Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W., dnia 7 maja 2015 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu XI Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Małgorzata Bojarska

Protokolant:Ewa Chorzępa

po rozpoznaniu w dniu 09 kwietnia 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko A. N.

- o zapłatę 2 793,62 zł.

I.  powództwo oddala;

II.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 617 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XI C 1870/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 7 marca 2014r. strona powodowa (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. domagała się zasądzenia od pozwanego A. N. kwoty 2793,62 zł. wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwu strona powodowa podała, iż pozwany, będąc studentem (...) z siedzibą we W., był zobowiązany do uiszczania opłat za studia tj. czesnego. Strona powodowa wskazała, że mimo wezwania do zapłaty pozwany nie uiścił opłat w określonej w pozwie kwocie.

W dniu 10 kwietnia 2014 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, prowadzonym pod sygnaturą XI Nc 509/14.

W dniu 11 czerwca 2014 r. (data stempla pocztowego) pozwany A. N. wniósł skutecznie sprzeciw, zaskarżając nakaz zapłaty w całości i podnosząc zarzut przedawnienia.

W odpowiedzi na sprzeciw pozwanego strona powodowa ustosunkowała się do podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia, wskazując, że nie zasługuje on na uwzględnienie. W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że umowa o świadczenie usług edukacyjnych jest umową nazwaną, uregulowaną w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym, dlatego też nie stosuje się do niej odpowiednio przepisów o zleceniu (art. 750 k.c.), a także art. 751 pkt 2 k.c. regulującego dwuletni termin przedawnienia. Ponadto strona powodowa podniosła, iż zgodnie z art. 106 powoływanej ustawy roszczenie z tytułu działalności dydaktycznej uczelni wyższej nie jest roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej, przedawniającym się w terminie trzech lat. Strona powodowa podkreśliła również, że czesne i inne opłaty związane z odbywaniem studiów mimo podziału na raty stanowią świadczenia o charakterze jednorazowym. W konkluzji wskazano, że przedmiotowe roszczenia przedawniają się zatem z upływem lat dziesięciu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) we W. jest zawodową uczelnią niepubliczną, wpisaną do rejestru uczelni niepublicznych i związków uczelni niepublicznych prowadzonego przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Uczelnia ta jest uprawniona do prowadzenia studiów wyższych w ramach kierunków studiów a także studiów podyplomowych i kursów dokształcających. Funkcjonowanie uczelni reguluje między innym jej statut, który w postanowieniu § 48 ustala, iż nauka na uczelni jest odpłatna. Warunki i tryb rekrutacji na studia określa Senat w drodze uchwały.

Zarządzeniem numer 30/06/07 z dnia 15 maja 2007 r. Rektor (...) we W. ustalił wysokość rocznych opłat za naukę i innych opłat w roku akademickim 2007/2008. Zarządzenie stanowiło, iż opłaty roczne mogą być uiszczane z góry za cały semestr, z góry za cały rok, w dziesięciu równych ratach miesięcznych - według decyzji studenta. Opłata za studnia niestacjonarne na kierunku Europeistyka wynosiła 3600 zł. rocznie.

A. N. w dniu 19 września 2007r. zawarł umowę o naukę na studiach niestacjonarnych – studiach pierwszego stopnia (licencjackich) z (...) we W. oraz zobowiązał się uiszczać opłaty za studia. Zgodnie z postanowieniami umowy student nabywa prawa studenta z chwila immatrykulacji. Opłaty za naukę, ustalane na podstawie zarządzenia Rektora, ustalane są w postaci kwoty rocznej; roczne opłaty za naukę można wnosić w 10 miesięcznych ratach. Student ma prawo do rozwiązania umowy za pisemnym 14-dniowym terminem wypowiedzenia. W przypadku 30-dniowego okresu opóźnienia w dokonywaniu wpłat rat za naukę, uczelnia ma prawo do zawieszenia studenta w jego prawach lub do skreślenia studenta z listy studentów i tym samym rozwiązania umowy o naukę. W okresie wypowiedzenia opłaty za naukę nie obowiązują. W przypadku rozwiązania umowy z powyższych przyczyn w sytuacji, gdy student wniósł opłatę za rok akademicki z góry, uczelnia dokona zwrotu rat opłaconych za miesiące następujące po miesiącu, w którym została rozwiązana umowa, po potrąceniu kosztów manipulacyjnych w wysokości 10% kwoty pozostającej do zwrotu.

Na mocy decyzji Uczelnianej Komisji Rekrutacyjnej z dnia 3 października 2007r. A. N. przyjęty został na pierwszy rok studiów pierwszego stopnia w (...) we W. w roku akademickim 2007/2008 na kierunku Europeistyka w formie niestacjonarnej.

/dowód: 1. odpis z rejestru uczelni – k. 23,

2. statut (...) k. 16-21,

3. zarządzenie w sprawie opłat – k. 27,

4. umowa naukę - k. 24

5. decyzja Uczelnianej Komisji Rekrutacyjnej z dnia 3 października 2007r. – k.25 /

Wobec niewniesienia opłat związanych z odbywaniem studiów w kwocie 1660 zł. z tytułu czesnego decyzją Dziekana Wydziału Ekonomiczno – Menedżerskiego (...) we W. z dnia 6 marca 2008 r. A. N. został skreślony z listy studentów z dniem 6 marca 2008r.

/ dowód: 1. lista płatności i wpłat – k. 26,

2. decyzja z dnia 6 marca 2008 r. – k. 32/

Dnia 9 czerwca 2011 r. (...) z siedzibą we W. oraz (...) Doradztwo (...). j. z siedzibą w W. zawarły umowę sprzedaży wierzytelności, na podstawie której (...) Doradztwo (...). j. z siedzibą w W. nabyła wierzytelności pieniężne z tytułu świadczonych przez Wyższą Szkołę Handlową usług edukacyjnych. Wykazem wierzytelności objęta była również wierzytelność względem A. N..

/ dowód: umowa sprzedaży wierzytelności z dnia 9 czerwca 2011 r. z załącznikiem k – 28-29/

Pismem z dnia 8 września 2011r. (...) Doradztwo (...). j. z siedzibą w W. wezwała A. N. do zapłaty kwoty 1560,00 zł obejmującej kwoty nieopłaconego czesnego wraz z ustawowymi odsetkami w wysokości 728,36 zł.

/dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 8 września 2011r. wraz z potwierdzeniem nadania – k. 30-31/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie ponieważ roszczenie strony powodowej (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wobec pozwanego A. N. uległo przedawnieniu.

W pierwszej kolejności należy przytoczyć art. 509 § 1 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2 art. 509 k.c.). Na skutek przelewu wierzytelność cedenta (dotychczasowego wierzyciela) przechodzi na cesjonariusza (nabywcę wierzytelności) w takim stanie, w jakim dotychczas istniała. Zasadniczo cesja nie wpływa na kształt wierzytelności, zmienia się jedynie podmiot uprawniony do żądania świadczenia. Podstawowym więc wynikiem przelewu wierzytelności jest sukcesyjne wstąpienie cesjonariusza w miejsce cedenta. Dotychczasowy wierzyciel zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Podkreślić trzeba, że cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim zakresie i stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili dokonania przelewu. Zmienia się tylko osoba wierzyciela, czyli osoby uprawnionej do żądania spełnienia świadczenia.

Z uwagi na podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia sąd przede wszystkim rozważył, jakie przepisy winny być zastosowane dla oceny przedmiotowej umowy o świadczenie usług edukacyjnych. Sąd Rejonowy podzielił pogląd strony powodowej wyrażony w piśmie przygotowawczym z dnia 11 marca 2015 r. (k. 52 i nast.), iż umowa zawarta między pozwanym a (...) we W. stanowi umowę uregulowaną w przepisach ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 r. (dalej jako u.sz.w.). Na podstawie przepisów powołanej ustawy możliwe jest wskazanie przedmiotowo istotnych postanowień niniejszej umowy nazwanej, świadczących o jej odrębności i swoistości. Powyższe potwierdzają szczególnie określone podmioty (uczelnia wyższa oraz student), przedmiot umowy (zdefiniowany w art. 99 u.sz.w.) oraz obowiązki stron, które są charakterystyczne wyłącznie dla tego stosunku prawnego. Wobec faktu, iż działalność szkół wyższych, w tym również zagadnienie umów o świadczenie usług edukacyjnych, uregulowana jest w przepisach szczególnych, w niniejszej sprawie nie znajdą odpowiedniego zastosowania przepisy o zleceniu z k.c.

Zgodzić się też należy z poglądem strony powodowej wskazującym, iż roszczenia z tytułu działalności dydaktycznej uczelni nie stanowią roszczenia związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej. W tym kontekście należy mieć na uwadze treści przepisu art. 106 u.sz.w., zgodnie z którym prowadzenie przez uczelnię działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej, doświadczalnej, artystycznej, sportowej, rehabilitacyjnej lub diagnostycznej nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.). Zatem z mocy samego prawa działalność dydaktyczna uczelni wyłączona jest spod reżimu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, choćby podejmowane przez nią działania miały cechy działalności gospodarczej w rozumieniu art. 2 przywołanej ustawy, takie jak zarobkowy charakter, ciągłość zorganizowanej działalności. Roszczenia z tego tytułu nie stanowią zatem roszczeń związanych z działalnością gospodarczą, których termin przedawnienia wynosi trzy lata.

Sąd Rejonowy ocenił również – tak jak strona powodowa w piśmie z dnia 11 marca 2015 r. – iż do przedmiotowej umowy o świadczenie usług edukacyjnych nie stosuje się regulacji art. 750 k.c. Wskazać należy, że regulacja kodeksowa dotyczy wyłącznie tych umów, które spełniają łącznie dwa kryteria: są umowami o świadczenie usług i nie uregulowano ich jednocześnie innymi przepisami. W niniejszej sprawie lex specialis stanowią postanowienia u.sz.w. Z powyższych względów nie znajdzie tu również zastosowania regulacja z art. 751 pkt. 2 k.c. przewidująca dwuletni okres przedawnienia dla roszczeń z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

Zgodnie z treścią przepisu art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Zatem dla wyodrębnienia terminu trzyletniego ustawodawca oparł się na dwóch różnych kryteriach: związku roszczenia z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz okresowym charakterem roszczenia. W pozostałych przypadkach termin przedawnienia wynosi lat 10. Należy mieć również na uwadze, że termin przedawnienia wskazany w art. 118 k.c. może być określony odmienne w przepisach szczególnych.

W ocenie Sądu nie sposób jednakże zgodzić się z twierdzeniem strony powodowej, iż zapłata czesnego nie stanowi świadczenia o charakterze okresowym, a jest świadczeniem jednorazowym, do którego zgodnie z art. 118 k.c. stosuje się dziesięcioletni okres przedawnienia.

Powszechnie w doktrynie przyjmuje się, że roszczenie o świadczenie okresowe charakteryzuje się następującymi cechami: przedmiotem świadczenia muszą być pieniądze lub rzeczy oznaczone rodzajowo, w ramach jednego i tego samego stosunku prawnego dłużnik ma spełnić wiele świadczeń jednorazowych, spełnienie tych świadczeń następuje w określonych regularnych odstępach czasu oraz świadczenia te nie składają się na pewną z góry określoną całość. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie wszystkie te okoliczności zaistniały.

Wobec powyższego, rozważenia wymagają postanowienia zarządzenia Rektora Wyższej Szkoły (...) we W. nr 30/06/07 z dnia 15 maja 2007r. i postanowienia umowy o naukę z dnia 19 września 2007, które wskazują na okresowy charakter przedmiotowych świadczeń tj. czesnego za studia. Z wiedzy notoryjnej wynika, iż umowa o świadczenie usług edukacyjnych zawierana jest na cały okres kształcenia to jest np. na trzy lata, jednakże opłata nie stanowi opłaty jednorazowej, uiszczanej przy rozpoczęciu studiów (czy też ewentualnie rozłożonej na raty). W takiej sytuacji byłaby ona niezależna od ilości lat pobierania nauki. Z powyższym koreluje również treść żądania strony powodowej, która nie domaga się czesnego za cały okres studiów, a jedynie opłaty za okres czterech miesięcy. Tak sformułowane żądanie potwierdza niezależny byt czesnego rocznego, świadczący o jego okresowym charakterze.

Z umowy o naukę z dnia z dnia 19 września 2007r. i zestawienia obrotów na koncie pozwanego wynika, że pozwany zadeklarował opłaty czesnego w systemie 10 rat. Z zarządzenia Rektora wyraźnie wynika, że wysokość opłat ustalana jest na okres danego roku akademickiego. Z dokumentu tego również należy wyprowadzić wniosek, że obowiązek opłaty czesnego rocznego aktualizuje się z rozpoczęciem kolejnego roku akademickiego. Wobec powyższego ma on charakter cykliczny, a czas stanowi istotny czynnik wpływający na obowiązek świadczenia. Wynika to z treści § 3 umowy, która przewiduje możliwość zwrotu części wniesionej z góry opłaty za okres niewykorzystany, liczony od końca miesiąca, w którym została wydana decyzja w sprawie skreślenia z listy studentów. Zatem również w takiej sytuacji wysokość czesnego nie jest z góry znana, a modyfikacje jej wysokości mogą wynikać z różnorodnych okoliczności i mogą wyniknąć w trakcie semestru nauki. Na rzecz okresowego charakteru opłat za naukę przemawiają także postanowienia umowy stanowiące o przypadku, gdy na skutek pojawienia się zaległości w opłatach przekraczających 30 dni student może zostać skreślony z listy studentów. Wtedy również nie będzie ponosił on dalszych opłat, a zatem przy rozpoczynaniu nauki kwota ta również w tej sytuacji nie będzie z góry określona. Mając na uwadze powyższe, opłaty za naukę ponoszone na przestrzeni trwania procesu edukacyjnego nie dają z góry określonej wysokości, gdyż nie wiadomo jak będzie on przebiegał w przypadku konkretnej osoby. Kwestią indywidualną pozostanie czy student ukończy semestr nauki, rok, dwa bądź trzy lata studiów czy też może wskutek niezdania egzaminów będzie kontynuował edukację również w następnym okresie.

Wielkość całego świadczenia w przypadku umowy o świadczenie usług edukacyjnych jaka została zawarta w niniejszej sprawie, nie jest znana z góry, lecz zależy od czasu trwania stosunku prawnego. Czynnik czasu ma tu bardzo istotne znaczenie. Dla zilustrowania powyższej sytuacji warto przywołać rozważania dotyczące innych umów terminowych np. umowy najmu na czas oznaczony. Choć zawarcie takiej umowy pozwala na oszacowanie z góry całego świadczenia, powyższe nie modyfikuje charakteru czynszu stanowiącego niewątpliwie świadczenie okresowe. Umowa terminowa może być również rozwiązana przed nadejściem umówionego terminu. W tym kontekście zważyć należy na charakterystyczne dla świadczenia okresowego kryterium ścisłego związku wysokości świadczenia z czasem trwania stosunku (M. Pyziak-Szafnicka w: Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, LEX 2009). W niniejszej sprawie opłata za naukę przypisana została do jednostki czasu tj. całkowite ustalenie wysokości czesnego jako świadczenia okresowego zależne będzie od liczby jednostek czasu, za które świadczenie się należy. Zawierając zatem umowę na okres co najmniej trzech lat nie jest znana globalna kwota świadczenia. Może ona ulec licznym modyfikacjom na skutek okoliczności, które zaistnieją w trakcie jej trwania tj. po zawarciu umowy, ale przed ukończeniem cyklu kształcenia. W tym zakresie zaakcentować należy wystąpienie czynnika czasu, który będzie miał decydujące znaczenie przy ocenie charakteru świadczenia.

Należy mieć również na względzie, że przewidziana w umowie (§2 ) a także zarządzeniu Rektora nr 30/06/07 możliwość rozłożenia czesnego na raty jest wtórna wobec ustalenia charakteru prawnego świadczenia. Zastosowana regulacja nie modyfikuje pierwotnego charakteru roszczenia, a jedynie wskazuje sposób w jaki mogą być one uiszczane. Zmiana taka nie byłaby również dopuszczalna ze względu na treść art. 119 k.c., który zabrania przez czynność prawną przedłużania czy skracania terminów przedawnienia.

Mając na uwadze, iż czesne jako świadczenie okresowe ulega trzyletniemu przedawnieniu, Sąd oddalił powództwo.