Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2016 r. w Gliwicach

sprawy K. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o ustalenie właściwego ustawodawstwa

na skutek odwołania K. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 26 kwietnia 2016 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIII U 1205/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26.04.2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. stwierdził, że K. S. podlega od dnia 1.06.2012r. do nadal ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych jako osoba prowadząca działalność gospodarczą.

W odwołaniu ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że od dnia podjęcia pracy na Słowacji tj. od 1 stycznia 2013r. mają do niego zastosowanie słowackie przepisy o podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Organ wskazał, iż właściwa instytucja słowacka – (...) na podstawie kontroli przeprowadzonej przez instytucję ubezpieczeniową prawomocną decyzja ustalił, że do odwołującego nie mają zastosowania słowackie przepisy ubezpieczeniowe.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Odwołujący prowadzi działalność gospodarczą na terenie Polski od dnia 7.12.2009r. do nadal, z tego dokonał zgłoszenia:

- od 7.12.2009r. do 31.12.2011r. do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego,

- 1.01.2012r. do 28.04.2012r. do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego,

- 29.04.2012r. do 31.05.2012r. do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

Od 1.06.2012r. do 1.01.2016 odwołujący nie składał deklaracji ubezpieczeniowych.

W dniu 8.03.2012r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wpłynął wniosek ubezpieczonego w sprawie ustalenia właściwego ustawodawstwa
w związku z podjęciem pracy na terenie Słowacji. Do wniosku dołączył umowę o pracę zawartą w dniu 1.01.2013r. z W. z siedzibą P. 76, (...) Č., Republika Słowacka oraz registrancy list FO.

W dniu 27.06.2013r. organ rentowy ponaglił ubezpieczonego do złożenia dodatkowych dokumentów potwierdzających zatrudnienie na Słowacji.

Pismem z dnia 25.07.2013r. (wpływ do organu rentowego w dniu 11.10.2013r.) (...) poinformowała organ rentowy, że firma (...) jest firmą (...), wobec czego do odwołującego nie mają zastosowania przepisy słowackie.

Decyzją z dnia 14.10.2013r. słowacka instytucja ubezpieczeniowa (...) orzekła, że od 1.01.2013r ubezpieczony jako pracownik (...) nie został objęty obowiązkowo ubezpieczeniem chorobowym, emerytalnym oraz na wypadek bezrobocia. według legislatywy słowackiej. Decyzja uprawomocniła się w dniu 26.11.2013r. Odwołanie ubezpieczonego od tej decyzji nie zostało rozpoznane jako wniesione po terminie.

Pismem z dnia 13.12.2013r. organ rentowy powiadomił odwołującego, że właściwym dla niego od 1.01.2013r. jest ustawodawstwo polskie oraz, że stanie się ono ostateczne o ile w 2 miesięcy od poinformowania o tym słowackiej instytucji nie ona zastrzeżeń. .

W dniu 30.09.2016r. (...), poinformowała organ rentowy, że decyzja o nieobjęciu odwołującego słowackim ubezpieczeniem stała się wykonalna 26.11.2013r. oraz że nie wystawiono formularza PS A1.

Powyższe okoliczności Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego, dokumentów słowackiej instytucji ubezpieczeniowej. Zebrane dowody Sąd uznał za wystarczające i mogące być podstawą ustaleń faktycznych oraz rozstrzygnięcia.

Strony nie zgłosiły dalszych wniosków dowodowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z dnia
13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U.
z 2015r., poz. 121, ze zm.).

Zgodnie z art. 6 ust.1 pkt 5 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń (Dz.U. 2015.121)osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, zaś stosownie do treści art. 12 tej ustawy również do ubezpieczenia wypadkowego. Przymus ubezpieczenia w myśl art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej. Obowiązek ubezpieczenia zgodnie z art. 13 pkt 4 trwa od dnia rozpoczęcia działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności. Zgodnie z art. 36 ust. 1 każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązek zgłoszenia osoby prowadzącej działalność gospodarczą spoczywa na tej osobie (ust.3).

Na wstępie rozważań należy stwierdzić, że jednym z podstawowych i kardynalnych praw konstytuujących istnienia Unii Europejskiej jest określone w art. 39 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z dnia 25 marca 1957r. (tekst jednolity Dz. Urz. WE C z dnia 24 grudnia 2002r. nr 325), prawo swobodnego przepływu osób, w tym pracowników. Zapewnia ono swobodę przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty. Prawa pracowników w zakresie zabezpieczenia społecznego konkretyzują przepisy rozporządzenia Rady, wydanego w oparciu o normę kompetencyjną, ustanowioną w treści art. 42 Traktatu, tj. Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE z 30.04.2004r. Nr L 166/1 ze zm. – dalej rozporządzenie podstawowe ) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nr (Dz. U. UE z 30.10.2009r. Nr L 284/1 ze zm. – dalej rozporządzenie wykonawcze).

Zgodnie z art. 13 ust. 3 rozporządzenia podstawowego osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.

Na osobach objętych art. 13 rozporządzeniem podstawowego w związku z treścią jego art. 13 ust. 5 spoczywają obowiązki informacyjne, których wykonanie ma znaczenie dla nabycia i realizacji prawa do określonych świadczeń. Procedura dotycząca stosowania art. 13 została określona w art. 16 rozporządzenia wykonawczego. Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania (ust. 1). Wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu (ust. 2). Tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust. 2, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone na podstawie ust. 4, lub przynajmniej jedna
z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej kwestii (ust. 3). W przypadku gdy z uwagi na brak pewności co do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa niezbędne jest nawiązanie kontaktów przez instytucje lub władze dwóch lub więcej państw członkowskich, na wniosek jednej lub więcej instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich lub na wniosek samych właściwych władz ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego jest określane na mocy wspólnego porozumienia, z uwzględnieniem art. 13 rozporządzenia podstawowego i odpowiednich przepisów art. 14 rozporządzenia wykonawczego (ust. 4). W przypadku rozbieżności opinii między zainteresowanymi instytucjami lub właściwymi władzami podmioty te starają się dojść do porozumienia, a zastosowanie ma art. 6 rozporządzenia wykonawczego (ust. 4). Instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo zostało tymczasowo lub ostatecznie określone jako mające zastosowanie, niezwłocznie informuje o tym zainteresowanego (ust. 5). Jeżeli natomiast zainteresowany nie dostarczy informacji, o których mowa w ust. 1, komentowany artykuł stosuje się z inicjatywy instytucji wyznaczonej przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania, gdy tylko instytucja ta zapozna się z sytuacją tej osoby, np. za pośrednictwem innej instytucji zainteresowanej (ust. 6).

Szczegółowe kwestie dotyczące zasad stosowania procedury dialogu i koncyliacji zostały ujęte w decyzji nr (...) z dnia 12 czerwca 2009r. w sprawie ustanowienia procedury dialogu i koncyliacji w zakresie ważności dokumentów, określenia ustawodawstwa właściwego oraz udzielania świadczeń na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 883/2004 (Dz. Urz. UE C 106 z 24.04.2010, s. 1–4).

Zgodnie z art. 19 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego „na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia podstawowego, poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie, oraz w stosownych przypadkach wskazuje, jak długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie.” Dokumentem potwierdzającym podleganie ustawodawstwu danego państwa jest „zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej” wydane na formularzu A1. W celu uzyskania tego zaświadczenia należy zwrócić się z wnioskiem do właściwej instytucji, która poświadczy, w jakim okresie i na jakiej podstawie ma zastosowanie dane ustawodawstwo.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że w sprawie ubezpieczony prowadząc w Polsce pozarolniczą działalność gospodarczą i będąc zatrudnionym w słowackiej firmie powinien uzyskać formularz A1 ze słowackiej instytucji ubezpieczeniowej i dokonać wyrejestrowania z ubezpieczeń w Polsce. Gdyby ubezpieczony taki dokument uzyskał, jego treścią byłby związany organ rentowy a także polski sąd. Bezspornym jest, że ubezpieczony takiego dokumentu nie posiada a (...) wyjaśniła, że przyczyną jego nie wydania jest prawomocna decyzja o nieobjęciu odwołującego słowackim ubezpieczeniem z tytułu zatrudnienia w (...).

Jak ustalono, w dniu 14.10.2013r. słowacka instytucja ubezpieczeniowa orzekła, że od 1.01.2013r ubezpieczony jako pracownik (...) nie został objęty obowiązkowo ubezpieczeniem chorobowym, emerytalnym oraz na wypadek bezrobocia według legislatywy słowackiej. Decyzja uprawomocniła się w dniu 26.11.2013r.

Stanowisko to jest wiążące dla organu rentowego, który w tych okolicznościach prawnych i faktycznych nie mógł orzec, że właściwym dla ubezpieczonego jest ustawodawstwo słowackie.

Instytucja miejsca zamieszkania zainteresowanego nie jest uprawniona do rozstrzygania o istnieniu tytułu ubezpieczenia społecznego w innym Państwie Członkowskim, lecz w sytuacji gdy poweźmie wątpliwości w tym zakresie, zobowiązana jest zwrócić się do instytucji tego Państwa Członkowskiego w trybie art. 16 ust. 4 w związku z art. 5 rozporządzenia nr 987/2009, po czym instytucje te ustalają właściwe ustawodawstwo na mocy wspólnego porozumienia. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2007 r. I UK 68/2007 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2013 r., II UK 333/12).

Przepis art. 16 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego ma zastosowanie w sytuacji, gdy instytucja miejsca zamieszkania ma wątpliwości, co do ustalenia ustawodawstwa właściwego. Konieczne jest wówczas nawiązanie kontaktu przez instytucje lub władze dwóch lub więcej zainteresowanych Państw Członkowskich, a ustawodawstwo właściwe ustala się na podstawie wspólnego porozumienia z uwzględnieniem przepisów art. 13 i 14 rozporządzenia podstawowego. Zastosowanie ma wówczas również decyzja nr (...) Komisji Administracyjnej w sprawie ustanowienia procedury dialogu i koncyliacji w zakresie ważności dokumentów, określenia ustawodawstwa właściwego oraz udzielania świadczeń na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 883/2004.

W rozpoznawanej sprawie nie było wątpliwości pomiędzy instytucją polską a słowacką co do podlegania ustawodawstwu jednego z państw, co zdaniem Sądu oznacza, że nie było podstawy do wszczęcia opisanej wyżej procedury uzgodnieniowej. (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21.01.2016r., III UK 61/15 www.orzeczenia.com.pl) .

Prawidłowo zatem organ rentowy ustalił, że okresie od 1.01.2013r. właściwym dla ubezpieczonego jest ustawodawstwo polskie, co skutkuje oddaleniem odwołania. Jeśli chodzi o okres od 1.06.2012r. do 31.12.2012r. to ubezpieczony w tym czasie nie wykazał, że posiada inny tytuł ubezpieczenia niż ten wynikający z prowadzonej działalności gospodarczej, a zatem w tym zakresie decyzja organu rentowego jest prawidłowa.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd orzekł jak
w pierwszym punkcie wyroku.

O kosztach Sąd orzekł, na podstawie art.98 kpc w związku z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. 2015.1804) zasądzając od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Grażyna Łazowska