Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta Cierpiał (spr.)

Sędziowie: SSA Marta Sawińska

del. SSO Małgorzata Woźniak-Zendran

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Perkowicz

po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2017 r. w Poznaniu

sprawy W. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji W. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 22 października 2015 r. sygn. akt VII U 4561/14

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 lipca 2014 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. odmówił W. P. przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednocześnie organ rentowy uchylił swoją decyzję z dnia 6 sierpnia 2012 roku.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł W. P., wnosząc o jej zmianę poprzez przywrócenie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 22 października 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. VII U 4561/14, Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział VII Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie W. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w P. z dnia 24 lipca 2014 r., znak (...).

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Odwołujący W. P. urodził się w dniu (...), pracował jako blacharz, ślusarz remontowy, pomocnik stolarza i spawacz. Obecnie (od 2006 r.) odwołujący również pracuje jako spawacz (na ¾ etatu).

Jak ustalił nadto Sąd Okręgowy, w okresie od 1 lutego 1994 r. do 30 kwietnia 2014 r. odwołujący pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, w tym ostatnio na podstawie decyzji ZUS z dnia 22 stycznia 2014 r., wydanej w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 30 grudnia 2013 r. W orzeczeniu tym u odwołującego rozpoznano: stan po zapaleniu żył głębokich kończyn dolnych, przewlekłą niewydolność żylną z owrzodzeniem w trakcie gojenia, nadciśnienie tętnicze stabilne, niedoczynność tarczycy wyrównaną, otyłość oraz zespół bólowy kręgosłupa L-S bez dysfunkcji ruchowej, przy czym przyczyną orzeczenia dalszej częściowej niezdolności do pracy były schorzenia żył kończyn dolnych – owrzodzenie.

W dniu 25 kwietnia 2014 r. odwołujący złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. W orzeczeniu z dnia 3 czerwca 2014 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że odwołujący nie jest niezdolny do pracy. Odwołujący wniósł sprzeciw od tego orzeczenia. Komisja lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 18 lipca 2014 r. również stwierdziła, że odwołujący nie jest niezdolny do pracy, skutkiem czego było wydanie przez organ rentowy zaskarżonej decyzji odmawiającej W. P. przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W toku postępowania przed Sądem Okręgowym, wywołanym wniesionym przez W. P. odwołaniem, przeprowadzony został dowód z opinii biegłych sądowych: chirurga Z. F., ortopedy B. M. i endokrynologa L. P.. W opinii wydanej w dniach 13 i 26 listopada 2014 r. biegli rozpoznali u odwołującego: wygojone zapalenie żył głębokich lewej kończyny dolnej, subkliniczne objawy zespołu pozakrzepowego, niedoczynność tarczycy, zespół bólowy kręgosłupa bez istotnego ograniczenia ruchomości, chondropatię stawu kolanowego prawego. Biegli nie stwierdzili natomiast u odwołującego: objawów zespołu pozakrzepowego w badaniu przedmiotowym, tylko w zakresie badania dopplera, nieprawidłowego stanu endokrynologicznego, istotnego ograniczenia ruchomości przy zachowanej poprawnej gibkości, istotnych funkcjonalnie zaników mięśniowych, przykurczów stawowych i zniekształceń kończyn. Jednocześnie biegli zgodnie stwierdzili, że odwołujący nie jest niezdolny do pracy.

W opinii uzupełniającej z dnia 18 sierpnia 2015 r. biegli podtrzymali swoją wcześniejszą opinię.

W oparciu o powyższe opinie biegłych, a nadto dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego nr (...), Sąd I instancji ustalił nadto, że odwołujący przebył w 1982 r. zapalenie żył głębokich i że z tego powodu rozpoznaje się u niego uszkodzenie zastawek żył głębokich lewej kończyny dolnej. Okresowo u odwołującego występują obrzęki, bolesność i stany zapalne charakterystyczne dla zespołu pozakrzepowego. Jednocześnie jednak stwierdza się rekanalizację żył głębokich kończyny dolnej lewej, brak obrzęków w czasie badania oraz brak zmian troficznych i owrzodzeń. Leczone w 2013 r. zapalenie i owrzodzenie stopy nie było związane z zespołem pozakrzepowym, a z zapaleniem kaletki stopy. Odwołujący nie jest zdolny jedynie do prac szczególnie obciążających kończyny dolne. Zdolność odwołującego do pracy potwierdza podjęcie przez niego od 2006 r. pracy w charakterze spawacza. Fakt, że pracuje na ¾ etatu nie świadczy o znaczącej ochronie kończyn. Stan endokrynologiczny odwołującego jest prawidłowy, a badanie poziomu (...) w normie. Odwołujący jest całkowicie wyrównany hormonalnie, nie może odczuwać żadnych dolegliwości. U odwołującego występują wprawdzie schorzenia narządu ruchu, ale w badaniu przedmiotowym nie powodowały one istotnych funkcjonalnie odchyleń od stanu prawidłowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, powołując się na przepisy art. 57 ust. 1, art. 12, art. 13, art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., wyrokiem z dnia 22 października 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. VII U 4561/14, Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział VII Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie W. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w P. z dnia 24 lipca 2014 r., znak (...).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł W. P., zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów prawa procesowego w szczególności art. 227 i 233 § 1 k.p.c., polegające na nieprzeprowadzeniu dowodu z opinii lekarza specjalisty chirurgii naczyń – angiologa.

Wskazując na powyższy zarzut, apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, a ewentualnie o przeprowadzenie powyższego dowodu przez Sąd Odwoławczy i zmianę wyroku oraz orzeczenie zgodnie z ustaleniami poczynionymi przez biegłego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji odwołującego (k. 100).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Wniesioną przez odwołującego apelację uznać należy za bezzasadną.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów, przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny materiału dowodowego w świetle zasady sędziowskiej oceny materiału dowodowego, wyczerpująco wskazując, które dowody uznał za wiarygodne i dlaczego, a które nie, co logicznie i spójnie uzasadnił. W wyniku powyższego, Sąd Okręgowy wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy. Z uwagi na powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego wszystkie ustalenia faktyczne, dokonane przez Sąd Okręgowy, znajdują oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, który Sąd I instancji właściwie ocenił na podstawie jego wszechstronnego rozważenia, polegającego na rzetelnej, bezstronnej ocenie wyników postępowania i ich prawidłowej interpretacji, przy uwzględnieniu zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. W szczególności w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy słusznie uznał, że sporządzone w niniejszej sprawie opinie oraz opinie uzupełniające biegłych chirurga Z. F., ortopedy B. M. i endokrynologa L. P. z 13 i 26 listopada 2014 r., a także opinia uzupełniająca z dnia 18 sierpnia 2015 r., z których dowód został powołany m.in. na okoliczność, czy apelujący jest osobą częściowo lub całkowicie niezdolną do pracy, były przydatne do oparcia na nich rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Również w ocenie Sądu Apelacyjnego, powołani biegli dysponowali niezbędną wiedzą i doświadczeniem zawodowym, a sporządzone przez nich opinie zostały wydane w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w sprawie i nie zawierały niejasności, wewnętrznych sprzeczności ani luk. Biegli w sposób należyty uzasadnili swoje wnioski, a konkluzje opinii są konkretne i przekonujące oraz wynikają z przeprowadzonych przez biegłych czynności (w szczególności badań) oraz toku rozumowania, z uwagi na co nie sposób zarzucić biegłym popełnienia błędów logicznych przy wydawaniu opinii w niniejszej sprawie.

Odnosząc się zaś do podniesionego w apelacji zarzutu naruszenia art. art. 227 i art. 233 k.p.c. wskazać należy, że w postępowaniu sądowym, w sytuacji, gdy zachodzi potrzeba wyjaśnienia okoliczności sprawy wymagających wiadomości specjalnych, konieczne jest przeprowadzenie w postępowaniu sądowym dowodu z opinii biegłego. Powyższy dowód w postępowaniu sądowym jest jedyną drogą pozyskania koniecznych do rozstrzygnięcia wiadomości specjalnych i nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową (np. przesłuchaniem świadka lub eksperymentem sądowym bez udziału biegłego, dokumentacją medyczną pochodzącą od lekarzy prowadzących ani też orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS lub orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS), zaś sąd orzekający nie jest uprawniony do samodzielnego (bez oparcia się na opinii właściwych biegłych) ustalania okoliczności, dla których wyjaśnienia wymagane jest posiadanie wiadomości specjalnych (do których należy w szczególności wiedza z zakresu medycyny).

W wydanych opiniach (k. 19-20v, k. 53) biegli sądowi stwierdzili zgodnie, że schorzenia występujące u odwołującego nie powodują jego niezdolności do pracy. Z uwagi zaś na fakt, iż – jak wskazano powyżej – dowód z opinii biegłego nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową, uznać należy, iż apelujący nie mógł skutecznie podważyć wydanych opinii biegłych sądowych przeciwstawianiem własnej oceny dotyczącej swego stanu zdrowia. Wskazać należy bowiem, że celem powołania dowodu z opinii niezależnego biegłego jest uzyskanie przez sąd obiektywnej oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, po skonfrontowaniu jego subiektywnych odczuć i opinii lekarzy leczących lub lekarzy orzeczników ZUS (bądź też członków komisji lekarskiej ZUS) z wynikami badań diagnostycznych oraz wynikami badania przedmiotowego.

Zauważyć należy przy tym, że dowód w postaci opinii biegłych podlega ocenie na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych we wnioskach (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., sygn. I CKN 1170/98). Opinia biegłych nie podlega, jak dowód na stwierdzenie faktów, weryfikacji w oparciu o kryterium prawdy i fałszu, lecz poprzez pozytywne lub negatywne uznanie wartości rozumowania zawartego w opinii. Zatem, jeśli opinia biegłego nie zawiera niejasności, wewnętrznych sprzeczności ani luk, oparta została na materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, biegły w sposób należyty uzasadnił swoje wnioski (tj. w szczególności przedstawił tok swego rozumowania w sposób poddający się kontroli pod względem logiki), a konkluzje opinii są konkretne i przekonujące oraz wynikają z przeprowadzonych przez biegłego czynności (np. badań) oraz toku rozumowania, to brak jest podstaw do uznania takiej opinii za nieprzydatną dla rozstrzygnięcia sprawy i przeprowadzania na podstawie art. 286 k.p.c. dodatkowego dowodu z opinii innych biegłych lub uzupełniającej opinii przez tego samego biegłego tylko z tej przyczyny, że strona postępowania nie zgadza się z treścią opinii. Jednocześnie wskazać należy, że to strona winna wykazać się niezbędną aktywnością i wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w opiniach biegłych, które dyskwalifikują istniejące opinie ewentualnie uzasadniają powołanie dodatkowych opinii (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia: 16 września 2009 r., sygn. I UK 102/09) . Tymczasem w niniejszej sprawie apelujący nie wykazał, aby powołani biegli lekarze popełnili błąd logiczny w przeprowadzonym rozumowaniu, czy też pominęli dane wynikające z dokumentacji medycznej.

Postawiony przez apelującego zarzut sprowadzał się do kwestionowania zdolności biegłych do poczynienia ustaleń w przedmiocie określonym przez Sąd Okręgowy w postanowieniu dowodowym z dnia 28 października 2014 r. (k. 11). W ocenie Sądu Apelacyjnego, biegli chirurg Z. F., ortopeda B. M. i endokrynolog L. P. dysponowali wystarczającą i specjalistyczną wiedzą do sporządzenia opinii na okoliczność stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji odwołującego, nadto możliwości wykonywania przez niego dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy, jak również celowości przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Nadto do udzielenia odpowiedzi na pytanie czy odwołujący jest całkowicie lub częściowo niezdolny do pracy ze wskazaniem jej daty początkowej, w przypadku stwierdzenia niezdolności do pracy, czy powinna być ona orzeczona na okres nie dłuższy niż 5 lat i na jaki okres, bądź też na okres dłuższy niż 5 lat z jednoczesnym wskazaniem, że według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem 5 lat. Wreszcie, biegli w specjalności chirurg, ortopeda i endokrynologa dysponowali wiedzą by stwierdzić czy stan zdrowia odwołującego poprawił się i na czym polega ta poprawa w stosunku do stanu zdrowia ustalonego w opinii lekarskiej lekarza orzecznika ZUS z dnia 30 grudnia 2013 r.

O braku konieczności przeprowadzania dowodu z opinii kolejnego biegłego specjalizacji odnoszącej się do chorób naczyniowych odwołującego (angiologa) świadczy także fakt, iż jak prawidłowo ustalił Sąd I instancji, poprzednią decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (z dnia 22 stycznia 2014 r.) odwołujący został wprawdzie uznany za częściowo niezdolnego do pracy z uwagi na schorzenia żył kończyn dolnych, ale w tym zakresie stan jego zdrowia poprawił się, o czym świadczy brak klinicznych objawów zespołu pozakrzepowego (m.in. rekanalizacja żył głębokich kończyny dolnej lewej, brak obrzęków oraz brak zmian troficznych i owrzodzeń). Co więcej, leczone w 2013 r. zapalenie i owrzodzenie stopy odwołującego nie było związane z zespołem pozakrzepowym, a z zapaleniem kaletki stopy. Było to zaś schorzenie nie powiązane ze specjalności lekarza angiologa, a zatem jego wiadomości specjalne okazałyby się zbędne dla sprawy.

Zauważyć przy tym należy, iż odwołujący poczynając od 2011r. przedkłada jedynie dokumentacje lekarską z poradni chirurgicznej ( kopia dokumentacji – koperta k. 34).

Wobec powyższego jedynie ubocznie wskazać należy, że sformułowany przez apelującego zarzut nie mógł zostać uwzględniony również z tego powodu, iż dotyczył w istocie wydanego przez Sąd I instancji postanowienia z dnia 22 października 2015 r. (k. 64) o oddaleniu wniosku dowodowego odwołującego, w stosunku do którego nie zostało zgłoszone zastrzeżenie do protokołu rozprawy z art. 162 k.p.c. Zgodnie z rzeczonym przepisem, strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Odwołujący był obecny na posiedzeniu (k. 64), na którym wydano niekorzystne dla niego postanowienie dowodowe, lecz zaniechał aktu staranności w postaci zgłoszenia zastrzeżeń do protokołu tego posiedzenia w odniesieniu do omawianego postanowienia dowodowego. W konsekwencji utracił on prawo do powoływania się na uchybienia przepisom postępowania, powiązanym z tym postanowieniem. Choćby już zatem z tego względu, zgłoszony przez apelującego zarzut nie podlegał uwzględnieniu.

Niemniej jeszcze raz podkreślić należy, że w ocenie Sądu Apelacyjnego (ze względów opisanych powyżej) wydane opinie biegłych są przydatne do wykorzystania w niniejszej sprawie i oparcia na nich rozstrzygnięcia, w szczególności poprzez przyjęcie zgodnie z opiniami tych biegłych, że odwołujący w dniu wydania zaskarżonej decyzji nie był niezdolny do pracy i zbędne byłoby przeprowadzanie na tą okoliczność kolejnej opinii biegłego, nawet innej specjalizacji.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny w pełni podzielił wszelkie ustalenia Sądu I instancji i przyjął je za własne, bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego, Sąd Apelacyjny podzielił również w całości ocenę prawną dokonaną przez Sąd Okręgowy.

Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 1998 r., Nr 162 poz.1118 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”, prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności – podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty, ubezpieczony stał się ponownie niezdolny do pracy.

Stosownie natomiast do treści art. 12 ust. 1 ustawy, osobą niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Przy czym zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach, osobą całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach osobą częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (przy czym przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, a także możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne - art. 13 ust. 1 ustawy).

Z powyższych przepisów wynika zatem, iż podstawą przesłaną przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jest całkowita lub częściowa niezdolność do pracy zarobkowej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

Biorąc zaś pod uwagę, że w niniejszej sprawie z prawidłowych ustaleń Sądu Okręgowego (poczynionych w oparciu o treść opinii biegłych sądowych chirurga Z. F., ortopedy B. M. i endokrynologa L. P., które nadawały się do oparcia na nich rozstrzygnięcia, co szczegółowo wyjaśniono już powyżej), wynika, że odwołujący nie jest niezdolny do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, stwierdzić należało, iż nie został spełniony podstawowy warunek przyznania odwołującemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w postaci niezdolności do pracy..

Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy słusznie uznał zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 lipca 2014 r. (znak: (...)) za prawidłową i wyrokiem z dnia 22 października 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. VII U 4561/14 oddalił odwołanie W. P. od tej decyzji.

Kierując się powyższymi względami, apelację należało uznać za bezzasadną i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalić, co uczynił Sąd Apelacyjny w sentencji wydanego wyroku.