Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 kwietnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. M. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 styczna 2016 roku jako pracownik A. P..

Decyzja została wydana na podstawie art.83 ust.1, art.68 punkt 1a, art.6 ust.1 punkt 1, art.11 ust.1, art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.121 ze zm.), art.83§1 k.c. w zw. z art.300 k.p.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż ubezpieczona miałaby zostać zatrudniona przez A. P. na specjalnie dla niej utworzonym stanowisku, a już od 11 lutego 2016 roku stała się niezdolna do pracy z powodu choroby w okresie ciąży. Na miejsce ubezpieczonej, w okresie jej niezdolności do pracy nie został zatrudniony żaden pracownik. W toku postępowania administracyjnego nie zostały przedłożone żadne dokumenty wskazujące na wykonywanie przez ubezpieczoną pracy, pomimo szerokiego zakresu obowiązków.

Zdaniem organu rentowego ubezpieczona została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jedynie w celu uzyskania prawa do wypłaty zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego. Umowa ta została zawarta dla pozoru i tym samym jest nieważna.

W odwołaniu od powyższej decyzji pełnomocnik ubezpieczonej A. M. wniosła o jej zmianę w całości i stwierdzenie, że ubezpieczona podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik A. P. od 1 stycznia 2016 roku. Nadto wniosła o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odwołania podała, że A. P. miał realną potrzebę zatrudnienia pracownika, stanowisko nie zostało utworzone specjalnie dla ubezpieczonej. Od stycznia 2016 roku płatnik rozszerzył swoją działalność na świadczenie usług instalacyjnych i konserwacyjnych na rzecz administracji zasobów komunalnych w wyniku wyboru jego oferty w postępowaniu przetargowym. W związku z tym potrzebował wykwalifikowanego pracownika obytego z istniejącym u niego programem do wystawiania faktur, znajomością specyfiki branży oraz umiejętnościami z zakresu nieruchomości. Do czasu wyboru oferty płatnika obowiązki z zakresu rozliczeń i spraw administracyjnych miały mniejszy zakres i były wykonywane przez inne osoby.

Podała, iż płatnik znał kompetencje A. M., bowiem przed 1 stycznia 2016 roku wykonywała dla niego pracę (od 23 stycznia do 31 grudnia 2012 roku). Ubezpieczona miała kwalifikacje do wykonywania tej pracy, bowiem ukończyła studia w zakresie gospodarki przestrzennej, specjalności inwestycje i nieruchomości oraz podyplomowe studia w zakresie wyceny nieruchomości.

W okresie nieobecności ubezpieczonej jej obowiązki przejęła K. G..

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

Zainteresowany A. P. pozostawił odwołanie do uznania Sądu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zainteresowany A. P. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) Firma Usługowo – Handlowa (...), ul. (...).

(okoliczność bezsporna)

W 2014 i 2015 roku zainteresowany brał udział w przetargach organizowanych przez Administrację Zasobów Komunalnych Ł., z terminem realizacji na 2015 i 2016 rok. Osobą wskazaną do kontaktów z wykonawcą był J. S..

(pismo (...) k.293)

W okresie od 23 stycznia do 31 grudnia 2012 roku ubezpieczona A. M. była zatrudniona przez zainteresowanego, na podstawie umowy o pracę na stanowisku do spraw rozliczania i administracji, w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem 1.500 zł. Umowa o pracę została rozwiązana z upływem czasu na jaki była zawarta.

Ubezpieczona była upoważniona do podpisywania faktur, dysponowała stosowną pieczątką ze swoim imieniem i nazwiskiem.

(umowa o pracę – k.60, faktury – k.19-23 akt ZUS)

16 stycznia 2013 roku ubezpieczona ukończyła studia wyższe na Wydziale E. – Socjologicznym (...) na kierunku gospodarka przestrzenna, specjalność inwestycje i nieruchomości. W 2015 roku ubezpieczona ukończyła studia podyplomowe w zakresie Rynek nieruchomości – wycena.

(kserokopie dyplomów – k.50, k.51)

Ubezpieczona od 1 stycznia 2013 roku jest zatrudniona przez A. F. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku asystentki zarządcy nieruchomości z wynagrodzeniem 1.600 zł. Wynagrodzenie ubezpieczonej było podwyższane corocznie do wynagrodzenia minimalnego i od 1 stycznia 2016 roku wynosiło 1850 zł.

(umowa o pracę – k.243, aneksy do umowy – k.242-245)

A. F. wypłacała ubezpieczonej wynagrodzenie na rachunek bankowy.

(wyciąg z rachunku – k.133-238)

A. F. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. F. w Ł. przy ul. (...).

A. F. i zainteresowany wynajmują jedno biuro, w którym każdy z nich dysponuje dwoma pokojami.

(okoliczności bezsporne)

W dniu 27 listopada 2015 roku zostało rozstrzygnięte przez Administrację Zasobów Komunalnych Ł. postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na bieżące naprawy, konserwacje i drobne roboty budowlane, prace zabezpieczające, naprawy awaryjne.

Zamówienie na roboty instalacyjne i wodno-kanalizacyjne, roboty instalacyjne węzłów cieplnych, instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody wygrał zainteresowany.

(informacja – k.8-9)

W związku z wygraniem przetargu zainteresowany wiedział, że będzie zobowiązany do wystawiana faktur na podstawie zleceń z zarządu nieruchomości.

(zeznania zainteresowanego min.00:34:12-00:47:19 protokół z 21.11.2016 r. w zw. z min.00:44:10 protokół z 13.02.2017 r., zeznania świadka M. P. min.01:23:16-01:27:10)

W dniu 1 stycznia 2016 roku ubezpieczona i płatnik składek zawarli umowę o pracę na czas określony do dnia 29 lutego 2016 roku. Ubezpieczona została zatrudniona jako pracownik biurowy, w wymiarze ½ etatu za wynagrodzeniem 1.600 zł. W umowie strony nie określiły miejsca świadczenia pracy.

(umowa – k.44 kat ZUS)

Umowa o pracę została podpisana w biurze. Ubezpieczona w dniu 1 stycznia 2016 roku wypełniła również kwestionariusz osobowy.

(zeznania zainteresowanego min.00:50:36-01:02:34 protokół z 21.11.2016 r. w zw. z min.00:38:00 protokół z 13.02.2017 r., kwestionariusz – k.32-33 akt ZUS)

4 stycznia 2016 roku ubezpieczona odbyła szkolenie bhp ogólne i stanowiskowe, które przeprowadził zainteresowany.

(karta szkolenia bhp)

Ubezpieczona nie została skierowana badania lekarskie. Przedstawiła ważne badania wystawione dla (...) Firmy Usługowo Handlowej na stanowisko asystentki zarządcy nieruchomości.

(zaświadczenie – k.241)

Ubezpieczona potwierdziła obecność w pracy na liście płac w okresie od 4 do 25 stycznia 2016 roku i od 1 do 9 lutego 2016 roku.

W dniu 12 stycznia 2016 roku ubezpieczona korzystała z urlopu okolicznościowego a w okresie od 26 do 29 stycznia 2016 roku z urlopu wypoczynkowego.

(lista obecności – k.24-25 akt ZUS)

Podczas badania lekarskiego w dniu 23 grudnia 2015 roku u ubezpieczonej rozpoznano stany zapalne związane głównie z ciążą.

Kolejne wizyt lekarskie miały miejsce w dniach:

-

7 stycznia 2016 roku między godziną 8:10 a 8:25,

-

28 stycznia 2016 roku między godziną 8:18 a 8:33,

-

11 lutego 2016 roku między godziną 8:33 a 8:48.

(dokumentacja medyczna – k.68)

Pierwsze badanie USG ubezpieczona miała w dniu 1 lutego 2016 roku w Miejskiej Przychodni (...). Badanie odbyło się w godzinach między 9:00 a 12:00.

(wynik badania – k.310)

W dniu 16 sierpnia 2016 roku ubezpieczona urodziła syna.

(dokumentacja medyczna – k.106)

W ramach wykonywania umowy o pracę ubezpieczona miała zajmować się wystawianiem faktur, miała odbierać telefony, odpowiadać na maile i przyjmować zgłoszenia.

Ubezpieczona mogła wykonywać pracę na rzecz zainteresowanego także w godzinach pracy na rzecz A. F.. Telefony do zainteresowanego były przez cały dzień, przez cały dzień J. S. mógł przynieść ubezpieczonej dokumenty.

Na podstawie potwierdzeń wykonania pracy J. S. wypisywał odpowiednie pozycje z cennika a ubezpieczona wprowadzała te dane do programu z podaniem tematu rejestracji zlenienia i wartości oraz do zeszytów kontrolnych. Faktury były wystawiane w programie (...).

Ubezpieczona miała wykonywać pracę przed godziną 8:00 i po godzinie 16:00, ponieważ między godziną 8:00 a 16:00 pracowała na rzecz A. F. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Praca miała być wykonywana w Ł. przy ul. (...).

(zeznania ubezpieczonej min.00:06:11-00:17:38 protokół z 21.11.2016 r. w zw. z min.00:38:00 protokół z 13.02.2017 r., faktura – k.287)

Ubezpieczona miała przygotować faktury do końca miesiąca, bowiem były one przekazywane raz w miesiącu do Administracji Zasobów Komunalnych.

(zeznania świadka J. S. min.01:05:26-01:14:29, zeznania zainteresowanego min.00:34:12-00:47:29 protokół z 21.11.2016 r. w zw. z min.00:44:10 protokół z 13.02. (...).)

Ubezpieczona na rzecz zainteresowanego i A. F. wykonywała pracę również w 2015 roku. Wtedy odbierała telefony, odpisywała na maile. Sporadycznie wystawiała faktury na prośbę J. S..

(zeznania ubezpieczonej min.00:25:45-00:34:12 protokół z 21.11.2016 r. w zw. z min.00:38:00 protokół z 13.02.2017 r., zeznania świadka J. S. min.01:05:26-01:14:29)

Liczba wystawionych przez zainteresowanego faktur dla Administracji Zasobów Komunalnych Ł. kształtowała się następująco:

w 2015 roku:

1)  w styczniu – 44 faktury,

2)  w marcu – 61 faktur,

3)  w kwietniu – 45 faktur,

4)  w maju – 115 faktur,

5)  w czerwcu – 67 faktur,

6)  w lipcu – 29 faktury,

7)  w sierpniu – 15 faktur,

8)  we wrześniu – 29 faktur,

9)  w październiku – 104 faktury,

10)  w listopadzie – 65 faktur,

11)  w grudniu – 72 faktury,

a w 2016 roku:

1)  w styczniu – 149 faktur,

2)  w lutym – 2 faktury,

3)  w marcu – 14 faktur,

4)  w kwietniu – 13 faktur,

5)  w maju – 17 faktur.

(zestawienie – k.293)

Wszystkie faktury zostały podpisane przez A. P..

W styczniu 2016 roku faktury zostały wystawione w dniach 19 i 29.

W dniu 19 stycznia 2016 roku zainteresowany wystawił na rzecz Administracji Zasobów Komunalnych 61 faktur zawierających po 1 pozycji. Faktury te zostały przekazane Administracji Zasobów Komunalnych w dniu 20 stycznia 2016 roku.

W dniu 29 stycznia 2016 roku zainteresowany wystawił na rzecz Administracji Zasobów Komunalnych 88 faktur zawierających po 1 pozycji. Faktury te zostały przekazane Administracji Zasobów Komunalnych w dniu 29 stycznia 2016 roku.

Faktury w lutym 2016 roku zostały wystawione w dniu 3 lutego, zostały podpisane przez A. P.. Faktury zawierają 2 i 3 pozycje.

(kserokopie faktur – k.294)

Od 11 lutego 2016 roku ubezpieczona była niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Płatnik składek wypłacił wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy do 14 marca 2016 roku. Od 15 marca 2016 roku ubezpieczona wystąpiła o wypłatę zasiłku chorobowego.

(okoliczności bezsporne)

15 lutego 2016 roku zainteresowany zawarł umowę zlecenia z K. G., której przedmiotem było wykonywanie prac biurowych. Umowa została zawarta na okres do 29 lutego 2016 roku. Kolejne umowy były zawierane na okresy miesięczne, do 16 czerwca 2016 roku. K. G. otrzymała wynagrodzenie w wysokości 1.140 zł.

Do obowiązków K. G. należało wprowadzanie faktur. Pracowała po około 100 godzin miesięcznie. Nie miała stałych godzin pracy.

(umowy – k.79-83, zeznania świadka K. G. - min.00:03:36-00:19:29 protokół z 13.02.2017 r.)

Od dnia 1 października do dnia 31 grudnia 2016 roku zainteresowany zatrudnił na podstawie umowy zlecenia do wykonywania prac biurowych D. M..

(umowa – k.70)

Zainteresowany zakupił abonament programu (...) faktury e-abonament za okres od 7 grudnia 2015 roku do 7 grudnia 2016 roku w dniu 8 lutego 2016 roku.

(faktura – k.287)

Ubezpieczona nie podpisywała faktur w 2016 roku.

(zeznania zainteresowanego min.00:34:12-00:47:19 protokół z 21.11.2016 r. w zw. z min.00:44:10 protokół z 13.02.2017 r.)

Zainteresowany zatrudniał J. S. na podstawie umowy o pracę na czas określony do 10 lutego 2016 roku, na stanowisku kierownika, z wynagrodzeniem równym połowie wynagrodzenia minimalnego.

Kolejna umowa o pracę nie została zawarta, gdyż zainteresowany nie miał pracy dla J. S..

J. S. zajmował się przyjmowaniem zleceń z Administracji Zasobów Komunalnych, rozliczaniem zleceń, przeglądami technicznymi, nadzorem. Był wskazany jako osoba do kontaktów w ramach realizacji zamówienia Administracji Zasobów Komunalnych Ł..

(zeznania zainteresowanego min.00:50:36-01:02:34 protokół z 21.11.2016 r. w zw. z min.00:44:10 protokół z 13.02. (...)., zeznania świadka J. S. min.01:05:26-01:14:29)

Przychód zainteresowanego w grudniu 2015 roku wynosił 20.943,36 zł, a wydatki łącznie z zakupem towarów wynosiły 18.437,76 zł, w styczniu 2016 roku przychód wynosił 37.806,79 zł a wydatki łącznie z zakupem towarów 27.202,24 zł, w lutym 2016 roku przychód wynosił 37.451,91 zł a wydatki łącznie z zakupem towarów 32.248,31 zł, w marcu 2016 roku przychód wynosił 44.989,98 zł a wydatki łącznie z zakupem towarów 40.543,08 zł.

W okresie od stycznia do czerwca 2016 roku zainteresowany osiągnął dochód w wysokości 33.514,78 zł.

(kserokopia książki rozchodów i przychodów – k.287, zestawienie – k.306)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z ww. dokumentów oraz zeznań ubezpieczonej, zainteresowanego i świadków: J. S., K. G., M. P..

Sąd nie dał wiary zeznaniom ubezpieczonej i zainteresowanego co do czasu pracy ubezpieczonej. Zeznania te są niespójne i sprzeczne. Z zeznań ubezpieczonej wynika, iż pracowała w czwartki od godziny 8:00 do 10:00, a w pozostałe dni przed godziną 8:00 i po godzinie 16:00. Natomiast zainteresowany potwierdził czas pracy ubezpieczonej w czwartki i po godzinie 16:00 natomiast zeznał, że ubezpieczona pracowała również w domu, nie potwierdził, że praca była wykonywana przed godziną 8:00.

Nadto z treści dokumentacji medycznej ubezpieczonej wynika, iż w dniu 7 stycznia 2016 roku (czwartek) miała wizytę lekarską między godziną 8:10 a 8:25, czyli w tym dniu nie zaczęła pracy na rzecz zainteresowanego o godzinie 8:00. Zważywszy na czas niezbędny do przejazdu z Centrum Medycznego (...) przy ul. (...) do siedziby pracodawcy (co najmniej 30 min.) ubezpieczona nie zaczęła pracy tym dniu na rzecz zainteresowanego przed godziną 9:00.

Z zeznań ubezpieczonej i zainteresowanego nie wynika czy ubezpieczona pracowała 20 godzin tygodniowo ani jak był rozliczany czas pracy ubezpieczonej.

Ubezpieczona zeznała, że pracę na rzecz zainteresowanego wykonywała także w godzinach pracy dla A. F..

Nie znajdują potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym zeznania ubezpieczonej, że odpowiadała na maile z adresu zainteresowanego: biuro@androl.pl podpisując jej własnym imieniem i nazwiskiem. W toku postępowania nie zostały przedłożone maile na potwierdzenie tej okoliczności.

Pomimo zeznań ubezpieczonej, że miała badania lekarskie przed podjęciem pracy zaświadczenie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy nie zostało przedłożone. Zaświadczenie lekarskie załączone przez zainteresowanego w toku postępowania przed organem rentowym z dnia 25 stycznia 2013 roku (k.36 akt ZUS) różni się od zaświadczenia lekarskiego załączonego przez A. F. (k.241), choć zostały wystawione w tym samym dniu i przez tego samego lekarza. Zaświadczenia załączone do akt rentowych zawiera dodatkowo pieczątkę zainteresowanego i nie można obecnie ustalić kiedy i w jakim celu pieczątka ta została przystawiona.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom zainteresowanego, że ubezpieczona w styczniu wystawiła około 500 faktur a w lutym 200. Zeznania te są sprzeczne z informacją Zarządu Lokali Miejskich z której wynika, iż w styczniu 2016 roku zainteresowany wystawił dla Administracji Zasobów Komunalnych 149 faktur a w lutym 2016 roku 2 faktury. Wbrew zeznaniom zainteresowanego każda faktura obejmowała jedną pozycję, a nie 100.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom zainteresowanego, że współpracę z Administracją Zasobów Komunalnych rozpoczął od 2016 roku, po przerwie w latach 2014-2015. Z treści informacji udzielonych przez Zarząd Lokali Miejskich wynika, iż w 2015 roku zainteresowany realizował usługi na podstawie wygranego w 2014 roku przetargu i wystawiał faktury.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom ubezpieczonej i świadka K. G., że ubezpieczona wprowadzała K. G. w pracę. Przede wszystkim zeznania te są sprzeczne z treścią umowy zlecenia zawartej z K. G. z której wynika, iż K. G. została zatrudniona 15 lutego 2016 roku, czyli w okresie gdy ubezpieczona już nie pracowała z powodu choroby oraz zeznaniami zainteresowanego, który zeznał: „W obowiązki panią G. wprowadzałem częściowo ja. Nie wiem czy wnioskodawczyni jeszcze wtedy była”.

Zeznania ubezpieczonej i zainteresowanego co do okoliczności związanych z wystawieniem faktur są sprzeczne. Z zeznań ubezpieczonej wynika bowiem, że aby wystawić fakturę musiała mieć potwierdzenie wykonania pracy, że pracownicy zostawiali informację ile zużyli materiałów, ile czasu pracowali i czy były jakieś trudności. Na podstawie tych informacji wystawiała fakturę. Od zainteresowanego bądź od J. S. otrzymywała informację na jaką kwotę faktura ma być wystawiona. Faktury za sprawdzenie mogła wystawić sama. Natomiast zainteresowany zeznał, iż faktury były przygotowywane na podstawie zleceń Administracji Zasobów Komunalnych. Przychodziła informacja o wykonaniu zlecenia od administratora, J. S. wpisywał pozycje z cennika i na podstawie tych dokumentów ubezpieczona miała wystawić faktury. Zainteresowany nie potwierdził, że ubezpieczona mogła sama wystawiać faktury za sprawdzenie.

Zeznania ubezpieczonej co do jej zakresu obowiązków są sprzeczne z zeznaniami świadka J. S.. Ubezpieczona zeznała, że miała zająć się wystawianiem faktur, odbieraniem telefonów i przyjmowaniem zgłoszeń. Z zeznań świadka wynika również, że ubezpieczona wykonywała zlecenia, które były już rozliczone, potem akceptowane przez administratora i na tej podstawie była wystawiana faktura. Świadek miał również podpisywać faktury. Natomiast w toku postępowanie nie zostały złożone faktury podpisane przez J. S..

Na wiarę zasługują zeznania ubezpieczonej, że przed styczniem 2016 roku odbierała telefony do zainteresowanego, odpowiadała na maile. O prawdziwości tych zeznań świadczy również okoliczność, że ubezpieczona zapytana o numer telefonu A. F. podała numer telefonu zainteresowanego. Zeznania te znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadka J. S..

Wątpliwości budzą twierdzenia zainteresowanego, iż zatrudnił ubezpieczoną gdyż liczył się z koniecznością wystawienia dużej liczby faktur w krótkim okresie od wygrania przetargu i zawarcia umowy a Administracją Zasobów Komunalnych Ł.. W styczniu 2016 roku było wystawionych 149 faktur, natomiast w 2015 roku były również takie miesiące (maj i października) w których liczba wystawionych faktur wynosiła ponad 100 i zainteresowany nie widział potrzeby zatrudnienia dodatkowo nowego pracownika.

Z zeznań świadka J. S. wynika, iż ubezpieczona nie miała stałych godzin pracy na rzecz zainteresowanego, że przez cały dzień mógł jej przynosić dokumenty do sporządzenia faktury oraz że przez cały dzień ubezpieczona odbierała telefony do zainteresowanego.

Zainteresowany wyjaśniając różnice w wynagrodzeniu ubezpieczonej i J. S. zeznał, że J. S. zajmował się tylko przynoszeniem zleceń i ich odbieranie. Zeznania te są sprzeczne z zeznaniami świadka J. S., z których wynika, że był zatrudniony jako kierownik, zajmował się nie tylko przyjmowaniem zleceń, ale także ich rozliczaniem, przeglądami technicznymi, nadzorem.

Na wiarę nie zasługują zeznania M. P., że K. G. pracowała krótko, gdyż nie radziła sobie z pracą. Zeznaniom tym przeczy zachowanie zainteresowanego, który co miesiąc (począwszy od lutego 2016 roku do 16 czerwca 2016 roku) zawierał kolejne umowy z K. G..

Świadek M. P. nie ma wiedzy o tym w jakim czasie ubezpieczona wykonywała pracę na rzecz zainteresowanego.

Sąd pominął umowy zlecenia zawarte z E. K. i R. K., bowiem z ich treści nie wynika, jakie prace zostały zlecone zleceniobiorcom.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.963) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art.8 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art.8 ust.1 ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanym przez art.22 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

Stosownie do treści art.22§1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosunek pracy posiada szczególne cechy, które pozwalają na jego odróżnienie od innych stosunków prawnych do niego zbliżonych. Sam fakt, że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają określone w art.22 k.p. formalne elementy umowy o pracę nie oznacza, że umowa taka jest ważna.

Stosunek pracy wyróżnia się:

1)  koniecznością osobistego wykonania pracy,

2)  podporządkowaniem pracownika pracodawcy,

3)  wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy

4)  i na jego ryzyko,

5)  odpłatnością pracy.

W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie - pierwszy na co dzień, drugi na wypadek zdarzeń losowych. Stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może bowiem istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Legalis nr 88987).

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 stycznia 2005 roku (II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym stwierdzono, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art.58§1 k.c. w zw. z art.300 k.p.). Ocena taka nie odnosi się jednak do sytuacji gdy podejmowane czynności w ramach zawartej umowy o pracę nie mają na celu rzeczywistej realizacji tej umowy, a jedynie uwiarygodnienie jej świadczenia – innymi słowy są czynnościami pozornymi, fikcyjnymi - pracownik udaje, że wykonuje jakieś czynności jedynie po to, aby stworzyć dowody jej świadczenia. Nawiązanie umowy o pracę może wynikać z czynności faktycznych wyrażających się z jednej strony zobowiązaniem pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, z drugiej zobowiązaniem pracodawcy do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art.22§1 k.p.).

Spór w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy A. M. świadczyła pracę na rzecz płatnika składek A. P. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) Firma Handlowo – Usługowa w Ł., czy też strony zawarły kwestionowaną umowę o pracę wyłącznie w celu wyłudzenia świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a więc dla pozoru.

W ocenie Sądu analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ubezpieczona nie wykonywała pracy na rzecz ww. płatnika na podstawie umowy o pracę.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczona i A. P. w dniu 1 stycznia 2016 roku zawarli umowę o pracę, na podstawie której ubezpieczona miała świadczyć pracę na stanowisku pracownika biurowego w wymiarze ½ etatu za wynagrodzeniem 1.600 zł.

W ocenie Sądu wątpliwości budzi już sama data zawarcia umowy – 1 stycznia 2016 roku. Trudno przyjąć, że ubezpieczona i zainteresowany w dniu ustawowo wolnym od pracy przybyły do biura i podpisały umowę o pracę, którą ubezpieczona rozpoczęła w dniu 4 stycznia 2016 roku (w poniedziałek). Nadto ubezpieczona nie podpisała listy obecności za 1 stycznia 2016 roku.

Ubezpieczona została dopuszczona do pracy bez ważnych badań lekarskich. Załączone przez zainteresowanego zaświadczenie lekarskie, jak wyżej wskazano nie dotyczyło pracy na rzecz zainteresowanego tylko A. F..

Zatrudnienie przez zainteresowanego byłoby dla ubezpieczonej dodatkowym zatrudnieniem. Ubezpieczona była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy przez A. F., która prowadzi działalność gospodarczą pod tym samym adresem co zainteresowany.

Na rzecz zainteresowanego ubezpieczona miałaby zgodnie z umową pracować 20 godzin tygodniowo.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczona swobodnie dysponowała swoim czasem pracy, a zainteresowany nie kontrolował czy ubezpieczona wykonuje pracę w obowiązującym ja wymiarze. Ubezpieczona miałaby dla zainteresowanego pracować w czwartki od godziny 8:00 do 10:00, a w pozostałe dni od 16:00 do 19:00, czyli 16 godzin tygodniowo. Zainteresowany zeznał, że ubezpieczona pracowała również w domu, ale ten czas pracy w żaden sposób nie był ewidencjonowany.

Dodatkowo ubezpieczona w dniu 7 stycznia 2016 roku (w czwartek) między godziną 8:10 a 8:25 miała wizytę lekarską i strony nie wykazały jak ten czas pracy został rozliczony.

Z ustaleń Sądu wynika również, że ubezpieczona odbierała telefony do firmy zainteresowanego, przyjmowała dokumenty przez cały dzień pracy, czyli także gdy wykonywała pracę na rzecz A. F..

W wykonywaniu przez ubezpieczoną pracy nie występuje zatem podporządkowanie co do czasu świadczenia pracy.

Ubezpieczona miała zająć się wystawianiem faktur, przy czym w styczniu 2016 roku wystawione zostało na rzecz Administracji Zasobów Komunalnych 149 faktur (61 w dniu 19 stycznia 2016 roku i 88 w dniu 29 stycznia 2016 roku). Zatem ubezpieczona na podstawie zawartej umowy wypisywała faktury przez dwa dni w styczniu. W lutym 2013 roku zainteresowany wystawił 2 faktury jednego dnia – 3 lutego.

Wszystkie faktury zostały podpisane przez zainteresowanego. Na fakturach nie ma informacji przez kogo zostały sporządzone. Nie ma zatem żadnych dowodów z których wynikałoby, że ubezpieczona świadczyła pracę na rzecz zainteresowanego. Z zeznań ubezpieczonej wynika, iż prowadziła korespondencję mailową dla zainteresowanego. Nie zostały przedstawione żadne dokumenty na potwierdzenie tej okoliczności.

W realizacji umowy zawartej z Administracją Zasobów Komunalnych zainteresowanego reprezentował J. S..

Dodatkowo należy wskazać, iż z ustaleń Sądu wynika, że ubezpieczona prace na rzecz zainteresowanego wykonywała także w 2015 roku. Odpisywała wtedy na maile, odbierała telefony i sporadycznie wystawiła faktury.

Zainteresowany zeznał, że zaproponował ubezpieczonej zatrudnienie, gdyż znał jej kwalifikacje z okresu wcześniejszego zatrudnienia i mógł powierzyć jej wykonywanie pracy polegającej na wystawianiu faktur. Natomiast w okresie niezdolności ubezpieczonej do pracy zainteresowany zatrudnił pracownika z ogłoszenia, na podstawie umowy zlecenia. K. G. wykonywała pracę na rzecz zainteresowanego w dowolnym czasie i pracę godziła z obowiązkami na studiach stacjonarnych. Po zakończeniu współpracy z K. G. zainteresowany zatrudnił dwoje innych studentów, powierzając im obowiązki jakie miała wykonywać ubezpieczona. Zatem ta sama praca mogła być według zainteresowanego wykonywana na podstawie umowy zlecenia i na podstawie umowy o pracę.

Wartość pracy ubezpieczonej na stanowisku pracownika biurowego została wyceniona na kwotę 1.600 zł miesięcznie przy połowie wymiaru czasu pracy. Wynagrodzenie to jest nie tylko wyższe niż wynagrodzenie osób zatrudnionych na podstawie umów zlecenia, ale także wyższe niż wynagrodzenie J. S., który był zatrudniony również w połowie wymiaru czasu pracy na stanowisku kierowniczym. Jego wynagrodzenie odpowiada połowie wynagrodzenia minimalnego.

W dacie zawarcia umowy o pracę ubezpieczona wiedziała, że jest w ciąży. Zawarcie umowy z zainteresowanym umożliwiłoby jej uzyskanie wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i w okresie macierzyństwa.

Okoliczności towarzyszące zawarciu umowy o pracę, jej wykonywania oraz działania zainteresowanego w okresie niezdolności ubezpieczonej do pracy świadczą o tym, że jedynym celem zawarcia umowy i zgłoszenia ubezpieczonej do ubezpieczeń społecznych było uzyskanie przez ubezpieczoną dodatkowego tytułu do ubezpieczenia społecznego i tym samym zwiększenie świadczeń wypłacanych z tego ubezpieczenia.

Zawierając umowę o pracę pracodawca nie dopełnił obowiązków wynikających z treści art.229§1 punkt 1 k.p. Ubezpieczona miałaby zostać dopuszczona do pracy bez wstępnych badań lekarskich. Okoliczność ta również rzutuje na ocenę zawartej umowy.

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Stosunek pracy jest bowiem stosunkiem zobowiązaniowym uzewnętrzniającym wolę umawiających się stron. W sytuacji, gdy strony nie pozostają faktycznie związane stosunkiem pracy, nie można mówić o fakcie podlegania pracowniczym ubezpieczeniom społecznym.

Sam fakt wykonywania za wynagrodzeniem określonego rodzaju czynności przez jedną ze stron na rzecz drugiej w zależności od cech danego stosunku prawnego, co do zasady może zostać zakwalifikowany, jako umowa o dzieło, umowa zlecenia lub też umowa o świadczenie usług, o której mowa w art.750 k.c. wobec której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Ocena z jakim faktycznie stosunkiem prawnym mamy do czynienia na gruncie przedmiotowej sprawy pozostaje jednak poza zakresem rozważań Sądu Okręgowego, albowiem przedmiotem zaskarżonej decyzji była wyłącznie umowa o pracę.

Wprawdzie płatnik składek założył akta osobowe ubezpieczonej to jednak w ocenie Sądu dokumenty te nie świadczą o wykonywaniu pracy. Stworzenie tej dokumentacji miało jedynie uprawdopodobnić świadczenie pracy. Do ustalenia, że doszło do powstania między stronami stosunku pracy nie jest wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy, wynikające z umowy o pracę i to czyniły.

Reasumując, z zebranego w sprawie materiału dowodowego, oceny zawartej umowy o pracę, sposobu jej wykonywania, wynika, że ubezpieczona i płatnik składek zawarli umowę o pracę, której nie mieli zamiaru realizować. Umowa ta została zawarta jedynie w celu uzyskania przez A. M. dodatkowego tytułu do ubezpieczenia i był to jedyny cel zawarcia umowy o pracę. Ubezpieczona nie świadczyła pracy w reżimie umowy o pracę, bowiem w wykonywaniu pracy występują elementy obce dla stosunku pracy – jak brak nadzoru, brak podporządkowania co do czasu i miejsca świadczenia pracy. Swoboda ubezpieczonej w wykonywaniu i organizacji pracy (także w zakresie czasu pracy) nie pozwala na uznanie, że wykonywała pracę w ramach pracowniczego podporządkowania.

Zgodnie z art.83§1 k.c. w zw. z art.300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie przez strony na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana.

W wyroku z dnia 2 lipca 2008 roku (II UK 334/07, Lex nr 531865) Sąd Najwyższy wskazał, iż w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa. Ocena taka nie odnosi się jednak do sytuacji gdy podejmowane czynności w ramach zawartej umowy o pracę nie mają na celu rzeczywistej realizacji tej umowy, a jedynie uwiarygodnienie jej świadczenia – innymi słowy są czynnościami pozornymi, fikcyjnymi - pracownik udaje, że wykonuje jakieś czynności jedynie po to, aby stworzyć dowody jej świadczenia.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż umowa o pracę nie była wykonywana w reżimie prawa pracy. Nawiązanie stosunku pracy, którego elementami są zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, nie było rzeczywistym celem stron. Stronom chodziło o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego i temu celowi podporządkowały skonstruowanie określonej sytuacji prawnej, a umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników.

Przedstawione wyżej rozważania jednoznacznie wskazują, iż zawarta umowa o pracę i sposób jej realizacji nie odpowiada treści art.22 k.p. Umowa ta jest zatem nieważna z uwagi na jej pozorność (art.83§1 k.c.).

Gdyby nawet uznać, że ubezpieczona w jakimś zakresie świadczyła pracę i umowa o pracę nie była pozorna to wykonywanie przedmiotowej umowy podlegałoby także ocenie z punktu widzenia zasad współżycia społecznego.

Stosownie do treści art.58§1 k.c. w zw. z art.300 k.p. czynność prawna sprzeczna
z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

Należy także wskazać, iż czynność prawna mająca na celu obejście przepisów ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z punktu widzenia formalnego nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. W odniesieniu do umowy o pracę o obejściu prawa mówić można w sytuacji, gdy strony działając w zamiarze nawiązania stosunku pracy określają wzajemne prawa i obowiązki w sposób zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego, jednak celem ich działania nie jest uzyskanie świadczeń w postaci pracy i wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy np. uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej na wypadek choroby czy macierzyństwa. Należy bowiem podkreślić, iż intencją ustawodawcy jest, aby cel zawarcia umowy o pracę stanowiło nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia było uzyskanie wskazanych korzyści. Tymczasem przy założeniu, że strony zawarły umowę o pracę należałoby uznać, iż w rozpoznawanej sprawie cele te uległy odwróceniu. Stronom chodziło bowiem o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego i temu celowi podporządkowały konstruowanie określonej sytuacji prawnej – umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie realizacji tego celu. W przedmiotowym postępowaniu bezsprzecznie wykazane zostało, że sporna umowa o pracę została zawarta, gdy obie strony wiedziały jakie warunki musi spełnić ubezpieczona, aby otrzymać świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Podkreślić przy tym trzeba, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają tak kształtować elementy stosunku pracy, jaka jest wola stron. Powyższa kwestia przestaje być tylko sprawą stron nawiązujących stosunek pracy, gdy po uregulowaniu niespełna dwumiesięcznych składek przerzuca się ciężar wypłaty świadczeń na fundusz dysponujący publicznymi pieniędzmi, którymi zarządza Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W systemie ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada solidaryzmu. Solidaryzm oznacza urzeczywistnienie idei samopomocy społecznej poprzez udzielanie świadczeń osobom znajdującym się w potrzebie, z funduszu wypracowanego wspólnym wysiłkiem ubezpieczonych. Oznacza to, że płacą wszyscy, a korzystają tylko ci którzy zostali dotknięci ryzykiem socjalnym. (por. W. Muszalski Ubezpieczenie społeczne, Warszawa 2004). Tymczasem działania płatnika i ubezpieczonej zmierzały do tego, aby osiągnąć nieuzasadnione świadczenia z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych osób ubezpieczonych.

Z ustaleń Sądu wynika, iż ubezpieczona już w 2015 roku wykonywała pracę na bieżąco dla A. F. i zainteresowanego odbierając telefony i odpisując na maile. Dopiero gdy okazało się, że ubezpieczona jest w ciąży postanowiono sformalizować dotychczasową współpracę i umożliwić ubezpieczonej dodatkowe świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i w okresie macierzyństwa. Umowa została zawarta na krótki okres – 2 miesięcy – od 1 stycznia do 29 lutego 2016 roku, a już od 11 lutego 2016 roku ubezpieczona była niezdolna do pracy nieprzerwanie do dnia porodu 16 sierpnia 2016 roku. Skoro ubezpieczona wykonywała na rzecz zainteresowanego pracę także w 2015 roku (nawet jeśli w ograniczonym zakresie) to nie było przeszkód do zawarcia umowy i zgłoszenia ubezpieczonej do ubezpieczeń społecznych.

Oczywiście cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Wobec powyższego Sąd uznał, że zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustalająca niepodleganie przez A. M. od 1 stycznia 2016 roku ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przez A. P. odpowiada prawu i na podstawie art.477 ¹§1 k.p.c. w punkcie 1 sentencji wyroku oddalił odwołania.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. zasądzając od ubezpieczonej na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 360 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił zgodnie z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz.1804) w związku z §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1667) tj. w brzmieniu obowiązującym do 26 października 2016 r.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonej.

18.04.2017 r.