jest obiektywną, czyli wywołaną rzeczywistym naruszeniem albo zagrożeniem sfery prawnej, potrzebą uzyskania określonej treści wyroku. W rozumieniu art. 189 k.p.c. interes ten wyraża się w niepewności stanu prawnego lub prawa i istnieje wówczas, gdy powód wykaże, że przyszły – uwzględniający powództwo – wyrok w/w niepewność usunie i wyeliminuje ryzyko naruszenia praw powoda w przyszłości.

Zgodnie z utrwalonym poglądem Sądu Najwyższego interes prawny nie występuje, gdy powód dysponuje obiektywną możliwością skorzystania z innej istniejącej formy ochrony swoich praw – w drodze powództwa o świadczenie albo o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa. W takiej sytuacji art. 189 kpc nie znajduje zastosowania ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.09.2012 r., IV CSK 589/11, LEGALIS nr 551909).

Należy podnieść, iż w stanie faktycznym niniejszej sprawy pozew powinien dotyczyć ukształtowania stosunku prawnego, a nie ustalenia jego istnienia. Skoro zatem będący wyrazem interesu prawnego stan niepewności w zakresie łączącego strony stosunku prawnego może zostać usunięty w drodze powództwa o ukształtowanie stosunku prawnego, powództwo o ustalenie podlegało oddaleniu.

O kosztach Sąd orzekł w oparciu o wyrażoną w art. 98 k.p.c. zasadę odpowiedzialności strony za wynik postępowania. Zgodnie z treścią w/w artykułu strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, do których w przypadku strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy).

Mając na względzie powyższe Sąd zasądził od powódki na rzecz pozwanego zwrot kosztów zastępstwa procesowego, których wysokość ustalił w oparciu o § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2002 nr 163 poz. 1348).

Zdaniem Sądu Okręgowego fakt, iż na mocy postanowienia z dnia 2 grudnia 2014 roku powódka została częściowo zwolniona od kosztów sądowych, tj. od opłaty od pozwu ponad kwotę 200 zł, nie oznacza, iż przy rozszerzeniu powództwa w/w postanowienie wiąże. Ze względu na fakt, iż opłata od rozszerzonego powództwa nie została pobrana, a powódka nie występowała o zwolnienie od kosztów w tym zakresie, należało ją obciążyć obowiązkiem uiszczenia kwoty 1.940,75 zł tytułem brakującej opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa. Natomiast kwotę 3.474,80 zł stanowiącą nieuiszczoną część opłaty od pozwu, od której uiszczenia powódka była zwolniona, Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa zgodnie z pkt 4 wyroku.

Z tych względów Sąd orzekł, jak na wstępie.