Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 stycznia 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa T. Z., E. M., M. M.

E. T., R. B. (1), K. K.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o odprawę pieniężną

na skutek apelacji wniesionych przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 23 lutego 2016 roku sygn. akt VII P 1295/15

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXI Pa 643/16

UZASADNIENIE

Powodowie T. Z., E. M., M. M., E. T., K. K. i R. B. (1) oraz ich pełnomocnik w osobie adwokata wnosili w pozwach, w swoich sprawach, o zasądzenie od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. kwot po 48.000 złotych dla każdego z nich, z odsetkami ustawowymi od 02.02.2015r. do dnia zapłaty, tytułem odpraw pieniężnych przewidywanych w art. 245 ust. 2 pkt 3 Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy (ZUZP) z 06.09.1999r. i o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego (pozwy). Sąd w poszczególnych sprawach powodów wydał nakazy zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Pozwane przedsiębiorstwo wnosiło, w sprzeciwach od nakazów zapłaty, o oddalenie powództwa w całości, z zasądzeniem od powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego (sprzeciwy w aktach sprawy), zaskarżając te nakazy w całości. Strona pozwana wskazywała w sprzeciwach, że nie zaistniały przesłanki z art. 245 ZUZP do wypłaty tych odpraw, że ZUZP przewidujący takie świadczenia został wypowiedziany, a od 12.09.2014r. obowiązywał nowy ZUZP nie przewidujący takiego świadczenia, że odprawa z art, 245 poprzedniego ZUZP miała zabezpieczyć pracownika tracącego pracę w wyniku zmian restrukturyzacyjnych, zaś w sprawach powodów wypowiedziano im warunki zatrudnienia na podstawie art. 24113 Kp wobec wejścia w życie nowego ZUZP i że nowe warunki i nowy ZUZP nie pogarszał rażąco warunków zatrudnienia, a z liczby (...) pracowników tylko 51 osób nie przyjęło nowych warunków zatrudnienia (pozostali przyjęli) i tych nowych warunków nie przyjęli powodowie w sposób dobrowolny, bo strona pozwana nadal chciała ich zatrudnić, a nie przyjęcie tych nowych warunków przez powodów było spowodowane chęcią uzyskania takiej odprawy i ich działanie jest sprzeczne z gospodarczo-społecznym przeznaczeniem prawa do odprawy (art. 8 Kp).

Sąd Rejonowy ustalił i zważył co następuje:

Powodowie byli zatrudnieni przez stronę pozwaną na podstawie umowy o pracę i ostatnio otrzymywali miesięczne wynagrodzenie w kwotach: E. M. 14.783 złote, K. K. 5.762,47 złotych, R. B. (2) 5.384,46 złotych, T. Z. 6.194,19 złotych, M. M. 8.941,17 zł i E. T. 5.785,56 zł (zaświadczenia o wysokości ich zarobków). Roszczenia wszystkich powodów nie były sporne kwotowo. Komunikatem z 31.03.2014 r. (k. 74-75 akt głównych) Naczelny Dyrektor strony pozwanej M. K. powiadomił pracowników, że z dniem 10.06.2014r. rozwiąże się ZUZP dotychczas obowiązujący i że wobec tego następują zmiany ich umów o pracę w trybie porozumienia stron lub wypowiedzeń zmieniających, a pracownik ma prawo odmówić przyjęcia nowych warunków i że tym którym wręczono wypowiedzenia zmieniające, w związku z wypowiedzeniem ZUZP i dostosowaniem treści umów o pracę do nowych warunków płacowych, a którzy odmówią przyjęcia nowych warunków, Pracodawca planuje wypłaty odpraw w wysokości i na warunkach określonych w art. 245 ust. 2 pkt 3 ZUZP.

Następnie 10.04.2014r. Dyrektor M. K. w imieniu Przedsiębiorstwa zawarł z (...) Organizacja (...) nr(...) porozumienie, że wszystkim pracownikom, którzy otrzymają wypowiedzenia zmieniające warunki pracy i płacy, w związku z wypowiedzeniem przez Pracodawcę ZUZP w ramach procedury zbiorowych wypowiedzeń zmieniających i których umowy o pracę ulegną rozwiązaniu na skutek nieprzyjęcia nowych warunków zatrudnienia . zostaną wypłacone odprawy, o których mowa w art. 245 ust. 2 pkt 3 ZUZP według zasad w tym przepisie określonych (porozumienie k. 90-91 akt głównych).

Następnie Dyrektor Naczelny M. K. w swoim komunikacie z 18.04.2014r. do wszystkich pracowników strony pozwanej (komunikat k. 76-77 akt głównych) wskazał, że 10.03.2014r. (...) wypowiedział ZUZP i że przestanie on obowiązywać od 10.06.2014r. i że nastąpią wobec tego zbiorowe wypowiedzenia zmieniające warunki pracy i płacy, a pracownikom których umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu na skutek nieprzyjęcia przez nich nowych warunków zatrudnienia, zostaną wypłacone i odprawa firmowa z art. 245 ust. 2 pkt 3 ZUZP i odprawa ustawowa z art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych.

Dyrektor M. K. nie uchylił się następnie skutecznie do dnia wyrokowania (brak na to i dowodów i wniosków dowodowych) od skutków prawnych swoich oświadczeń woli zawartych w porozumieniu ze związkiem zawodowym z 10.04.2014r., a w szczególności w komunikacie z 18.04.2014r. do całej załogi (k. 76-77 akt głównych).

Sąd Rejonowy wskazał, że art. 245 ust. 2 pkt. 3 ZUZP z 06.09.1999r. przewidywał, że w przypadkach szczególnych tj. restrukturyzacji, podziału, likwidacji (...), reorganizacji powodującej zwolnienia pracowników lub innej zmiany struktury Przedsiębiorstwa, polegającej na powstaniu w jej wyniku odrębnych podmiotów prawa, pracownikom z którymi rozwiązaniu umowę o pracę w wyniku tych zmian, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości dwunastomiesięcznego, dwudziestoczteromiesiecznego lub trzydziestosześciomiesięcznego wynagrodzenia pracownika brutto, z ograniczeniami jednak kwotowymi i w zależności od stażu pracy (przepis k. 24-29 akt głównych).

W październiku 2014r. wypowiedziano powodom, w ramach zbiorowych wypowiedzeń, warunki umów o pracę z powodu rozwiązania ZUZP z 06.09.1999r. i wprowadzania nowego ZUZP z 12.09.2014r. w zakresie wszystkich warunków pracy i płacy wynikających z ZUZP z 06.09.1999r. proponując po trzymiesięcznych okresach wypowiedzeń nowe warunki pracy i płacy a powodowie ich nie przyjęli i ich stosunek pracy zakończył się 31.01.2015r., a strona pozwana odmówiła im wypłat dochodzonych w tej sprawie odpraw.

Sąd Rejonowy wskazał, że powyższy stan faktyczny ustalił również na podstawie: akt osobowych powodów, zgodnych stanowisk stron na terminie rozprawy, załączników do pozwu i do sprzeciwu od nakazu zapłaty w sprawie głównej i w sprawach innych powodów.

Zdaniem Sądu Rejonowego Dyrektor strony pozwanej w porozumieniu z organizacją związkową z 10.04.2014r. (k. 90-91 akt głównych), szczególnie w komunikacie do całej załogi z 18.04.2014r., (k. 76-77 akt głównych) złożył, w świetle art. 61 § 1 k.c., art. 65 w zw. z art. 300 k.p., skuteczne oświadczenie woli, że w sytuacjach opisanych w porozumieniu i w komunikacie zostaną wypłacone osobom, które nie przyjmą nowych warunków (dotyczy to też powodów), dodatkowo odprawy pieniężne przewidziane w art. 245 ust. 2 pkt 3 ZUZP z 06.09.1999r. W ocenie Sądu Rejonowego nie można tłumaczyć tego porozumienia i komunikatu inaczej niż na korzyść powodów, gdyż wola Dyrektora została jasno wyrażona, a była już rozważona w komunikacie z 31.03.2014r. (k. 74-75 akt głównych). Wobec braku dowodu na to, aby Dyrektor strony pozwanej uchylił się skutecznie od tych oświadczeń woli w trybie art. 84-88 k.c. lub jego oświadczenie było objęte innymi wadami oświadczeń woli (art. 82-83), a także wobec braku wniosków dowodowych w tym zakresie, Sąd Rejonowy nie widział powodu przeprowadzenia dalszych wniosków dowodowych, a szczególnie w zakresie zeznań świadków, wskazując że wnioski nie dotyczyły tych okoliczności i nie były przydatne dla sprawy.

Odnosząc się do wniosku o przesłuchanie Dyrektora strony pozwanej, Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany nie stawił się na rozprawę i wnioski o jego przesłuchanie zostały skutecznie cofnięte.

Sąd Rejonowy uznał roszczenia powodów, niesporne co do wysokości, za zasadne i udowodnione. Sąd ten nie widział podstaw, aby zarzucać powodom, że dochodzenie odpraw było sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przyznaniem tych praw lub zasadami współżycia społecznego, bo to nie wynika z treści komunikatu do całej załogi z 18.04.2014r., Wskazano, że komunikat ten nie stwierdzał wobec powodów żadnych warunków lub ograniczeń do realizacji z ich strony.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że Dyrektor strony pozwanej miał prawo jako pracodawca do przyznania w tych okolicznościach odpraw, nawet gdy nie zachodziły przesłanki z art. 245 ust. 2, wskazując przy tym, że jak wynika z materiału dowodowego sprawy, przesłanki te nie zachodziły.

Apelację od wyroku złożył pozwany zaskarżając go w całości i wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, pozostawiając sądowi pierwszej instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za postępowanie odwoławcze. Ewentualnie pozwany wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództw oraz zasądzenie na rzecz pozwanego od każdego z powodów kosztów sądowych według norm przepisanych za obie instancję.

Pozwany wniósł także o rozpoznanie - na zasadzie art. 380 k.p.c. - postanowienia Sądu pierwszej instancji z 23 lutego 2016 r. o oddaleniu dowodów, w tym dowodów z zeznań wszystkich świadków zawnioskowanych w sprzeciwach od nakazów zapłaty (Pani K. Z., Pani P. J., Pani E. R., Pana K. P. oraz Pana M. G.).

Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił:

1.  naruszenie art. 217 § 1 k.p.c. i art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wszystkich wniosków dowodowych pozwanego zmierzających do ustalenia istotnych dla sprawy okoliczności, zgłoszonych w sprzeciwach od nakazów zapłaty a także w późniejszych pismach procesowych, tj. w szczególności dowodów z zeznań wszystkich świadków, a także dokumentów - komunikatu mailowego z dnia 26 listopada 2014 r. odnośnie wypłaty odpraw z art. 245 ZUZP oraz wspólnego oświadczenia woli pracodawcy oraz (...) nr (...) z dnia 17 października 2014 r., a w konsekwencji błędne ustalenie, że roszczenie powodów było zasadne i zasądzenie na ich rzecz odprawy z art. 245 ZUZP;

2.  wydanie rozstrzygnięcia w oparciu o niewyjaśnienie (nierozstrzygnięcie) wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 217 § 2 k.p.c. i art. 227 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wszystkich wniosków dowodowych zgłoszonych przez pozwanego w sprzeciwach od nakazów zapłaty, które to wnioski dowodowe miały istotne znacznie dla ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia,

3.  naruszenie art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów, tj. sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a także wywiedzenie wniosków z tego materiału niewynikających i w konsekwencji błędne ustalenie, że:

- pozwany ( (...)); ,nie uchylił się skutecznie do dnia wyrokowania (brak na to dowodów i wniosków dowodowych) od skutków prawnych swoich oświadczeń woli do skutków prawnych swoich oświadczeń woli zawartych w porozumieniu ze związkiem zawodowym z dnia 10 kwietnia 2014 r. a szczególności w komunikacie z 18 kwietnia 2014 roku do całej załogi" - podczas gdy z dokumentu zgłoszonego przez pozwanego w postaci komunikatu do załogi z dnia 26 listopada 2014 roku a także wspólnego oświadczenia woli pracodawcy oraz (...) nr (...) z dnia 17 października 2014 roku wynika, że odprawy z art. 245 ZUZP nie należą się pracownikom, którzy nie przyjęli warunków zatrudnienia wynikających z nowego ZUZP;

- oświadczenie pracodawcy wyrażone w formie komunikatu z dnia 18 kwietnia 2014 r., a także porozumienia z dnia 10 kwietnia 2014 stanowi podstawę do wypłaty na rzecz powodów odpraw z art. 245 ZUZP, podczas gdy oświadczenie to dotyczyło zupełnie innego stanu faktycznego, niż istniejący w chwili wręczania powodom wypowiedzeń zmieniających warunki zatrudnienia w związku z nowym ZUZP z 12 września 2014 roku, a mianowicie dotyczyło zaproponowania pracownikom nowych warunków zatrudnienia wynikających z i Regulaminu Wynagradzania, co wprost wynika z treści komunikatu z dnia 18 kwietnia 2014 r.

4.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak odniesienia się w uzasadnieniu wydanego orzeczenia do twierdzeń pozwanego odnośnie okoliczności, w jakich został wydany komunikat Naczelnego Dyrektora z dnia 31 marca 2014 roku oraz w jakich zostało zawarte porozumienie z dnia 10 kwietnia 2014 roku pomiędzy (...) a (...) OZ nr (...) dotyczące wypłaty odpraw z art. 245 ZUZP, a które to okoliczności w ocenie Pozwanego zmierzały do wykazania, że przedmiotowe dokumenty nie miały zastosowania dla oceny zasadności roszczeń Powodów, a także poprzez brak wskazania podstawy prawnej zasądzonych odpraw;

5.  naruszenie art. 65 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie, tj. ustalenie treści oświadczenia woli Naczelnego Dyrektora zawartego w dokumentach -komunikat mailowy z dnia 18 kwietnia 2014 r. oraz porozumienie z dnia 2014 r. z całkowitym pominięciem okoliczności, w których te oświadczenia zostały złożone, a w konsekwencji błędne ustalenie, że oświadczenia ta stanowiły zobowiązanie się Pracodawcy do wypłaty na rzecz powodów odpraw z art. 245 ZUZP;

6.  naruszenie art. 245 ust. 2 pkt 3 ZUZP z dnia 6 września 1999 r. poprzez jego niezastosowanie.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy zważył, co następuje:

apelacja pozwanego podlega uwzględnieniu.

Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy. Z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia wynika, że nie zbadano istotnych podstawy żądania pozwu. Sąd Rejonowy wybiórczo zebrał materiał dowodowy, na którym oparł swoje rozstrzygnięcie, oddalając zgłoszone przez pozwanego wnioski dowodowe. Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił zarówno merytorycznych, jak i dotyczących kwestii faktycznych, zarzutów pozwanego.

W niniejszej prawie powodowie domagali się odprawy wynikającej z art. 245 ust. 2 pkt 3 ZUZP z 6 września 1999 r. Sąd Rejonowy nie zbadał jednak materialnoprawnych i faktycznych przesłanek istnienia tego roszczenia. Choć w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wskazano, że zgodnie z tym przepisem odprawa pieniężna przysługiwała pracownikom, z którymi rozwiązano umowę o pracę w wyniku zmian związanych z restrukturyzacją, podziałem, likwidacją (...), Sąd Rejonowy nie zbadał, czy przesłanka ta została w niniejszej prawie spełniona. Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Rejonowy ograniczył się jedynie do dokonania wykładni oświadczenia woli pracodawcy wyrażonego w porozumieniu z organizacją związkową z 10 kwietnia 2014 r. oraz w komunikacie do całej załogi z 18 kwietnia 2014 r., zgodnie z którym odprawy pieniężne przewidziane w art. 245 ust. 2 pkt 3 ZUZP z 6 września 1999 r. miały zostać wypłacone osobom, które nie przyjmą nowych warunków pracy. Przy wykładni tego oświadczenia Sąd Rejonowy nie wziął jednak pod uwagę całokształtu okoliczności sprawy tj. zarówno motywów pracodawcy na dzień zawarcia porozumienia i wydania komunikatu, a także ich zmiany w wyniku późniejszych wydarzeń. Przede wszystkim Sąd Rejonowy nie uwzględnił twierdzeń pozwanego i dowodów w zakresie wdrożenia i skutków programu dobrowolnych odejść, zawarcia 12 września 2014 r. Paktu Gwarancji Zatrudnienia, a także komunikatu z 26 listopada 2014 r. i wspólnego oświadczenia woli pozwanego i (...) z 17 października 2014 r. Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił zarzutów pozwanego, w których kwestionował on jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia komunikatu z 18 kwietnia 2014 r. oraz porozumienia z 10 kwietnia 2014 r., wskazując, że zapadły one w innych okolicznościach faktycznych i dotyczyły innego stanu faktycznego niż istniejący w chwili wręczania wypowiedzeń powodom. Pominięto także twierdzenia pozwanego, zgodnie z którymi na stanowiska pracy powodów została przeprowadzona rekrutacja, a tym samym ich stanowiska pracy nie zostały zlikwidowane, a także, że odmowa przyjęcia nowych warunków zatrudnienia stanowiła autonomiczną decyzję powodów, a w związku z tym nie była związana z restrukturyzacją, ani reorganizacją skutkującą likwidacją stanowisk pracy w rozumieniu art. 245 ZUZP.

Rozpoznając sprawę na nowo Sąd pierwszej instancji powinien wziąć pod uwagę okoliczności wskazane powyżej, w szczególności wszystkie okoliczności związane z zawarciem porozumienia z 10 kwietnia 2014 r. i wydania komunikatu z 18 kwietnia 2014 r., a także stan faktyczny istniejący w chwili wręczania wypowiedzeń powodom. W niniejszej sprawie konieczne będzie ustalenie, czy wypowiedzenie powodom warunków umów o pracę było wynikiem restrukturyzacji lub reorganizacji zatrudnienia, w tym, czy pracodawca zmieniając warunki pracy i płacy miał zamiar kontunuowania zatrudnienia na innych warunkach, czy też propozycja nowych warunków zatrudniania z góry wykluczała ich przyjęcie. Mając to na względzie Sąd Rejonowy oceni, czy zostały spełnione przesłanki do zasądzenia na rzecz powodów odprawy, o której była mowa w art. 245 ust. 2 pkt 3 ZUZP z 6 września 1999 r.

W uwagi na to Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Zgodnie z art. 108 § 2 k.p.c. Sąd drugiej instancji pozostawił Sądowi pierwszej instancji rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.