Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2017 r. w Olsztynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko M. K.,

o zapłatę,

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 6 grudnia 2016 r., sygn. akt I C 2756/16 upr.,

1.  zmienia zaskarżony wyrok, w ten sposób, że:

- w pkt I zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.912,24 zł (jeden tysiąc dziewięćset dwanaście złotych i 24/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 16 maja 2016 r. do dnia zapłaty,

- w pkt III zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 650,44 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala,

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 113,40 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Beata Grzybek

Sygn. akt IX Ca 291/17

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. wniósł o zasądzenie od pozwanego M. K. kwoty 3.796,30 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że strony zawarły umowę nr (...), której przedmiotem było udzielenie pożyczki pieniężnej. Na podstawie ww. umowy pozwany zobowiązał się spłacić zaległość w 60 tygodniowych ratach. Pozwany z tytułu zawartej umowy pożyczki spłacił jedynie kwotę 1.251,84 zł. Mimo wezwania do dobrowolnego uregulowania zadłużenia z 18 sierpnia 2015 r. pozwany nie spłacił zadłużenia. Zdaniem powoda na dzień wniesienia pozwu do zapłaty na rzecz powoda pozostało: 2.574,36 zł tytułem należności głównej oraz kwota 1.221,94 zł tytułem skapitalizowanych odsetek naliczonych do 13 maja 2016 r. Na odsetki te składają się odsetki maksymalne naliczone od przeterminowanych wpłat oraz od kwot i terminów wymagalności poszczególnych rat pożyczki do 13 maja 2016 r. Nadto powód domaga się odsetek ustawowych za opóźnienie od całości zadłużenia, tj. od kwoty 3.796,30 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Pozwany M. K. nie złożył odpowiedzi na pozew, nie zajął stanowiska w sprawie i nie stawił się na rozprawę, mimo prawidłowego zawiadomienia.

Wyrokiem zaocznym z dnia 6 grudnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie zasądził od pozwanego M. K. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę 1.439,49 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 16 maja 2016 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie oddalił powództwo. Zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 500,46 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne. Strony zawarły umowę pożyczki nr (...) w dniu 5 kwietnia 2012 r. Na podstawie umowy powód udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 2.000 zł z roczną stopą oprocentowania w wysokości 20%. Jednocześnie powód zastrzegł w umowie konieczność zapłaty przez pozwanego opłaty przygotowawczej w kwocie 200 zł, dodatkowej opłaty przygotowawczej w kwocie 200 zł oraz opłaty za obsługę pożyczki w domu w kwocie 1.134,87 zł. Ostatecznie, łączne zobowiązanie do spłaty wyniosło 3.826,20 zł. Łączna kwota odsetek wyniosła 291,33 zł, a rzeczywista stopa oprocentowania wyniosła 47,68%.

Pozwany obowiązany był spłacić pożyczkę w 60 tygodniowych ratach po 63,77 zł.

W pkt 28 umowy określono, że roczna stopa oprocentowania pożyczki jest jedna i ulega zmniejszeniu do wysokości stopy procentowej odsetek maksymalnych w przypadku obniżenia wysokości odsetek maksymalnych. Ustalono, że uiszczane wpłaty będą zaliczane na: opłatę za obsługę pożyczki w domu, dalej na wymagalne odsetki i całkowitą spłatę pożyczki. Zgodnie z pkt 43 gdy pożyczkobiorca opóźnia się ze spłatą kwoty równej dwóm pełnym ratom pożyczki pożyczkodawca może wezwać do zapłacenia w terminie 7 dni od doręczenia wezwania zaległych rat pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki, a w przypadku braku zapłaty może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia. W myśl pkt 44 umowy po upływie okresu wypowiedzenia pożyczkodawca ma prawo wymagać od pożyczkobiorcy zwrotu całości niespłaconej kwoty łącznego zobowiązania do spłaty oraz naliczyć odsetki za opóźnienie od zaległej kwoty pożyczki, pozostałej do spłaty, na podstawie ostatniej aktualnej rocznej stopy oprocentowania pożyczki za okres od dnia rozwiązania umowy.

Pozwany tytułem zawartej umowy pożyczki spłacił kwotę 1.251,84 zł.

Pismem z 18 sierpnia 2015 r., stanowiącym ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 3.602,94 zł, w tym kwoty 2.574,36 zł tytułem niespłaconych rat pożyczki oraz kwoty 1.028,58 zł tytułem skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie w spłacie poszczególnych rat.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie w całości. Nie było bowiem zasadne w zakresie opłaty za obsługę pożyczki w domu, której koszty nie zostały wykazane, a nadto nie była ona ujęta w całkowitym koszcie pożyczki, co stanowi naruszenie ustawy o kredycie konsumenckim. Opłata ta została również narzucona przez powoda mającego dominującą pozycję względem pozwanego, a wysokość samej opłaty była bardzo wysoka, gdyż sięgała 57% całkowitej kwoty pożyczki. Okoliczności te dawały podstawę do przyjęcia niezgodności przedmiotowej opłaty z zasadami współżycia społecznego, a przez to w tym zakresie umowa pożyczki była dotknięta nieważnością. Oddaleniu podlegało również roszczenie w zakresie skapitalizowanych odsetek. Zostały one bowiem naliczane od kwot zawierających wskazaną wątpliwa oraz nieudowodnioną opłatę za obsługę pożyczki w domu. Powód nie złożył przy tym wniosku o opinię biegłego, zaś wyliczenie odsetek od cotygodniowo płatnych kwot wymagało wiadomości specjalnych.

W apelacji skierowanej przeciwko rozstrzygnięciu oddalającemu powództwo co do kwoty 559,82 zł oraz w zakresie kosztów procesu powód zarzucił wyrokowi:

I. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj.: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegające na zaniechaniu wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, skutkujące niedostatecznym wyjaśnieniem stanu faktycznego sprawy stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia, czego konsekwencją było oddalenie powództwa w zakresie żądanej przez powoda kwoty tytułem skapitalizowanych odsetek, na których wysokość składa się suma odsetek liczonych od poszczególnych niezwróconych rat pożyczki liczonych do dnia wniesienia pozwu oraz poprzez błędne uznanie, iż wyliczenie skapitalizowanych odsetek wymagało wiadomości specjalnych i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 481 § 1 i § 2 k.c. oraz 482 § 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy żądanie zapłaty kwoty stanowiącej sumę skapitalizowanych odsetek pozostaje w zgodzie z treścią regulacji Kodeksu cywilnego, dotyczącej wysokości odsetek jakich zapłaty powód może żądać, jeżeli wysokość ich stopy procentowej nie przekracza granic ustawowo określonych, a także nie narusza kodeksowego zakazu anatocyzmu.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku zaocznego i zasądzenie od pozwanego M. K. na rzecz powoda (...) Spółki akcyjnej z siedzibą w B. kwoty w łącznej wysokości 1.999,31 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (tj. podwyższenie zasądzonej kwoty o kwotę 559,82 zł) wraz z kosztami procesu za obie instancje według norm przepisanych ewentualnie wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest w części zasadna.

Sprawa toczyła się w postępowaniu uproszczonym, dlatego uzasadnienie Sądu II instancji ma formę wynikającą z treści art. 505 ¹³ § 2 k.p.c.

W ocenie Sądu Okręgowego, powodowi przysługuje część skapitalizowanych odsetek. Podkreślić przy tym należy, iż każda sprawa ma charakter indywidualny, dlatego Sąd II instancji uwzględnił występujące w niniejszej sprawie, a nie występujące w innych sprawach okoliczności.

Przede wszystkim wskazać należy, że w przypadku kapitalizacji odsetek, czyli doliczenia ich do sumy dłużnej następuje przekształcenie zaległych odsetek w świadczenie główne i od chwili doliczenia ich do sumy dłużnej nie można mówić o istnieniu odsetek. Z chwilą kapitalizacji zaległe odsetki przestają mieć charakter samodzielnego świadczenia stają się bowiem częścią należności głównej, od której z ograniczeniami wynikającymi z art. 482 k.c. należą się odsetki za opóźnienie za dalsze okresy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2015 roku, V CSK 732/14). Zgodnie z treścią art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa. Jest to jeden z wyjątków od zakazu anatocyzmu ustanowionego w tym przepisie.

W świetle powyższych regulacji stwierdzić należy, że zarzuty powoda co do zasady są uzasadnione, ponieważ prawo do naliczania odsetek ustawowych od kwoty skapitalizowanych odsetek od dnia wytoczenia powództwa nie powinno wzbudzać wątpliwości.

W tym aspekcie wskazać trzeba, że art. 482 k.c. nie ogranicza uprawnienia do naliczania odsetek od zaległych odsetek od tego czy zaległe odsetki mają charakter ustawowy, umowny czy maksymalny. Jak natomiast wyjaśniono w orzecznictwie roszczenie o odsetki, raz powstałe, uzyskuje byt samodzielny, a samodzielność polega także na możliwości odrębnej ochrony sądowej. Skoro skapitalizowane odsetki stają się odrębnym świadczeniem, to dla realizacji objętego art. 482 k.c. uprawnienia do naliczania odsetek od tego świadczenia nie ma znaczenia w jaki sposób ono powstało.

Należy jednak zauważyć, iż w okolicznościach niniejszej sprawy kwota skapitalizowanych odsetek została ustalona również w oparciu o opłatę za obsługę w domu, która z uwagi na swoją znaczną wysokość zasadnie budziła wątpliwości Sądu Rejonowego, jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego ( art. 5 k.c. ).

Sąd Okręgowy podzielając te wątpliwości wskazuje, że skoro opłata ta była podstawą wyliczenia skapitalizowanych odsetek, a ich zasadność nie powinna budzić wątpliwości, to ostatecznie wysokość rzeczonych odsetek powinna być przedmiotem miarkowania na podstawie art. 5 k.c. Mając na względzie wszelkie okoliczności niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy zasądził z tego tytułu od pozwanego na rzecz powoda część skapitalizowanych odsetek obniżając jednocześnie ich wysokość do ok. 1/3 w stosunku do pierwotnego żądania powoda.

W konsekwencji Sąd Okręgowy zmienił wyrok w zaskarżonej części zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.912,24 zł.

Stosownie do zmiany rozstrzygnięcia w zakresie żądania głównego zmianie podlegało orzeczenie o kosztach procesu w pierwszej instancji stosownie do wyniku sprawy ( art. 100 k.p.c. ).

Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art. 386 § 1 i art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na postawie art. 100 k.p.c. uwzględniając, iż powód wygrał sprawę w postępowaniu apelacyjnym w części.

Beata Grzybek