Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1712/16

Decyzją z dnia 16 maja 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, odmówił M. M. (1) prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze , ale nie udowodnił 25 – letniego stażu sumarycznego. Organ rentowy uznał za udowodnione 24 lata i 9 dni stażu sumarycznego. Do ogólnego stażu pracy nie zaliczono wnioskodawcy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 1 maja 1983 r. do 31 grudnia 1985 r. , gdyż za ten okres nie została opłacona składka na ubezpieczenie rolnicze jako domownika.

/decyzja k.48 plik II akt ZUS/

W dniu 8 czerwca 2016 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie M. M. (1) od ww. decyzji , w którym wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury od 1 kwietnia 2016 r. Odwołujący wskazał , że w okresie od 1 maja 1983 r. do 31 grudnia 1985 r. zamieszkiwał i pomagał jako domownik w gospodarstwie rolnym rodziców ,zlokalizowanym we wsi N. , gmina K. , które jednocześnie było jego głównym źródłem utrzymania. M. M. (1) podniósł ,że zarówno naczelnik gminy, jak i sołtys wiedzieli , że jest on domownikiem i pracuje w gospodarstwie rolnym rodziców. Odwołujący zaznaczył , że w spornym okresie, uzyskał z Urzędu Gminy K. informację , iż jest zwolniony z opłacania składek. M. M. (1) wskazał , że zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy , do stażu pracy wlicza się pracownikowi także przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika. Odwołujący zaznaczył , że jeżeli organ gminy nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenie o pracy osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym , okresy pracy mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków, zamieszkujących, w tym czasie, na terenie , na którym jest położone gospodarstwo rolne.

/odwołanie k.2-5/

W odpowiedzi na odwołanie , która wpłynęła do tutejszego Sądu w dniu 19 lipca 2016 r., pełnomocnik organu rentowy wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy wskazał , że do ogólnego stażu pracy zaliczono wnioskodawcy okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 28 marca 1972 r. do 8 grudnia 1974 r. oraz od 1 stycznia 1986 r. do 1 grudnia 1986 r. ( za okres ten opłacono składkę na (...)). W ocenie organu rentowego , skoro wnioskodawca nie udowodnił ,że podlegał ubezpieczeniu w gospodarstwie rodziców jako domownik w okresie od 1 maja 1983 r. do 1 grudnia 1985 r. ( nie udowodnił także ,że w tym okresie był zwolniony z obowiązku opłacania składek) , to brak jest podstaw prawnych , aby okres ten zaliczyć do ogólnego stażu ubezpieczeniowego , od którego zależą uprawnienia emerytalne.

/odpowiedź na odwołanie k.7 – 8/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony M. M. (1) urodził się (...) M. M. (1) jest synem T. i D. małżonków M..

/okoliczność bezsporna/

W dniu 4 kwietnia 2016 roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę, po którego rozpatrzeniu wydano zaskarżoną decyzję.

/wniosek k.1-8 plik II akt ZUS , decyzja k.48 plik II akt ZUS/

M. M. (1) wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym , za pośrednictwem ZUS , na dochody budżetu państwa.

/okoliczność bezsporna/

Ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował 17 lat , 11 miesięcy oraz 17 dni stażu pracy w warunkach szczególnych.

/okoliczność bezsporna/

M. M. (1) na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował 24 lata i 9 dni ogólnego stażu pracy.

/decyzja k.48 plik II akt ZUS/

Organ rentowy, do ogólnego stażu pracy, zaliczył wnioskodawcy okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 28 marca 1972 r. do 8 grudnia 1974 r. oraz od 1 stycznia 1986 r. do 31 grudnia 1986 r.

/karta przebiegu zatrudnienia k.46/

W okresie od 9 grudnia 1974 r. do 30 kwietnia 1983 r. M. M. (1) zatrudniony był w Fabryce (...).

/świadectwo pracy k.8 plik II akt ZUS/

Po zakończeniu pracy w ww. zakładzie pracy , aktywność zawodowa wnioskodawcy sprowadzała się do pracy w gospodarstwie rolnym należącym do jego rodziców. Gospodarstwo liczyło 8,43 ha. M. M. (1) zajmował się uprawą zbóż ( żyta , pszenicy , owsa) oraz ziemniaków. Wiosną , zajmował się sadzeniem ziemniaków oraz wykonywał sianokosy. Latem , M. M. (1) brał udział w żniwach. Jesienią , wnioskodawca zajmował się orką , wykopkami ziemniaków oraz wywożeniem obornika. Zimą , wnioskodawca przygotowywał sieczkę. Gospodarstwo nie było zmechanizowane. W gospodarstwie hodowano jednego konia , pięć – sześć sztuk bydła oraz około 100 sztuk drobiu. Wnioskodawca nie został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego rolników w latach 1983 – 1985.

/zeznania wnioskodawcy min.00:01:43 – 00:05:53 protokołu rozprawy z dnia 20 marca 2017 r. , płyta CD k.79 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:02:47 – 00:27:00 protokołu rozprawy z dnia 11 stycznia 2017 r. , płyta CD k.42/

W latach 1983 – 1986 wnioskodawca zamieszkiwał w gospodarstwie rolnym należącym do jego rodziców. M. M. (1) zajmował się hodowlą krów , drobiu, uprawiał pole , bronował , wykonywał orkę, rozsiewał nawozy, siał zboża: owies, pszenicę, jęczmień, żyto , zajmował się wykopkami .Wykonywał młockę wspólnie z innymi osobami. Gospodarstwo nie było zmechanizowane , a wszystkie prace były wykonywane przy użyciu konia.

/zeznania świadków O. Z. min.00:29:19 – 00:44:54 , A. S. min.00:44:54 – 00:49:42 , M. S. min.00:49:42 – 00:57:39 protokołu rozprawy z dnia 11 stycznia 2017 r. , płyta CD k.42/

Z treści zaświadczenia z Urzędu Gminy K. z dnia 15 października 1986 r. wynika , że w okresie 3 ostatnich lat M. M. (1) pomagał rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa rolnego położonego we wsi W. Nowy.

/zaświadczenie k.37/

T. i D. M. zamieszkiwali w miejscowości N. , gmina K. oraz podlegali i opłacili składkę ubezpieczenia rolniczego na Fundusz Emerytalny (...) w okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1982 r. oraz Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) w okresie od 1 stycznia 1983 r. do 31 grudnia 1990 r. w związku z posiadanym gospodarstwem rolnym o powierzchni 8,46 ha położonym w miejscowości N.. W latach 1983 – 1985 składki rolnicze były odprowadzane jedynie od właścicieli gospodarstwa , brak zgłoszenia domowników.

/zaświadczenie k.14/

W okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1985 r. wymiar podatku i składki na ubezpieczenie rolnicze były naliczane tylko od rolników T. i D. M..

/wykaz k. 45 – 64/

W 1986 r. M. M. (1) był zgłoszony do ubezpieczenia rolniczego jako domownik i składka za okres od 1 stycznia 1986 r. do 31 grudnia 1986 r. została opłacona.

/zaświadczenie k.14/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów jak i osobowych źródeł dowodowych, w postaci zeznań wnioskodawcy i świadków. Podkreślić należy, że świadkowie: O. Z. , A. S. oraz M. S. ze względu na fakt zamieszkiwania w sąsiedztwie gospodarstwa rodziców ubezpieczonego, mieli pełną wiedzę co do charakteru oraz specyfiki prac wykonywanych w gospodarstwie, a także co do obowiązków jakie miał wykonywać w nim M. M. (1). Podkreślić natomiast należy, że jakkolwiek z treści zeznań świadków jak i samego wnioskodawcy wynika, że w spornym okresie pracował on w gospodarstwie rolnym, to jednak materiał ten , z uwagi na brak opłacenia składki na ubezpieczenie rolnicze za wnioskodawcę, nie pozwolił zaliczyć mu tego okresu do ogólnego stażu pracy.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r., poz.887 z późn. zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz,

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (art.184 ust.2 ww. ustawy).

Stosownie do treści §3 i 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w

szczególnych warunkach

Powołany (...) wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle §2 ust.1 tegoż Rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W niniejszej sprawie sporne jest jedynie spełnienie przez ubezpieczonego warunku posiadania na dzień 1 stycznia 1999 roku 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, bowiem pozostałe warunki – wieku, stażu pracy w szczególnych warunkach oraz złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym , za pośrednictwem ZUS , na dochody budżetu państwa, zostały spełnione.

Przepis art.184 ust.1 punkt 2 ww. ustawy odwołuje się do art.27 ww. ustawy, zgodnie z treścią którego, emerytura przysługuje po wykazaniu w przypadku mężczyzn 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, przy czym okresy składkowe zostały wymienione w art.6, a okresy nieskładkowe w art.7 tej ustawy.

W sprawach zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym zastosowanie ma art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis art. 10 ust. 1 wymienia trzy okresy, które z zastrzeżeniem art. 56 można traktować jako okresy składkowe przy ustalaniu prawa do emerytury oraz do obliczania wysokości emerytury.

Stosownie bowiem do treści art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również, traktując je jako okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane
w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 roku okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Powyższa regulacja wprost nie stawia innych wymagań, jakie należy spełniać w zakresie warunków pracy w gospodarstwie rolnym. Niemniej jednak, w przypadku osób , które pracowały w gospodarstwie wskazuje ,że okresy te mają przypadać przed

1 stycznia 1983 r. Określenie takiej właśnie daty granicznej wynika z faktu ,iż z dniem 1 stycznia 1983 r. weszła w życie ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin z dnia 14 grudnia 1982 r. (Dz. U. Nr 40, poz. 268) . Ustawa ta w treści art.44 ust.3 wprowadziła obowiązek opłacania składki za domowników , wskazując ,że powstaje on od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym osoby te podjęły pracę w gospodarstwie rolnym, a ustaje z końcem miesiąca kalendarzowego, w którym przestały pracować w gospodarstwie.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości ,że wnioskodawca podjął pracę w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 1 maja 1983 r. i jako domownik zajmował się typowymi dla gospodarstwa pracami. Nie ulega także wątpliwości ,że praca wnioskodawcy przynosiła wymierny efekt dla funkcjonowania gospodarstwa. Niemniej jednak , wnioskodawca nie został zgłoszony do ubezpieczenia rolniczego jako domownik , a co istotne w spornym okresie nie opłacano za niego stosownych składek. Podkreślić także należy ,że wskazana powyżej ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. w żaden sposób nie zezwalała na odstąpienie od opłacania składki za domownika, w sytuacji gdy składkę taką opłacał właściciel gospodarstwa. Co również istotne , w całym spornym okresie rodzice wnioskodawcy opłacali za siebie należne składki na ubezpieczenie rolnicze i wydaje się mało prawdopodobnym , by wnioskodawca ( choćby ze względu na fakt stałego zamieszkiwania w gospodarstwie oraz relacje rodzinne) w spornym okresie nie miał świadomości , iż koniecznym jest opłacanie za niego składki na ubezpieczenie rolnicze jako domownika. Na słuszność0 powyższego stwierdzenia, wskazuje również okoliczność , iż M. M. (1) w okresie od 1 stycznia 1986 r. do 31 grudnia 1986 r. został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego rolników jako domownik i opłacono za niego z tego tytułu składkę.

Reasumując , z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż wnioskodawca nie spełnia wszystkich warunków do przyznania prawa do emerytury określonych w art.184 ust.1 ww. ustawy. Wprawdzie ubezpieczony skończył 60 lat, złożył wniosek o przekazania środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym , za pośrednictwem ZUS , na dochody budżetu państwa , legitymuje się stażem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat , ale na dzień 1 stycznia 1999 roku nie wykazał ogólnego stażu pracy w wymiarze 25 lat.

Wobec powyższego podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.