Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2017 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. D. (1)

przeciwko (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 24 sierpnia 2016 r., sygn. akt X C 4352/14,

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Krystyna Skiepko Bożena Charukiewicz Dorota Ciejek

Sygn. akt IX Ca 1102/16

UZASADNIENIE

Powódka M. D. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) w W. kwoty 28.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot: 19.000 zł od dnia 5 marca 2013 r. do dnia zapłaty, 9.000 zł od dnia doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że pozwany ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku komunikacyjnego, któremu uległa powódka w dniu 21 lutego 2013 r. spowodowanego przez sprawcę ubezpieczonego u pozwanego w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. W wyniku wypadku powódka doznała obrażeń ciała, które wymagały interwencji chirurgicznej, leczenia szpitalnego oraz rehabilitacji. Odczuwała ból fizyczny o silnym natężeniu, doznała krzywdy w sferze psychicznej, zmianie uległ styl życia. Ponadto powódka przez okres trzech miesięcy po opuszczeniu szpitala była całkowicie zdana na pomoc osób trzecich przy wszystkich czynnościach życia codziennego, przy których pomagała jej całą dobę córka, za co przekazała córce kwotę 9.000 zł.

Pozwany (...) z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu zakwestionował roszczenie powódki zarówno co do zasady, jak i do wysokości, zwracając uwagę na spoczywający na powódce ciężar dowodu. Podniósł, iż dokonując ustalenia wysokości zadośćuczynienia, uwzględnił wszystkie istotne okoliczności mające wpływ na wysokość szkody. Stwierdził, że wypłacona powódce kwota 11.000 zł jest kwotą adekwatną do doznanych krzywd.

Wyrokiem z dnia 24 sierpnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 28.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot: 19.000 zł od dnia 11 lutego 20l4 r. do dnia zapłaty, 9.000 zł od dnia 14 listopada 2014 r. do dnia zapłaty. Oddalił powództwo w pozostałej części. Zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 4104,76 zł złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 21 lutego 2013 r. w O. przy ulicy (...), kierujący samochodem osobowym marki V. (...) dojechał prawym pasem ruchu do oznakowanego przejścia dla pieszych. Podczas zmiany sygnalizacji świetlnej z czerwonego sygnału na zielony dla jego kierunku jazdy, ominął stojący na lewym pasie ruchu pojazd, oczekujący na zejście pieszych z pasów. Następnie wjechał na to przejście i potrącił powódkę, która przechodziła z lewej strony na prawą w stosunku do kierującego pojazdem. W wyniku uderzenia, doznała ona obrażeń ciała w postaci złamania kości udowej lewej.

Sprawca zdarzenia, kierujący pojazdem marki V. (...) posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego ubezpieczyciela.

Powódka pismem z dnia 21 stycznia 2014 r. zgłosiła pozwanemu swoje roszczenie o wypłatę zadośćuczynienia za doznaną w następstwie wypadku z dnia 21 lutego 2013 r. krzywdę. Pozwany po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego decyzją z dnia 3 marca 2014 r. przyznał i wypłacił powódce z tego tytułu kwotę 11.000 zł.

Bezpośrednio po wypadku z dnia 21 lutego 2013 r. powódka została przewieziona do SPZOZ(...)w O., gdzie przyjęto ją na Oddział (...). U powódki rozpoznano wieloodłamowe złamanie bliższego końca kości udowej lewej oraz ogólne potłuczenia. W dniu 22 lutego 2013 r. powódka została poddana zabiegowi operacyjnemu, w trakcie którego wykonano otwartą repozycję złamania kości udowej wraz ze stabilizacją płytą (...). W dniu 26 lutego 2013 r. powódka została wypisana do domu z zaleceniem nieobciążania operowanej kończyny dolnej.

W dniu 9 marca 2013 r. powódka została przyjęta do (...)Oddziału Ratunkowego SPOZOZ (...) w O. z objawami obrzęku kończyny dolnej lewej, wzmożonym jej uciepleniem i silnymi dolegliwości bólowymi. Po przeprowadzeniu szeregu procedur medycznych, m.in. cewnikowania żył i elektrokardiografii powódka została wypisana do domu zaleceniami, m.in. elewacji kończyny.

W dniu 28 maja 2013 r. powódka została przyjęta do (...) Szpitala (...) w O. na Oddział (...), celem podjęcia leczenia usprawniającego. W szpitalu rozpoznano u niej zaniki mięśniowe występujące w lewej kończynie dolnej oraz obrzęk stawu prawego stawu skokowego. U powódki zastosowano leczenie farmakologiczne oraz fizykoterapię i kinezyterapię. W dniu 25 czerwca 2013 r. powódka została wypisana do domu z zaleceniami dalszego wykonywania wyuczonych ćwiczeń. Leczenie powódki zakończyło się w dniu 7 sierpnia 2013 r.

Powódka przed zdarzeniem z dnia 21 lutego 2013 r. była osobą aktywną. Uczęszczała na zajęcia (...), chodziła na koncerty, spacery, jeździła na wycieczki, spotykała się ze znajomymi. Prowadziła samodzielnie gospodarstwo domowe i nie wymagała opieki osób trzecich.

Po zdarzeniu z dnia 21 lutego 2013 r. odczuwała bardzo silne dolegliwości bólowe, a w związku z tym nie mogła wykonywać żadnych czynności życia codziennego. Nie była w stanie samodzielnie się poruszać i wymagała stałej pomocy i opieki osób trzecich.

Bezpośrednio po wypadku zamieszkała z nią córką – M. D. (2), która pomagała jej we wszystkich czynnościach życia codziennego, tj. mycie się, ubieranie, pranie, gotowanie. Prowadzała ją również do toalety. W czasie, gdy córka powódki szła do pracy lub po zakupy powódką opiekowały się sąsiadki. Leczenie powódki było długotrwałe i wiązało się dla niej z wielkim bólem. Powódka poddawała się bardzo bolesnym ćwiczeniom rehabilitacyjnym.

Dopiero we wrześniu 2013r., przy pomocy córki i o lasce, powódka pierwszy raz po wypadku wyszła na spacer. Od czasu wypadku powódka porusza się tylko o lasce albo przy użyciu chodzika. Życie powódki uległo całkowitej zmianie, jej życie towarzyskie jest mocno ograniczone, nie jeździ na wycieczki, nie chodzi na spacery.

Do dnia dzisiejszego powódką opiekuje się córka, której całe życie koncentruje się wokół opieki nad matką. Powódka pragnąc odwdzięczyć się córce za okazaną pomoc, wsparcie i opiekę przekazała jej kwotę 9000 zł, za którą córka wykupiła polisę ubezpieczeniową.

Koszt całodobowej opieki nad osobą niesamodzielną z zamieszkaniem opiekuna u podopiecznego w 2013 r. kształtował się na poziomie 2.100- 2.200 zł miesięcznie.

Stan zdrowia powódki przed zdarzeniem z dnia 21 lutego 2013 r., pomimo, że miała wówczas 85 lat był poprawny. Prowadziła ona odpowiedni do wieku prawidłowy tryb życia. Powódka miała rozpoznaną osteopenię, w związku z czym otrzymywała leki związane z leczeniem tego schorzenia. Miała również złamany krąg z typowym obrazem osteoporozy. Wskazany stan zdrowia powódki przed wypadkiem nie miał żadnego wpływu na powstanie obrażeń stwierdzonych u powódki po wypadku z dnia 21 lutego 2013 r.

Leczone operacyjnie wieloodłamowe złamanie kości udowej lewej, będące następstwem zdarzenia z dnia 21 lutego 2013r., spowodowało powstanie trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 15 %.

Powódka przez kilka miesięcy po zdarzeniu z dnia 21 lutego 2013 r. wymagała pomocy osób trzecich i do dnia dzisiejszego wymaga takiej pomocy.

W ocenie Sądu Rejonowego powódka wykazała, że opisywane w pozwie obrażenia powódki powstały w rezultacie potrącenia jej przez osobę, z którą łączyła pozwanego umowa ubezpieczenia i w związku z tym pozwany jest odpowiedzialny co do zasady za skutki przedmiotowego zdarzenia. Sąd uznał, że adekwatną do rozmiaru doznanej przez powódkę krzywdy, w tym - doznanego przez nią uszczerbku na zdrowiu, będzie kwota 30.000 złotych. Po uwzględnieniu wypłaconej już przez pozwanego kwoty 11.000 zł należało zasądzić od pozwanego na rzecz powódki kwotę 19.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 lutego 2014 r. Z przyczyn wyżej wskazanych zasługiwało również na uwzględnienie żądanie powódki zasądzenia na jej rzecz kwoty 9.000 zł, tytułem odszkodowania za poniesiony przez nią koszt opieki. Wobec braku wcześniejszego wezwania pozwanego do zapłaty, Sąd na podstawie art. 359 § 1 k.c. początek biegu roszczenia odsetkowego od kwoty 9.000 zł oznaczył na dzień 14 listopada 2014 r. czyli na dzień wniesienia pozwu. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Pozwany zaskarżył powyższy wyrok w części, tj. w zakresie zasądzającym na rzecz powódki kwotę 9.000 zł z ustawowymi odsetkami oraz rozstrzygającym o kosztach procesu. W apelacji zarzucił naruszenie:

1. przepisów prawa procesowego, tj.:

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez uznanie, iż powódka udowodniła przyznanie na jej rzecz kwoty w wysokości 9.000 zł, tytułem odszkodowania za poniesione przez powódkę koszty opieki, podczas gdy z dokumentów przedłożonych do pozwu powyższe nie wynika;

2. prawa materialnego, tj.:

- art. 361 § 1 k.c. poprzez uznanie, że pomiędzy wypadkiem z dnia 21 lutego 2013 r. a przekazaniem przez powódkę córce kwoty 9.000 zł celem sfinansowania córce polisy ubezpieczeniowej zaistniał adekwatny związek przyczynowy;

- art. 6 k.c. poprzez nieudowodnienie faktu, że osoba świadcząca pomoc po wypadku z dnia 21 lutego 2013 r. poniosła w związku ze sprawowaniem opieki nad powódką szkodę majątkową, np. poprzez rezygnację z wykonywanej pracy, dodatkowego zarobku bądź innej działalności, który to obowiązek spoczywał na stronie powodowej, czemu powód w przedmiotowej sprawie uchybił;

- art. 444 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię tego przepisu i uznanie, że pozwany zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do zapłaty odszkodowania na rzecz powoda z tytułu kosztów opieki sprawowanej przez osoby trzecie, pomimo że nie został przez powoda udowodniony fakt poniesienia kosztów tej opieki w wysokości zasądzonej przez Sąd I instancji, a tym samym powód nie udowodnił, że rzeczywiście w jego majątku powstała strata, która uzasadniałaby zasądzenie na rzecz powódki kwoty 9000 zł z tego tytułu;

- art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 817 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że kwota zasądzona tytułem odszkodowania podlega zasądzeniu z odsetkami od dnia 14 listopada 2014 r., a nie od dnia wyrokowania.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji wskazując na trafność rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne i ocenę prawną tych ustaleń dokonaną przez Sąd I instancji w zakresie zasadności roszczenia powódki o zapłatę kwoty 9.000 zł tytułem zwrotu kosztów opieki.

Nie jest zasadny zarzut pozwanego naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 444 § 1 k.c. oraz łączący się z nim zarzut naruszenia art. 233 § 1 w zw. z art. 232 k.p.c., zgodnie z którym powódka nie udowodniła faktu poniesienia kosztów opieki związanej z wypadkiem, którego doznała.

W orzecznictwie nie budzi wątpliwości, iż jeżeli w wyniku doznanego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia poszkodowanemu potrzebna jest opieka odszkodowanie obejmuje także koszty tej opieki. Poszkodowany może dochodzić zwrotu kosztów opieki, jeśli ze względu na stan zdrowia taka opieka jest potrzebna. Czynnikiem decydującym o możliwości żądania zwrotu tych kosztów nie jest natomiast fakt, że zostały lub nie zostały rzeczywiście poniesione. Nie jest konieczne, aby poszkodowany rzeczywiście opłacił koszty takiej opieki, stanowią ono element należnego poszkodowanemu odszkodowania nawet wtedy, jeśli opieka sprawowana była przez członków rodziny poszkodowanego nieodpłatnie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 1969 r., I PR 28/69, wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 1973 r., II CR 365/73).

Szkodą jest już bowiem konieczność zapewnienia opieki, natomiast zapewnienie sobie przez poszkodowanego tańszej lub nawet nieodpłatnej opieki nie zmniejsza szkody. Czynnikiem decydującym o możliwości żądania zwrotu tych kosztów nie jest natomiast fakt, że zostały lub nie zostały rzeczywiście poniesione. Powyższe stanowisko jest zgodne z ogólnymi zasadami szacowania odszkodowania i naprawienia szkody – samodzielne usunięcie skutków zdarzenia szkodzącego przez poszkodowanego (np. samodzielne naprawienie uszkodzonego w wypadku samochodu) nie zmniejsza należnego poszkodowanemu odszkodowania.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zwrócił uwagę w wyroku z dnia 11 czerwca 2014 r. (I ACa 1593/13), iż to, że opiekę zapewniali poszkodowanemu członkowie rodziny, nie zaś profesjonalny personel medyczny, nie może prowadzić do wyłączenia lub ograniczenia jego prawa do odszkodowania z tego tytułu. Opiekę tę mogą sprawować zarówno członkowie rodziny, jak i opiekunka, czyniąc to nawet nieodpłatnie.

Zgromadzony materiał dowodowy, w tym dowód z przesłuchania stron ograniczony do przesłuchania powódki oraz dowód z opinii biegłego jednoznacznie wskazują, że powódka po wypadku wymagała stałej opieki. Opieka uzasadniona była zatem stanem zdrowia powódki. Tym samym istniał związek przyczynowy między szkodą, a zdarzeniem wywołującym szkodę. Już sam ten fakt stanowi zatem szkodę podlegającą wyrównaniu. Nie ma przy tym znaczenia czy powódka rzeczywiście poniosła jakiekolwiek koszty tej opieki. Dlatego nie są trafne twierdzenia pozwanego, który podnosi, że powódka nie wykazała, iż przekazała córce kwotę 9.000 zł z tytułu sprawowanej przez nią opieki nad matką w okresie kiedy tego wymagała. Nawet jeśli powódka nie opłaciłaby kosztów opieki, to okoliczność ta nie jest decydująca dla oceny zasadności jej roszczenia. Wysokość szkody powódka wykazała dołączonymi do pozwu dokumentami, których pozwany nie kwestionował. Wynika z nich, że koszt opieki nad osobą chorą lub starszą wynosi od 7 zł do 15 zł za godzinę w regionie zamieszkania poszkodowanej. Tym samym biorąc pod uwagę okres przez jaki powódka wymagała opieki, kwota odszkodowania w wysokości 9.000 zł nie jest wygórowana i mieści się w średniej wysokości stawek wynagrodzenia za tego typu czynności w regionie zamieszkania poszkodowanej.

Za nietrafne należało uznać zarzuty skarżącego dotyczące terminu naliczania odsetek od świadczenia odszkodowawczego z tytułu kosztów opieki, a zatem zarzuty naruszenia art. 481 § 1 w zw. z art. 817 § 1 k.c. Prawidłowo przyjął Sąd Rejonowy datę wymagalności przedmiotowego świadczenia jako moment wniesienia pozwu w niniejszej sprawie. Odsetki za opóźnienie należą się wierzycielowi od chwili wymagalności świadczenia. Dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie pieniężne dopiero od chwili, gdy zostało ono w dostateczny sposób skonkretyzowane poprzez m.in. wskazanie jego wysokości. Od tej chwili bowiem można mówić o "świadczeniu pieniężnym" w rozumieniu art. 481 k.c. Od wskazania kwoty dochodzonego świadczenia pieniężnego zależy ustalenie daty wymagalności roszczenia i daty płatności odsetek. Zgodnie z treścią art. 455 k.c., jeśli termin świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, to powinno być ono spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Natomiast stosownie do art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody.

W niniejszej sprawie roszczenie o zapłatę kwoty 9.000 zł, stało się wymagalne od chwili wezwania pozwanego do zapłaty. Jeśli zatem powódka domagała się odsetek od tej kwoty, to mogły one być naliczone od dnia wezwania pozwanego, a zatem od dnia wniesienia pozwu, skoro powódka wskazywała ten, a nie wcześniejszy moment.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w wyroku.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na postawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4 i § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity: Dz.U.2016.623). Pozwany jest stroną przegrywającą sprawę w postępowaniu apelacyjnym i dlatego powinien ponieść koszty procesu, które stanowiła opłata za czynności radcy prawnego przed Sądem II instancji w wysokości 900 zł.

Krystyna Skiepko Bożena Charukiewicz Dorota Ciejek