Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 19 października 2016 r.

Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący SSR Mariusz Gotowski

Protokolant Małgorzata Idczak – Kostruba

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2016 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. W.

przeciwko I. S. (1)

o zapłatę

1.  Oddala powództwo,

2.  Kosztami procesu obciąża powódkę w zakresie poniesionym

SSR Mariusz Gotowski

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 25 stycznia 2016 r. do Sądu Rejonowego Lublin- Zachód w Lublinie powódka Z. W. wniosła o zasądzenie na swoją rzecz w elektronicznym postępowaniu upominawczym od pozwanej I. S. (1) kwoty 200 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 20 lutego 2015 do dnia zapłaty. Nadto wniosła o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wyjaśniła, że pozwana w dniu 29 stycznia 2015 r. korzystając z usług komunikacji gminnej przewoźnika Zakład (...) jadąc autobusem linii nr (...), nie posiadała ważnego biletu uprawniającego ją do przejazdu. Tym samym naruszyła umowę przewozu oraz Regulamin przewozu ustanowiony przez Radę Gminy K.. W związku z powyższym kontrolerzy firmy (...) s.c. nałożyli na nią opłatę dodatkową w wysokości 200 zł za przejazd z naruszeniem umowy przewozu, z terminem płatności 21 dni od dnia wystawienia opłaty. Pozwana otrzymała stosowne pouczenie, jednak do dnia wniesienia pozwu nie wykonała ciążącego na niej zobowiązania. Powódka wskazała także, że w dniu nałożenia opłaty dodatkowej firma (...) była własnością powódki, która wcześniej z dniem 2 września 2014 r. na podstawie umowy cesji przejęła wszystkie prawa do nakładanych opłat dodatkowych.

Postanowieniem z dnia 8 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty przekazując sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu Poznań – Stare Miasto w P. 505 ³³ § 1 k.p.c.

W piśmie procesowym z dnia 9 maja 2015 r. powódka podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Pozwana nie zajęła stanowiska w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19 grudnia 2012 r. Gmina K. jako dający zlecenie zawała z A. W. i I. S. (2) działającymi jako spółka cywilna (...) s.c jako przyjmujący zlecenie zawarli umowę, na podstawie której przyjmujący zlecenie przyjął wykonanie usługi polegającej na kontroli dokumentów przewozu lub bagażu w pojazdach komunikacji biorącego zlecenie. W umowie wskazano również, że przyjmujący zlecenie nakładać będzie opłaty dodatkowe z upoważnienia dającego zlecenie

dowód- umowa z dnia 19 grudnia 2012 r. - k. 31-34

W dniu 31 sierpnia 2014 r. pomiędzy I. S. (2) i A. W. jako zbywcami a Z. W. jako nabywcą została zawarta umowa cesji praw, na której przedmiotem było przeniesienie wszelkich praw materialnych i niematerialnych przysługujących zbywcy na rzecz nabywcy zwłaszcza nabytych lub uzyskanych praw, zaciągniętych zobowiązań lub innych uzyskanych przez zbywcę w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej.

dowód - umowa cesji praw z dnia 31 sierpnia 2014 r. - k. 28 - 30

W dniu 29 stycznia 2015 r. został wypisany druk opłaty dodatkowej, z którego wynika, że pozwana I. S. (1) jechała bez ważnego biletu na przejazd. wskazano w nim, że wysokość opłaty dodatkowej wynosi 200 zł.

dowód - kopia druku opłaty dodatkowej k. 37

Zgodnie z § 1 pkt. 1 uchwały Nr XLIII/315/2014 Rady Gminy K. z dnia 3 września 2014 r.

w sprawie sposobu ustalania w lokalnym transporcie zbiorowym wysokości opłat dodatkowych z tytułu przewozu osób, za naruszenie przepisów o przewozie rzeczy i zwierząt oraz wysokości opłaty manipulacyjnej (Dz. Urzędowy Województwa (...) z z 2014 r. poz. 4801) w wersji obowiązującej na dzień 29 stycznia 2015 r. ustalono się następujące wysokości opłat dodatkowych:

1) za przejazd bez odpowiedniego dokumentu przewozu z zastrzeżeniem pkt 5-200 zł,

2) za przejazd bez ważnego dokumentu poświadczającego uprawnienie do bezpłatnego lub ulgowego przejazdu z zastrzeżeniem pkt 5-180 zł,

3) za niezapłacenie należności za zabrane ze sobą do środka przewozu rzeczy lub zwierzęta albo naruszenie przepisów o ich przewozie z zastrzeżeniem pkt 5-100 zł,

4) za spowodowanie przez podróżnego zatrzymania lub zmiany trasy środka transportu bez uzasadnionej przyczyny - 500 zł,

5) 1 w razie uiszczenia opłaty dodatkowej podczas kontroli u kontrolera biletów opłaty dodatkowe określone w pkt 1-3 obniża się o 25%

Bezsporne

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów, które zostały uznane za w pełni wiarygodne.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 774 k.c. przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Nadto, zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz. U z 1984 nr 53 poz. 272 z późn. zm.) umowę przewozu zawiera się przez nabycie biletu na przejazd lub spełnienie innych określonych przez przewoźnika warunków dostępu do środka transportowego, a w razie ich nieustalenia, przez samo zajęcie miejsca w środku transportowym. W razie stwierdzenia braku odpowiedniego dokumentu przewozu przewoźnik lub organizator publicznego transportu zbiorowego albo osoba przez niego upoważniona pobiera właściwą należność za przewóz i opłatę dodatkową albo wystawia wezwanie do zapłaty (art. 33a ust 3 ustawy). W myśl art. 15 ust. 5 ww. ustawy, w odniesieniu do gminnego regularnego przewozu osób oraz przewozów osób i bagażu taksówkami przepisy porządkowe określa rada gminy.

Zgodnie z art. 34a ust. 1 pkt 1 a) ww. ustawy, Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia m.in. sposób ustalania wysokości opłat dodatkowych pobieranych w razie braku odpowiedniego dokumentu przewozu, mając na uwadze zróżnicowanie wysokości opłat dodatkowych w zależności od strat poniesionych przez przewoźnika i powodu nałożenia opłaty dodatkowej. Zgodnie zaś z ust. 2, w odniesieniu do gminnego regularnego przewozu osób, przepisy, o których mowa w ust. 1, określa rada gminy.

Bezspornym jest, że pozwana jechała środkami komunikacji publicznej prowadzonej rzez Gminę K. bez ważnego biletu na przejazd.

Wskazać jednak należy, że z art. 34a ust. 2 ustawy Prawo przewozowe wynika upoważnienie dla rady gminy do określenia sposobu ustalenia wysokości opłat dodatkowych. Podkreślić jednak należy, że z przepisu tego wynika, iż rada gminy posiada upoważnienie do określenia sposobu ustalenia wysokości tych opłat, nie zaś określenia wysokości tych opłat. R. legis tego przepisu stanowi bowiem to, by rada gminy nie określała wysokości opłat dodatkowych za jazdę bez ważnego biletu arbitralnie, lecz by wysokość tych opłat wynikała z określonych założeń stanowiących podstawy ich naliczenia i miała z nimi powiązanie. W samym zresztą przepisie art. 34a ust. 1 wskazane zostało, że rada gminy określając w uchwale sposób ustalenia opłat dodatkowych, winna zróżnicować go w zależności od strat poniesionych przez przewoźnika i powodu nałożenia opłaty dodatkowej. Okoliczności te winny więc znaleźć odzwierciedlenie w owym sposobie ustalenia opłat, uchwalonym przez radę gminy i winny być z nim powiązane w sposób czytelny i przejrzysty dla każdego, kto chciałby zapoznać się z tym sposobem. Powyższe eliminuje bowiem zupełną dowolność w określaniu wysokości tych opłat. Jako przykład wskazać można treść uchwały nr (...) Rady Miasta P. z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie sposobu ustalania w transporcie zbiorowym wysokości opłat dodatkowych z tytułu przewozu osób, zabranych ze sobą do przewozu rzeczy i zwierząt oraz wysokości opłaty manipulacyjnej, w której wysokość opłaty dodatkowej określono, biorąc za podstawę 100-krotność ceny najtańszego biletu jednorazowego normalnego za przejazd bez odpowiedniego dokumentu przewozu bądź ważnego dokumentu poświadczającego uprawnienie do bezpłatnego przejazdu.

Podkreślić należy, że ustawodawca dokonuje wyraźnego rozróżnienia pomiędzy ustaleniem wysokości opłaty, a wskazaniem sposobu jej ustalenia. Tytułem przykładu, w art. 130a ust. 6 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 t.j.) zostało określone, że rada powiatu (...) ustala corocznie, w drodze uchwały, wysokość opłat za usunięcie pojazdu z drogi i umieszczenie na wyznaczonym przez starostę parkingu strzeżonym. Natomiast w art. 34a ust. 2 w. zw. z ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo przewozowe zostało wyraźnie wskazane, że rada gminy w drodze uchwały określić ma nie wysokość opłaty dodatkowej, lecz sposób ustalenia wysokości tej opłaty. Powyższe rozróżnienie wskazuje więc na intencję ustawodawcy, by rada gminy nie ustalała powyższej opłaty w sposób zupełnie dowolny, oderwany od podstaw ustalenia jej w danej wysokości, lecz by uchwaliła sposób ustalenia tej opłaty.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w judykaturze. W wyroku z dnia 8 lipca 2009 r. ( (...) 952/08, Lex nr 552776) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że skoro ustawodawca wskazał w art. 34a ust. 1 ustawy z 1984 r. Prawo przewozowe, iż upoważnienie to obejmuje wyłącznie wydanie przepisów określających sposób ustalania wysokości opłat dodatkowych i opłat manipulacyjnych, to brak jest podstaw do uznania, iż dopuszczalne było takie konstruowanie przepisów lokalnych, aby określały one nie sposób ustalania wysokości wskazanych wyżej opłat, ale ich wysokość. Podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 6 kwietnia 2010 r. ( (...) 518/09, Lex nr 596900), który stwierdził, że art. 34a ust. 2 ustawy z 1984 r. - Prawo przewozowe upoważnia radę gminy wyłącznie do wydania przepisów określających sposób ustalania wysokości opłat dodatkowych i opłaty manipulacyjnej, a nie ich wysokości.

Wysokość opłaty dodatkowej nałożonej na pozwaną wynika z uchwały Nr XLIII/315/2014 Rady Gminy K. z dnia 3 września 2014 r. w sprawie sposobu ustalania w lokalnym transporcie zbiorowym wysokości opłat dodatkowych z tytułu przewozu osób, za naruszenie przepisów o przewozie rzeczy i zwierząt oraz wysokości opłaty manipulacyjnej (Dz. Urzędowy Województwa (...) z z 2014 r. poz. 4801) wskazano w niej wyraźnie, że ustala się wysokość opłat dodatkowych za przejazd bez odpowiedniego dokumentu przewozu z zastrzeżeniem 200 zł.

Uchwała ta w powyższym zakresie jest więc niezgodna z art. 34a ust. 2 w. zw. z ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo przewozowe.

Zgodnie z art. 94 Konstytucji RP organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.

Akty prawa miejscowego, podobnie jak rozporządzenia, wydawane są na podstawie delegacji ustawowej, a więc zajmują analogiczną pozycję w hierarchii źródeł prawa. Różnica pomiędzy rozporządzeniami a aktami prawa miejscowego sprowadza się do innego obszaru obowiązywania każdego z powyższych rodzajów źródeł prawa, jako że każdy z organów je wydających usytuowany jest na innym szczeblu administracji publicznej. Zarówno rozporządzenia jak i akty prawa miejscowego wiążą adresatów w sposób analogiczny, a zatem ich moc obowiązywania jest taka sama, a dla przymusowego wykonania obowiązków wynikających z ich sformułowań lub z treści wydanych na ich podstawie indywidualnych aktów konkretyzacji prawa administracyjnego stosowane są te same normy postępowania egzekucyjnego (tak Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 kwietnia 2008 r., II OSK 102/08, (...)).

Zgodnie z art. 178 ust. 1 Konstytucji RP sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

Z powyższego przepisu doktryna i orzecznictwo wywodzi możliwość odmowy stosowania przez sądy aktów rangi podustawowej, w przypadku ich niezgodności z ustawą.

Sądy, w tym i Sąd Najwyższy, nie mogą wprawdzie generalnie kwestionować mocy wiążącej uchwały organu samorządowego, jednakże (...) sądom wolno odmówić jej zastosowania, jeśli stwierdzą, że została ona wydana z przekroczeniem ustawowego upoważnienia (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 czerwca 1993 r., III KRN 100/93, OSNKW 1993/9-10/62).

Kontrola aktów prawa miejscowego jest dokonywana przez sądy powszechne tylko pośrednio, przez niezastosowanie jakiegoś aktu prawa miejscowego w konkretnej sprawie (tak: J. N., Kontrola sądowa aktów prawa miejscowego, Teka K.. Praw - OL PAN, 2010, 143-149, http://www.pan-ol. (...).pl/wydawnictwa (...) N..pdf).

Jak już wskazano powyżej, zdaniem Sądu, uchwała Rady Gminy K. nie określa sposobu ustalenia wysokości opłaty dodatkowej, lecz wyłącznie jej wysokość, a zatem jest niezgodna z art. 34a ust. 2 w. zw. z ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo przewozowe. Z uwagi na powyższe Sąd odmówił zastosowania tej uchwały w niniejszej sprawie uznając, że nie mogła ona stanowić podstawy do nałożenia na pozwaną opłaty dodatkowej w kwocie 200 zł. Pogląd o niezwiązaniu sądu w ten sposób skonstruowaną uchwałą rady gminy wyraził choćby Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 9 czerwca 2015 r. (II Ca 503/15).

W konsekwencji należało stwierdzić, że powódka nie wykazała podstawy swego roszczenia co do wysokości. Obowiązujący bowiem na terenie gminy K. w dniu 29 stycznia 2015 r. akt prawa miejscowego był niezgodny powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, zatem nie było żadnych podstaw prawnych do nałożenia na pozwaną opłaty dodatkowej w wysokości 200 zł ani w żadnej innej wysokości.

Nadto zdaniem Sądu sam fakt przyjęcia przez pozwaną wypełnionego druku opłaty dodatkowej nie może być w żaden sposób traktowane jako uznanie długu. Nie można bowiem uznać długu, który nie istnieje.

Mając na względzie powyższe Sąd orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc obciążając nimi w całości powódkę .

Jako, że pozwana nie stawiła sie na rozprawę i w żaden sposób nie ustosunkowała się do twierdzeń pozwu wyrok wydany niniejszej sprawie jest wyrokiem zaocznym

SSR Mariusz Gotowski