Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

przy udziale Władysławy Kunickiej – Żurek Prokuratora Prokuratury Okręgowej,

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2016 r.

sprawy A. S.

syna T. i S. z domu B. (...) r. w C. z art. 178a § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wałbrzychu

z dnia 23 września 2016 r. sygnatura akt III K 325/16

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym, zaliczając wydatki za to postępowanie na rachunek Skarbu Państwa.

Sygnatura akt IV Ka 851/16

Prokurator Rejonowy w Wałbrzychu wniósł akt oskarżenia przeciwko A. S. oskarżając go o to, że w dniu 20 marca 2016r. w S. woj. (...) w stanie nietrzeźwości – wynik badania 1,7 promila alkoholu we krwi prowadził pojazd mechaniczny marki V. (...) o nr rej. (...) w ruchu lądowym

to jest o czyn z art. 178a§1 kk

Wyrokiem z dnia 23 września 2016 roku (sygnatura akt III K 325/16) Sąd Rejonowy w Wałbrzychu

I.  oskarżonego A. S. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku, to jest występku z art. 178a § 1 kk i za czyn ten na podstawie art. 178a § 1 kk wymierzył mu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

II.  na podstawie art. 42 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego A. S. środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 (trzech) lat, na poczet którego na podstawie art. 63 § 4 kk zaliczył zatrzymanie prawa jazdy numer (...) od dnia 20 marca 2016 r. do dnia 23 września 2016r.,

III.  na podstawie 43a § 2 kk orzekł wobec oskarżonego A. S. na rzecz Funduszu Pokrzywdzonych oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 5000 (pięć tysięcy) złotych,

IV.  na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet orzeczonej wobec oskarżonego A. S. kary pozbawienia wolności zaliczył zatrzymanie oskarżonego w dniu 20 marca 2016r.,

V.  zwalnia oskarżonego A. S. od wydatków poniesionych przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania zaliczając je na rachunek tegoż Skarbu Państwa i nie wymierzył mu opłaty.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego A. S., zaskarżając wyrok w części tj. w zakresie kary i środków karnych, zarzucając:

I. obrazę przepisów prawa procesowego, która miała istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia poprzez naruszenie:

1) treści przepisu art. 7 w zw. z art. 4 kpk w zw. z art. 53 § 1 i 2 kk poprzez błąd Sądu I instancji polegający na błędnym i nieprawidłowym ukształtowaniu swojego przekonania na podstawie dowolnej oceny dowodów w zakresie sytuacji osobistej i życiowej oskarżonego A. S., a także poprzez nieuwzględnienie okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego w zakresie wymierzenia kary o niewspółmiernej dolegliwości w stosunku do rozmiarów ujemnych następstw przestępstwa w sytuacji, gdy orzeczenie kary grzywny lub ograniczenia wolności byłoby wystarczającym dla spełnienia celów zapobiegawczych i wychowawczych kary przy jednoczesnym uwzględnieniu sytuacji życiowej i osobistej oskarżonego;

2) treści przepisu art. 4 kpk w zw. z art. 58 § 1 kk poprzez orzeczenie kary bezwzględnego pozbawienia wolności wbrew zasadzie prymatu kar wolnościowych przy rażącym pominięciu i nieuwzględnieniu okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego w zakresie oceny przez Sąd I instancji, że jedynie kara bezwzględna 4 miesięcy pozbawienia wolności jest w stanie spełnić swoje cele wobec oskarżonego i takie cele nie mogą zostać osiągnięte poprzez zastosowane innej kary przewidzianej za to przestępstwo, w sytuacji gdy właściwości osobiste oskarżonego, a dotyczące jego sytuacji osobistej i życiowej, uzasadniają, że orzeczenie w stosunku do niego kary grzywny lub ograniczenia wolności pozwoliłoby na spełnienie celów kary zarówno w zakresie prewencji indywidualnej jak i prewencji ogólnej,

II. rażącą niewspółmierność orzeczonej kary i środków karnych polegającą na:

1) nieuwzględnieniu i pominięciu przez Sąd I instancji przy wyrokowaniu zasady obiektywizmu poprzez nieuwzględnienie okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego, a także okoliczności dotyczących jego osoby, w szczególności okoliczności osobistych, tj. sytuacji życiowej i zdrowotnej oskarżonego i w konsekwencji wymierzenie kary bezwzględnego pozbawienia, wolności w wymiarze 4 miesięcy, a także orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat, przy jednoczesnym rażącym naruszeniu zasady swobody oceny dowodów, w sytuacji gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wprost wynika, że właściwości i warunki osobiste oskarżonego, jego sytuacja rodzinna, stan ,zdrowia i pozytywna prognoza kryminologiczna na przyszłość, przede wszystkim wyrażenie skruchy, co wskazuje na uzasadnione możliwość orzeczenia kary grzywny lub ewentualnie kary ograniczenia wolności.

2) błędnej wykładni i interpretacji treści art 42 § 2 kk, które skutkowały błędnym uznaniem przez Sąd I instancji, że norma prawna zawarta w powyższym przepisie obliguje Sąd do orzeczenia środka karnego ,w postaci zakazu prowadzenia wszelkich, pojazdów na okres 3 lat, w sytuacji gdy przepis ten przy obligatoryjnym nakazie orzeczenia środka zakazu prowadzenia pojazdów dopuszcza możliwość orzeczenia tego zakazu poprzez określenie rodzaju pojazdów objętych obligatoryjnym zakazem ich używanie, tj. Sąd I instancji nie był zobligowany do orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów bowiem mógł określić pojazdy objęte zakazem, o co wnioskował oskarżony w swoim piśmie z dnia 4 lipca 2016 r i na rozprawie.

Stawiając powyższe zarzuty wniósł o:

1.  zmianę wyroku poprzez wymierzenie kary grzywny w wymiarze 10 stawek dziennych w wysokości 10 zł każda ewentualnie

- orzeczenie kary ograniczenia wolności z zastrzeżeniem, aby nieodpłatna kontrolowana praca na cele społeczne w ramach tejże kary była adekwatna do możliwości zdrowotnych i fizycznych oskarżonego, a także

- zmianę orzeczonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na, zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych z wyłączeniem motorowerów (kat-AM), z ostrożności procesowej, ewentualnie wniósł o:

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd okręgowy zważył:

apelacja nie jest zasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Kontrola instancyjna wydanego orzeczenia nie potwierdziła zaistnienia zarzucanych w apelacji uchybień.

Za niezasadny uznać należy zarzut podniesiony w pkt I apelacji.

Wyrażając stanowisko o naruszeniu przez sąd I instancji przepisów prawa procesowego skarżący wskazuje na art. 7 w zw. z art. 4 kpk w zw. z art. 53§1 i 2 kk, upatrując obrazy wskazanych przepisów poprzez „błąd Sądu I instancji polegający na błędnym i nieprawidłowym ukształtowaniu swojego przekonania na podstawie dowolnej oceny dowodów w zakresie sytuacji osobistej i życiowej oskarżonego A. S., a także poprzez nieuwzględnienie okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego w zakresie wymierzenia kary o niewspółmiernej dolegliwości w stosunku do rozmiarów ujemnych następstw w sytuacji gdy, orzeczenie kary grzywny lub ograniczenia wolności byłoby wystarczającym dla spełnienia celów zapobiegawczych i wychowawczych kary przy jednoczesnym uwzględnieniu sytuacji życiowej oskarżonego. Odnosząc się do przedstawionego stanowiska wbrew odmiennym zapatrywaniom skarżącego stwierdzić należy, iż zaskarżone rozstrzygnięcie odnośnie kary jest sprawiedliwe jak również zgodne z dyrektywami wymiaru kary określonymi w art. 53 kk. Sąd rejonowy wydając rozstrzygnięcie w zakresie kary uwzględnił okoliczności istotne dla jej wymiaru, mając przy tym także na uwadze szczególnie mocno akcentowane w apelacji przez skarżącego okoliczności dotyczące sytuacji zdrowotnej oraz osobistej oskarżonego.

Słusznie jednak podkreślił sąd I instancji, iż stopień nietrzeźwości oskarżonego a także społeczna szkodliwość popełnionego czynu były znaczne, co musiało znaleźć odzwierciedlenie w wymiarze kary. Zwrócić należy uwagę, iż oskarżony pomimo tego, że wcześniej w dniu zdarzenia spożywał alkohol i miał tego świadomość, a ze względu na ilośc spożytego alkoholu także świadomość nietrzeźwości wsiadł później tego samego dnia za kierownicę samochodu i prowadził pojazd mechaniczny znajdując się w stanie znacznej nietrzeźwości, stwarzając realne niebezpieczeństwo dla innych uczestników ruchu drogowego. Zachowanie oskarżonego świadczyło o rażącym naruszeniu porządku prawnego, bowiem spożywanie alkoholu rozpoczął w świadomości konieczności prowadzenia pojazdu za kilka godzin, co nie powstrzymało go jednak od spożycia znacznej ilości alkoholu. Wymierzona kara jest adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości popełnionego czynu oraz realizuje zamierzone cele kary zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć wobec skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Podnosząc zarzut apelacji skarżący wskazuje także na obrazę art. 4 kpk w zw. z art. 58§1 kk, zaś naruszenia wskazanych przepisów upatruje w orzeczeniu kary bezwzględnego pozbawienia wolności, jak twierdzi skarżący, wbrew zasadzie prymatu kar wolnościowych przy rażącym pominięciu i nieuwzględnieniu okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego w zakresie oceny przez Sąd I instancji, że jedynie kara bezwzględna 4 miesięcy pozbawienia wolności jest w stanie spełnić swoje cele wobec oskarżonego i takie cele nie mogą zostać osiągnięte poprzez zastosowanie innej kary przewidzianej za to przestępstwo, w sytuacji gdy właściwości osobiste oskarżonego a dotyczące jego właściwości osobistej i życiowej, uzasadniają, w ocenie obrońcy oskarżonego że orzeczenie wobec oskarżonego kary grzywny lub ograniczenia wolności pozwoliłoby na spełnienie celów kary zarówno w zakresie prewencji indywidualnej jak i prewencji ogólnej.

Przedstawione stanowisko nie można uznać za trafne. Zagrożenie karą w art. 178a§1 kk, a którego popełnienie przypisano oskarżonemu obejmuje alternatywnie - grzywnę, karę ograniczenia wolności oraz karę pozbawienia wolności. Wbrew odmiennym zapatrywaniom autora apelacji sąd I instancji zasadnie wskazał, iż brak jest podstaw do wymierzenia oskarżonemu za przypisany mu w wyroku czyn innej rodzajowo kary niż kara pozbawienia wolności. W przedstawionej na poparcie zaprezentowanego stanowiska argumentacji autor apelacji czyni uwagi odnośnie sytuacji osobistej oraz życiowej oskarżonego wskazując na zły stan zdrowia a także zakres zobowiązań alimentacyjnych. Dostrzeżenia zaś w tym miejscu wymaga, iż w przedstawionych w pisemnych motywach wyroku rozważaniach odnośnie wymiaru i rodzaju kary sąd rejonowy wskazując na okoliczność stanu zdrowia oskarżonego zwrócił uwagę na kwestię, iż przy stwierdzonych a wynikających z przedłożonej dokumentacji medycznej schorzeniach wymieniony nie byłby w stanie wykonać pracy w ramach kary ograniczenia wolności. W aktach sprawy znajduje się m.in. kserokopia orzeczenia lekarskiego orzecznika ZUS z dnia 10.12.2015r. w którym znajduje się wskazanie, iż w oparciu o obowiązujące przepisy ustalono, że wymieniony A. S. jest częściowo niezdolny do pracy do 31.12.2019 roku, jak również kserokopia orzeczenia wydanego do 30.04.2019 r. o stopniu niepełnosprawności. Nadto zwrócić należy uwagę, odnosząc się do argumentacji skarżącego, iż jak zauważył już sąd rejonowy oskarżony posiada zobowiązania alimentacyjne i ma z tego tytułu zaległości niezależnie od toczącego się postępowania karnego.

Nie można ponadto nie zauważyć, iż przypisany wymienionemu czyn nie miał charakteru incydentalnego, analiza danych o karalności z Krajowego Rejestru Karnego wskazuje, iż oskarżony A. S. był już uprzednio karany sądownie na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, co jednakże jak pokazuje niniejsza sprawa nie wpłynęło na zmianę zachowania oskarżonego i nie powstrzymało przed popełnieniem - i to w okresie próby - kolejnego przestępstwa. Postawa oskarżonego wskazuje jednoznacznie na brak poszanowania prawa i porządku prawnego. Mając na względzie powyższe zasadnym pozostaje uznanie, iż tylko bezwzględna kara pozbawienia wolności może spełnić cele kary.

Wyrażone w apelacji zapatrywania o rażącej niewspółmierności orzeczonej wobec oskarżonego kary i środków karnych nie zasługiwały na uwzględnienie, brak jest podstaw do uznania, że orzeczona wobec oskarżonego kara jest rażąco niewspółmiernie surowa w rozumieniu art. 438 pkt 4 kpk. Przypomnienia wymaga, iż z godnie z utrwaloną praktyka orzeczniczą na gruncie art. 438 pkt 4 kpk. nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczasową nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa - "rażąco niewspółmierną", to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować. Innymi słowy zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnieść tylko wówczas, gdy orzeczona kara, jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to jednak nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowość sprawcy - a więc, gdy jest w społecznym odczuciu karą niesprawiedliwą (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 września 2012 II Aka 269/12). Taka natomiast sytuacja w sprawie niniejszej nie miała miejsca. Sąd rejonowy orzekając o karze miał na względzie, jak wskazano powyżej, okoliczności istotne dla wymiaru kary. Wymierzona za przypisany oskarżonemu w wyroku czyn kara nie przekracza stopnia społecznej szkodliwości czynu i jest współmierna do stopnia winy tego oskarżonego. Kara ta nie jest zbyt surowa, jak również nie spowoduje zbyt ciężkich skutków, a tylko uznanie kary za rażąco surową nakazywałoby jej zmianę. Nadmienić ponadto należy, iż podnoszone w środku odwoławczym aspekty odnośnie warunków dotyczących osoby oskarżonego - w tym odnoszące się również do stanu zdrowia wymienionego, przy uwzględnieniu wszystkich zaistniałych okoliczności, nie mogły skutkować zmianą wydanego w powyższym zakresie rozstrzygnięcia. Eksponowane w apelacji kwestie mogą mieć znaczenie w postępowaniu wykonawczym w wypadku orzekania o odroczeniu czy przerwie w wykonaniu kary.

Rozpatrując natomiast przedstawione w apelacji tezy dotyczące błędnej, jak twierdzi skarżący, wykładni art. 42§2 kk z wyrażanymi zapatrywaniami nie sposób się zgodzić. Zaistniałe okoliczności czynu uzasadniają orzeczenie wobec oskarżonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Decydując się na prowadzenie pojazdu i znajdując się w stanie nietrzeźwości, a który niewątpliwie uznać należy za znaczny, oskarżony stwarzał zagrożenie dla bezpieczeństwa w komunikacji dając dowód, iż konieczne jest czasowe wyłączenie go z kręgu osób posiadających uprawnienie do kierowania pojazdami. Orzeczenie wobec oskarżonego A. S. środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych z wyłączeniem motorowerów, o co alternatywnie m.in. wnosi skarżący, nie byłoby wystarczające dla spełnienia celów kary. Mając na względzie powyższe stwierdzić należy, iż podstawy do korekty wyroku na korzyść oskarżonego nie wystąpiły.

Z tych też względów orzeczono jak w wyroku (art.437§1 kpk).

O kosztach sądowych postępowania odwoławczego, należnych Skarbowi Państwa, orzeczono na podstawie art. 624§1 kpk zwalniając oskarżonego od ponoszenia tych kosztów zaliczając wydatki za to postępowanie na rachunek Skarbu Państwa.