Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W., dnia 22 lutego 2017 r.

Sąd Rejonowy w Wołowie III Wydział Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

Przewodniczący: Bartosz Kusyk

Protokolant: Mariola Duszyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 lutego 2017 r. w W.

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą we W.

przeciwko L. B., A. B.

o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej

***************************************

oddala powództwo.

UZASADNIENIE

Strona powodowa - (...) SA z siedzibą we W. wniosła o ustanowienie rozdzielności majątkowej między pozwanymi L. B. oraz A. B. od dnia wytoczenia powództwa.

W uzasadnieniu wskazano, że w 2007 r. pozwana L. B. zawarła z (...) SA w W. umowę o świadczeń usług teleinformatycznych. Na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 21 lipca 2009 r. strona powoda - (...) SA nabyła wierzytelność (...) SA względem pozwanej i skierowała przeciwko pozwanej pozew o zapłatę, uzyskując tytuł egzekucyjny wraz z klauzulą wykonalności. W oparciu o ww. tytuł wykonawczy strona powodowa wszczęła postępowanie egzekucyjne, które okazało się jednak bezskuteczne, wobec braku majątku osobistego dłużniczki. Wobec powyższego strona powodowa zamierza skierować egzekucję do majątku wspólnego dłużniczki i jej męża, co wymaga jednak uprzedniego ustanowienia rozdzielności majątkowej oraz dokonania podziału majątku wspólnego. Strona powoda wskazała, że jest to jedyny sposób uzyskania zaspokojenia jej roszczenia, gdyż na umowę zawartą przez swoją małżonkę A. B. nie wyraził zgody, co wyłącza możliwość zastosowania art. 787 kpc, a tym samym uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwani L. B. oraz A. B. zawarli w dniu 11 października 1980 r. związek małżeński, który nie został dotychczas rozwiązany. Między małżonkami istnieje ustrój małżeńskiej wspólności ustawowej.

Dowód:

- odpis skrócony aktu małżeństwa- k. 28

- przesłuchanie pozwanej L. B. w dniu 22 lutego 2017 r.– k. 54

Pozwana L. B. zawarła w dniu 21 sierpnia 2007 r. z (...) SA z siedzibą we W. umowę o świadczenie usług teleinformatycznych. Usługi teleinformatyczne miały być świadczone w miejscu zameldowania pozwanych przy ul. (...) w W. (telefon domowy i internet). Pozwani mieli korzystać z telefonu i internetu na własne potrzeby domowe.

Dowód:

- umowa z dnia 21 sierpnia 2007 r.- k. 38

- przesłuchanie pozwanej L. B. w dniu 22 lutego 2017 r.– k. 54

Umową z dnia 21 lipca 2009 r. (...) SA z siedziba we W.- działając jako podmiot zawodowo zajmujący się obrotem wierzytelnościami- nabył od (...) SA wierzytelności wynikające z umowy o świadczenie usług teleinformatycznych zawartej w dniu 21 sierpnia 2007 r. przez pozwaną L. B..

Pozwana została zawiadomienia o cesji wierzytelności pismem z dnia 21 lipca 2009 r.

Dowód:

- umowa przelewu wierzytelności z dnia 21 lipca 2009 r.- k. 41

- pismo z dnia 21 lipca 2009 r.

Wskutek powództwa wytoczonego przez (...) SA przeciwko L. B. Sąd Rejonowy Lublin- Zachód w Lublinie nakazał pozwanej, aby zapłaciła na rzecz strony powodowej kwotę 664,11 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 stycznia 2008 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 210 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (nakaz zapłaty z dnia 1 grudnia 2012 r.- sygn. akt: VI Nc-e 2024623/12).

Postanowieniem z dnia 25 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy Lublin- Zachód w Lublinie nadał ww. nakazowi zapłaty klauzulę wykonalności.

Dowód:

- nakaz zapłaty z dnia 1 grudnia 2012 r.- k. 12

- postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności z dnia 25 stycznia 2013 r.- k. 13

W oparciu o uzyskany tytuł wykonawczy strona powodowa wszczęła przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Wołowie- A. M. postępowanie egzekucyjne, które okazało się bezskuteczne.

Dowód:

- pismo komornika z dnia 4 czerwca 2013 r. – k. 14

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Wywiedzione w sprawie powództwo było co najmniej przedwczesne i jako takie podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 52 § 1a KRiO ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Nie może ulegać wątpliwości, że instytucja opisana w art. 52 § 1a KRiO - jako ingerująca w wolność i swobodę małżonków - powinna być stosowana z dużą ostrożnością, a zawarte w tym przepisie przesłanki należy interpretować ściśle (tak wprost wyrok SO w Nowym Sączu z dnia 15 października 2013 r., III Ca 464/13, LEX nr 1716409).

Skoro zaś tak, to obowiązkiem Sądu było ustalenie, czy zobowiązanie stwierdzone tytułem wykonawczym rzeczywiście było zobowiązaniem jednego z małżonków i czy dla zaspokojenia wierzyciela rzeczywiście niezbędne było dokonanie podziału majątku wspólnego małżonków.

W powyższym kontekście- na płaszczyźnie rozpoznawanej sprawy- szczególnie istotna była norma art. 30 § 1 KRiO, zgodnie z którą oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że celem art. 30 KRiO jest poprawienie pozycji prawnej wierzycieli małżonków. Co więcej, przepis art. 30 § 1 KRiO ma charakter bezwzględnie obowiązujący ( ius cogens), co oznacza, że nie może zostać wyłączony w drodze umowy małżonków (tak uchwała SN z 11 października 1995 r., III CZP 137/95, LexisNexis nr (...), OSNC 1996, nr l, poz. 16). Każde z małżonków - dzięki istnieniu art. 30 KRiO - może w łatwiejszy sposób zaciągać zobowiązania bez udziału drugiego małżonka, ponieważ wierzyciel, mający zapewnioną solidarną odpowiedzialność drugiego małżonka, będzie chętniej zawierał umowy z jednym tylko z małżonków (tak np. W. Borysiak (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz pod red. J. Wiercińskiego, LexisNexis 2014, komentarz do art. 30 i wskazana tam obszerna literatura). Wierzyciel nie musi przy tym ustalać łączącego małżonków ustroju majątkowego, gdyż solidarna odpowiedzialność obojga małżonków jest niezależna od tego, w jakim ustroju majątkowym oni pozostają. Małżonkowie odpowiadają na podstawie art. 30 § 1 KRiO solidarnie, a więc zgodnie z regułami zawartymi w kodeksie cywilnym (art. 369 i nast. kc), co oznacza, że są oni odpowiedzialni zarówno z majątku wspólnego (jeżeli taki istnieje na podstawie łączącego ich stosunku majątkowego), jak i ze swoich majątków osobistych, wszystkimi składnikami tych majątków, aż do całkowitego zaspokojenia wierzyciela. Na płaszczyźnie wskazanej normy prawnej w orzecznictwie sądowym postawiono wręcz tezę, że w wypadku zawarcia umowy przez jednego z małżonków w granicach wykonywania przez niego samodzielnie zwykłego zarządu majątkiem wspólnym i w celu zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, drugi z małżonków staje się stroną tej umowy ( uchwała składu 7 sędziów SN- zasad prawna- z dnia 23 czerwca 1958 r., I CO 10/58, OSNCK 1959/1/2). W podobnym kierunku wypowiadała się doktryna, w której wskazano, że zaciągnięcie przez jednego z małżonków zobowiązania o charakterze opisanym w art. 30 § 1 KRiO powoduje, że wierzyciel ex lege uzyskuje dwóch dłużników, a źródłem tego stosunku jest umowa zawarta przez jednego z nich (tak J. Ciszewski: Glosa do uchwały SN z 11 października 1995 r., III CZP 137/95, PES 1996, Nr 18, s. 62).

Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę rozpoznawanej sprawy należy wskazać, że zawarta w dniu 21 sierpnia 2007 r. przez pozwaną L. B. umowa o świadczenie usług teleinformatycznych niewątpliwie stanowiła zobowiązanie zaciągnięte przez jednego z małżonków w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny (art. 30 KRiO), co wynika nie tylko z charakteru zamówionej wówczas usługi, wysokości miesięcznej opłaty, ale przede wszystkim z wyjaśnień L. B., która jednoznacznie wskazała, że zamówienie telefonu stacjonarnego oraz internetu było związane z zaspokajaniem potrzeb całej rodziny. W tych okolicznościach wierzyciel- bądź (...) SA, bądź (...) SA (działając jako materialnoprawny następca poprzedniego wierzyciela)- mieli niczym nieskrępowaną możliwość wystąpienia z powództwem nie tylko przeciwko L. B. (jako formalnej stronie umowy), ale także przeciwko A. B. (jako dłużnikowi solidarnemu z mocy samego prawa- art. 30 KRiO). (...) SA stała się następcą poprzedniego wierzyciela i zgodnie z art. 509 § 2 kc nabyła wszystkie związane z tym prawa. Każdy z wierzycieli mógł- i nadal może (to dotyczy już wyłącznie obecnego wierzyciela - (...) SA)- w niczym nieskrępowany sposób wystąpić przeciwko A. B. z powództwem o zapłatę i tym samym uzyskać tytuł wykonawczy, uprawniający do egzekucji z majątku osobistego ww. dłużnika. Dysponując zaś tytułami wykonawczymi wydanymi przeciwko obojgu małżonkom, wierzyciel mógłby swobodnie egzekwować swą należność także z ich majątku wspólnego. W tych okolicznościach nieuzasadnione byłoby orzekanie między małżonkami rozdzielności majątkowej- czego konsekwencją byłby podział ich majątku wspólnego- w sytuacji, gdy wierzyciel ma możliwość prowadzenia egzekucji w oparciu o tytuły wykonawcze, a więc bez dokonywania podziału majątku wspólnego. Co więcej, orzeczenie takie stanowiłoby formę nieuzasadnionego premiowania wierzyciela, który nie wykorzystując dostępnych mu środków egzekucji w oparciu o uzyskanie tytułu wykonawczego w sprawie o zapłatę, dokonywałby egzekucji z majątku wspólnego w oparciu o tytuł wykonawczy wydany w sprawie o ustanowienie rozdzielności majątkowej.

Należy więc uznać, że w okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie zaktualizowała się żadna z przesłanek zastosowania art. 52 § 1a KRiO. Nie można w szczególności uznać, że wskutek zawarcia umowy z dnia 21 sierpnia 2007 r. dłużnikiem wierzyciela stała się wyłącznie L. B.. Jak to wcześniej kilkukrotnie wskazano, także małżonek L. B. stał się dłużnikiem solidarnym i skutek ten nastąpił z mocy samego prawa. Po drugie- nie można uznać, że zaspokojenie wierzyciela wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Wierzyciel dysponuje inną możliwością uzyskania zaspokojenia swojej wierzytelności z majątku wspólnego (poprzez wytoczenie powództwa przeciwko A. B. jako osobie zobowiązanej solidarnie i uzyskanie przeciwko niemu tytułu wykonawczego). Sąd zdaje sobie co prawda sprawę, ze zgodnie z zasadami solidarności (art. 366 § 1 kc) wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, jednak nie może to stanowić podstawy do podważenia zasady bardzo ostrożnego stosowania instytucji sądowego ustanawiania rozdzielności majątkowej. Jeśli więc wierzyciel chce kierować egzekucję do majątku wspólnego małżonków, to przed wytoczeniem powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej winien skorzystać z innych, przysługujących mu środków ochrony prawnej (wytoczenie powództwa przeciwko współmałżonkowi jako dłużnikowi solidarnemu). Sąd zdaje sobie również sprawę z ewentualnych trudności w uzyskaniu zaspokojenia na wskazanej drodze (wobec możliwości podniesienia przez pozwanego określonych zarzutów), jednak - po pierwsze - wierzyciel jest podmiotem profesjonalnie zarządzającym wierzytelnościami, reprezentowanym nadto przez zawodowego pełnomocnika i skutki wyboru określonych metod egzekwowania roszczeń (a zwłaszcza czasu wystąpienia z tymi środkami) nie powinny dotykać dłużników, po drugie zaś - posługiwanie się przez dłużnika wszelkimi zarzutami (w tym materialnoprawnymi) uzależnione jest od aktywności samego pozwanego (rzeczywistego podniesienia przez niego konkretnych zarzutów).

Jedynie na marginesie należy przy tym wskazać, że na treść rozstrzygnięcia niniejszej sprawy żadnego wpływu nie mogła mieć norma art. 41 § 2 KRiO, ani tym bardziej norma art. 787 kpc. Norma art. 41 KRiO ma charakter uzupełniający względem art. 30 § 1 KRiO. Aktualizuje się ona zwłaszcza wtedy, gdy na podstawie art. 30 § 2 KRiO Sąd wyłączył solidarną odpowiedzialność małżonków za zobowiązania wskazane w art. 30 § 1 KRiO. Wyłączenie takiej odpowiedzialności oznacza, że dłużnikiem staje się tylko ten małżonek, który zaciągnął zobowiązanie, co w ustroju wspólności ustawowej pozwala na stosowanie przepisów art. 41 KRiO (tak wprost np. A. Lutkiewicz-Rucińska (w:) Andrzejewski M., Dolecki H., Haberko J., Lutkiewicz-Rucińska A., Olejniczak A., Sokołowski T., Sylwestrzak A., Zielonacki A- Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2013, komentarz do art. 30, W. Borysiak (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz pod red. J. Wiercińskiego, LexisNexis 2014, komentarz do art. 30). Siłą rzeczy na treść wydawanego w sprawie orzeczenia nie mógł również wpływać art. 787 kpc, gdyż opisana w nim instytucja pozostaje immanentnie związana z zakresem zastosowania art. 41 § 1 KRiO.

W świetle wszystkich przytoczonych wyżej okoliczności Sąd uznał wywiedzione w sprawie powództwo za co najmniej przedwczesne, co skutkowało jego oddaleniem.